1.
(V-gip, G-goi-azp-to, L-ain, BN; VocBN
Dv)
Ref.:
A;
IzArOñ;
GarmLexEV 269;
ZestErret. En DFrec hay 7 ejs. Nivel."Terme de maçonnerie, mesure comparative d'égalité"VocBN.
( Dv y A)"
Zé galgatan ifini?
"IzArOñ.
"
Galga aundie edo txikie (G-goi), la mayor o menor largura que sobresale el diente, desde la parte baja del apero"GarmLexEV 269.
Nekazariaren areak, lurraren zoi berdingeak galga ta araune berara ekartzen ditu. ElizdoEEs 1929, 49.
sense-2
2.
(V-arr-och-m, G, AN, BN)
Ref.:
A;
GarmLexEV 268s
. "Gramil, aparato para ensamblar mejor las maderas" A (que cita el VocBN (pero cf. supra), por lo que tal vez la ref. BN sea dudosa). "Galgea, olak, estrabeak, zuageak eta arriak bardin jarteko erabilten debe baserritarrak (V-m)" Onaind EEs 1931, 201. "Galga, txantiloa o txantxilloia, para medir la pieza en forja (G-to)" Garm LexEV 268s.
sense-3
3."(G-to), tara [corregido en 'cabida']. Orga baten galga ogeita amar pagot egur dira, pagot bakoitza arroa batekoa (G-to), la tara de un carro es de treinta fajos de leña"A.
sense-4
4."(G-to, L-ain, B), el grosor de las tablas y aun corpulencia de hombres"A.
sense-5
5.Marca.Cf. VocNav: "Galga, [...] palo de madera para marcar el terreno en la plantación de una viña (Olite)". Galga edo koskik gabe lur esituan arrapatzen dan aberea.(1919). ForuAG 313.
Ludiari giza-eredu bat eskeintzeko yainko bakoitzak bere galga ipiñi bai izan bide zun antz-batza. AmezHamlet 115 ("marca" en el voc. del final).
sense-6
6.
(V-gip, AN-larr, B)
Ref.:
Iz ArOñ; Izeta BHizt; Garm LexEV 358. Freno."
Galga, gálgia, (el) freno de hierro del carro; por delante se maneja"IzArOñ.
"
Orgaren galga ondatue dago
"IzetaBHizt.
Cf. VocNav s.v. galga. Martxatik atara eta eskuko galgie emon neutsan.Gerrika 163.
azpiadiera-6.1
(Fig.). Beraz, galga bear du zintzurrak lasa-ertsi egiteko. "Freni gutturis"
.OrAitork 282s.
Galga lasaegi uzten zidaten iokurako. "Habenae"
.Ib. 43.
Giza-mihia egunoroko labe da. Ontan ere galga agintzen diguzu. "Continentiam"
.Ib. 293.
Mingain orri galga pixka bat eman akion! AtañoTxanKan 155.
sense-7
7.Nivel, rango."
Galga guztitakuak pillatze giñuzten eskola berian
"ZestErret.
Ikasitako araugaindiko ezagutzak oro, nahiz lehenaldi, nahiz orainaldi, nahiz geroaldiari detxekotela, galga berean agertzen zaizkio; esan nahi dut, aldiari buruzko berezkuntzik batere gabe. MdePr 329.
Behar zuen haur-endelegu malgu hori emeki poliki bere galgara eraiki. MdeHaurB 58.
sense-8
8.Constante (en Física). Ala-olako neurkiñak, yarda ta metroa alegia, bazterreratuaz, Fisikan asierako galgak esaten zaienak dituzte aukera fisikalariek, alegia [...] Planck-en galga, [...] alkarganako indar-galga, kosmotar galga. Gazt MusIx 69 nota.
azpisarrera-1
GALGA EMAN.
Frenar. Bear bada komenigo zaioke biotzari galga ematea. OrJaink 51.
Kontuz! Emon galgea! Arraioa!ErkiagBatB 73.
Mingain orri galga pixka bat eman akion!AtañoTxanKan 155.
azpisarrerakoSense-1.1
Lirikan berean, biotzari galga pixka eman bear zaio.Or in Loram 29.
azpisarrera-2
GALGAN JARRI.
Nivelar(se). "(G-arte [?]), proporcionar, nivelar" A Apend. Urak galgan jarri ziren. MdePr 120.
Badakusket orduan / esku gorenak nola zimendu / ain berdin eta galgan / jarri dion lurrari. "Tan a nivel y plomo"
.GaztMusIx 123.
azpisarrera-3
GALGETAN.
"(V, G, AN, BN), igualar y nivelar maderas para ensamblarlas" A.