Tr. Documentado en autores vizcaínos desde mediados del s. XVI. Se encuentra tbn. en Lazarraga y en autores guipuzcoanos de la segunda mitad del s. XX.
etimologikoa
Etim. Para sus posibles orígenes (*anae-ba, *em(a)-eba ), v. FHV 310, n. 20.
sense-1
(V; Lar, Añ(V), Dv(V), H(V), ZamVoc),
neuea (det., H (V))
Ref.:
A;
IzArOñ;
HolmerApuntV
. Hermano (de mujer)."
Neure koinatearen nebeari pasako gauzea (V-ger)"Holmer ApuntV ASJU 1969, 182.v. anaia. Emaiten dau firmadurik / konklusioz: "zerzera berzerea, / nebeaz bear dala terzerea".Lazarraga B15, 1185v.
Ez dogu ikusi aserratuta ez bere nausiaguaz, ez bere nebaakaz. MgPAb 106.
Zortzi urte nituenean ekusirik nere neba edo anaia ikasten asi zala. VMg X.
Arrebiari murmurau ebalako bere neba au gaitik. JJMgBasEsc 100.
Artuten dau laguntzat bere anae edo neba gaztetxuba. fBIc II 288.
Eztakije nun dan senarra, semia, nebia edo senidia. Astar II 37.
Esanaz biotzetik, ai, neba maitea, / asko estimetan dot zure mesedea. ABAmaE 297.
Seiña beeganean itxi ta ederrak emon eutsazan neba dantzariari. ABGuzur 110.
Juana Mariren neba Austinek. EchtaJos 24.
Arrebak erraz berendu zuten beren neba ospetsuak maiteen zuen ondasun bat. AArdi 78.
Irukoitz-sendi laztana, / guraso, aizta, nebak eta abar...Enb 151.
Julitxo, Julitxo!, esan eutsan Libetxok bere nebiari. BilbaoIpuiB 214.
Neba, arreba, senide, / sendi-gurasoak, / gabon eta urte barri / zorionekoak. BEnbNereA 31.
Gregorio, [nire amaren] neba zarrena, Buenos Aires-en. Gerrika 15.
v. tbn. Azc PB 310. Balad 44. Kk Ab I 41. Zait Sof 163. Erkiag Arran 151. Onaind STeresa 21.
azpiadiera-1.1
Praille ta mojei eskribitzeko, naikoa dezu elizgizonei jartzen zaien jaun itzaren ordez, aba, ama, aizpa, arreba, anai, neba jartzea.NEtx Nola 11.
azpisarrera-1
NEBA-AHIZPA(Pl.). Hermanos y hermanas (de una mujer). v. NEBA-ARREBA. Zuk zure ama edukiko duzu edo zure aita bat edo neba ahizpak. ArtiTobera 288.
azpisarrera-2
NEBA-ARREBA(V-gip; nebarreba V). Ref.: A (nebarreba); Iz ArOñ (neba-arrebaak); Gte Erd 14, 23 y 230. Tr. La forma general es neba-arreba . Hay nebarreba en Arrese Beitia, Iturzaeta, Echeita y Enbeita (en estos dos últimos junto a neba-arreba ). a) (Pl.). Hermanos y hermanas; hermano y hermana. "Nebarrebak, los hermanos de ambos sexos, hermanos y hermanas" A. "Nebarreben arteko maitasuna (V-arr-gip), anaien eta arreben arteko maitasuna (BN-arb)" Gte Erd 23. v. ANAI-ARREBA.
Eregi bear dogu / zuk eta nik neba arrebaok. fJZ 98.
Ezin ezkondu leitez ez neba arrebaz, ez lenkusu lenkusina lenenguakaz. CrIc 171.
Beste ainbeste egiten dau enbusterubak edo enbusteriak. Berak galduten dau laster aita semen, senar emazten, neba arreben [...] adiskidetasuna ta bake ona. fBIc II 213.
Geu bere ibilten giñan nebarrebak / zuek orain legez gazte egunetan. ABOlerk 646.
[Darik] amar milla ogerleko emon neba-arreba bakotxari. EchtaJos 329 (220 nebarreba).
Sei neba-arrebaz sendi bakarra / bera ama da Euzkadi. Enb 33 (164 nebarrebak).
Neba-arrebak zirean biok ta asko maite eben alkar. BilbaoIpuiB 211.
Urrengo goizean neba-arreba txikiak [Teresa eta Errodrigo] ez dagoz etxean. OnaindSTeresa 22.
Baziran lau neba-arreba.Gerrika 15.
v. tbn.
CatElg 235v. Añ EL2 150. JJMg BasEsc 74. Azc PB 51. Kk Ab II 37. Zait Sof 96. Etxde JJ 32. Erkiag Arran 72. Osk Kurl 72. Alzola Atalak 69. FEtxeb 82. Ayesta 26. Beti dabilz burruka / nebaak eta arrebaak. Azc PB 345. Guraso, emaste, seme-alaba, neba ta arreba, aide ta adiskide guztiaren pozgarrirako. Echta Jos 81. b) "Hermanas. En Eibar se usa comunmente el sinóm. aiztak. Anai bixen emaztiak ziran nebarrebak (aiztak)" Etxba Eib.
azpisarrera-3
NEBA-ARREBATXO.
Dim. de neba-arreba. Neba arrebatxubak alkarregaz emoten dabela atxakiatzat eztaukela oerik nun eratzo alde baneetan. CrIc 67.
Ez dozue itxi biar etzan daitezala oe baten nebarrebatxuak bost urtetik aurrera. ItzBerb I 41 (
anaiarrebatxo en la versión guipuzcoana).
v. tbn. Kk Ab II 35.