50535 emaitza bilaketarentzat - [751 - 800] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Zah. Ik. agerpen.
-men/-pen.
- [A105]: "agermen/agerpen: Bietako bakarra, ez bada adierak bereizteko" (2001-03)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:04 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:15 | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
OEH argitaratuko informazioa forma-adieraka banatua: agerbide a) 'seinalea' adierako 8 adib. (Mb, Ol, Pi, Zait, Or, ZugKer); b) 'adierazpidea' adierako 4 (Aran, EEs 1911, Ldi IL, Erkiag BatB); agerpide 'seinalea' adierako 1 (Or); ik., gainera, corpuseko beste 2 agerbide , MEIG: "Leku itxi baten bikaintasunean agiri jarri eta agerbiderik zertugabeena iristen du"; "Bistaratzeko, ez du beste agerbiderik behar".
agerbide fomak 17 ager. ditu: a) 'seinalea' adierako 10 (Zait, A. Onaindia, Gexan Lantziri, M. Gartzia, Habe, M. Urkola, J. Arregi, UZEI); b) 'adierazpidea' adierako 7 (A. Zubikarai 6, eta Euskaltzaindiaren sortarauak); agerpide formak 6: a) 'seinalea' adierako 4 (Oihenart taldea, UZEI, A. Lertxundi, A. Arozena); b) 'adierazpidea' adierako 2 (P. Agirrebaltzategi).
agerbide : DFrec 2; AB38 1; AB50 6; HiztEn ("ik. agerpide"); agerpide : DFrec 3; AB38 3; AB50 10; HiztEn-LurE; Euskalterm 5.
HLEH: + / EuskHizt: † / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Ik. agerbide.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1993-10-20 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
-r(tu) + arazi
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-09-10 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Ez dugu aurkitu izen-distribuzioko agerrera formarik. Ik. 'a la luz, vista, presencia' adierako agerrera formaren informazioa s.u. agerri.
agerrera (eta agerrera-hurrenkera) 5: E. Jimenez ("Huria den laberintuan begia zauritu ere egingo dute bapateko aldaketok, hots, ustebakoaren agerrerek"), A. Barreña 3 ("Pertsona[k], denbora eta modua adierazten dituzten adizki laguntzaile eta trinkoen agerrera urratsez urrats aurkeztuko dugu", "Bertan, aditz-aspektu-markek [...] denbora-markek eta modu-markek, haur guztiengan agerrera mailakatua dutela baieztatzen digute", "Agerrera-hurrenkera haur guztiengan bera ez bada ere, oinarrian bera dela esan dezakegu, arestian esan dugunaren ildotik behintzat"), J. Kintana ("Euskal nazio proiektuaren agerrera, bilakaera historiko konplexu baten fruitu izan da, munduko gainerako nazioena bezalaxe").
agerrera : Euskalterm 1 (-rako agerrera: -rako agertu eta -rako bertaratze sinonimoekin, 'presencia en') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
agerrera : HiruMila (presencia, aparición) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
ez dago eratorria jaso beharrik, aski baitira agerraldi, agerpen, agertze arautuak.
-era/-aldi/-pen/-tze.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): onartua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
Ikus OEH argitaratuan agerri izond.aren 6 adib. (EZ Man, EZ Eliç, CatLan, Egiat, Izt Po, CatAe); agerriki -ren 3 (EZ Man, EZ Noel, HeH Io 7,10); agerriko -ren 2 (CatLav, LE-Ir); agerririk -en 1 (EZ Man); agerriz -en 13 (Lç Io, Ax, O Po, SP Imit, SP Phil, Bp, Mst, Vill Jaink); agerri 'presente, presencia'ren 3 (O Po, LE Kop 2); leku-denborazkoetan, agerri- formakoak dira 18, eta agerre- formakoak 6, berriak (JE, Mde): agerrian 13 (Ax, O Po, CatLav, LE Kop, LE Io, Ub); agerrean 3 (Mde HaurB); agerritan 1 (E); agerrira (Lç); agerriara (Hual) eta agerrerat (JE Ber) bana; agerritik 3 (Lç, HeH, StJul) eta agerretik 2 (JE Bur, Mde HaurB).
Ez dugu aurkitu.
agerriz : DFrec 1.
Beste hiztegietakoak: agerri : HiruMila, Haize Garbia, Lh DBF, PMuj DVC, DRA, Azkue DVEF; agerrian : Haize Garbia, Lh DBF, PMuj DVC, DRA, Azkue DVEF; agerriki : HiruMila, Lh DBF, Azkue DVEF; agerririk : Lh DBF; agerritan : DRA; agerriz : HiruMila, Lh DBF, PMuj DVC, DRA. Ez dugu aurkitu besteotan: ElhHizt, Casve EF.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Zah. Ik. ageri.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:19 | 1997-04-08 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-toki.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:24 | 1997-04-08 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:43 | 1997-04-08 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt. Ik. agidanean, agidanez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
agian 1 'beharbada, apika'. 2 Ipar. 'oxala': agian luzaz biziko dira elkarrekin
1. 'beharbada, apika'; 2: (ad. berria) 'oxala'
- [E202]: "bi adierak bereiziz [eman beharko litzateke, samur bezala; ik. oharra, s.u. samur] (1993-02-09)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Ipar.
iz.
desira.
- [E109]: "Agiantzatu "Ipar." markarekin eta agiantza ez? Zergatik ez bi-biak inolako markarik gabe? Eta, bestalde, zergatik ez esapide bat, hala nola "Eguberriko agiantzak"?"
- [E123]: "biek daramate Ipar. marka. Egoki iruditzen zait adibidea ematea".
- Erabakia: Erabakia (2001-09-28): "Eguberriko agiantzak adibidea gehitzea onartu da". Erabakia (2002-01-25): "azalpenari erantsi "batez ere onak"" / "agiantzatu: azalpenari erantsi "batez ere onak"".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
agiantza(tu), agiantzatzen.
Ipar.
desiratu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH argitaratuan jasoak: agi danean (Berron); agidanean (Ataño); agidanian (PE, Tx 2); aidanean (JAIraz 2); agi-denean (Ir YKBiz); agi danez (A 3, Ldi 3, Zait, SMitx 2, JAIraz, Vill in Gand Elorri, Ibiñ, Berron); agidanez (Mok, Egan 1955); ai danez (Iturria EG 1956 2 ager.); aidanez (Xarlem eta A. Lertxundi: tit.); agi denez (Txill, Vill 2); cf. gainera corpuseko besteak: agi danean (MEIG 3); agidanean (Anab 4, MEIG 5); aidanean (Lek); aidanian (Xarlem); agi denean (MEIG 5); agi denez (Ibiñ).
agidanean 2, G-EB (A.M. Labayen, S. Garmendia); aidanean EB 1 (J.M. Mendizabal); agi denean EB 3 (MEIG, P. Sastre, Elhuyar); agi danez G 2 (A eta S. Onaindia); agidanez 2 (J. Karraskedo, J.L. Agote); aidanez EB 2 (A. Valdes, A. Aizpuru); agi denez 1 (X. Amuriza); agidenez 1 (J.B. Aierbe); agi zanez 1 (I. Zubiri) eta agi zenez 2 (G. Garate eta Ipuinak).
agi danean : LurE; agidanean : HiztEn; agi danez : DFrec 1; LurE; agidanez : HiztEn; agidenez : AB38 1; agi denez : DFrec 7.
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: agidanean / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS
hitz batean idatzia hobetsi du lantaldeak, fosiltzat hartuz errazago saihestuko direlakoan *agi denez, *agi zenez bezalako berreraikuntzak.
dirudienez, antza denez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:24 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: AS
HLEH: AS / EuskHizt: AS: agi denez / HiztEn: agidanez / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS
agidanean.
- [E210]: 'Agi zenez horren ondoan, e. agidanean, agidanez jarrita dagoenez gero, agi denez horrekin ere gauza bera egin beharko litzateke (agi denez e. agidanean, agidanez)'.
- Erabakia: Erabakia (2001-09-28): 'agi denez* e. agidanez jartzea onartu da, agi zenez* ageri den bezala. Berak hasiko luke zerrenda. Agi zenez hau lekuz aldatu behar da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
agilando (Sor Gabon); agillando (JJMg BasEsc, Kk Ab I, Etxba Eib); aginaldo (Xe, Tx B); agirando (Echag, PArt Ustez); agirandotxo (Echag, Etxba Eib); gabon-sari (GavS); gabonsari (GavS).
Ez ditugu agilando, aginaldo, agirando formak aurkitu; gabon sari EB 2 (L. Izagirre, Ikastola); gabon-sari G 1 (E. Mujika).
agilando : HiztEn-LurE; gabonsari : HiztEn-LurE.
Beste hiztegietakoak: a) euskaratik abiatuz: agilando : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, EuskHizt, PMuj DVC; agillando : DRA, Azkue DVEF; agirando : EuskHizt; PMuj DVC, DRA, Lh DBF, Azkue DVEF; gabon sari : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; gabon-sari : PMuj DVC, DRA, Azkue DVEF; gabonsari : Casve EF; gabongari : Azkue DVEF; gabonkari : Azkue DVEF; b) erdaratik abiatuaz jasoak: HiruMila: gabonsari ; ElhHizt: gabonsari ; PMuj DCV: urtats, urtasgarri; gabon-sari, gabon-kari ; Azkue Aurkibidea: agillando, agirando, gabongari, gabonkari, gabonsari, urtebarri, urtets, urthasgarri .
erdaretakoak: es aguinaldo-ren ordainak: fr (DLLF): étrennes; chant de Noël (villancico); plante; fleurissant à Noël; it (L. Ambruzzi): regalo, strenna; ca: estrena (pl.); en (DEIA): Christmas box, tip; Christmas carol (canción); de (Slaby-Grossmann): angebinde, weihnachts-, neujahrsgeschenk; belohnung; sonderzulage.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Heg. Beh. Ik. gabonsari.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | UF (IZE+ADI) | 2022-10-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da. Horrez gain, etxeratze(-)agindua ezarri, urruntze(-)agindua ezarri ohiko lexia gisa jasotzekoak dira etxeratze(-)agindu eta urruntze(-)agindu azpisarreretan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da. Horrez gain, etxeratze(-)agindua hautsi, urruntze(-)agindua hautsi ohiko lexia gisa jasotzekoak dira etxeratze(-)agindu eta urruntze(-)agindu azpisarreretan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
-ka librea: x-ka 'x esanez' adierakoa, esan daitekeen ia edozeri erants dakioke, baita perpaus osoei ere, are erdarazkoei: esan al daiteke, hala ere, erabat automatikoa dela?
- [E123]: 'lantaldeak forma librea delakoan proposatzen du baztertzea. Bestetik, OEHn Txomin Agirreren adibide bakarra dator. Baina egoki ikusten bada (horrelako egiturak bultzatu nahi badira, esaterako), eman dakioke sarrera, adiera eta adibidea: Aginduka 'aginduak emanaz' goizean goiz hasten zen deiadarka eta aginduka. (Deiadarka, adibidez, arautua dugu lehen itzulian)'.
- Erabakia: Erabakia (2002-01-25): 'adlag. markarekin sartzen da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
agindupean, agindupera, agindupetik.
batez ere leku-denborazko kasuetan erabilia (inoiz "agindupe oso-osoan" gisako hedatuetan ere bai).
- [I102]: 'arrazoiren bategatik ez bazaio aginte-ren gainean aurrekotasunik eman gura, ez dut uste beharrezkoa denik. Beste era batera esanda, forma hori hiztunak era naturalez sor dezakeela horretarako hiztegian lekurik eman gabe'.
- [E123]: 'OEHk erakusten duen bezala, literaturan oso ondo dokumentatua dago, zerrendan esaten den bezala 'batez ere leku-denborazko kasuetan'. Eta horixe da gure irizpide nagusia, literatura tradizioa duten formei sarrera ematea. Beraz, arrazoia izan arren ohargileak eta era naturalez sor daitekeen forma izan arren, benetan erabili den neurrian jasotzekoa dela uste dut (orain arte egin dugun bezala, bestalde) / azalpenaren bigarren partea beharrezkotzat jotzen duzue?'.
- Erabakia: Erabakia (2002-01-25): 'azalpenaren bigarren partea kentzen da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1992-12-16 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH argitaratua; corpuseko datuak dira: agindu-pe G 1 (Lard); agindupe 11: B 8 (fB Ic, Astar, CatLlo, Ur MarIl, Itz Azald, Ag AL); G 2 (VMg, Etxde JJ); IE 1 (Mde Pr); agindu-pean EB 1 (Arti Tobera); agindupean 22: B 7 (Itz Azald 4, Ag AL, Erkiag BatB); G 14 (Arr May, Ag G, Or, NEtx Nola, Zait Plat, Salav, Ibiñ Virgil); EB 1 (Osk Kurl); agindupeko 35: B 10 (Añ GGero, fB, Astar, Ag AL, Itz Azald); G 24 (Arr, Zait 15, Etxde JJ, NEtx Nola); EB 1 (MEIG); ; aginpena G 1 (Ldi IL); aginpean G 1 (TAg Uzt); aginpeko G 1 (NEtx Nola).
agindupean 15: B 1 (E. Erkiaga); G 3 (J. Agirre, F. Iraeta, N. Etxaniz); EB 10 (L.D. Izpizua, L. Barandiaran, J. Urrujulegi, Txill, Zeu Zeutara, J.A. Agirre, X. Gereño, A. Berasategi, Hemen); EgAs 1 (El Día); agindupeko 5: B 3 (Euzko-Gudarostiaren...); G 1 (Aita San Ignacio...); EB 1 (BEO); aginpean 3: G 1 (E. Urroz Erro); EB 2 (J.A. Irigarai, J.M. Urkia); agintapean EB 1 (J.M. Urkia).
agindupe : AB50 1, LurE; agindupean : DFrec 7, AB50 1, LurE; agindupeko : DFrec 3, LurE; aginpeko : LurE-HiztEn.
-peko.
- [E123]: 'kategoria eta adibidea emango nituzke, iz. bere zerbitzari eta agindupeko guztiak bidera irten zitzaizkion'.
- Erabakia: Erabakia (2002-01-25): 'iz. markarekin sartzen da eta adibidea gehitzen: "bere zerbitzari eta agindupeko guztiak bidera irten zitzaizkion"'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez corpusean eta ez OEH argitaratuan aurkitu dugu es 'preceptivo' adierako aginduzko formarik, ezta prezeptibo forma ere.
aginduzko EB 1 (E.J. Etxegintza: "Honako hauentzako Araupide hau betebideratzea ez da aginduzkoa izango"); prezeptiba iz. EB 2 (J. Azurmendi: "Prezeptiba baten faltaz, bertsolariaren/bertsolaritzaren kontzeptu faltan ere bagaude"; Habe: "Literatura prezeptiba idatziaren postulatuetara moldatzen da").
aginduzko : Euskalterm 9 (horietan 4 'preceptivo'ren parekoak: aginduzko errubrika, ohizko eta aginduzko); beste formak: agindu-x: Euskalterm 2 (agindu-seinale, agindu bukaerako seinale); arauzko: AB50 2, beharrezko: AB50 2, derrigorrezko: Euskalterm 1 (derrigorrezko lege-aholkularitza), manamenduzko: Euskalterm 1, manuzko: Euskalterm 3 (manuzko lege-baldintza), nahitaezko: AB50 1; prezeptiba: Euskalterm 1.
Beste hiztegietakoak: a) aginduzko : PMuj DVC; ez dugu aurkitu ondokoetan: EskolaHE, Casve EF, DRA, Lh DBF; b) erdal 'preceptivo, obligatoire' formen ordainak: ElhHizt: halabeharrezko, derrigorrezko, nahitaezko. // HiruMila: derrigorrezko, aginduzko; (reglado, da) arau-, arauzko. // Lur EG/CE: arauzko, aginduzko. // Lur EF/FE: baitaezpadako, beharrezko, nahitaezko, aginduzko. // Haize Garbia: baitezpadako, egin-bidezko, nahitaezko; beharrezko, premiazko. // Casve FE: nahitaezko, beharrezko, eginbidezko, beharbeharreko. // T-L LFB: baitezpadako, eginbidezko, beharrezko. // PMuj DCV: aginduzko, arauzko erabakiak. // ez dugu aurkitu Azkue Aurkibidea-n.
Beste erdaretakoak: fr (DLLF): preceptivo, va: obligatoire; préceptes, règles (literaria); it (L. Ambruzzi): preceptivo, va: precettivo; ca (Diccionari CF/FC): obligatoire: obligatori, obligatòria; en (DEIA): preceptivo, va: mandatory; precepts, rules (literaria); de (Slaby-Grossmann): preceptivo, va: vorschriftkich, vorschrifts-.
HezkAdmin: preceptivo.
forma berria, lantaldearen ustez egokia.
-zko.
- [E123]: ''preceptivo' adieran ageri da Hezkuntza Administrazio Hiztegian eta egia da hutsune bat bete dezakeela eta egokia dela. Izatekotan, adiera eta adibideren bat erantsiko nioke, ondoren ageri den aginduzko proba bera izan daiteke adibidea'.
- [E210]: 'Adiera eta adibidea gehitzekotan, hurrengoak sar daitezke: aginduzko 'nahitaez bete beharrekoa' aginduzko araua'.
- [E123]: 'onartuko nuke proposamena'.
- Erabakia: Erabakia (2001-10-19): ''nahitaez bete beharrekoa' gehituko zaio adiera gisa, eta aginduzko araua adibide gisa. Bigarren adiera bat ere emango da: 'hitz emandakoa', adibide bezala aginduzko juramentua sartuz. Hemen ere oinarrian dagoen agindu hitzak berezko duen anbiguotasun bera dago'. Erabakia (2001-11-30) : 'Urriko batzar agiriari ohar bat egin zaio. Ibon Sarasola jaunak helarazi du, idatziz. Aginduzko hitza dela eta, hartutako Erabakian "juramentu" hitza sartu zen adibidea ematerakoan. Horren ordez "zina" behar zuen. Horrela zuzenduko da agiria'. Erabakia (2002-01-25): 'izlag. marka gehitzen da eta "aginduzko proba" adibide gisa ipini'. Erabakia (2002-03-22): 'aginduzko izlag. 1 'nahitaez bete beharrekoa' aginduzko araua, aginduzko proba 2 'hitz emandakoa''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:38 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ikus OEH argitaratuan aginean (-ñ-, -ian) 25 adib., horietan 9 hil aginean esapidekoak(Añ EL, Itz Azald; Or Tormes; Or Mi, Bilbao IpuiB, Ibiñ Virgil, Vill Jaink; Mde Pr); eta biurtu-agiñean (Erkiag Arran); desesperadu aginian (Astar); egin-agiñian (Otx); galdu aginean (Añ EL, Astar: -ian); gorde agiñean (AB AmaE); ausi agiñean (AB AmaE); urten agiñean (Añ LoraS); ito aginean (Ur MarIl; Otx); jausi aginian (Astar); yoan aginean (Añ EL); lertu agiñian (Altuna); ondatu aginean (Añ EL, eta -ian); -tzeko aginean (Ag Kr: "seme alabak errukarri izateko zori ta agiñean ipiñiaz"); aginera 1: ill-aginera (Añ EL); aginik 3: illaginik (Mg PAb); goitu aginik (Mg PAb); urratu aginik (Mg PAb); agin (A Apend: "70 urte agin"); agineko (Otx: "amar urte agiñeko seme").
aginean (eta -ñ-, -ian, agiñan) 6 dira: hil aginean esapideko 4 (Euzko-Gudarostiaren Jauparijak, J.A. Etxebarria; J.G. Etxebarria) eta ager. banako urten-agiñan (A. Urrutia) eta negar-aginean (Otx: "Ene jaun altsuok -esan eutsen orduan Markolbek negar-aginean- ez daukat berbarik ezta biotz naikorik"); aginik EB 2: hil-agiñik (J. Urkiza); jan aginik (P. Aristi).
agin : HiztEn-LurE; aginean : HiztEn, LurE (AS); aginik DFrec 2, HiztEn ("ik. aginean"), LurE (AS).
Beste hiztegietakoak: agin : ElhHizt, HiruMila, DRA, PMuj DVC; aginean : ElhHizt (AS), HiruMila, PMuj DVC; aginian : DRA; aginik : ElhHizt (AS), HiruMila, DRA, PMuj DVC.
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: aginean / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
hil aginean (egon); ito aginean.
- [E210]: 'Horri, adibideak jartzeaz gain, adiera gehituko nioke: aginean 'zorian' hil aginean (egon); ito aginean'.
- [E123]: 'konforme'.
- Erabakia: Erabakia (2001-10-19): ''zorian' adiera gehituko zaio'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: Ik. aginean / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
g.er. Ik. aginean.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:41 | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt. Ik. agindupean.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH: + / EuskHizt: † / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Bazt. Ik. agindupeko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez dugu agintaldi formarik aurkitu; OEH argitaratuak jasoak dira: agintealdi (Ir YKBiz) eta agintzaldi (Ker EMeza) bana.
agintaldi B 2 (P. Puxana); EgAs 1 (J. Lemaniz); agintealdi EB 2 (J.A. Arrieta, EHAA); agintzaldi EgAs 2 (Euzkadi, El Pueblo Vasco).
agintaldi : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 4 (eta BiblE 14); agintealdi : AB38 2, AB50 3, Euskalterm 2 (eta BiblE 1).
Beste hiztegietakoak: agintaldi : ElhHizt, HiruMila; PMuj DVC; aginte-aldi : PMuj DVC; agintzaldi : DRA, PMuj DVC. Ez ditugu aurkitu hiztegiotan: Casve EF, Lh DBF.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-e+a-.
-aldi.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
agintarazi, agintaraz, agintarazten dio ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-09-12 | Adibide gisa onartzekoa |
OEH: AGINTARI NAGUSI Jefe superior, gobernante superior. Gura badeutsazubez biurtu Batzaarrari bere bialkiñak, agintari nagusiari ['emperador'] zor deutsazuben mendetasuna. Mg PAb 210. Kastigauko dabee bere agintari nausijak. fB Ic II 294. Tuy-ko Obispo eta Inkisizioko agintari nagusi izandakoaren ezurrak. Izt C 458. Lelengo iru gizaldijetako Erromako agintari-nagusi guztijak. Ur MarIl 45. Putifar soldaduen agintari nagusiari saldu zioten. Lard 51. Eureen alde ta onian agintari nagusijak esaniko berba gozuak. "General en jefe" (1860). BBatzarN 187. Glorija bere [ontzidijaren] agintari nagusi [...] Mendez Nuñez argitsubari. "Caudillo" (1866). Ib. 231. Zeintzuk dira seta infernuko orren agintari nagusiak? Itz Azald 213. Agintari nagosiari ['capitán del barco'] eskatu eutsezan, ontzian egozan diruak, ta janari ta edari batzuk. Echta Jos 138. Gipuzkoako soldaduen agintari nagusi Ceballos egiten zula. Or SCruz 123. Aurkeztu yakon agintari nagusiari. Kk Ab II 28. Ango gizabatz ta errialde guztiak Moskou-ko agintari nagusien menpean dagozala obeto dirudi. Eguzk GizAuz 129. Gudarozteko eta Itxas-Gudarozteko Agintari Nagusi, Buru eta Izardunak. "Generales, jefes y oficiales". EAEg 1-6-1937, 1743. Obispoa zan, baño baita erri gizon bezela, lendakari edo agintari nagusi ere. Munita 32. Milandik, uri artarako mintza-maisua eskatzen zioten Erromako Agintari nagusiari. "Ad praefectum urbis". Or Aitork 121. Erregeak edo goiko agintari nausiek errieri zerga edo laguntasun andie eskatu eutsienen baten. Akes Ipiñ 26. Bidebagakeriak dirala-ta, agintari nagosiak neurri estu gogorrak ezarri ditue politika bizitzan, gizarte-arazoan. Erkiag BatB 149
agintari nagusi 90: Deia 5, Berria 35, EiTB 34, Jakin, Argia 14, DiarioVasco.
agintari nagusi 31: Berria, Herria, Txiliku, Urtzi Urrutikoetxea, Xabier Olarra, Karlos Zabala, Elena Touyarou, Edurne Elizondo.
Adibide gisa jasotzea aski da.
Adibide gisa jasotzekoa agintari sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
AS gisa gehitzeko eskatuz: aginte-makila . // aginte-mahai .
- [E210]: 'Horren azpisarrera gisa, ondokoak jar daitezke: aginte(-)mahai, aginte(-)perpaus, aginte(-)postu, aginte(-)zubi'.
- [E123]: 'Egia esan berriak dira, nahiz niri aginte(-)perpaus ezagunagoa zaidan, jakina. Ez dut behar handiegirik ikusten, ez bada behintzat erabakitzen, irizpide orokor moduan, tradiziorik ez izan arren, sartzea ongi eratuak dauden hitz elkartuak, erdarazko hainbat izenen ordain egoki izan daitezkeenak'.
- Erabakia: Erabakia (2001-10-19): 'aginte(-)perpaus, aginte(-)mahai eta antzeko azpisarrerei leku egitea eskatzen du ohargileak. Ez da horren premiarik ikusi eta azpisarrerarik ez gehitzea erabaki da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh98 | 2020-07-14 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ez dugu aurkitu aginte(-)panel formarik.
aginte(-)panel 70: Argia, EiTB, Elhuyar, Elkar, Erlea, Consumer 6, Laneki 58, UEU.
Ez dugu aurkitu aginte(-)panel formarik.
Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.
Azpisarrera gisa jasotzekoa panel sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-09-12 | Adibide gisa onartzekoa |
OEH: AGINTEAN. (Precedido de gen.) Bajo el mando de, bajo la autoridad de. [Kondeak] guztiak daduzka bere agintean (c. 1590, Cantar de Bretaña). ConTAV 5.1.1. Gizonik elduenak eta nagusienak bereala Tob-era joan zitzaiozkan, Masfat-en bilduta zeuden armadunen agintean jartzeko esatera. Lard 135. Burnibide Ikuslaritz Zuzendaritza, Buru Nagusi baten agintean jardungo da. EAEg 11-11-1936, 269. Euzko Jaurlaritzaren agintean dagon lurraldean. Ib. 11-12-1936, 515
-en agintean : Deia 3, Berria 11, EiTB, Argia 4.
-en agintean 8: Berria 5, Pello Salaburu, Txiliku, Juan Garzia.
Adibide gisa jasotzea aski da.
Utzi dagoena, baina adibide gehiago jaso. (2021-10-19)
Adibide gisa jasotzekoa aginte sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-04-08 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-dun.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HLEH: - / EuskHizt: † / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt. Ik. agintera.
-era/-kera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-10-19 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E210]: 'Agintea larderiaz erabiltzeari hala deritzo eta, beharbada, zerrendan agertuko beharko litzateke'.
- [E123]: 'Hau ere berria da; ez da, behintzat, OEHko corpusean ageri, eta EEBSeko zerrendatik ere ez da sartu. Eskuztatu ditudan hiztegietan ere ez dut ikusi. Ez dakit oso beharrezkoa den'.
- Erabakia: Erabakia (2001-10-19): 'autoritarismo-ren ordain egokia izan litekeela uste du ohargileak. Beste zenbaitek horren beharrik ez dute ikusten. Botoetara jo da: sartzearen alde agertu dira 13 euskaltzain. Bik zuri bozkatu dute. Horrenbestez, sartzea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:28 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH argitaratuan 'modo de gobierno' adierako agintera (TAg GaGo: "... beste agintera leunagoa ekarrela boltxebitarrak uste bear"); corpusekoa '(aditz-era) inperatiboa' adierako aginte (-) modu da (MEIG 4).
a) '(aditz-era) inperatiboa' adierakoak dira: agintera 6 (Irakasle elkartea 5 eta Hegaz taldea); agintekera 1 (P. Altuna); aginte - era 2 (P. Puxana, J.M. Irazola: aginte era); aginte adizki 8 (EGLU); inperatibo 9 (P. Puxana, Hegaz taldea, Irakasle elkartea, Hitz egin! 4; J. Etxaide: -ivo); b) 'agintzeko modua' adierakoak: aginte molde 2 (L.M. Mujika, R. Arregi); aginte - mota 2 (M. Ugalde) eta aginte sistima 1 (X. Mendiguren B.).
a) aditzari dagozkionak: aginduzko : AB38 1; Euskalterm 1 (eta aginduzko perpaus); aginte-era: AB38 2 (eta aginte- 'imperatibo' 1); agintera : AB38 1; AB50 2; HiztEn; Euskalterm 1; inperatibo : DFrec 1; AB38 3; Euskalterm 1 (eta modu inperatibo 1); b) agintzeko moduari dagozkionak: aginte-forma : AB38 1 ('forma de mandato'); aginte-modu : DFrec 1; agintekera : AB38 1 ('forma de poder').
fr (DLLF): impératif; it (L. Ambruzzi): imperativo; ca (DCF): imperatiu; en (Webster): imperative (mood); de (Slaby-Grossmann): Befehlsform f, Imperativ m.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-era.
Tekn. (Gram.)
- Erabakia: Erabakia (2002-03-22): "agintera Gram."
- Bidalketa: ik. oh. s.u. ahalera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:41 | 1997-04-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ikus OEH argitaratuan aginterri 5: Or Mi, Or Aitork, Olerti 1959, Ibiñ Virgil; cf. gainera Or MB 388, 1023 ("Erroma'ko aginterri santu"), 1089, 1099.
aginterri 3, B-G (J. Kerexeta; M.A. Urreta, G. Egaña).
aginterri : DFrec 2 [Goiz-Argi, J.A. Agirre], Euskalterm 1.
aginterri : HiruMila, DRA (Olerti 1959), PMuj DVC.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-herri.
g.er.
erreinua, erresuma.
- [E208]: 'esanguran 'estatua' ere erantsi behar da, nik uste, nahitaez monarkiapekoa dela pentsa ez dadin'.
- [E123]: 'konforme'.
- [I102]: ''erreinua, erresuma' esanguren ondoan 'estatu' ere emanen nuke, zentzurik zabalena bera ere hartzeko'.
- [E123]: 'OEHk ematen dio 'estado' adiera. Hortik aurrera zuek ikusi'.
- Erabakia: Erabakia (2001-09-28): ''estatua' adiera ere eranstea onartu da'. Erabakia (2001-11-30): 'adiera azaltzeko ematen diren 'erreinua, erresuma'-ren ondoan 'estatua' gehitzea onartu da'.