50535 emaitza bilaketarentzat - [651 - 700] bistaratzen.

aetz
1 adj. Aezkoakoa, Aezkoari dagokiona. Martin Abaurre, etxeko lanetarako hartutako aetz arrantzaria, prest agertu zen borrero aritzeko.
2 iz. Aezkoako herritarra.

Aztergaia: aetz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2001-11-30
Hiztegi Batuko Lantaldea: EOh

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [I202]: 'Zerrendan Aheztar ikusterakoan konturatu naiz Aetza 'Nafarroako Aezkoa ibarreko herritarra' ez dagoela sartua. Oharra egiteko berandu bada ere, uste dut sartu beharko litzatekeela'.

 - [I102]: 'behar den tokian ordenatua, Aezkoako bizilaguna. Nik dakidala aeztar forma ez da erabiltzen. [giputz > Gipuzko > gipuzkoar] multzoaren modura norbaitek sortua dela ematen du: [aetz > Aezko> *aeztar]. Nik neuk behintzat ez dut inon ikusi'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-11-30): 'Aetz hitza sartu gabe dago aurreko zerrendan. Dena dela, geroago herritarren izenak eta holakoak sistematikoki sartu beharko direnez, ordurako gogoan hartzeko eskatu du ohargileak'.

aezkera
iz. Euskal dialektoa, Aezkoan mintzatzen dena. Hilero, aezkeraz mintzo direnak eta aezkeraz hitz egin nahi dutenak elkartzen dira: batzuk, ikasteko; besteak, mintzatzeko.
afaitatu, afaita, afaitatzen
da/du ad. Ipar. zah. Apaindu. Arropa ederrez bere gorputzak afaitaturik.

Aztergaia: afaitatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

afaita, afaitatzen.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

apaindu.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "Esanahia adierazita. Bestela, bizarra moztu-ren ordez erabiliko du norbaitek" (2000-10-04)

afalaitzin
iz. Ipar. Afalaurrea. (Batez ere denbora-atzizkiekin erabiltzen da).

Aztergaia: afalaitzin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aitzin.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

afalaurrea.

afalaurre
iz. Afaldu aurreko denbora. (Batez ere denbora-atzizkiekin erabiltzen da). Afalaurrean etorri zen.

Aztergaia: afalaurre

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aurre.

afaldar
iz. Afaltiarra.

Aztergaia: afaldar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Bigarren mailan onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-07-04

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

begiratu dira afaldar, afaltiar, aihaltiar, aigaltiar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

afaldar (eta -p-) 12 dira, G eta EB 1 (Or Eus, Ir YKBiz 2, Zait Plat 2, Lab SuEm; MIH; -p-: A Ardi 2, Or Eus, Lab SuEm 2); afaltiar IE 1 (Ox) eta OEH argitaratuan beste 1 ("hogoita bizpahiru afaltiarrek gozatu dute...": Herr ap. DRA).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afaldar 1 (MEIG); apaldar 1 (B. Latiegi); afaltiar 2 (Elgoibar Euskara Mintegia Euskal Hizkuntza eta Literatura; Izeta in Herria 1983).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afaldar : HiztEn-LurE; HiruMila ("ik. afaltiar"); afaltiar : AB38 1, HiztEn ("ik. afaldar"); ElhHizt; HiruMila. Cf. PMuj DVC (afaldar, afaltiar, apaldar, apaltiar); ez dugu aurkitu ap. Casve EF.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: afaltiar / EskolaHE: +

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du, "h. afaltiar" markatuz.

Informazio osagarria
Euskara batuan hobestekoa

Ik. afaltiar.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-tiar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A105]: "eta afaltiar: Orotarikoan ere sarrera bakarrean bilduta daude. Nik uste dut baturako bakarra hautatu behar dela, (berdin 'bazkaldar/bazkaltar/bazkaltiar'). Horrelako aldaeren ugaritasuna ez zait aberastasun iruditzen baturako" (2001-03)

afaldu, afal, afaltzen
du/da ad. Iluntzeko otordua egin. Etxean hamarretan afaltzen dugu. Elkarrekin afaldu zuten. Lukainka eta taloa afaltzeko. Bi sardina jan ditut afaltzen. Zer jan duzue afaltzeko? Ez gara afaldu zaharrak. Oilasko guri-guriak afaldu genituen.
[Oharra: afaldu, Hegoaldean, du aditza da (gaur goiz afaldu dugu) eta da aditza, Iparraldean (gaur goiz afaldu gara)].

Esaera zaharrak

Gosaldu, bazkaldu, askaldu eta afaldu, eta ogasuna galdu.

Aztergaia: afaldu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05 1993-10-20 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

afaldu, afal, afaltzen. du (Heg.) edo da (Ipar.) ad.

afalondo
iz. Afaldu ondoko denbora. (Batez ere denbora-atzizkiekin erabiltzen da). Afalondoan, bakoitzari emanen zion bere biharamuneko lana. Ez dira horiek afalondoko kontuak. Afalondoa zen, ilunabarra.

Aztergaia: afalondo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:17 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo.

afalordu
iz. Afaltzeko ordua. Afalordua etorri zenean bidali zuen bere mirabea. Neurtitz hauek ez dira afalorduan eginak.

Aztergaia: afalordu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ordu.

afaloste
iz. Afalondoa. (Batez ere denbora-atzizkiekin erabiltzen da). Afalostean eskerrak emateko otoitza.

Aztergaia: afaloste

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:16 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-oste.

afaltegi
iz. hist. Jesu Kristok bere ikasleekin azken afaria egin zuen gela. Ik. afaltoki. Afaltegian bildurik eta ateak itxirik zeuden apostoluak.

Aztergaia: afaltegi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

afaltiar
iz. Afaltzera biltzen diren lagunetako bakoitza. Beste afaltiar gonbidatuek nork bere etxera egin zuten, eta bakarrik geratu ziren biak. Gaur gauean ezin atera zaitezke zure adiskideekin; afaltiarrak ditugu.

Aztergaia: afaltiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-07-04

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: †  / EuskHizt: afaltiar / HiztEn: Ik. afaldar / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-tiar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

afaltoki
1 iz. Afaltzen den tokia. Afaltokirantz abiatu zen.
2 iz. Afaltegia.

Aztergaia: afaltoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-toki.

afan
1 iz. Heg. Zaletasuna.
2 iz. Heg. Harrokeria.
3 iz. Heg. Grina.

Aztergaia: afan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Behe-mailako formaren aldean hobestekoa

Heg. Beh. Ik. zaletasuna, harrokeria, etab.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: 'h. zaletasun, harrokeria, etab.; etab. utzi behar da?' (2001-03-28).

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'Beh. marka ez zaio ezarriko. Horrenbestez, honela emango da: Heg. h. zaletasun, harrokeria, grina'.

afari
iz. Iluntzean egiten den otordua; otordu horretan hartzen den janaria. Afaria prestatu. Afariak on egin zidan. Ez zien afariak gaitzik egin. Familia afaria. Azken afaria.

Aztergaia: afari

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-08-27 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

afari, afal-

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: afari arin, afari-lege, afari-merienda ; afaritan, afaritara .

afari arin
1 iz. Afari ez oso oparoa. Ik. afari lege. Pausatzera utzi baino lehen, afari arin bat eskaini zion.
2 iz. Barau egunetako afaria. Ik. afariusi. Zelako janariak har daitezke afari arinean?

Aztergaia: afari arin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

arin.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

afari sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

afariusia, barau-egunetako afaria.

afari lege, afari-lege
iz. Afari arina. Gaua pasatzeko aterpea eskaini zioten, baita afari legea ere.
afari legea egin, afari-legea egin
du ad.-lok. Afari arin bat egin edo afariari dagokion betebeharra nolabait bete. Gaurkoagatik, egin dugu afari-legea. Etxera iritsi, afari legea egin eta ohean sartu zen. Afari legea egin eta orbel gorriaren gainean etzan ziren.

Aztergaia: afari-legea egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-10-19 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

AFARI-LEGE (V-gip), APARI-LEGE. Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Empleado en la expresión afari legea egin). "Afari legia eiñ, cumplir con la hora de cenar. Gaurkuagaittik, eiñ dogu afari legia, naiz da porruegaz" Etxba Eib. "Afai legia eiñ" Elexp Berg. * Nere apari-legea eginda etxetik irten naiz. Alz Ram 25. Illuntze-aurrean egin zuen langilleak marandioan bertan apari-legea. TAg Uzt 294. Apari legea egin zezan exeri zuten. JAIraz Bizia 76. Gau baten, alai, mai-inguruko / batu da lagun taldea, / ta ardangelako txoko batean / egin apari-legea. NEtx LBB 290. Afari legia eiñda, lotarako gertau ziranian. Etxba Ibilt 461. Gure apari-legea garaiz egiten genin. Ataño TxanKan 85. -- (Con bete) * Bete dezagun guk ere Gabon-apari-legea. NEtx Antz 131. -- (En otros contextos) * Besteak apari-lege bat jarriko ziteken. Ataño TxanKan 191. Apari-lege bat artu. Ib. 127. Apari lege bat eman ziguketen: atuna ta ura. Ataño Espetx 44. -- Bazkari ta apari legezkoak, gazte jendearen dantza-saioak eta irrintziak.NEtx LBB 19.

LB: 17 “Bazen tarte jakin bat afalostean, funtzionarioak kontrolean biltzen zirena, euren afari legea egiteko” (Elkar); EPG: 8 “Gauez, afari legea egiteko, janari txinatarra eskatu genuen telefonoz.” (Iban Zaldua); ETC: “Euskaldun zintzoen modura afari legea egin behar dugula, alegia” (Argia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: [afari-lege] afari-legea eginda lotarako prestatu ziren: cenaron algo y se dispusieron a ir a la cama; Adorez: afari-legea egin, egiten: du ad. cenar informalmente, escasamente; afari-legea egin dugu: hemos hecho una colación (cocina ligera); Labayru: [afari-lege] Afari-legea egin dogu txokolatea eta ogia janda: Hemos hecho una cena frugal comiendo chocolate y pan.

Bestelakoak

[afari] afari lege, afari-lege iz. Afari arina. (Batez ere afari legea egin esapidean erabiltzen da, jatordu hori egiteko betebeharra-edo nolabait bete dela adierazteko). Gaurkoagatik, egin dugu afari legea. Etxera iritsi, afari legea egin eta ohean sartu zen. Afari legea egin eta orbel gorriaren gainean etzan ziren. Gaua pasatzeko aterpea eskaini zioten, baita afari legea ere.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da bazkari(-)legea egin formarekin egin zen bezala. Beraz, afari(-)lege azpisarreratik kentzekoa da oharra eta adibideak.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa afari, lege eta egin sarreretan.

afari-merienda
iz. Heg. Ilunabarrean egiten den otordua. Hogeita bost lagunek afari-merienda dugu gaur Olerrian.

Aztergaia: afari-merienda

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-merienda.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

afari sarrerari dagokion azpisarrera.

afaria egin
1 du ad.-lok. Afaria prestatu. Afaria egin gabe zuen.
2 du ad.-lok. Afaltzeko prestaturikoa jan. Ik. afaldu. Eta gero, afaria egin dute Bonnet plazako ostatuan. || Igaro zituen egun asko bazkari eta afari ederrak egiten. Mikelekin egindako afari hartan.
afariketa
iz. Haurren jolasa, helduen egitekoak irudikatzen dituena. Umeen afariketa dirudi horrek.

Aztergaia: afariketa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-keta.

Informazio lexikografikoa
Erabilera-oharrak

afariketan egin, ibili, jardun esapideetan erabiltzen da batez ere.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Egingo dugu afariketan, ni aita eta zu ama?

Forma baten adiera(k)

haur-jokoa.

afariketan
1 adb. Haurrez mintzatuz, helduen egitekoak irudikatzen dituen jolasean. Afariketan zebiltzan umeak. Afariketan jardun dute goiz guztian.
2 adb. Seriotasunik gabe eta zentzu gutxirekin. Gauza benetan hartu beharrean, afariketan jardun dute.
Loturak

Aztergaia: afariketan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2021-10-19 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

afariketa aztertzean proposatua. jolasean azpisarreraren eredura moldatzea proposatu da, afariketan adberbioa sarrera bihurtuz (eta, beraz. afariketa sarrera ezabatuz) eta ohiko aditzak zein diren adieraziz. OEHn ageri diren bi adierak bereiztea komeni da (1 haurren jolasa; 2 helduen jokaera). afariketan egin adibide gisa mantentzekoa da.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

adb.

afariketan egin
du ad.-lok. Haurrez mintzatuz, jolasean egin helduen egitekoak irudikatuz. Egingo dugu afariketan, ni aita eta zu ama?

Aztergaia: afariketan egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-10-19 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

AFARIKETAN EGIN, AFARIKETAN IBILI, AFARIKETAN JARDUN a) "Jugar (los niños) haciendo comedia de los asuntos de los mayores. Eiñgo dogu afariketan ni aitta ta zu ama? Afariketan zebizen umiak Txantxa Zelaixan. Afariketan jardun dabe goiz guztian" Etxba Eib. "Etxekoandrezketan ibiltzea, beste errietan apariketan ibiltzea esan oi-da; baita koziñeketan ibiltzea ere. Itz auek, aurren jolasak (dendari dirala-ta abar) adierazi oi-dute" NEtx Nola 24n. b) "Se dice también así, cuando los mayores, faltos de juicio o seriedad, parece que actúan como niños. Afariketan ibilli al aiz, orretara agertzeko? Gauzia benetan artu biarrian, afariketan jardun dabe" Etxba Eib

LB: 0; EPG: 0; ETC: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: afariketan egin, egiten: du ad. jugar imitando a niños/ñas; egingo dugu afariketan, ni aita eta zu ama?: ¿jugaremos a ser yo el padre y tú la madre?; Labayru: [afariketan] Egingo dugu afariketan?: ¿Jugamos a comiditas?

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

afariketa iz. Haurren jolasa, helduen egitekoak irudikatzen dituena. (Batez ere afariketan egin, ibili, jardun esapideetan erabiltzen da). Egingo dugu afariketan, ni aita eta zu ama?

Lantaldearen irizpideak
Beste sarrera batean argitzekoa

afariketa sarreran, erabilera-ohar gisa eskain liteke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

afariketan sarrera proposatu berrian adibide gisa uztekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Azpisarrera egin da.

afaritako
adb. Afaltzeko. Afaritako lekua. Afaritako ez zela falta arraina saltsan.
Loturak

Aztergaia: afaritako

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2016
Hiztegi Batuko Lantaldea: EOh

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: 'OEHn elkarren segidan datoz afaritako, afaritan, afaritara, eta hirurak jasotzea komeni da. Gogoratu, gainera, Orixe, Mirande, Erkiaga eta Mitxelenaren lekukotasunak' (2001-04-25).

 - [E123]: 'egia da OEHn afaritako forma ematen dela azpisarreran, baina gero adibide gehienak afaritarako dira (Urruzuno, Tx. Agirre, Orixe, Otxolua, F. Bilbao, San Martin, Etxebarria, Zaitegi). Afaritako (Etxeita, Kirikiño apaitteko, Mirande, Erkiaga)'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'Ohargileak berak azkenean etsi egin du eta ez da sartuko'.

 - Erabakia: EH2016: sartua.

afaritan
adb. Afaltzen. Afaritan ari ginela. Anitz edan afaritan.
Loturak

Aztergaia: afaritan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

afari sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

anitz edan ote zuten afaritan?

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A105]: "eta afaritara, afarite: Nik uste dut baturako busti eta bakarra hautatu behar dela, (nire ustez 'a' bokalduna) aldaeren hedadura (?) eta erregulartasunari erreparatuta. Kontuan har a/e bikoiztasun hau ez dagoela azentudun posizioan eta aurreko silaban bokal itxia dugula" (2001-03)

afaritara
adb. Afaltzera. Goazen orain afaritara, gero lotara.
Loturak

Aztergaia: afaritara

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

afari sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

goazen orain afaritara, gero lotara.

afarite
iz. Afaltzea. (Batez ere denbora atzizkiekin erabiltzen da). Afarite orduan berba egingo dugu. Jarri ziren mahaian afariteko gogo handiz. Deitu gaituzte afaritera. || Afariten ari dira nonbait.

Aztergaia: afarite

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Erabilera-oharrak

leku-denborazko kasuekin erabiltzen da batez ere.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

afariten ari dira nonbait; jarri ziren mahaian afariteko gogo handiz; deitu gaituzte afaritera.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K202]: "Ez ote dira hitz bera hau eta afaritan, afaritara sarreretan ageri direnak?" (2000-11-24)

afariusi
iz. Barau egunetako afaria. Ik. afari arin. Jatuna banintz ere, Gabon gaueko afaria atso-agureekin baino, Garizumako afariusia ume artean gogozago egingo nuke.

Aztergaia: afariusi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

afari arina, barau-egunetako afaria.

afasia
iz. Hitz egiteko gaitasunaren galera, burmuineko arazoren baten ondoriozkoa. Afasia mota ezberdinei buruzko behaketak.

Aztergaia: afasia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-04-08 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afasiko EB 4 (Txill).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afasia : HiztEn, ElhHizt, LurE, EskolaHE, HiruMila ("Med." edo "Psiquiat." markatua), Euskalterm 8; afasiko : AB50 1; HiztEn, ElhHizt, LurE, EskolaHE, HiruMila, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu besteetan.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako ordainak: Aulestia: aphasia: ezinesanaldi, hizkabezia; BeraLzM: afasia: mingetasun, izketasun; PMuj DCV: afasia: eziñ-esan, itz-geldi, mingetasun; afásico: (rel. a la afasía) itzgeldi, (ataques afásicos) itzgeldialdiak; (que padece afasia) itz-gabe, minge, itz-geldi; Senda-Jakindi: afasia: itz biurtezin; afasia expresiva o motora: ezin-esan, ezinesan; afasia perceptiva o de recepción o de comprensión o sensorial de Wernicke o sordera verbal: irakur-entzunen biurtezin; afasia total o completa: itz-biurtezin osoa. Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG, T-L LFB.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (Le Petit Robert): aphasie, aphasique; it (L. Ambruzzi): (med.) afasia; afasico; ca (DCC): afàsia, afàsic; en (DEIL): aphasia; aphasic; de (Slaby-Grossmann): Aphasie, Sprachlosigkeit, Sprachlähmung / fig. Unentschlossenheit; aphasisch, sprachlos.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

afasiko
adj./iz. Afasiari dagokiona; afasia duena. Hizketan ikastean, hauxe da garapena: esaldi bakuna, koordinatuak eta, azkenik, mendekoak; afasikoek, hizkuntza galtzen doazela, hurrenkera berari jarraitzen diote, baina alderantziz.

Aztergaia: afasiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:35 1997-04-08 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

afektibitate
iz. Bizitza afektiboko gertakarien multzoa. Ai, afektibitatea urritzen denean, zenbat kostatzen zaigun harremanen errealitate gordinari eustea!

Aztergaia: afektibitate

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tate/-tasun.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

afektibo
adj. Afektuari dagokiona; afektibitateari dagokiona. Bere gisa hazi zen, nirekiko inolako harreman afektiborik ez intelektualik gabe.

Aztergaia: afektibo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:15 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-ibo izond. erref.

afektibotasun
iz. Afektibitatea. Jendea animatu nahi dugu bere maitasun, zoriontasun eta afektibotasun guztia nahi duten eran partekatzera.

Aztergaia: afektibotasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2001-07-20
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-04-08 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: afectividad

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-tate banaketa arazo sistematiko-orokorra izan liteke; ez dugu argi eratorri honen premia edo lekua.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E410T]: "-tasun/-tate banaketa batetik, eta eratorriaren premia edo lekua bestetik. Zerrendan afektibitate egonik, bi aukera daude: edo -tasun = -tate (eta hor UZEIk ez dauka zeresanik; Hezkuntza Sailak hautatu du afektibotasun, UZEIn afektibitate aukeratu genuen), edo bestela hitza kendu" (J. agirre, 2000-11-07)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'biak uztea onartzen da, afektibitate eta afektibotasun'.

afektu
iz. Norbaitenganako begikotasunezko edo maitasunezko sentimendua. Batez ere, Cortazarri zion afektua eta maitasuna aipatu zituen.

Aztergaia: afektu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu afektibo(tasun), afektibitate formarik aurkitu. Ik. OEH argitaratuan afekto (OA, Urqz, Cb 8, LE Prog, Añ LoraS 3, Gco I, AA 5, CatLlo, Sor Gabon); afekzione (Lç 6, SP Imit 3, Gç, Ch 3, CatLav, Lg, He Gudu 3, CatLan 2, Mercy, Brtc 2, Dh 3, JesBih, UskLiB, MarIl 2, Jaur, Arb Igand); corpusean ageri dira, gainera: afekto : IE 1 (Dv LEd); afektu : B 1 (Gamiz); afekzio : G 1 (Cb Eg III); afektione : Zu 2 (UskLiB); afekziona : IE 1 (Lç Ins); afekzionetsu : IE 1 (SP Phil); afetzione : Zu 1 (Ip Hil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira guztiak: afekto 2 (L. Haranburu-Altuna, J. Rafels); afektu 5 (M. Azurmendi, I. Mendiguren; UZEI, eta "afektu-egoera"); afektibo 22 (P. Esnal, J. Sierra, X. Mendiguren Bereziartu, Euskal kulturaren urtekaria 1985, Euskararen programakuntza, J.M. Mendizabal, F. Arbizu, P. Aristi, M.E. Matxinandiarena, M.A. Arilla; eta "afektibo-sozial": SEIE Taldea, Hasierako zikloa; "sozial-afektibo": Euskararen programakuntza; "sozio-afektibo": P. Esnal, A. Biteri); afektibitate 5 (Jakin 1981, Euskal kulturaren urtekaria 1985, SEIE Taldea, B. Urkizu); afekzio 3 (GAO 1990: "Proiektuan aurrikusten ez diren lur edo zerbitzuen afekzioa suposatzen duen aldaketarik ez da baimenduko"; Egin 1986: "Arnasa hartzeko bideen afekzioa, eta erreakziorako ahalmenaren murrizketa orokorra bezalako gaitzak sor daitezke biztanleen baitan"; Hezkuntza berezirako egitamua: "Hezkuntza Bereziko Zentru Espezifikoak beren afekzioen grabedadea eta ardura desberdinaren beharragatik, aurrez aipaturiko geletan hartu ezinak gertatzen diren pertsonak bakarrik onartuko dituzte").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afekto : AB50 1; afektu : DFrec 1; AB50 1; HiztEn; Euskalterm 8 (eta "afektu(zko)" 18); afektibo : DFrec 2; AB38 1; HiztEn; Euskalterm 9; AB50 1; afektibitate : DFrec 2; AB50 4; HiztEn-LurE; Euskalterm 1; afektazio : Euskalterm 3; afekzio : HiztEn; Euskalterm 3.

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afectivo, -ividad' itzulitako bihozkoitasun, hunkikortasun eta sentimenezko (AB50); eta 'afección' itzuliak: eragindako: AB50 1; eragipen: AB50 2; eritasun: Euskalterm 6; gaitz: Euskalterm 4; sentipen: AB38 1; AB50 1; Hiztegiotan ez dira afektib-, afektu, afekzio formak aurkitu: DRA, PMuj DVC, Casve FE.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) afección: ElhHizt: erasan, gaixotasun, eritasun, gaitz. // HiruMila: (1. devoción, inclinación) eraspen, lege, onginahi; (2. emoción, sentimiento) afetzione, nahikari, atxikidura, hunkimendu, sentipen; (3. Med.) afekzio. // Lur EF/FE: (1.) maitasun, amore, atxikimendu, eraspen, oniritzi; (2.) txera; (3.) min. // Casve FE: bihotz, maitarzün, etxekidüra; (maladie) eritarzün, gaitz; (fig.) bihotz ximiko. // Haize Garbia: (destination) destingu, zorte, amodio, maitasun; (médi.) eritasun, gaitz. // T-L LFB: maladie, eritasun, gaitz, min; (sentiment) sentimendu, atchikimendu, amodio, maitasun. // PMuj DCV: (1. alteración) aldarte, gorabera, aldaketa; (2. afición, inclinación) ongi-nai, on-iritxi, zaletasun, lege; (3. enfermedad) erizar, min zar, gaitz zar. // Azkue Aurkibidea: estekamendu, nahikari; b) afectivo: ElhHizt: (1.) xeratsu, amultsu; (2. Psicol.) afektibo, afektibitate. // HiruMila: afektibo, hunkibera, hunkior. // Casve FE: bihotzeko; (sensible) beratx, bihozmarddo, minbera, bihozbera. // Haize Garbia: bihotzeko; (sensible) sendikor, beratz. // T-L LFB: amultsu, maitatsu. // PMuj DCV: (1. relativo al afecto) biotzeko; (2. relativo a la sensibilidad) sentikor, minbera, minberati, minberatsu, samurbera; (3. impresionable) sentikor, minberakor, kilipera, erasogarri, iarrosgarri; c) afecto: ElhHizt: (1.) maitasun, estimu, adiskidetasun; (2. Psicol.) afektu; (3.) jarraitzaile, aldeko. // HiruMila: (1. inclinación, cariño) nahitasun, afektu, lera, joran, onirizte, lehi, lege, bihozkada; (2. acogida) abegitasun; (3. sujeto a cargas) lotu; (4. sentimiento) hunkimendu; (5. inclinado) eman, isuri, lotu, zale, -koi. // Lur EG/CE: (1.) txera; (2.) zaletasun, zale. // PMuj DCV: leia, griña, txera, laztan, eraspen, zaletasun, joera. // Azkue Aurkibidea: eraaspen, onerizte, oniriste; jarkitu; d) afectividad: ElhHizt: afektibitate. // HiruMila: afektibitate, hunkiberatasun, afektibotasun. // Casve FE: (faculté) beratarzün; bihozmarddotze, minberatze.

Erdaretako formak

Erdarazko formak: a) 'afección' gaztelaniazkoaren ordainak: fr (DLLF): affection / Med. affection, maladie; it (L. Ambruzzi): affezione, affetto, simpatía, benevolenza, inclinazione; (filial) alterazione; (Med.) affezione, malattia; ca (DCC): afecció; en (DEIL): affection (cariño); (Med.) affection, complaint, disease; de (Slaby-Grossmann): schädliche Einwirkung / (zu) Neigung / Gemütserregung, Affekt / (Med.) herz- und Kreislaufkrankhiet, lungenleiden; b) 'afectivo, -ividad' gaztelaniazkoen ordainak: fr (DLLF): affectif, ive; affectivité; it (L. Ambruzzi): affettivo, sensitivo; affettività, sensibilità; ca (DCC): afectiu -iva; afectivitat; en (DEIL): affective (referente a las emociones); sensitive (sensible); affectionate (cariñoso); affectivity; sensitivity, sensitiveness (sensibilidad); de (Slaby-Grossmann): gemüts- / empfindsam / empfindsames Gemüt / Gemütskräfte; gemütsbewegung / liebessucht / liebebedürftigkeit / (Med.) gesteigerte Gemütserregbarkeit; c) 'afecto, -a' gaztelaniazkoen ordainak: fr (DLLF): affectionné, e; attaché, e; cher, chère / atteint, e (aquejado) / affecté, e; attaché, e (destinado); it (L. Ambruzzi): soggetto a gravami, gravato; (Med.) ammalato, affezione; affetto, amore; cordialità; espressione, vivezza; (Mess.) destinato; ca (DCC): afecte -a; en (DEIL): dear; afecto a, fond of, attached to, subject to, liable to; (Med.) suffering from, afflicted with; de (Slaby-Grossmann): geneigt, zugetan, ergeben, gewogen / bestimmt / angewiesen auf / mit Vorbehalt erteilt / abgabenpflichtig, steuerpflichtig / sehr ergeben / zugeteilt / gemütsbewegung / stimmung / zuneigung / gewogenheit, wohlwollen / affekt / krankheitsanfall / anhänger.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: afekto / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ektu.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

afekzio
iz. med. Eritasuna, gaitza. Honelako afekzioen tratamendua ez da kontu erraza.

Aztergaia: afekzio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:37 1997-04-08 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh59 2020-11-24 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

afekzio (Urt I 423), afekzione (Urt I 423, afexione ib. 377, Urt Gram 40), afetzione ( VocBN , Gèze), afekzino (Urt Gram 40). Afecto, sentimiento; deseo, pasión. "Affection" VocBN y Gèze. Tr. Documentado en textos septentrionales desde Leiçarraga (no aparece en Axular ni en Etcheberri de Ziburu). En el s. XIX su uso decae y no hay testimonios del s. XX. Halakotz bada abandonatu ukhan ditu Iainkoak itsusgoatako afekzionetara. Lç Rom 1, 26 (Dv lehia laidotsuenetara, TB lizunkerietarat). Zeren haragiaren afekzionea etsaigoa baita Iainkoaren kontra. Lç Rom 8, 7. Eta asko da nehori gaitzerizterik edo afekzione gaixtorik ez ekartea? Lç Ins D 6v. Presentatzen derauzkitzut ene bihotzeko afekzioneak. SP Imit IV 17, 2 (Mst desira). Libra nazala afekzione gaixto eta amudio desordenatu guzietarik. SP Imit III 4, 1 (Mst desirkünte, Ch amudio lohi, eta gutizia desordenatu). Eta jakiteko zer afekzione eta zer berthute pratikatu behar den oren hetan. Gç 84. Batzuek debozione gehiago dute saindu batentzat bertze batentzat baiño; ordean afekzione hori maizago da humanoa. Ch III 58, 3. Bekhatu benialaren afekzionerik edo amodiorik gabe. CatLav 244. (V 124) Ez diozogula gure bihotzari permeti hura desiratzea, hari afekzionez lotzea. He Gudu 68. Yaidura edo afekzione gaixtoak. Lg I 198. Gloria haboro eman düzüna Jinkuari zure afekzionerik xipienaz, eziez eman beitere kreatürek orok bere akzione handienetzaz. Mercy 22. Bekhatu benialaren ganako afekzionerik gabe. Brtc 237. Bihotzeko sentimendu eta afekzione hautan datza meditazioneko gorphutzaren bigarren phartea. Dh 102. Ikhusten ditu ene pentsamendu eta afekzionetan diren sekreturik minenak. MarIl 61. Birjina Jinkoaren Ama thonagabiari jüntatü zütian afetzioniaz [othoitzen zütügü] . Ip Hil 262. Non inposible bezala baita izan dadin pozoatua afekzione gaxtoen pozoinaz. Arb Igand 113s. Birjina Jainkoaren Ama notha gabeari juntatu zaituen afetzioneaz eta Jesu-Kristo besarkatu duzun aita ordeko amodioaz [...]. San Josephi othoitza [título de una hojita publicada en Bayona] (ap. DRA). v. tbn. Afekzione: Etchart 3.1v. Tt Arima 53. CatLan 114. JesBih 400. UskLiB 63. Jaur 372. (Con -zko, adnom.). Gauza guzién gainetik zuen artean karitate afekzionezkoa duzuelarik. Lç 1 Petr 4, 8.

afekzio 58: Berria 2, Deia 3, Deustuko Unibertsitatea, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB, Consumer 42 (guztiak dira Medikuntzari lotuak), Karmel, Laneki 4, UEU 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

afekzio 150 (144 Xarritonenak dira, Spinozaren Etikaren itzulpena): Piarres Xarriton 144, Josu Zabaleta 3 (afekzio-irudi), Ibon Uribarri 2, Xabier Kintana.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Asko erabili da eta jasotzekoa izan liteke Medikuntzarako.

Informazio osagarria
Forma saihestekoa

Saih. da erabilera arruntean; Tekn. gisa (cf. Med.) izan dezakeen erabilera ez da orain eta hemen erabakitzekoa.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Med.

afelio
iz. astron. Planeta baten orbitan Eguzkitik urrutien dagoen puntua. Merkurioren elongazio maximoa 28°-koa da afelioan dagoenean.

Aztergaia: afelio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh36 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 36 (Elhuyar 19, Elkar 9, UEU 8); ETC 11.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: afelio iz. (Astron.) afelio / Adorez: afelio iz. (Astron.) afelio / Labayru: afelio 1 iz. Astron. afelio. Belarrondoko bat emoten badeutsut, Lurraren afelioraino joango zara!: ¡Si te suelto una, vas a ir hasta el afelio de la Tierra! / NolaErran: 0 // Euskalterm: afelio (Astrom. Termino onartua da). /// ZTHB-Astron: afelio.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta sarrera gisa jasotzea proposatu da, dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Astron.

afera
iz. Egitekoa, arazoa. Hori ez da nire afera. Neure diru aferek kezkatzen ninduten.

Aztergaia: afera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09 1993-10-20 Lantaldeak besterik gabe onartua
aferente
adj. biol. Hodiez, zainez eta nerbioez mintzatuz, puntu edo organo batetik barnealdera doana.

Aztergaia: aferente

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:003 2002-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aferente izond. Biol.

aferesi
iz. hizkl. Hitz baten hasieran hots bat edo hots multzo bat galtzea. Aferesia eta sinkopa ez dira nafarreraren ezaugarri esklusiboak.

Aztergaia: aferesi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:005 2002-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-s.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Hizkl.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aferesi iz. Hizkl.

afgani
iz. Afganistango diru unitatea. Beren jabetzetan kalteak izan dituzten herritarrek 500 afgani jasoko dituzte egunean.

Aztergaia: afgani

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Afganistan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afghani: HiztEn; afgani: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

afgani: Estilo Liburua.

Erdaretako formak

Wikipedia: (en) afghani.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak: iz. (Afganistango dirua).

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): afgani iz. (Afganistango dirua).

afganiar
1 adj. Afganistangoa, Afganistani dagokiona. Afganiar iheslariak.
2 iz. Afganistango herritarra.
Azpisarrerak

Aztergaia: afganiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-07-04

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afganiar 1, A. Lertxundi (“Printzesa? - Printzesa... afganiarra”); afganistandar 1, J.A. Sagastizabal (“Pilotoa Harum-El-Azah afganistandarra zen, hegazkinak azaz gainezka”); afgano 5, X. Gereño (“Gurasoen jaioterria afganoa izanik, bera Iran-en jaioa zen, hirurogei eta hamar urte aurrerago”, “Etxe aurrean eserita zegoela ikusi zuen afganoa hurbiltzen”, “Afganoak aldeko erabakia hartzera animatu nahi izan zuen”, “gerrilari afgano” 2).

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 38: Afganistan, Afganistango Estatu Islamiarra; afganistandar, afganiar; Kabul; kabuldar.

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

afganistandar
1 adj. Afganistangoa, Afganistani dagokiona. Afganistandar nekazari bat.
2 iz. Afganistango herritarra.

Aztergaia: afganistandar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 38: Afganistan, Afganistango Estatu Islamiarra; afganistandar, afganiar; Kabul; kabuldar.

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

afiliatu1, afilia, afiliatzen
da/du ad. Alderdi politiko, sindikatu edo kideko elkarte bateko kide bihurtu. Arzalluz Berlinen zegoela afiliatu zen EAJn.

Aztergaia: afiliatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: 'aditza ere bada, beraz erregimena ezarri behar'.

 - [E123]: 'beraz, 1 iz.; 2 da ad.? Zuek esan'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'da eta du gisa ematea onartu da'.

afiliatu2
iz. Alderdi politiko, sindikatu edo kideko elkarte bateko kidea. Txostena afiliatu guztiek onartu zuten, aho batez.

Aztergaia: afiliatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: 'aditza ere bada, beraz erregimena ezarri behar'.

 - [E123]: 'beraz, 1 iz.; 2 da ad.? Zuek esan'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'da eta du gisa ematea onartu da'.

afiliazio
iz. Afiliatzea. Sindikatuak afiliazio kanpaina egingo du hil honetan.

Aztergaia: afiliazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: afiliación

afinatu, afina, afinatzen
du ad. Heg. mus. Tonuan jarri. Ik. gozatu 7.

Aztergaia: afinatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2014-12-19
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-04-08 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

desafinatu behin jaso da (Sor Gabon: "Ixooo mutillak!! Inaxiyok desafinatzen dik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afinazio 2 aldiz, EB (L. Fernandez Imaz: "afinazioaz kezkatutako pertsonaiak izan dira eta beren ekarpenen bitartez zortzidun musikalaren banaketaren aniztasun historikoa aberastu egin dute", "Izan ere praktikan afinazio guztiak gutxi gorabeherazkoak dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afinatu : DFrec 1, AB38 1 ('afinar' itzulia, eta 'mus. afinar' itzulitako fintze 1), AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 3; desafinatu : AB50 2, HiztEn, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Musika Hiztegia: afinatu; desafinatu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegiak: afinatu : EuskHizt (ik. gozatu), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE (ik. gozatu); desafinatu : Lur EG/CE eta EF/FE. Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal afinar / accorder; jouer edo chanter juste formen ordainak: HiruMila: (mus.) afinatu, gozatu // ElhHizt: (mus.) afinatu // PMuj DCV: (mus.) batera abestu, batera jo; (af. instr. mús.) gozatu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; b) Erdal desafinar / désaccorder; chanter faux, jouer faux formen ordainak: desafinatu : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; ereskaiztu : PMuj DCV; gozagaizki jo (abestu) : PMuj DCV; gozakaiztu : HiruMila, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea (an?). Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF.

Erdaretako formak

a) es afinar: fr (DLLF): accorder; jouer edo chanter juste; it (S. Carbonell): accordare, intonare; ca (DCC): afinar; en (Collins): (aut., mús.) to tune; to sing in tune, play in tune; de (Langenscheidts): Instrumente stimmen; tonrein singen (edo spielen); b) es desafinar: fr (DLLF): désaccorder; chanter faux, jouer faux; it (S. Carbonell): discordare, dissonare (stonare); ca (DCC): desafinar; en (Collins): (mús) to be (edo play, sing) out of tune; to go out of tune; de (Langenscheidts): unrein klingen; falsch singen (edo spielen).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. gozatu

Lantaldearen irizpideak
Ez du baldintza minimoa betetzen, baina adierazle bat behar da

desafinatu antonimoarekin batera ikustekoa da; eta a) mailegu onartzekoen minimoa ez dute betetzen (gaztelaniaz bakarrik erabiltzen dira afinar / desafinar formak; beste hizkuntzek, zeinek bere bidetik aurkitu dituzte irtenbideak, eta euskaraz ere beste horrenbeste egin beharko litzateke, gaian adituekin mintzatuz); b) baina ordain egokirik ez dugu ezagutzen: b1) instrumentuez, gozatu proposatuak balio izan dezake afinatu-ren ordaintzat; baina desafinatu-ren ordaina nekez aterako da bide horretatik; b2) giza ahotsaz mintzatzeko, egokiagoa izan liteke akordatu (cf. fr, it) bezalako baten bidea (aipatu dira: adostu / desadostu; edo "libre" samar dagoen aurrindu; eta tonuan / tonutik kanpo jarri); c) Heg. marka dutela onartzekoak izan litezke afinatu eta desafinatu, hobestekoen berri emanez, hauek erabakitzean.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A105]: "instrumentu bat doitu(doitu = 'neurri egokira eraman'). Uste dut, hala ere, tonua hartu, eman, galdu... tonuan jarri... segidak ere beharrezko direla" (2001-03)

 - [E306]: "eta desafinatu: a) 'Heg.' markarekin 'afinatu' eta 'desafinatu' onartzearen alde gaude, baina horrek berekin dakar Iparraldean erabiltzen direnak ere onartzea ('akordatu' /'desakordatu'??) // b) estandarrerako forma hobetsiak 'gozatu' eta 'gozakaiztu' izan litezke; txosteneko b1) atalean 'gozatu'-ren bidetik joz gero 'desafinatu'-ren ordaina bide horretatik nekez aterako dela esaten da, baina, Euskal Hiztegian behintzat, 'gozakaiztu'-ren bigarren adiera hauxe da: "2. (1846). G. er. Ahotsa edo musikatresna bat doinu egokitik atera. Ahots bat makur badoa, aski da gozakaizteko soinu guztia". Musikaren alorrean 'gozatu' eta 'gozakaiztu' ez dira ia erabiltzen, baina... erabiltzen direnek baldintza minimoa betetzen ez dutelako estandarrerako proposatzen diren zenbat hitzi gertatzen zaio gaur egun hori bera? (beraz, badaezpada ere, hobe 'afinatu' eta enparauak bigarren mailan behintzat onartzea)" (2001-01-23)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: 'sartzearen alde nago'.

 - [E123]: 'ikusten duzue eztabaidarako dagoela. Ez zait gaizki iruditzen sartzea, baina uste dut Heg. marka beharko lukeela eta beste zerbait hobetsi. Ez du gutxienekoa betetzen'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'honela emango da: afinatu Mus. Heg. h. tonuan jarri, aurrindu. Eta desafinatu Heg. h. tonua galdu, tonutik irten. Akordatu eta desakordatu ere modu bertsuan sartuko dira Ipar. markarekin eta hobeste zeinua emanaz, goian bezala'.

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): afinatu, afina, afinatzen. du ad. Heg. Mus. 'tonuan jarri'; 'aurrindu'. [h. kendu]

afinazio
iz. Heg. mus. Tonuan jartzea.

Aztergaia: afinazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:019 2002-09-10 Bigarren mailan onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-12-17 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

h. marka kentzea eta tonuan jartze; aurrintze definitzaile gisa jartzea proposatu da. Halaber, afinatu eta desafinatu sarrerei h. markak kentzea proposatu da eta definitzaile bihurtzea bidalketak. (2013-12-17)

Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. aurrintze.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Jakite-arloak

Mus.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): afinazio iz. Heg. Mus. 'tonuan jartze'; 'aurrintze'.

afinitate
iz. kim. Substantzia kimikoek elkarrekin konbinatzeko duten joera.

Aztergaia: afinitate

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-04-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: afinidad.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Tekn. (Mat., Kim., Bot.).

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

afirmazio
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, afirmazio-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baieztapen; baiezko].

Aztergaia: afirmazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:33 1997-04-08 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh11 2020-04-21 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

afirmatibo behin agertu da (Tt "Prezepto afirmatiboak eztu obligatzen gizona (...) negatiboak bezala") eta afirmazio bi aldiz, erabilera markatuan (Ldi: "Beste baipen edo afirmazio bat..."; "Politikan, ordea, baipen edo afirmazio zeatzak, baipen larriak eskatzen dira").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

afirmatu forma behin agertu da EB (M. Pagola "Marx ateo izan zen, txikitandik gainera; bainan, baita ere #mdash#Reding`en kontra afirmatu dezakedala uste dut#mdash# ateismoa bere sistimaren erraietan aurkitzen da") eta afirmazio 4 aldiz (Y. Elorriaga: "Itaunaren ostean zehaztu bako sujetoa daukan afirmazioa neskaren jarrera azaltzen", M. Pagola "Afirmazio bat, ordea, era askotan egon liteke sistima baten barnean"; Argia 1983-07-17: "Afirmazio hau ez da gaurkoa, eta betikoa izango litzateke atzetik antolatzen ari den GALEUSCA hau ez balego").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

afirmazio: DFrec 2; AB50 3; Euskalterm 1 ("nazio-afirmazio").

Adiera bereko beste formen erabilerak

'afirmación, afirmativo' itzulitako besteak: AB38: baieztapen 7, baiezpen 3 eta baieztatze 1; baiezkako 2, baiezko 2, baiezkor 1; AB50: baietz (iz.), baiezpen, baieztapen, baiezko; Euskaltermekoak arloka: Politikan afirmazio 1 ("nazio-afirmazio" lexian; cf. fitxa horretako oharra: "Politika hiztegian baiezpen nazional zegoen. Ez du konbentzitzen, sendotzea da ez baietz esatea"); Filosofian, asertzio 1 (aserción, afirmación); baieztapen 5 (eta atzekariaren baieztapen afirmación del consecuente; baieztapen faktual; baieztapenaren bide; baieztapen egiazkotasun), baieztagai 1 (materia de afirmación) eta baieztaldi (ulermenaren baieztaldi momento de afirmación del entendimiento); Psikologian eta Filosofian finkatu 2 (norbera finkatu-nahi deseo de afirmación de sí; norberaren burua finkatu nahi); finkatze (nortasunaren finkatze, nortasun finkatze); finkapen (norberaren finkapen; norberaren finkatze); Hizkuntzalaritzan eta Filosofian baiezko 7 (baiezko adberbio; baiezko perpaus; baiezko proposizio, 'afirmatibo'). // Ik. baietz, baiezko, baiezpen, baieztapen, baieztatu eta baieztu formen adiera-banaketa batzuk: EuskHizt: baietz (iz. Baiezkoa); baiezko (iz. 1. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. 2. izlag. Baietz-i dagokion izenlaguna. 3. iz. Zah. Baimena); baiezpen (iz. Baieztea); baieztapen (iz. Baieztatzea); baieztatu (ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi); // LurE: baietz. (izen bezala). Baietza eman,...; baiezko. Baietz-i dagokion izenlaguna. // iz. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. // Baimena; baiezpen. iz. Baieztea; baieztapen. iz. Baieztatzea; baieztatu. ad. Baieztu, aurreko baiezko batek zeharo garbi utzi ez duen zerbait batez ere. ik. berretsi; baieztu. ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi; // HiztEn: baietz. 3. iz. Baiezkoa, baimena, onarpena; baiezko. 2. iz. Baietz esatea. 3. Onarpena, baimena; baiezpen = baieztapen. iz. Baiezt(atz)earen ekintza eta ondorioa; baieztatu. ad. Baieztu, bereziki aurreko baiezko batek zeharo argi utzi ez duen zerbait; baieztu, ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi. Onartu, ontzat eman.

Hiztegietako informazioa

Hiztegi batzuetako ordainak: a) affirmation / afirmación: HiruMila: 1. baiezko, baietz. 2. baiezpen, baieztapen. // ElhHizt: 1. Baieztapen; baiezko, baietz. 2. adierazpen, esan. 3. (Ling./Lóg) Baieztapen. // Lur EG/CE: baieztapen.. // Lur EF/FE: baiezko, baieztapen.. // Casve FE: bai, baietz, segürtantxa. // Haize Garbia: bai, bai-etz. // T-L LFB: bai. // PMuj DCV: baietza, baiezko. // Azkue Aurkibidea: baietza; b) affirmatif / afirmativo:HiruMila: 1. baiezko. 2. baiezkotasun. // ElhHizt: baiezko. // Haize Garbia: baiezko. // T-L LFB: baiezko. // PMuj DCV: baiezko.

afirmazio iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, afirmazio-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baieztapen; baiezko].

afirmazio 11: Berria 5 (“Herri bat gara afirmazioa etorri da gero”), Jakin 3 (“Egiten dituen afirmazio bereziki interesgarri batzuk jasoko ditugu, adibidez hau”), Karmel 2 (“Zientziak aurrera joan ahala gero eta mugimendu gehiago antzematen da (bai makrokosmosean eta baita mikrokosmosean ere), eta behin baino gehiagotan unibertsal bihurtu badira ere teoria batzuk, azkenik okerrak zuzenduz afirmazio honekin amaitzen du”), Uztarria (“Esklaben atzean etxe gehiago egiteko aukera dagoela afirmazioari buruz”); baieztapen 1386.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

afirmazio : Berria 2 (“Kulturgintzaren planteamendua lantzen du monografiko batean, eta erradikalizaziotik jotzen du behin baino gehiagotan: «Euskal kulturak afirmazioa den ukazioa du sustraitzat”), Iñaki Segurola (“Euskaldunen egunkariaren itxiera zuen hitz egiteko aitzakia, eta ezin gehiagoraino harritu ninduten Solé jaunaren esanek, nik nere jardunean erabilitako batzuen oso antzekoak baitziren (mapa, identitatea...), baina guztiz kontrako heldulekutik harrapaturik, hots, afirmazio nazionalaren alderditik.”), Unai Elorriaga (“Baina pentsio bateko balkoi batetik ezin da halako afirmazio erabatekorik egin, begien trukoa izan zitekeelako hura edo, are okerrago, burmuinaren trukoa izan zitekeen, eta burmuina izaki peligrosoa izan daiteke, batez ere etxetik kanpo gaudenean; esate baterako, etxetik zazpi ordura gaudenean, trenez”); baieztapen 590.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Informazio osagarria
Forma baztertua

Bazt. Ik. baieztapen, baiezko, etab.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'zerrendan esaten denarekin ados agertu dira euskaltzainak. Beraz, e. baieztapen, baiezko'.

afixa
iz. Hormetan itsasten den iragarkia. Ik. kartel1. Filma iragartzen duen afixan emakume bat ikusten da.

Aztergaia: afixa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-10-20 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

afixa Sin. kartel.

Informazio osagarria
Forma onartuaren aldaera baztergarriak

"eta ez *afitxa" gehituko da

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: ez dago Sin. kartel jartzearen alde. Ez da aski kartel Hegoalderako uztea?

 - Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS): otsaileko bileran erabakia.

Orrialde guztiak:
 

Siège social

  • B
  • BISCAYE
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBAO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Centre de recherche

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Represéntations

  • A
  • ALABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 VITORIA-GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GUIPUSKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAVARRE
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 PAMPELUNE
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

L'association

  • P
  • PAYS BASQUE NORD
  • Château Neuf
    15, place Paul Bert
    64 100 Bayonne
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper