50535 emaitza bilaketarentzat - [601 - 650] bistaratzen.

adreilu
iz. Buztinezko pieza, paralelepipedo formakoa, labean errea, eraikuntzan erabiltzen dena. Harriaren ordez adreilua erabili. Adreilu gorrizko etxez inguratua. Adreiluaren kolorekoa. Adreiluzko hesia. Paper-mutur erdi belztu bat atera nuen adreiluaren zirrikituetako batetik.

Aztergaia: adreilu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-10-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08
adreiluztatu, adreiluzta, adreiluztatzen
du ad. Adreiluz estali edo hornitu.

Aztergaia: adreiluztatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E306]: "Hurrengo batean aztertzeko utzi da. '-ztatu' amaieradun batzuk badira Hiztegi Batuko zerrendan ('hautseztatu', 'irineztatu', 'igeltsuztatu'...), baina zer gertatzen da gainerakoekin? 'kautxuztatu', 'marmoleztatu', 'kartoiztatu'... egin litezke?" (2001-01-23)

adrenalina
iz. biokim. Giltzurrun gaineko guruinei darien hormona, odol zainak estutu eta bihotz taupadak bizkortzen dituena.

Aztergaia: adrenalina

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

adrendu
iz. naf. Trebetasuna. Gure neskak badu josteko adrendua.
Azpisarrerak

Aztergaia: adrendu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

adrendu hartu.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Naf.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

trebetasuna.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: 'OEHko adibideak M. Izetarenak dira. Nafarrek esan bezate g.er. den ala ez' (2001-03-28).

 - [I202]: 'Malerrekan ere Baztanen bezala trebetasuna adierazteko erabiltzen da. Adrendu hartu. Malerrekan ere erabiltzen da, 'asmatu' ('atinar') adierazteko' (2001-04-18).

 - [E114]: 'Ik. Lizarragan adrendu hartu "atinar, acertar; comprender"' (2001-04-13).

 - [E123]: 'beraz, Baztanen eta Malerrekan ezaguna bada, eta bizirik badago, g.er. marka ken dakioke'.

 - Erabakia: Erabakia (2001-04-27): 'adrendu eta adrendu hartu hitzetan delako "g.er." oharra kentzea erabaki da. Adrendu hartu-rentzat 'era hartu' esanahia emango da. Adibide gisa, berriz, honako hau: Makina berriari adrendu hartu dio'. Erabakia (2001-06-29): 'adrendu sarrerari "g.er." marka kentzea onartu da. Honen parean, adrendua hartu 'era hartu' ere emango da. Makina berriari adrendua hartu dio moduko adibide bat eskainiko da'. Erabakia (2001-07-20): 'adrendua hartu: horrela ematea onartu zen bere garaian eta ez, mugatzailerik gabe'.

adrendua hartu
dio ad.-lok. naf. Zerbaitekin edo zerbaitetan ondo moldatzera iritsi. Makina berriari adrendua hartu dio.

Aztergaia: adrendua hartu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS: (zerbaiten) adrendu hartu / EskolaHE: AS

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

hartu.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adrendu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Naf.

Maiztasuna

g.er.

adret
adj. zub. Trebea. Utzi gaitu 82 urtetan Janbattit Lissar Gerezietako zurgin adretak.

Aztergaia: adret

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Zub.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

trebea.

adrezatu, adreza, adrezatzen
zaio/dio ad. Ipar. g. g. er. Norbaitengana zuzendu. Oroit gaitezen beti lehenik Jainkoari adrezatzeaz. Hori da Birjina Santuari adrezatzen diogun otoitza.

Aztergaia: adrezatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adreza, adrezatzen.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.g.er.

Aditz-erregimena

zaio/dio ad.

Forma baten adiera(k)

zuzendu, norabideratu.

adrezia
iz. Ipar. herr. Trebetasuna. Bere adrezia eta ahala frogatu nahiz.

Aztergaia: adrezia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

trebetasuna.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: 'OEHko adibideak ikusirik, g.g.er. emango nioke, azken adibideak XIX mendekoak dira, eta Zaldubyrenak' (2001-03-28).

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'ahoz oso erabilia da. Beraz, Ipar. Herr. markak erantsiko zaizkio'.

adriatiko
adj. Itsaso Adriatikoari dagokiona. Kostalde adriatikoan.

Aztergaia: adriatiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

adriatiko izond.: Itsaso Adriatikoa.

adskribatu, adskriba, adskribatzen
du ad. Norbaitek beste norbait zerbitzu edo departamentu jakin baten zerbitzura jarri. Estatuko sektore publikoko fundazioetako langileek estatuko sektore publikoari adskribatuta egoteagatik aplikatu behar zaizkien arauak izango dituzte.

Aztergaia: adskribatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:40 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

adskriba, adskribatzen.

Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena

du. ad.

Jakite-arloak

Zuz.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

 - [E306]: "'adskribatu' sartuz gero, 'adskripzio' ere bai (ala nahitaez 'adskribatze'?)" (2001-01-23)

adsorbatu, adsorba, adsorbatzen
du ad. fis. Gai solido batek azalean gas baten edo likido baten molekulei eutsi. Gas- edo likido-fasean dauden molekula erreaktiboak adsorbatu egiten dira katalizatzailearen gainazalean. Etilenoa adsorbatzen duten iragazkietatik pasarazten dute biltegietako airea.

Aztergaia: adsorbatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh38 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 38 (Berria 1, Elhuyar 14, Laneki 15, UEU 8); ETC 271

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: adsorbatu du ad. (Kim.) adsorber / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: adsorbatu (Kim).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sarrera gisa jasotzea proposatu da, dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Fis.

adsorbatzaile
adj./iz. fis. Adsorbatzen duena. Adsorbatzaile erabilienak hauek dira: almidoia, laktosa, kaltzio fosfatoa eta magnesio karbonatoa. Material adsorbatzaileak.

Aztergaia: adsorbatzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh34 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Berria 1, Elhuyar 7, Laneki 14, UEU 12); ETC 42

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: adsorbatzaile iz. (Kim.) adsorbente / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // ZTH: adsorbatzaile (Kim). // ZTHB-Kim: adsorbatzaile.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sarrera gisa jasotzea proposatu da dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Fis.

adsortzio
iz. kim. Gai solido batek azalean gas baten edo likido baten molekulei eustea. Gainazaleko efektua da adsortzioa, xurgatzea ez bezala, substantzia bat beste batean sartu eta zabaltzea baita xurgatzea.

Aztergaia: adsortzio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Tekn. Kim.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

adstratu
iz. hizkl. Bat-etortze linguistikoen multzoa, elkarren ondoan edo leku berean dauden hizkuntzetan elkarren arteko harremanak eraginda gertatzen dena. Gaur egun Nafarroan hitz egiten den erromantzea, hortaz, gaztelania da, Erdi Aroko nafar erromantzetik datozen ezaugarri gutxi batzuk dituena, eta honi euskarak (substratu eta adstratu bezala) eskaini dizkion berezitasunak gehitu beharko genizkioke.

Aztergaia: adstratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:35 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Tekn.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E306]: "Aski teknikoa dela uste dugu ('adiabatiko' kenduz gero... hau ere bai, gure ustez)" (2001-01-23)

adu
iz. Batez ere bizk. Zoria, patua. Ik. adur2. Gizagaixoak ez zuen adu onik izan. O, adu gaiztokoa bere erruz han erretzera datorrena! Tentel guztiak adu onekoak izaten omen dira. Hau da zorigaiztoko eta adu txarreko izatea!

Aztergaia: adu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Batez ere Bizk.

Forma baten adiera(k)

zoria, patua.

aduana
iz. Administrazioaren adarra, atzerriko salgaiei ezartzen zaien zergaz arduratzen dena; aduana-bulegoak dauden lekua edo etxea. Aduana errentak. Aduana zerbitzua. Aduana bulegoan. Beren zakuak eskuratu eta aduana pasatu zuten. Aduanan enplegatua. Aireportuko aduana. Aduana Bidasora eraman zuten.

Aztergaia: aduana

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1992-12-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean
Erabiltzekotan, forma horretan erabiltzekoa da
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz (arantzel saihestekoaren ordaintzat proposatua): aduana-zerga .

aduana zerga, aduana-zerga
iz. Atzerriko produktuei aduanan ezartzen zaien zerga. Ik. muga-zerga.
aduanazain
iz. Aduanako funtzionarioa. 7,5 tona haxix atzeman dituzte Frantziako aduanazainek laranjak eta kuiatxoak garraiatzen zituzten bi kamioitan.

Aztergaia: aduanazain

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1992-12-16 Lantaldeak besterik gabe onartua
aduktore
1 adj. anat. Giharrez mintzatuz, gorputz adar bat edo bestelako organoren bat gorputzaren ardatzera hurbiltzen duena. Ik. abduktore. Zangoetako muskulu aduktoreak.
2 iz. anat. Muskulu aduktorea, bereziki izterrekoa. Eskuin izterreko aduktorea minduta zeukala. Zaila da aduktoreetako lesioa egun gutxian osatzea.

Aztergaia: aduktore

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh69 2020-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu aduktore formarik.

aduktore 67: Berria 35, EiTB 14, Laneki 18.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aduktore 18, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: muskulu aduktore (TN).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa; beharbada, -k grafiarekin lehenestekoa unea da.

adukzio
iz. anat. Gorputz adar bat edo bestelako organoren bat gorputzaren ardatzera hurbiltzea dakarren mugimendua. Eskapulen adukzioa eta abdukzioa. Errepikatu abdukzioa eta adukzioa, guztira 6-8 aldiz.

Aztergaia: adukzio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh35 2023-06-14

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 35 (Laneki 25, UEU 10); ETC 28

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: adukzio iz. (Anat.) aducción / Adorez: adukzio iz. (Anat.) aducción / Labayru: adukzio 1 iz. aducción. Adukzioa da, adibidez, T forman zabaldutako besoak gorputzaren ardatzera ekartzea: Aducción es, por ejemplo, volver a acercar al eje del cuerpo los brazos extendidos en forma de T / NolaErran: 0. // Euskalterm: adukzio (Med. TN da).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sarrera gisa jasotzea proposatu da, dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Anat.

adularia
iz. miner. Feldespato mota gardena, gehienetan koloregabea dena.

Aztergaia: adularia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-10-13 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu ap. ZTC-EPG; ik. Geologia HE: adularia / en adular; adularia / es adularia / fr adulaire.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak: Adula mendiak, Suitza, eta Mineralak.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-aria: cf. grosularia.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-10-30): Onartua.

adulterio
iz. Ezkontidea ez den pertsona batekin sexu harremanak izatea. Ik. ezkon-nahaste.

Aztergaia: adulterio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

adulteriogile
adj./iz. Ezkontza-nahaslea. Ik. adultero. Zein jarrera hartu emakume adulteriogilea harrikatzea agintzen duen lege islamikoaren aurrean?

Aztergaia: adulteriogile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2002-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): adulteriogile

adultero
adj./iz. Ezkontza-nahaslea. Ik. adulteriogile.

Aztergaia: adultero

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:005 2002-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

adultero 8, Lç (adib., "Nazione gaixtoa eta adulteroa signo eskez dago", "gizon harrapariak, iniustoak, adulteroak", "Ezaiz adultero izanen"); adultera 6: Lç 4 (adib., "jenerazione adultera eta bekhatore hunetan", "Beraz senharra bizi deno adultera deithuren da"), Lg II ("Jesu-Kristoren eztitasuna emazte adultera baten alderat"), AA I ("alakorik egingo balu, deituko zaio adultera"); adulter 1, Lg I ("Bethsabee adultertzat ezagutua izaterat zohala").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adultera 1, AEK ("Horrela, sudur berriak egiten zituzten #mdash# esan behar emakume "adulterei" sudurra mozten zietela"); adultero (eta andre adultero) 4: Ejercicio santuac ("onen agiria emakume Samariatarrak, Zagukok, Madalenak, Mateok, andre adulteroak [...] eman dute"), BAtx Gizona ("orduan azaldu da nire andrea, leninista sutsu bat ia denok dakizuen bezala, eta adulterotzat tratatu nau aurreneko hitzetik"), E. Agirre ("Fariseua belauniko jarri eta otoitz egiten hasi zen, honela: Jauna, eskerrak eman nahi dizkizut besteak ez bezalakoa naizelako: lapurra, zuzen kontrakoa, adulteroa..."), M. Garmendia ("Hamasei urteko neskato batek, 30eko hamarkadako andregai txinatar batek, kontsolatu al zezakeen bada, eragozpen izan gabe, pena adultero hartatik"); adulteriogile 1, TesBer (Mt 12,39: "Seinale eske dabilan jende gaixto eta fideltasungabea! #mdash# [OinOh] H.h., adulteriogilea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez eta beste hauetan ere: EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Cf. adulteriogile ap. BiblE: Lk 18,11; Jn 7,53 (tit.); Erm 7,3 (bis); 1 Ko 6,9; Heb 13,4; Is 57,3; Jr 7,9; Ez 16,32; 23,37.45; Os 4,13.14; Ml 3,5; Jb 24,15; Es 6,20 (tit.); 6,26; 30,20; 7,1 (tit.); Si 23,21 (tit.); 25,2.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal adúltero / adultère formen ordainak: adulteriogile : HiruMila, ElhHizt; ezkontza-nasle , ezkonausle , ezkon-loitu , ezkon-kutsudun : PMuj DCV; ezkontza-zikintzale : Casve FE (ezkontzezikinzale), HaizeG FB, T-L LBF; ohatzegile : Casve FE // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt.

Erdaretako formak

fr (DLLF): adj y s adultère (que comete adulterio); adj adultéré, e (falsificado), corrompu, e (lenguaje); it (S. Carbonell): adj y s adultero; fig falsificato, corrotto; de (Langenscheidts): adj 1 ehebrecherisch, 2 verfälscht; m Ehebrecher; en (Collins): 1 adj adulterous; 2 nm adulterer.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

adulteriogilea.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): adultero iz. 'adulteriogilea'.

adunar
1 adj. Adunakoa, Adunari dagokiona.
2 iz. Adunako herritarra.
adur zapi, adur-zapi
iz. Haur txikiei paparrean, lepotik zintzilik, jartzen zaien zapia, adurra xurgatzeko edo jaterakoan ez zikintzeko erabiltzen dena. Ahoa xukatu zion adur-zapiarekin.
adur1
iz. Ahotik jariatzen den txistua. Ik. lerde. Adurra zerion ezpainetatik gazta jan nahiaz. Adurra dariola. Umeek adurra izaten dute ugari.
adur2
1 iz. Zoria. Ik. patu. Adur txarra orpoz orpo dabilkizulako. Adur ona, gaiztoa. Adur samina!
2 iz. Zenbait gauzaren indar ezkutu harrigarria. Makila horrek ba omen zuen adur ikusgarria.
adurti
adj. Lerdea dariona. Ik. lerdetsu.

Aztergaia: adurti

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: Ik. haguntsu / EuskHizt: / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Sinonimoa(k)

haguntsu, lerdetsu.

Atzizkien araberako erabakiak

-ti.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: "adur, adur-zapi eta adurti falta dira".

 - [E123]: "goragoko sarreratan, adur eta lerde eman dira sinonimotzat; bestalde, hagun dagokion lekuan dator, inolako sinonimorik edo adierarik markatu gabe. Sarrera honetako proposamena onartuko bagenu, hiru hitzen arteko sinonimiak sistematikoki markatu beharko genituzke". (2001-03-28).

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): "sinonimo gisa lerdetsu ematea ongi ikusi da, baina haguntsu beste zerbait da: 'apartsu'. Horrenbestez, hitz hau ez da emango sinonimo gisa".

aerobik
iz. Musikak lagundurik egiten den gimnastika-ariketa aerobikoa, malgutasuna eta koordinazioa lantzen dituena. Aerobikeko irakaslea da gure betiko klubean.

Aztergaia: aerobik

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh125 2020-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu aerobik/aerobic formarik

aerobik 126: Berria 16, DiarioVasco 98, EiTB 6, Consumer 6; aerobic 85: Argia 3, Berria 6, Deia, DiarioVasco 48, EiTB 14, Elkar 3, Consumer 3, Goiena, HABE 3, Jakin, Laneki, UEU.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aerobik 5: Berria 3, Jon Arretxe, Eider Rodriguez; aerobic 2: Berria, Joxan Elosegi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: aerobic (TN).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa; beharbada, -k grafiarekin lehenestekoa unea da.

aerobiko
1 adj. biol. Oxigenoari esker gertatzen dena edo bizi dena. Prozesu aerobikoa.
2 adj. kirol. Kirol ariketez mintzatuz, energia lortzeko oxigenoa baliatzen duena. 20-30 minutuko ariketa aerobikoa.

Aztergaia: aerobiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Teknizismo onartzekoa

Teknizismo onartzekoa: hainbat eremutan erabilia (Kiroletan, Dietetikan, uren arazketan, etab.)

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Tekn.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aerobio
iz./adj. Izakiez mintzatuz, bizi ahal izateko oxigeno askea behar duena. Mikroorganismo aerobioak. Arnasketa aerobioa eta fotosintesia alderantzizko prozesuak dira.

Aztergaia: aerobio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

 - [E306]: "Izenondotzat ere erabiltzen da ('aerobiko'-ren sinonimoa)" (2001-01-23)

aerodinamika
iz. fis. Mekanikaren adarra, airearen mugimendua eta airean dauden gorputzena aztertzen dituena. Aerodinamika saioa.

Aztergaia: aerodinamika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

aerodinamika Fis.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aerodinamiko
1 adj. fis. Aerodinamikari dagokiona. Soinuaren abiadurara hurbildutakoan arazo aerodinamiko larriak izaten dira.
2 adj. Airearen erresistentzia gutxitzeko forma egokia duena. Forma biribildu eta aerodinamikoa dute auto horiek.

Aztergaia: aerodinamiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:40 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

aerodromo
iz. Hegazkinak aireratzeko eta lur hartzeko prestaturiko tokia, aireportua baino txikiagoa. Ik. aireportu. Ablitas herriko aerodromoa baliatuko dute militarrek.

Aztergaia: aerodromo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HBB 1992-12-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
aeroespazial
adj. Aeronautikari eta astronautikari dagokiena. Haizea zakar samar ibili zen Tanegashimako zentro aeroespazialean.

Aztergaia: aeroespazial

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-al izond. erref.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aeroklub
iz. Aireko kiroletan aritzen diren pertsonen elkartea. Gasteizko aeroklubak Forondako pista erabiltzeko aukera izango du.

Aztergaia: aeroklub

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aerolabaingailu
iz. Lehorreko edo itsasoko ibilgailua, azpian sortzen duen aire masa baten presioari esker marruskadurarik gabe mugitzen dena. Ferryek eta aerolabaingailuek lotzen dute Sorrento hiria Napoles, Amalfi, Positano eta Caprirekin.

Aztergaia: aerolabaingailu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

frantsesaren arabera eratua eman du Elhuyar-ek, eta egokiagoa dirudi aeroirristailu-ren aldean.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'sartzea onartu da'.

aerolito
iz. Batez ere silikatoz osaturiko meteoritoa. Aerolito batek gure planetarekin noiznahi egin zezakeen talka.

Aztergaia: aerolito

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aerometro
iz. Airearen eta beste gasen dentsitatea neurtzeko tresna. William Nicholsonek (1753-1815) Nicholsonen aerometroa asmatu zuen.

Aztergaia: aerometro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aeromodelismo
iz. Airean ibiltzeko gai diren hegazkin modelo txikiak egiteko teknika. Arratsaldean, berriz, mus txapelketa eta aeromodelismo erakustaldia.

Aztergaia: aeromodelismo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

es eta fr bederen bada.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aeronauta
iz. Aerostato batean bidaiatzen duen pertsona. Azkuerentzat, berriz, hizkera berri hori aeronauten utopia zen, oinak lurrean ez zituztenen fantasia.

Aztergaia: aeronauta

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua
aeronautika
iz. Airez ibiltzeko teknika ikertzen duen zientzia. Krisian dago aeronautika industria.

Aztergaia: aeronautika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau44
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HBB 1992-12-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: 'Letra larriz?' (2001-04).

 - [E123]: 'zergatik?'

 - Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'letra larriz behar ote duen galde egiten du ohargileak. Horretaz ezer ez esatea erabaki da'.

aeronautiko
adj. Aeronautikari dagokiona. Erakustaldi aeronautikoa.

Aztergaia: aeronautiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

aeroplano
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, aeroplano-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. aireplano; hegazkin; aireko].

Aztergaia: aeroplano

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:005 2002-09-10 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh13 2020-04-21 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

aeroplan(a) 1, Xikito ("Harek bürdüñ bidia ere ebilazten aeroplanak dia orai hegaltatzen"); aeroplano (eta -u) 6: Urruz Zer ("Eta begira, esan zion Andre Errosak, ez al zenduten arkitu bidean oraingo aeroplano oietakorik?"), And AUzta ("Lenengo aeroplanoa"), Kk Ab 3 ("Zerien eruen izen goituez, aeroplanuen", "Guk diñogu, darantzu Astokillok, idiyok eztabela egaiz egin, egaizkin edo aeroplanuen eroan dituez", "Trenian erueten dabenak eztau añeketaik eiten, aeroplanuen daruenak eztau egaiz-eiten"), Arti Ipuin ("Zoritxarrez honela izan zen, ni Madriletik aeroplanuan etorri nintzeneko, bere arima ezpaitzegoen bere gorputzarekin"); aireplan 3: Barb Sup ("Haizeak hartzen diozka Piarresi bere galtzak, eta galtza hek bazoazin orai, han, airean, ezti eztia, aireplan edo tresna hetarik bat bezala"), JE Ber ("Gainera fotografiak, telegrafak, telefonek, berebilek, aireplanek, radiofoniak etzaizkotena dardaratzen zainak..."), StPierre ("Gauaz Anglesek harrotu gintuzten izigarriki beren aireplanekin"); aideplano (eta -u) 6: Salav 5 (adib.: "Egun batez, gu an lanean ari giñala, etorri zan gorrietako aideplano bat", "Eta baziran gora begira gelditzen ziranak, aideplanoren bat ote zan pentsaturik"), Alzola Atalak ("Ezta zarata aundirik entzuten emen, aideplanuen baten zurrunbadea izan ezik") // eta OEH argitaratuan, GKetx Loiola 2 ("Aideplanuan ibilita nago", "Aize-utsuneetan aideplanuak zabu aundiak egiten omen dituzte"), JJIrazusta NorkBB ("Zueri ere eskutitz bat bidali nizuten, itxasontzitik jetxi eta aideplanoz").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aeroplano (eta -u) 5: Kk Ab eta Urruz Zer (OEHko agerraldi beretan), Akes ("Erri onetan, Krup lantegi izugarrian egiñak omen ziran Gernika puskatu ziguten aeroplano madarikatuak"), Egin 1984 ("Baina hau oso zaila izanik, besterik ezean, zepelin, globo, delta, aeroplano eta abarrez baliatu behar izan dugu, gaurdaino, airetan geure burua zintzilikaturik ikusi ahal izateko"), Zubk ItxasA ("Iru aeroplano pasa ta bat itxasora jausi, ekarri Seberianok ekarri, Seberianok barrako onduan itxi. Umetako kantua"); aideplano 2: BAtx Nikol ("Baina azkenean, oso-oso azkenean, Nikolasak beste palanka bati tira-eta aideplanoa bide onean jartzea lortu zuen"), Tx Garmendia ("Inglesa eta Gaztelera mendean zitun neskax bat gendun gidari aideplanotik jetxi orduko, eta berari esker jakin-min guztiak ase genitun"); aireplanu 1, R. Egiguren ("Aireplanu bat sekuestratu behar zuela esaten zidan behin eta berriro"); airuplan 1, Herr 1946 ("airuplan ihiztariak marrumaz eta hixtuka, Anamit guziak lurrari kontra itzatzen bezala dituztelarik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aeroplano : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aeroplano : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal aeroplano / aéroplane formen ordainak: abioi : ElhHizt, HiruMila; aide-ontzi : PMuj DCV; aidezko : Casve FE; aireko : ElhHizt, HiruMila, HaizeG FB; aireplano : ElhHizt, HiruMila; hegazkin : ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DCV (egazkin).

Erdaretako formak

fr (DLLF): aéroplane; en (Collins): aeroplane, airplane (US); it (S. Carbonell): aeroplano; de (Langenscheidts): Flugzeug, Aeroplan.

aeroplano iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, aeroplano-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. aireplano; hegazkin; aireko].

aeroplano 14: Argia 5 (“Kontuz ibiltzeko, hurrena guri botako zizkigutela bonbak. Gehiago ez ziren etorri aeroplanoak”), Berria (“Ni ez naiz hasiko aeroplanoak hartzen Londresen hitzaldi bat emateko”), Erlea (“Zeruan dena zen ona eta han guk ez eduki eta ez ezagutu arren bazirela genekien gauza guztiak zeuden, aeroplanoak eta gure herria osorik kabitzen ziren barkuak, eta infernuan, dena gori-gori, sua besterik ez, sua gaizto eta bihurrientzat.”), Goiena (“Handiko izkinatik gerturatzen ari den ile zerratua duen hura burusoiltzen antzemango duzu, bekokitik buru gainerantz, edo garondo paretik bekokirantz; batek daki, igual Normandian tropa aliatuak bezala hasiko zaio buru larrua azaleratzen, norabide guztietan, laster aeroplanoak bertan lur hartzeko eran gure laguna”), Karmel 2 (“Gerrea, nire inguruan, holan hasi zan: Astelehena zan. Arratsaldeko hirurak-laurak aldera Oiz aldetik zeru goian -broum, broum, broum- aeroplanoak.”), Uztarria 2 (“Alperrik saiatzen naiz tortilarekin, patata zatiekin eta frutarekin: mingainera iritsi orduko, esku zartaz eraisten dituzu sigi-sagan datozkizun aeroplanoak King Kong kume baten pare”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aeroplano 1, Pello Salaburu (“Eta hiru urte geroago, 1903ko abenduaren 17an, Wright anaiek aeroplanoa asmatu zuten”).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. aireplano, hegazkin.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aeroplano* e. aireplano; hegazkin

aerosol
1 iz. Gas batean edo gas nahaste batean, airean esaterako, esekita dauden partikula solido edo likidoek osaturiko sistema egonkorra. Planetako atmosfera zehaztasun handiz ikertuko dute; hodeietan jarriko dute arreta, eta klima aldaketa eragiten duten aerosol partikula txikietan.
2 iz. Espraia. Lehergailua bi petardo, bi aerosol eta sei pospoloz osatua zegoen. Gaur egun, produktu-aukera zabala dago aerosol-ontzietan.

Aztergaia: aerosol

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:33 1997-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

es + fr + en behintzat bada (spray ez bezala).

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

 - [E306]: "Kontuan izan ez dela beti 'spray'-ren sinonimoa. Bada kontzeptu bat 'aerosol' terminoaz soilik adierazten dena ('Gas edo gas-nahaste batean (airean, esaterako) esekita dauden partikula solido edota likidoek osatutako sistema egonkorra.'). Beraz, 'aerosol' hitza mailegatzeko arrazoi gehiago daude" (2001-01-23)

aerosorgailu
iz. teknol. Helize baten bitartez haizearen energia zinetikoa energia mekaniko eta hau alternadore baten bitartez energia elektriko bihurtzen duen sistema. Informazio hori erabili ahal izango dute eguzki panelen edo aerosorgailuen kokaleku aproposa aukeratzeko.

Aztergaia: aerosorgailu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:38 1997-03-12 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh121 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Iñaki Azkuneren erantzuna gure kontsultari (1997-04-30): Entziklopedian aerosorgailu eskaini duten arren, sorgailu eoliko hobetsiko luke gaur, inguruko paraleloak direla eta: sorgailu hidrauliko bezalakoak sorgailuetan; zentral eoliko, estazio eoliko bezalakoak multzoen adierazleetan (hauek erabiliak dituzte: ik. Elhuyar ZT 31, 7; 53, 34-35); haize-turbina ere erabili izan da (id. 22, 46-48), baina horrek sorgailua bera gabe honen euskarria adierazten du (ardatza eta paletak); modu metaforikoan, haize-errota ere agertu izan da (id. 53, 34-35; 72, 37).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aerosorgailu eta sorgailu eoliko formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aerosorgailu EB 3 dira (Elhuyar: "Aerosorgailu batek probetxatzen duen energia, bi faktore nagusien araberakoa da; Hamaika gizaseme ari da haizearen energiaz baliatzeko tresnak, aerosorgailuak diseinatzen eta horien martxa aztertzen; Tresna egokiren bidez haize-errota edo aerosorgailuen bidez alegia"); ez dugu sorgailu eoliko forma aurkitu. Ik. gainera: elektra sorkailu EB 1 (Elhuyar), elektrika sorgailu EB 1 (J.M. Angulo).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aerosorgailu : HiztEn, Euskalterm 1; sorgailu elektriko : AB38 1, HiztEn (AS); generadore isotopiko : LurE (AS).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

es aerogenerador, generador eólico / fr aérogénérateur, éolienne: Adorez; (Meteor.) aerosorgailu / Elhuyar: (Electr.) aerosorgailu, haize-sorgailu / Labayru: aerosorgailu, haize-sorgailu / Zehazki: - / NolaErran: haize-; haize-errota.

Erdaretako formak

es 'aerogenerador'en ordainak: en (Collins): wind turbine; de (Slaby-Grossmann): m Windkraftwerk; ez dugu aurkitu besteetan: fr (DLLF / Le Petit Robert); it (L. Ambruzzi); ca (DCC); es 'generador de x'renak: it (L. Ambruzzi): generatore di energia; generatore di audiofrequenza (de audífono); de (Slaby-Grossmann): bes <Aut> Generator m (eléctrico); ez dugu aurkitu besteetan: fr (DLLF / Le Petit Robert); ca (DCC); en (DEIL).

Terminologia

ik. Termium-ekook, en / fr segidan: wind Turbine / wind Turbine; wind turbine cluster / batterie d'aérogénérateurs; wind turbine array / batterie d'aérogénérateurs; wind turbine fan / ventilateur à turbine éolienne; aeolian fan / ventilateur à turbine éolienne; wind turbine generator / éolienne; wind driven turbine / aérogénérateur; wind turbine with reversing blades / machine à clapets battants; wind turbine with counterrotating blades / aéromoteur à hélices contrerrotatives; wind turbine with flapped ring wing diffuser / aéromoteur à diffuseur annulaire.

aerosorgailu 121: Aizu, Argia 7, Berria 33, EiTB 27, Elhuyar 42, Consumer 4, Jakin, Laneki 3, Uztarria 3; sorgailu eoliko 2: Berria, Elhuyar; haize sorgailu 1: Argia; haize-sorgailu 1: Berria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aerosorgailu 23: Berria 13, Juan Luis Zabala 9; sorgailu eoliko 1: Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: haize-sorgailu (TN), aerosorgailu (3).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

sorgailu iz. Zerbait, bereziki energia edo indarra, sortzen duen gailua. Sorgailu elektrikoek energia elektrikoa ekoizten dute. Sorgailu nuklearrak. Azken garai honetan, kostaldean haize sorgailu ugari jarri dira. Elektrizitate sorgailua.

Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

sorgailu eoliko modukoak erabiliagoak izan litezke, gaur.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia da, nahiz haize(-)sorgailu proposatu zen garai batean, adibidea den EHn eta termino normalizatua Euskaltermen, baina erabili, badirudi aerosorgailu erabiltzen dela. Jasotzekoa.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E306]: "I. Azkunek garai batean emandako informazioa eguneratu beharrean gaude: Elhuyarrek Eusko Jaurlaritzako Ingurugiro Sailerako prestatu duen 'Ingurugiroaren Hiztegi Entziklopedikoa'-n eta EVE-EEErako prestatu duen 'Energiaren Hiztegi Entziklopedikoa'-n, 'haize-sorgailu' eta 'aerosorgailu' eman ditu. Beraz, bi forma horiek onartzea proposatzen dizuegu. 'Eoliko' oso gutxi erabiltzen dugu gaur egun, gehienetan 'haize-' eginez moldatzen gara ('haize-energia', 'haize-sorgailu', 'haize-turbina', 'haize-baliabideak', etab.), baina argi dago hori gure aukera dela, 'eoliko' erabat onargarria delako ('hidrauliko', 'nuklear', 'elektriko' eta abarren antzera)" (2001-01-23)

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: 'hitz honek badu bere txostena, inguruko hizkuntzak zertan diren argitzen duena. Behar bada ing. eta alemanaren bidetik jo dezakegu haize-... eginaz' (2001-03-28).

 - Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'ez da onartu sartzea'.

aerostatika
iz. Mekanikaren adarra, geldirik dauden gasak aztertzen dituena.

Aztergaia: aerostatika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

aerostatiko
1 adj. Aerostatikarena, aerostatikari dagokiona. Indar aerostatikoa.
2 adj. Bidaiez mintzatuz, aerostato batean egiten dena. Egon ziur Godard pilotuaren esku dagoen edozein bidaia aerostatiko batere arriskurik gabea dela.
3 adj. Baloiez edo globoez mintzatuz, airean ibiltzeko edo bidaiatzeko erabiltzen dena. Ik. aerostato; baloi 3; globo 3. Ohiko irudi bilakatu dira sanferminetan Iruñeko zerua hartzen duten globo aerostatikoak. Getxoko jazzaldia hastear dagoela iragartzen duen baloi aerostatikoa aireratzeko modurik ez zuten izan antolatzaileek.
4 iz. Baloi aerostatikoa. Ostiralean Ondarretan zeuden aerostatikoetatik bi bizkaitarrak ziren.

Aztergaia: aerostatiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh43 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 43 (Berria 18, EiTB 13, Elhuyar 1, Elkar 4, Consumer 3, Goiena 1, Jakin 1, Laneki 2); ETC 184

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: aerostatiko izond. (Fis.) aerostático, -a / Adorez: aerostatiko adj. aerostático/ca / Labayru: aerostatiko 1 adj. Fis. aerostático -ca. Globo aerostatikoan ibiltzea da bere ametsa: Su sueño es montar en un globo aerostático / NolaErran: 0.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta sarrera gisa jasotzea proposatu da.

aerostato
iz. Gas arin batez betea dagoen aireontzia. Aerostatoak atmosferan burrunba egiten zuen.

Aztergaia: aerostato

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Orrialde guztiak:
 

Siège social

  • B
  • BISCAYE
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBAO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Centre de recherche

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Represéntations

  • A
  • ALABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 VITORIA-GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GUIPUSKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 SAINT SÉBASTIEN
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAVARRE
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 PAMPELUNE
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

L'association

  • P
  • PAYS BASQUE NORD
  • Château Neuf
    15, place Paul Bert
    64 100 Bayonne
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper