Jatorrizko forma

abokatu, legegizon

Euskaltzaindiaren Arauak

abokatu

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta baliokidearekin batera onartzekoa

abokatu onartzekoa da, baldintza minimoa betetzen duenez

Eratorri-konposatu berria da, eta hobestekoa maileguaren aldean

legelari , horren ondoan proposatu eta bultzatzekoa da, sexismotik ihesi; legegizon baztertu gabe, gizonezkoari dagokiola erabiltzeko; ez dira sinonimo oso: 'legean aditua' edo dira azken biak

Zerrendakoaren pareko forma(k)

legelari, legegizon

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abogautza G 1 (Tx B: "Laguntza izan banu abogautzarako, / izketan ez ninduen iñork arrapako"); abogadutza EB 1 (Arti Ipuin: "Sorbonan abogadutzako estudioak egin-berriak zeuzkana").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

abogadutza 2, G-EB (SMitx Unam: "Gizadi zabalaren aurrerako gure larrimiñaren Albistari zaitugunez, eraman errezago zaigu beñola, zure abogadutzari esker, gure bakartea"; G. Garate: "Amazazpi urte zituela Marx Bonn-era alderatu zan abogadutza ikastera").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abogadutza : DFrec 1, AB38 1; abokatutza : HiztEn-LurE, Euskalterm 6.

Adiera bereko beste formen erabilerak

abokatutza : ElhHizt, HiruMila; abogautza : PMuj DVC. // Ez dugu aurkitu besteotan: Casve EF, DRA, Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "abokatu, abokatutza...".

Atzizkien araberako erabakiak

-tza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abolitu IE 29 (Lç); indarbagetu 17: 'ohitura, lege edo arau bat bertan behera utzi' adierako 2 (Itz Azald), eta OEH argitaratuan beste bat (TB He 7,18: "Hola leheneko manakuntza izan da indargabetua haren flakotasunaren eta ezdeustasunaren gatik"); 'balioa galdu, kendu' adierako 12 : B 2 (Mg CO, Ag AL), G 5 (VMg, Bv AsL), IE 2 (SP Phil, Mde Pr), Zu 1 (Mst), EB 2 (MEIG), beste indar bagetu 1 (Añ GGero), eta OEH argitaratuan beste bi (He 472 "indarres gabetzen" eta LE-Ir: "argalegi komekatzen dena eritus ta indargabetus"); indargetu 15 (Zav Fab, Añ EL2 4, Ag Kr 4, Ag G, Enb 2, BEnb NereA 3), eta OEH argitaratuan beste bat (TAg Y: "Olerkia indargetu ta belxkatu egiten dute onelakoak"); indargabetze EB 1 (MIH). Eta OEH argitaratuan "v. tbn. EE 1884a, 312 (...) Inddargatu: Ezale 1897, 37a. (...) Indarkatu: Ezale 1899)".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira abolitu 2 (SM in Euskera 1982); abolitze 1 (Alderdi Komunistaren manifestua); abolizio 3 (Gabai, Egin 1977, Unesco-ren Albistaria 1989); a) 'lege edo arau bat bertan behera utzi' adierari dagozkion besteak: baliogabetu 8 (M. Lopez, E.J. 3, Oinarrizko legeria Bizkaian, M. Haranburu, EHAA 1989, Amaiur 1986); baliogabetze (eta balio gabetze eskaera) 8 (E.J., Gipuzkoako Lurralde Historikoko Foru-Instituzioen Xedapen-Bilduma 1989, E.J. BEO 1990 5, Egin 1986); indargabetu 16: B 2 (Itunben ekonomikoaren legea), G 1 (J.M. Azkue), IE 1 (A. Lizartza), EB 12 (Araba lurralde historikoaren aldizkari ofiziala 4, BEO 2, EHAA 5) eta indargatu B 1 (Euzkadi 1930); indargabetze (eta indargabetze xedapen) EB 7 (A.M. Abate, Araba lurralde historikoaren aldizkari ofiziala 4, EHAA, BEO) eta indargetze-erabaki EB 1 (EHAA); indarbagetzaile B 1 (Itunben ekonomikoaren legea); b) 'balioa galdu, kendu' adierakoak dira: baliogabetu EB 4 (S. Goñi, U. Larramendi, R. Etxezarreta, Euskal kulturaren urtekaria 89) eta indargabetu EB 3 (J. Arrizabalaga, J. Sudupe, Oihanaren deia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abolizio : AB38 2; abolitu : AB38 1 (eta 'abolir' itzulitako deuseztu 1: "konstituzioa deuseztu"; baztertu 2: "konstituzioa baztertu"). Ik. Entziklopediak: HiztEn: abolitu : "du ad. Zuz. Ohitura, lege edo arau bat bertan behera utzi, indargabetu"; abolizio : "iz. Abolitzearen ekintza eta ondorioa"; abolizionismo : "iz. Ohitura edo lege bat indargabetzea eskatzen duen jarrera edo doktrina; esklabutza eta heriotza-zigorrareran bereziki"; abolizionista : "iz. eta izond. Abolizionismoari dagokiona edo haren aldekoa". // LurE: abolitu : "du ad. Zuz. Ohitura edo agindu bat indarrik gabe utzi"; abolitze : "Abolitu aditzaren aditz izena"; abolizio : "iz. Abolitzea".

Sektore jakin bateko informazioa

EurItune: ezeztatu (eu horrek edozein bereizkeria ezeztatzea dakar / es ella supondrá la abolición de toda discriminación / fr elle implique l'abolition de toute discrimination / en it shall entail the abolition of any discrimination / de sie umfasst die Abschaffung jeder unterchiedlichen Behandlung). // AdminEL: abolir: " indargetu . du, pol.; kendu . du, pol.". // AgAld hitz-bilduma: abolir: " deuseztatu ; kendu (heriotz-zigorra kenduta gelditzen da); baliogabetu (lege horiek baliogabetu ditzaten akio egingo dute); ezeztatu ". // ez dugu aurkitu besteotan: IVAP. AdmMila, HezkAdmin.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako ordainak: ElhHizt: abolición: "(Der.) indargabetze (legea); ezeztatze, deuseztatze, abolizio (erregimena...)"; abolicionismo: abolizionismo; abolicionista: abolizionista; abolir: "(Der.) indargabetu (legea); ezeztatu, deuseztu, abolitu (erregimena...)". // HiruMila: abolición: abolizio; abolición foral: foru-abolizio; abolicionista: "adj. 1 aboliziozale. 2 aboliziogile"; abolir: "vt. (v. defec.) aboli(tu); deroga(tu); ezerez(tu); ezezta(tu); indargabe(tu)". // Lur EG/CE: abolir: ezeztatu. // Lur EF/FE: abolir: ezereztatu. // Casve FE: abolir: elki, kentü, ezdeüstü, ezeztatü; abolitif: kenle, ezeztazale; abolition: elkitze, kentze, ezdeüste, ezeztatze; abolitionnisme: ezeztaliargoa; abolitionniste: ezeztaliar. // HaizeG FB: abolir: ezeztatu, kendu; abolition: ezeztatze, lege-kentze. // T-L LFB: abolir: kendu, suntsitu. // PMuj DCV: abolición: lege-kentze, aienatze; abolicionista: lege-kenzale; abolir: (derogar) (legea) kendu, aienatu, ezereztu, indar-gabetu. // BeraLzM: abolir: indargatu, oigetu. // Azkue Aurkibidea: ø.

Erdaretako formak

es abolible, abolición, abolicionismo, abolicionista, abolido, abolir formen ordainak: fr (DLLF): abolition; abolitionnisme; abolitionniste; abolir, abroger; fr (Le Petit Robert): abolir, abolition, abolitionnisme, abolitionniste; it (L. Ambruzzi): abolíbile, abolendo; abolizione, soppressione, rèvoca, abrogazione; abolizionismo; abolizionista; abolito, annullato, abrogato; abolire, abrogare, annullare; pt (Eurodiccionario): abolição; abolir; ca (DCC): abolició, abolicionisme, abolicionista, aboliment; en (DEIL): abolition; abolitionism; abolitionist; to abolish; de (Slaby-Grossmann): "Abschaffung f // <Jur> Aufhebung f eines Urteils // - de la esclavitud Abschaffung f der Sklaverei"; "Abolitionismus m // -ta m Abolitionist, Gegner m der Sklaverei (bzw der bestehenden Gesetze)"; abschaffen, aufheben.

Terminologia

Ik. Termium: en abolish a right / fr éteindre un droit; en abolished position, deleted position / fr poste aboli, poste supprimé; en abolition of customs duties / fr désarmement douanier; en Convention concerning the Abolition of Forced Labour, Abolition of Forced Labour Convention / fr Convention concernant l'abolition du travail forcé, Convention sur l'abolition du travail forcé; en elimination of job, abolition of job / fr suppression d'emploi; en abolition of post / fr suppression de poste; en abolition of means test / fr suppression du critère du besoin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. ezeztatu

Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren premiaz

ik. oh. s.u. abolizio.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren premiaz

ez dakigu beharrezkoa den; litekeena da legelarien artean hala izatea (eta abolitu aditza ere bai); berei galdetuko zaie eta, baiezkoan, "1 Tekn. Zuz. [eta defini, adib.: 'ohitura, lege edo arau bat indargabetzea']. 2 bestetan erabil baliogabetze , ezeztatze , indargabetze , etab."

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma baztertua

Bazt. Ik. ugari, oparo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma baztertua

Bazt. Ik. ugaritasun, oparotasun.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

minimoa betetzen du, eta ez da ikusten ordezko egokirik izan dezakeenik Itsas. eremukoak.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aborda, abordatzen.

Jakite-arloak

Itsas.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aborigen(e) 10: HD kulturak 6 ("Lehen kolono zuriak Botany Bay-n lehorreratu zirenean, Australian eta Tasmanian [erdialdeko basamortuak barne harturik] 300.000 aborigene inguru ziren", "Tasmaniako aborigeneek izan zuten amaierarik tristeena", "Kontinentean aborigeneak misio eta erreserbetara bildu zituzten", "Aborigeneek europarrek baino askoz ere denbora gehiagoz iraun dezakete urik gabe", "Gobernuak aborigenei etxeak eskaintzen dizkie, baina askok nahiago dute aire zabalean bizi", "Australiako legeak gaur egun zona batzuetan aborigeneen taldeei beren arbasoen lurraldeak eskatzeko eskubidea ematen die"), Egunk 1996 4 ("dozenaka hizkuntza aborigen desagertzear daude", "aborigenen eta asiarren artean, zuriek Australiako gizartearen % 90 baino gehiago osatzen dute", "Bestalde, bertako kultura eta hizkuntzetako literaturek beraien eragina nabarmen handitu dute, eta ingelesezko argitalpen ugarik egin die leku azken urteotan kultura aborigenei", "Ingelesez idatziriko literaturaren ildotik eta nahi baino astiroago bada ere, esan dugun bezala, hizkuntza aborigeneetako lanak ari dira egiten bere bidea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aborigen : ElhHizt (aborigen) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal aborigen / aborigène formen ordainak: HiruMila: 1 adj. originario/a del país en que vive: bertako, hangoxe; 2 m. pl. morador/a del país: lehenengo biztanle, lehen biztanle // ElhHizt: 1 bertako, jatorrizko; 2 aborigen // Casve FE: eskualdeko, (suf) -ko; aborigène de Haute Soule: Basabürüko // PMuj DCV: 1 indígena: bertako, tokiko, lekuko, jator; 2 morador primitivo: lenengo biztanle; 3 pl. principio: asiera, asialdi, lenaldi, iturburu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF.

Erdaretako formak

fr (DLLF): aborigène; it (S. Carbonell): adj aborigino, aborigene; sm pl aborigeni; en (Collins): adj aboriginal, indegenous; nmf aboriginala, aborigine; de (Langenscheidts): adj-su bodenständig; m Ureinwohner.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta arloa mugatuz onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkoa dirudi, arloa mugatzea zaila den arren.

Euskaltzaindiaren Arauak

abortatu, aborta, abortatzen. du ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

hilaurtu sinonimo gisa emateko eskatuz.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

ik. abortatze / aborto

Nazioarteko formaren hurbilena da hobestekoa

forma nazioartekoaren bidekoa (cf. avortement) abortatze da; testuinguru guztietarako balio al du (cf. abortatze-legea bezalakoak)?

Forma arautuaren azalpenaz oharra

hilaur sinonimo gisa emateko eskatuz.

Forma baztertzekoa izanik, forma hobetsia adieraziz aipatzekoa

ik. ahots

Euskaltzaindiaren Arauak

abots* e. ahots

Forma baztertzekoa, baina aipatzekoa

Jakite-arloak

Tekn. (Mekan., Geol., Med.): a) hiru eremutan bederen erabilia; b) horietatik kanpo erabiltzeko arriskurik gabea.

Forma baten adiera(k)

higadura-mota.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'berokia' adierakoak 10 dira (ez dira OEH argitaratuan ageri): abrigo 7 (Lab SuEm 3; Izeta DirG 4); abrigu 3 (Sor Gabon, Basarri; Izeta DirG); b) 'keinua, imintzioa' adierako abrigu 2 (Zav Fab, Añ EL2), eta OEH argitaratuan beste abrigu (CatElg) eta abriguka (A) bana.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'berokia' adierakoak 11 dira, guztiak EB: abrigo 9 (M. Aldasoro, J. Apalategi, M. Solbes, R. Saizarbitoria, A. Urretavizcaya, X. Olarra, A. Juaristi); abrigu 2 (X. Mendiguren B.); b) 'keinuka, imintzioka' adierako abriguka EB 1 (J. Iturralde).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

'berokia' abrigo : DFrec 2, AB38 1, AB50 1, Euskalterm 3; 'keinua' abrigu : HiztEn-LurE.

Zer erabiltzen den aztertuko da

ez du baldintza minimoa betetzen, eta beroki izan liteke horren ordezko egokia (nahiz arazoak izango diren hauen motak bereizten eta izendatzen; dirudienez, gainera, artxilexema gisa erabili ohi da beroki, arropa aski desberdinen adierazle gisa, alegia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

keinua, imintzioa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abrikot IE 4 (SP Phil, Arb Igand; ECocin: "abrikot hexur") eta Herr 4-7-61; alberetxigu G 1 (Izt C); albertxigu G 2 (Izt C); albertxiko B 1 (Azc PB) eta GipNek 1903; arbeletxeko (Herr 4-7-61); melokotoi G 4 (Echag, Iraola, Munita, Salav); mer(t)xika 30: B 2 (Or Tormes, Laux AB); G 3 (Ldi UO; eta Or Mi: "mertxika-aralde"; Ldi UO: "mertxika-yabe"); IE 22 (Dv Lab, Ox, Zub, JE Bur, Lf Murtuts; merxika: ChantP; ECocin 8 eta "merxika hezur" 3, "merxika marmelada" 2); EB 3 (Arti 2, MEIG); mertxik ondo IE 1 (Ox); mertxikondo B 2 (Altuna, Laux AB); muxika G 4 (Izt C, Bil; eta Salav: "muxika-arbola"); muxika-muxika B 1 (Otx).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu abrikot forma aurkitu; albertxigo EB 1 (A. Arejita); melokotoi EB 7 (I. Mujika Iraola, I. Olaberria, P. Lizarralde, F. Juaristi, Oinarri, Redención; eta A. Lertxundi: "melokotoi kolore"); milikitoi EgAs 1 (K. Sagartzazu); mertxika B 2 (Laux, M. Ziarsolo); muxika G 1 (P.B. Biguria); EB 2 (Oihenart Taldea, K. Bizkarra); muxilka EB 1 (I. Urbieta).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

a) 'albaricoque' itzuliak: albertxiku : AB38 1, albarikoke : AB38 3; Euskalterm-en: abrikot 2, abrikotondo 2, arbeletxeko 11, arbeletxeko-arbola 1; b) 'melocotón' itzuliak: melokotoi : Euskalterm 18; melokotoi-arbola : Euskalterm 2; mertxika : Euskalterm 17, mertxikondo : Euskalterm 2; muxika : AB38 15, AB50 1, Euskalterm 1; muxikondo : AB38 2, Euskalterm 1. // HiztEn: arbeletxeko ("abrikota"); abrikot, abrikotondo; mertxika, mertxikondo; muxika ("mertxika"). // LurE: arbeletxeko; albarikoke ("ik. arbeletxeko"); mertxika, mertxikondo; muxika ("ik. mertxika").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: Casve EF: arbeletxeko, mertxika ("abricot"). // Lh DBF: mertxika, mertxikondo ("abricot"); toaxa ("pêche"). // DRA: mertxika, mertxikadoi, mertxikatze, merxika ("albérchigo"); muxika ("melocotón").

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) gazt. albaricoque(ro)-ren ordainak: ElhHizt: arbeletxeko, abrikot, abrikotondo; HiruMila: albarikoke, arbeletxeko, abrikot, abrikotondo; Lur EG/CE: mertxika; PMuj DCV: mertxika, duaxa, muxika, muxurka, briskondo, duaxatze; Azkue Aurkibidea: arbeletxeko, prexega; a') fr abricot-enak: Casve FE: arbeletxeko, duaxa, duaxatze; HaizeG: arbeletxeko, abrikota, abrikotondo; T-L LFB: arbeletxeko; b) gazt. albérchigo-renak: ElhHizt: abrikot, arbeletxeko, abrikotondo, mertxika, mertxikondo; HiruMila: mertxika, toax; PMuj DCV: arbeletxeko, brisko, prexega, tuaxa, mertxika, muxika, briskondo, mertxikondo, duaxatze; Azkue Aurkibidea: arbeletxeko, duaxa, mertxika, tuaxa; c) gazt. melocotón(ero)-ren ordainak: ElhHizt: mertxikondo, mertxika, melokotoi; HiruMila: mertxika, melokotoi, presku, mertxikondo, melokotoi-arbola, muxikondo; Lur EG/CE: melokotoi, muxika; PMuj DCV: muxika, mertxika, mertxikondo; Azkue Aurkibidea: mixtika, muxika, muxilka; c') fr pêche-renak: Casve FE: mertxika; HaizeG: mertxika, toaxa, mertxikondo; T-L LFB: mertxika, toaxa, mertxikondo, toaxondo.

Erdaretako formak

es albaricoque(ro) / albérchigo / melocotón(ero) formen ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): abricot, abricotier / ø / pêche, pêcher; it (L. Ambruzzi): albicocca; albicocco / pèsca duràcina / pèsco, frutteto di pèschi; Sin.durazno, pérsico; ca (DCC): albercoc; albercoquer / ø / préssec; presseguer, presseguera; en (Webster): Apricot; Apricot tree / Clingstone peach (melocotón), Clingstone-peach tree; Clingstone apricot (albaricoque), Clingstone apricot / Peach; Peach tree; de (Slaby-Grossmann): Aprikose; Aprikosenbaum / Frühpfirsich(baum); Herzpfirsich; Aprikose / Pfirsichbaum; Pfirsich; Pfirsichbaum; Pfirsichbaum.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. arbeletxeko.

Nazioarteko formaren hurbilena da hobestekoa

abrikot da forma nazioartekoa (gaztelania da saihesten dena); beste baliokideekin batera eskainiko da, hauen erabilera-hedadurak argituz (cf. albertxigo, -iko, arbeletxeko, mertxika, etab.)

Landare eta animalien taxonomi izena

Prunus armeniaca.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: abrikotondo: Prunus armeniaca.

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

Landare eta animalien taxonomi izena

Prunus armeniaca.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

absenta (L, S). Ajenjo. v. 2 asentsio. * Eta izarraren izena erraiten da Absinthio, eta urén herén partea Absinthio bilha zedin. Lç Apoc 8, 11 (He Azenzioa, TB Azunzua, Dv Zizari-belharra, Ip Ixeña, Ur (G) Asensioa, Ur (V) Asentzijua). Atsegindasunaren fina eta ondorea atsekabea da eta dolua: ezti-beraskatik absintioa, plazeretik desplazera sortzen da. Ax 356 (V 236). Nork ere dastatu baititu [haren faboreak], bertze gainerako konsolazione guziak mintzat eta absynthiotzat dadutza. SP Phil 477. Absinthiozko urik [...] edan. Ib. 320 (He 321 asensio-ur kharratsa).

LB 37 (Argia 4, Berria 3, EiTB 2, Elkar 26, Euskaltzaindia 1, HABE 1) ; ETC 107.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: absenta iz. absenta, ajenjo / Adorez: absenta iz. absenta, ajenjo / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: absenta (Merkat.; TN da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa. Hiztegiek ere jaso dute.

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

Euskaltzaindiaren Arauak

absolbitu, absolbi, absolbitzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

absolbitu, absolbi, absolbitzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

absolutibo 5: A. Eguzkitza (“absolutiboaz markatua”, “Paper tematiko horien marka morfologikoa, noski, absolutiboa eta ergatiboa dira”), EGLab (“barneko argumentua absolutiboan edo datiboan jartzen delarik”), A. Alberdi (“Hala ere, kasu honetan, inoiz ez absolutiboan [Nor kasuan]; ergatiboan [Nork] eta datiboan [Nori] baizik, normalean”).

Sektore jakin bateko informazioa

EGLU-I, 223: absolutu (orobat tauletan, 409. eta hurrengo orrialdeetan); cf. absolutibo ap. EGLU-IV 3 (cf. 113: "-gatik posposizioak absolutiboa ere onartzen baitu"); EGLU-V passim (adib. "absolutiboaren marka", "kasu absolutiboa", "sintagma absolutiboa", "absolutibozko izen sintagma"); EGLab passim.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

absolutibo: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE, ElhHizt.

Erdaretako formak

en (Wikipedia): absolutive, it (Wikipedia): assolutivo, fr (Wikipedia): absolutif, de (Wikipedia): Absolutiv.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. Hizkl.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Kategoriak eta arloa honela aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.»

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Kasuen izenak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: absolutoki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 57; ETC: 95

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: Fis. absorbantzia; Adorez: absorbantzia: iz. (Zientz.) absorbancia; Labayru: absorbantzia 1 iz. Fis absorbancia; NolaErran: 0; Euskalterm: absorbantzia (TN; es absorbancia; fr absorptance; en absorptance).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa. Fisika arlokoa dela adieraziko da.

Jakite-arloak

Fis.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu absorbatu/absorbitu formarik.

absorbitu 22: Argia 2, Berria 4, Elhuyar, Elkar 4, Consumer 9, Jakin, Laneki // absorbatu 23: Argia, Elhuyar 13, Consumer 4, Laneki 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

absorbatu 7: Berria 2, Filosofiako gida 2 (absorbatze 1), Xabier Amuriza, Piarres Aintziart; absorbitu 3, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

absorbatu : Elhuyar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: absorbitu / HiztEn: + / LurE: absorbitu / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. xurgatu

Nazioarteko forma da, baina xurgapen oso zabaldua dago. Eremu batzuetarako onar daiteke, baina, hala eginez gero, aditza ere sartu beharko litzateke. Hurrengo bilerarako bilduko da absorbatu / absorbitu aditzari buruzko informazioa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Pareko agerraldiak dituzte bi bukaerek, baina -atu bukaeraren alde egitea erabaki da estandarraren sistematikotasunagatik.

Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. absorbitu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu absortzio formarik.

absortzio 63: Aizu 2 (“Bertsolaritza kirol dinamikatik eraikitako kultur mugimendua da, ez dago absortzio gaitasunik, egiturak ez du aukerarik ematen”), Argia 4 (“Ardoa da: hodi zabaltzailea, lasaigarria, diuretikoa, koipe absortzioaren laguntzailea, kolesterol onaren estimulagarria”), Berria 11 (“Kasu honetan amina disoluzioak erabiltzen dira. Tximiniatik atera behar duen lurruna amina disoluzio batean pasarazi eta bertan harrapatuta geldituko da karbono dioxidoa. Horri absortzioa esaten zaio, bi substantzien nahastea delako, substantzia osoen artekoa”), Elhuyar 2 (“Hainbat ikerketak erakutsi dute konposatu horiek gai direla odoleko kolesterol maila murrizteko, batez ere, kolesterolaren absortzioa saihesten dutelako”), Consumer 30 (“Horrez gainera, gehiegizko zuntza kontsumitzeak mineral gatzen (burdina, zinka) absortzioan du eragina eta hesteetan hainbat trastorno eragin ditzake: diarrea, sabeleko kolikoa eta flatulentzia, adibidez”), Laneki 13 (“Muskuluen eta muskulu hezurren interfasearen absortzio selektiboak aukerako modalitate bihurtzen ditu ultrasoinuak, azalaren azpitik jarduteko eta artikulazioen tratamendu lokalizaturako”), UEU (“Gainera ezin da ahaztu, gobernutik bultzaturiko berrikuntza politiken helburua, berrikuntza sistema osatzen duten eragileengan, ekoizpen sistema osatzen duten enpresa sarean eta gizartean bertan xurgatze- edo absortzio ahalmena handitzea dela”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

absortzio 2: Berria (“Behin aurkituta, sustraiak zulatzen ditu, landarearen absortzioa eta izerdi landugabearen garraioa oztopatuz”), Iñaki Heras (“Enpresen jabetzan izan diren kontzentrazio prozesuarekin batera (fusioak, absortzioak, partaidetzak...), kudeaketa aldetik azpikontratazioa erruz erabiltzea izan da joera (outsorcing delakoa)”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: xurgapen eta absortzio (TN).

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bbehin.

Nazioarteko forma da, baina xurgapen oso zabaldua dago. Eremu batzuetarako onar liteke, baina, hala eginez gero, aditza ere sartu beharko litzateke. Hurrengo bilerarako bilduko da absorbatu / absorbitu aditzari buruzko informazioa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Nazioarteko forma da eta eremu batzuetan erabilgarria da.

Aski nazioartekoa da

aski nazioartekoa da (es, fr, en behintzat, bai).

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

absteni, abstenitzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma baten adiera(k)

1 Erl. haragi-uztea, mehea. 2 Med. "abstinentzia-sindromea".

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

abstraitu 7: Hitz 1974 ("Orain, kapitalistek, herririk gabeko "elite" honek, beste erresuma edo herri batetan inbertituko ditu bere kapitalak, irabazi handiagoen bila joanaz eta hemengo herrikideen bizietaz abstraituz Kapital hauen bitartez, kapital hartzailea den erresumako langileria benefiziatuko da, lantokiak eta alokairuak igotzeko posibilitateak sortzen bait dizkie"), A. Gabikagogeaskoa 2 ("horrexek garamatza uste izatera ez dutela ideia abstraktuak eraikitzeko edo "abstraitzeko" ahalmenik", "gizakietarik gehientsuenak ez du inoiz izan "nozioak abstraitzeko" asmorik"), J. Sarasua ("Beraz, ez dezakegu hizkuntza baldintza horietatik abstraitu, bere funtzioa galduko bait luke"), I. Uribarri 3 ("Geure burua barnetik begiesten dugun eraz eta begiespen honen bitartez kanpoko begiespen oro ere indar errepresentatzailean jasotzeaz abstraitzen badugu, eta beraz, objektuak beren baitan izan daitezkeen moduan hartzen baditugu, orduan denbora ez da ezer", "Agerpenei begira besterik ez du baliotasun objektiboa, hauek jadanik gure sentsuen objektu gisa onartzen ditugun gauzak baitira; baina ez du objektiboa izaten jarraitzen gure begiespenaren sentimenaz, eta beraz, guri berezia zaigun errepresentazio-eraz abstraitzen badugu eta berbaitango gauzez hitz egiten badugu", "Ezin dugu esan gauza guztiak denboran daudela, zeren oro harrezko gauzen adigaian beren begiespenaren era guztiez abstraitzen baita"); abstrahikuntza 1, Azurm ("Gizatasunaren abstrahikuntza bat").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abstraditu : AB38 1 ('abstraer'); abstrahikuntza : DFrec 1 (Azurm: "dramatikoa zeharo baztertzen duen epikoaren abstrahikuntza dirudi honek"); abstrahitu : DFrec 1 (Azurm: "lehenengo bera dagoen tokia abstrahitu ahantzi xxxko baratze ilunera aldatzeko"); abstraitu : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal abstraer / abstraire formen ordainak: HiruMila: 1 aislar, separar: bereizi, bakartu, soildu; 2 abstraer de: alde batera utzi; 3 ensimismarse, distraerse: beregandu, beregan bildu, beregan murgildu // ElhHizt: 1 abstrakzioa egin; 2 bakartu, urrundu, aldendu; ez pentsatu, gogoan ez izan, aintzat ez izan, jaramonik ez egin // Lur EF/FE: s'abstraire: baitaratu // Casve FE: berezi, baztertü; s'abstraire: baztertü, saihestü // PMuj DCV: 1 separar mentalmente: gogoz berezi (bakartu, bakundu, bakandu); 2 intr. abstraer de, prescindir de: mullo utzi, alderat utzi; 3 -se, ensimismarse: xortu, sorgortu, gogoetatu, beregandu, birloratu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF.

Erdaretako formak

fr (DLLF): abstraire; abstraer de: faire abstraction de, omettre; s'abstraire, s'absorber; it (S. Carbonell): astrarre; abstraer de: astrarre, prescindere da, non considerare; abstraerse: astrarsi, distrarsi; en (Collins): 1 to abstract, to remove, consider separately; 2 to leave aside, exclude; 3 abstraerse: to be absorbed, be lost in thought, to be preoccupied; de (Langenscheidts): 1 abziehen, abstrahieren; 2 abstraerse: abgelenkt werden, zerstreut sein, meditieren.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

abstrai, abstraitzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

abstrakzioa egin.