Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

LBeh (2016-10-26): abiadura(-)muga 107: Laneki 2 (adib.: “egun eta ordu desberdinetan abiadura-muga desberdinak jarrita”), Elhuyar 2 (adib.: “Dena den, gehienezko abiadura-muga bat ere badute meteoroideek Lurraren grabitateak haietan eragina izateko”), Eroski 9 (adib.: “Ezarritako abiadura muga orduko 40 kilometrotik gora gainditzeagatik“), Berria 49 (adib.: “Abiadura mugak zorroztu egin ditu sistema berriak”), EiTB 35 (adib.: “Abiadura muga udaberrian murriztuko dute”), Jakin 3 (adib.: “abiadura mugak erabat gaindituta”), Argia 6 (adib.: “Abiadura mugak izugarri murriztu zituzten”, “fisikaren oinarriak goitik behera aldatuko liratekeelako, urrutiko izarren distantziak birkalkulatu beharko liratekeelako, argiaren teknologia menperatzeak ez lukeelako abiadura-mugak menperatzea ekarriko”), DiarioVasco (“legeak ezartzen duen abiadura muga gainditu gabe”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: abiadura muga 8: Berria 7 (adib.: “Hego Euskal Herriko gidarien % 36,7k ez dituzte abiadura mugak aintzat hartzen”), Patxi Zubizarreta (“Abiadura muga nomás gainditzen duzunean, ezkutuan dauden poliziak sirena hots betean agertuko zaizkizu”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: límite de velocidad: abiadura-muga; límite máximo de velocidad: gehieneko abiadura-muga; límite mínimo de velocidad: gutxieneko abiadura-muga; respete el límite de velocidad: errespetatu abiadura-muga; velocidad limitada: abiadura mugatua; velocidad controlada por radar: abiadura radarrez kontrolatua.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es límite de velocidad / fr limitation de vitesse: Elhuyar: - / NolaErran: abiadura-muga / Zehazki: lastertasun muga / Labayru: - / Adorez5000: abiadura-muga; límite mínimo de velocidad: gutxieneko abiadura-muga; límite máximo de velocidad: gehieneko abiadura-muga; velocidad límite: muga-abiadura.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, erabilia eta onartzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

abiadura sarrerari dagokion azpisarrera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Txostenaren laburpena

ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abiagailu : HiruMila, PMuj DVC.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Tekn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berria (Dv) edo g.er. da, baina egokia, eta horren premia egon liteke.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

1 Zah. hasiera. 2 prestaera.

Esapide ohiko(en)ak

lan hau abian jarri zen eguna; joateko abian da

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

abiarazi, abiaraz, abiarazten

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

lantaldeak proposatua, abiatzaile saihestekoaren ordainetan.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

abiatu, abia, abiatzen

Baztertzekoa dela abisatzeko gehitu da korritzen duen forma

Erabiltzekotan, forma horretan erabiltzekoa da

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 38: Boli Kostako Errepublika / Boli Kosta; bolikostar; Abidjan (legis.) / Jamussukro (adm.); abidjandar / jamussukroar.

Euskaltzaindiaren Arauak

Abidos; abidostar. Cf. hasierako oharra: "Hiriaren izenetik abiatuta ateratzen den hiriko herritarren izena ageri da Eratorria izeneko zutabean. Zenbait testuingurutan, "-ar" atzizkiaren bidezko izen eratorriaren ordez "-(e)ko" atzizkidun forma (izenlaguna) erabiltzea egokiagoa izango da (adibidez, "numantziar biztanleak" esan beharrean, "Numantziako biztanleak"). Nolanahi ere, zutabe hori informazio osagarri gisa eskaintzen da; eratorria noiz erabili eta noiz ez "ez" da erabaki honen aztergaia".

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua da hobestekoa

kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-09-19).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Jatorrizko forma

abil "trebea"

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

abil(du), abiltzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

trebatu.

Txostenaren laburpena

abildade bezalako -i- gabeak 17 eta 5 dira OEH / EEBS segidan; abilidade bezalako -i-dunak33 eta 17.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abildade G 9 (EusJok, Tx B III, Basarri, Uzt, Salav, Berron Kijote); habildade EB 1 (Arti Ipuin); abildare G 2 (EusJok II); abiltade IE 1 (Harb); albidade B 4 (Mg PAb, AB AmaE, SM Zirik, Etxba Ibilt); abilidade 18: B 4 (JJMg BasEsc, AB AmaE, Bilbao IpuiB); G 14 (Gco II, EusJok, JanEd, PE, Apaol, Or Eus, Tx B I, Noe, Basarri); abillidade 15: B 1 (Erkiag BatB); G 13 (It Fab, Bil, Noe, Sor Bar, EusJok, Muj PAm, Tx B I, JAIraz Bizia, Berron Kijote); habilitate IE 1 (ES).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

abildade EB 4 (B. Urkizu, J.M. Mendizabal); habildade EB 1 (Kondairan zehar); abilidade 10: G 2 (A. Arrinda, Basarri); EB 6 (J.M. Lekuona, F. Juaristi, P. Aristi, Egin); EgAs 2 (Euzkadi 1922, J. Ibabe); abillidade G 3 (J. Gamboa, Jautarkol, A. Zavala); habilitate EB 3 (F. Rodriguez); abillitate IE 1 (E.T. Inchauspe).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abildade : DFrec 2, AB50 7, HiztEn-LurE; abilidade : DFrec 1, AB50 12; abilitate : DFrec 1, AB50 2.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

gaitasuna.

Euskaltzaindiaren Arauak

abioi h. hegazkin, aireko

Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

ik. abioi, hegazkin, aireko

Eratorri-konposatu berria da, eta hobestekoa maileguaren aldean

hegazkin formari eman zaio lehentasuna, aski hedatua delako (hau da erabiliena EEBSko datuetan: 95 ager.).

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta baliokidearekin batera onartzekoa

abioi ere onartzekoa da: mailegua izanik, baldintza minimoa betetzen du (3 ager. OEHan; 24 ager. EEBSn).

Zerrendakoaren pareko forma(k)

aireplano ere sar daiteke, Zah. dela esanez.

Txostenaren laburpena

abioi txiki, abioitxo, abioixka, abioneta, (h)egaxkin, (h)egazkintxo, (h)egazkin txiki begiratu dira, eta aurkitu: OEHn ezer ez; EEBSn abioneta 5 aldiz, EB (M. Zuazabeitia 4, J. Agirre).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abioneta : DFrec 2, HiztEn (eta ElhHizt).

Adiera bereko beste formen erabilerak

abioixka : PMuj DVC; (h)egaxkin : HiruMila, PMuj DVC.

Erdaretako formak

es avioneta-ren ordainak: fr (DLLF): avion de tourisme, avionnette; it (L. Ambruzzi): aeroplano píccolo; ca (DCC): avioneta; en (DEIL): airplane [gaztelaniazko 'aeroplano'ren parekoa; ez dugu 'avioneta'ren parekoa aurkitu]; de (Slaby-Grossmann): Kleinflugzeug.

abioneta iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, abioneta-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. hegazkin txiki].

abioneta 16: Argia (“Egileek 14 kutxetan zehar kotxe gidaria izan nahi duela erakutsiko digute, baita hiru zulo belarri bakoitzean, ameslari izan, abioneta pilotu, marinel...”), Berria 2 (“Klasiko honetako eszena batzuk historiara pasatu dira, tartean Grant ihesi agertzen dena atzetik abioneta bat duela”), Deia 7 (“Bere arrantxo urrunean irratia izorratu zitzaion abeltzain batek enborrekin apendizitis hitza marraztu zuen lurrean, eta horri esker abioneta batek mezua ikusi eta arazoaren berri eman zuen”), DiarioVasco 2 (“Foru Aldunditik diotenez, hau nekazaritza ekologikoan onartutako produktua da eta irailaren hirugarren astean hasi ziren tratamenduarekin. Aplikazioa abioneta bidez egiten ari dira, Mendietako eta Natura Inguruneko Zuzendaritza Nagusiko teknikari eta basozainen zuzendaritza eta laguntzarekin”), EiTB (“Eta abioneta bat kontratatzea kartel handi batekin ere bai: Leo, te adoro!!!”), Elkar 3 (“Abioia txikia zen, helizeduna, abioi izena ere ez zuen merezi, gehiago zen abioneta bat, eta agian horregatik mugitzen zen hainbeste, gora eta behera, eta baita alde batetik bestera ere”); hegazkin txiki 74.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

abioneta 9: Unai Elorriaga 5 (“Eta abioneten gainean aireko ekilibristak, sasoi batekoak”), Patxi Zubizarreta 2 (“Billeteak erosi aurretik, ordea, denok denon aurrean pisatu behar izan dugu abionetetarako talde orekatuak lortze aldera, eta begien bistan geratu da azken asteotan argaldu egin naizela”), Joseba Sarrionandia (“Aldiro eztulka eta itoka hasten den abioneta horietakoa izango da, zeharo izututa egingo dut bidaia osoa eta, hala ere, lurraldea estimatzeko gauza izango naiz, airetik, ikaragarri ederra baita, eta hemen behean geratuko da Gorria gaixorik, joritasunaren basamortu eta ahazturaren jungla sakon honetan”), Ramon Saizarbitoria (“beren burua entregatu zuten gudarien aurrean jartzeko Ajuriagerra Miarritzetik Santoñara abionetaz itzuli izanak - eta hori eginez bere heriotza kondena sinatu zuen -, hots, burukide bakar baten portaerak, duintasuna eman zien gainerako guztiei”), Koldo Izagirre (“Hamabi gizonen besoak Canadian Rescue Service-ko abionetari agurka”); hegazkin txiki 4.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. kirol hegazkina / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "†  abioneta . Hitz hau gaztelaniatik hartua da. Europako beste hizkuntzetan hegazkin txikia edo kirol hegazkina bezalako esamoldeak erabiltzen dituzte, eta nahiko argigarriak direnez, horiek erabili, ez gaztelaniaren mailegua".

Debekua uztea proposatu da, baina gomendatutako forma ez da batere zehatza. Horregatik, bidalketa hegazkin arin formara egitea proposatu da. Eta honek hegazkin arin azpisarrera egitea eskatzen du: hegazkin txiki kendu eta hau jasoko da, eta orain definitzaile gisa dagon ‘hegazkin arina’ren lekuan ‘hegazkin txikia’ jarriko da.

Forma saihestekoa

Saih. Ik. hegazkin txiki.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez da ageri corpusean eta OEH argitaratuan.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

abisal EB 3 (NZ, J.A. Agirre, Gipuzkoako geografia); abisalde EB 2 (NZ).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abisal : AB38 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 5 (arrain abisal, fauna abisal, lautada abisal, zona abisal); eta ElhHizt. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HiruMila, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC, PMuj DCV.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (DLLF): abyssal; it (L. Ambruzzi): abissale; ca (DCC): abissal; en (Webster): abyssal; de (Slaby-Grossmann): abyssich, Tiefsee- / fauna (Zool) Tiefseefauna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

onartzekoa da, aski nazioartekoa baita (es, fr, it, en; baina de abyssisch), eta bestela adierazten zaila.

Euskaltzaindiaren Arauak

abisatu, abisa, abisatzen. du (Ipar.) edo dio (Heg.) ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

abisatu, abisa, abisatzen

Aditz-erregimena

du ad. da Ipar.; dio ad. Heg.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: abisu eman .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ABISU EMAN (Urt). Aconsejar, advertir; avisar. "Adhortari" Urt I 166. [Lehenbiziko parte hunek] zer begitarte izaiten duen eta nor nola mintzo den abisu eman diazadan. Ax 16 (V 6). Elkharri hel gakizkon, elkharri irakhats diozogun eta batak bertzeari abisu eta konseillu demogun. SP Imit I 16, 4. Jesu-Kristok abisu ematen dio penitentari. Gç 109. Hargatik San Frantses Salesek abisu ematen deraie yende prestuei. Dh 47. Konfrarioa establitu den phondutik hartaz abisu emanen da Errumako kongregazioneko sekretarioari. JesBih 465. Jaun-andere orier buruz / abisa eman nahi nuke. Bordel 93. Zelan [burdiñezko garrikoa] apurtu bere abisu / emonik francotarrari. FEtxeb 32. De Rijk-ek abisu ematen digu galdegaiaren aurreratzea ez dezagun 'ezker aldera destokitze' [...] moduko zerbait bezala har. MEIG VI 160. v. tbn. Ch III 32, 2

adib.: abisu 1 iz. Oharra, kontseilua. Itsasturi irakurleari abisua. Ez luke ez, berriz haserretzeko, beste abisuren beharrik. Gogoan erabili konfesorearen abisuak. 2 iz. Gaztigua, ohartaraztea. Afaltzera etortzeko abisua. Abisua hartu. Hamabiak ziren poliziari abisu eman zionean

abisu eman 114: Consumer, Berria 89, EiTB 15, Argia 4, Laneki 3, Erlea 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: abisu eman 39: Berria 11, Herria, Josu Zabaleta 3, Joxean Agirre 3, Jon Alonso 2, Koro Navarro 2, Anjel Lertxundia, Koldo Izagirre 2, Elena Touyarou, Pablo Sastre, Juan Martin Elexpuru etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa, adibidea azpisarrera eginez.

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

abisu sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: abitua hartu , abitu-hartze .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

hartu: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

abitu sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

abixoi G 1 (Izt C: "Arrain oen izenak ezarriko ditut, Egaztienak bezalaixen, dakitzadan erdarazkoak alboan dituztela. Abixoia [Itzulpenik gabe]"); lantzoi B 1 (Ag Kr: "Antxoba, sardiñ edo lantzoi zatia amoan ipiñi").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

adiera ilunekoak dira kabuxa 2 (A. Zugasti: "biotzean zeramana irteten zitzaiola lumaren muturretik: itxasoa, arrantzaleak, kaya, kabuxak, lupiyak"; M.A. Unanua: "Itsasbazterreko harkaitzartean bizi diren animalien artean aipagarria da kabuxa izenez ezagutzen den arrain txiki talde bat, euskal kostaldeko marearteko iktiofauna gehiena osatzen duena") eta lantzoi 1 (I. Linazasoro: "Markako koñak botilla baten sartu ta eman oni, lantzoi onek naiku izango dau ta"); zilarrarrain 'Lepisma saccharina' adierako EB 1 (I.A. Berriotxoa: "Intsektuek habitat mota asko kolonizatu dituzte, gizonarena barne, zilarrarraina (Lepisma saccharina)-rekin gertatu den bezala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

abixoi : HiztEn (eta abixoi handi, abixoi txiki); LurE, EskolaHE; Euskalterm 2 (eta abixoi handi, abixoi txiki). Ez dugu aurkitu ap. AB50, AB38 eta DFrec.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: a) Argentina sphyraena (es pez plata / fr argentina): abixoi : Arzdi Peces; Las setas; abuse : Anasagasti Bermeo; zillar-arrai : Muus-Dahlstrom; b) Ammodytidae (fam.) (es barrinaire + aguacioso + pión / fr équille + lançon): abixoi : Azkue DVEF; PMuj DVC; abus : Azkue DVEF; abux : PMuj DVC; kaisoi : Azkue DVEF; kantuko angila : Lh DBF; kaxoi : Azkue DVEF; lansoi : PMuj DVC; PMuj DCV; mutxarreri : Azkue DVEF; PMuj DVC; c) Atherina (hepsetia) boyeri (es pejerrey / fr cabassoun): abuse : Anasagasti Bermeo; d) Atherina (hepsetia) presbyter (es abichón / fr prêtre): abixoi : Azkue DVEF; Lotina Peces; FauMar; PMuj DCV; Muus-Dahlstrom; abixon : Lotina Peces; kabixoi : PMuj DCV; kabuxa : Azkue DVEF; PMuj DCV; kaixoi : PMuj DCV; kautxua : FauMar; kauxoi : PMuj DCV; kauxua : Lotina Peces; odol-gabe arrain : Lotina Peces; sardieta : Lotina Peces; sardietia : Arzdi Peces; e) Atherina (hepsetia) presbyter' / es abichón / fr prêtre: keixoi : PMuj DCV; abux : PMuj DCV; abotx : PMuj DCV; mutxarrei : PMuj DCV; "Nomenclatura Ictiológica".

Erdara/euskara hiztegietako datuak

ElhHizt: abichón: abixoi handi (Atherina presbiter); aguacioso: lantzoi txiki (Ammodytes tobianus); barrinaire: lantzoi leun (Gymnammodytes semisquamatus); pejerrey: abixoi txiki (Atherina boyeri); pez plata: zilar-arrain (Argentina sphyraena); pion: lantzoi handi (Hyperoplus lanceolatus). // T-L LFB: equille: lantxoin; lançon: lantxoin, kantuko angula, lantiantoñ. // BeraLzM: aguacio: kabixoi (kaixoi, kausoi, kabuxa, abixoi). // Azkue Aurkibidea: aguacío: abus, kabixoi, kabuxa, kaixoi, kauxoi. // Ez dugu aurkitu besteotan: HiruMila, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG, LMuj HOT.

Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

ik. abixoi / abisari / xabiroi

Landare eta animalien taxonomi izena

Atherina sp.

Berrestekoa da, erabat nagusitu ez den arren

nahiz OEH-an abirazai ematen den, ez dago forma honen aldeko pisuzko arrazoirik

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ablatibo 9: J.M. Irazola (“Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / Komitatiboa / Instrumentala / Genitibo TD / Inesiboa / Adlatiboa / Ablatiboa / Partitiboa”, “alatiboa eta ablatiboa”, “Lehenago partitiboak ablatibo kutsua zeukan -tarik, -tatik = nondik adierazteko”, “Hortaz, deklinabide zaharrak, R. Lafonen ustez, eskema hau izango zuen gutxi gora bera: Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / oraintsuago / Instrumentala / Inesiboa / adlatiboa / Partitibo-ablatiboa”, “Kasuok hauek dira: Toki-denborazko genitiboa (-ko); komitatiboa (-e-kin); Ablatiboa (-tik) eta inesiboa (-n)”, “Bestalde, -etarik ablatibo pluralekoa, eratorri honen partitiboa besterik ez dugu”), B. Latiegi (“Ablatibu eran”), Eutsi/1 (“Ablatiboa: Iruñetik; Donostiatik”), R. Gomez (“Ablatibo pluralak bi forma hartzen ditu”).

Sektore jakin bateko informazioa

EGLU-I, 272 (eta tauletan): ablatibo.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ablatibo: HiztEn, HiruMila, ElhHizt, LurE.

Erdaretako formak

fr (DLLF): ablatif; en (Collins): ablative; it (S. Carbonell): ablativo assoluto, ablativo; de (Langenscheidts): Ablativ.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Kategoriak eta arloa aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.»

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Kasuen izenak.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du.