49470 emaitza bilaketarentzat - [301 - 350] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- [E306]: "Teknologian 'arranque, puesta en marcha'/'démarrage' adiera duela gehitzea proposatzen dugu. // abio-motor azpisarrera eranstea proposatzen dugu ('motor de arranque' / 'démarreur')" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-05-26 | Bigarren mailan onartzekoa |
abioi h. hegazkin, aireko
ik. abioi, hegazkin, aireko
hegazkin formari eman zaio lehentasuna, aski hedatua delako (hau da erabiliena EEBSko datuetan: 95 ager.).
abioi ere onartzekoa da: mailegua izanik, baldintza minimoa betetzen du (3 ager. OEHan; 24 ager. EEBSn).
aireplano ere sar daiteke, Zah. dela esanez.
- [I102]: "ez nuke nik ontzat joko hizkuntza jasoan, berba bi badaukagula kontutan hartuta gainera (aireko eta hegazkin)" (1995-01-10)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh17 | 2020-04-21 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
abioi txiki, abioitxo, abioixka, abioneta, (h)egaxkin, (h)egazkintxo, (h)egazkin txiki begiratu dira, eta aurkitu: OEHn ezer ez; EEBSn abioneta 5 aldiz, EB (M. Zuazabeitia 4, J. Agirre).
abioneta : DFrec 2, HiztEn (eta ElhHizt).
abioixka : PMuj DVC; (h)egaxkin : HiruMila, PMuj DVC.
es avioneta-ren ordainak: fr (DLLF): avion de tourisme, avionnette; it (L. Ambruzzi): aeroplano píccolo; ca (DCC): avioneta; en (DEIL): airplane [gaztelaniazko 'aeroplano'ren parekoa; ez dugu 'avioneta'ren parekoa aurkitu]; de (Slaby-Grossmann): Kleinflugzeug.
abioneta iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, abioneta-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. hegazkin txiki].
abioneta 16: Argia (Egileek 14 kutxetan zehar kotxe gidaria izan nahi duela erakutsiko digute, baita hiru zulo belarri bakoitzean, ameslari izan, abioneta pilotu, marinel...), Berria 2 (Klasiko honetako eszena batzuk historiara pasatu dira, tartean Grant ihesi agertzen dena atzetik abioneta bat duela), Deia 7 (Bere arrantxo urrunean irratia izorratu zitzaion abeltzain batek enborrekin apendizitis hitza marraztu zuen lurrean, eta horri esker abioneta batek mezua ikusi eta arazoaren berri eman zuen), DiarioVasco 2 (Foru Aldunditik diotenez, hau nekazaritza ekologikoan onartutako produktua da eta irailaren hirugarren astean hasi ziren tratamenduarekin. Aplikazioa abioneta bidez egiten ari dira, Mendietako eta Natura Inguruneko Zuzendaritza Nagusiko teknikari eta basozainen zuzendaritza eta laguntzarekin), EiTB (Eta abioneta bat kontratatzea kartel handi batekin ere bai: Leo, te adoro!!!), Elkar 3 (Abioia txikia zen, helizeduna, abioi izena ere ez zuen merezi, gehiago zen abioneta bat, eta agian horregatik mugitzen zen hainbeste, gora eta behera, eta baita alde batetik bestera ere); hegazkin txiki 74.
abioneta 9: Unai Elorriaga 5 (Eta abioneten gainean aireko ekilibristak, sasoi batekoak), Patxi Zubizarreta 2 (Billeteak erosi aurretik, ordea, denok denon aurrean pisatu behar izan dugu abionetetarako talde orekatuak lortze aldera, eta begien bistan geratu da azken asteotan argaldu egin naizela), Joseba Sarrionandia (Aldiro eztulka eta itoka hasten den abioneta horietakoa izango da, zeharo izututa egingo dut bidaia osoa eta, hala ere, lurraldea estimatzeko gauza izango naiz, airetik, ikaragarri ederra baita, eta hemen behean geratuko da Gorria gaixorik, joritasunaren basamortu eta ahazturaren jungla sakon honetan), Ramon Saizarbitoria (beren burua entregatu zuten gudarien aurrean jartzeko Ajuriagerra Miarritzetik Santoñara abionetaz itzuli izanak - eta hori eginez bere heriotza kondena sinatu zuen -, hots, burukide bakar baten portaerak, duintasuna eman zien gainerako guztiei), Koldo Izagirre (Hamabi gizonen besoak Canadian Rescue Service-ko abionetari agurka); hegazkin txiki 4.
HLEH: - / EuskHizt: Ik. kirol hegazkina / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
EEgunk: "† abioneta . Hitz hau gaztelaniatik hartua da. Europako beste hizkuntzetan hegazkin txikia edo kirol hegazkina bezalako esamoldeak erabiltzen dituzte, eta nahiko argigarriak direnez, horiek erabili, ez gaztelaniaren mailegua".
Debekua uztea proposatu da, baina gomendatutako forma ez da batere zehatza. Horregatik, bidalketa hegazkin arin formara egitea proposatu da. Eta honek hegazkin arin azpisarrera egitea eskatzen du: hegazkin txiki kendu eta hau jasoko da, eta orain definitzaile gisa dagon hegazkin arinaren lekuan hegazkin txikia jarriko da.
Saih. Ik. hegazkin txiki.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "Ez dugu zalantzan jartzen hitz hau gaztelaniatik hartua denik, baina horrek ez du esan nahi baldintza minimoa betetzen ez duenik. Petit Robert-en, Gran Diccionario Larousse Español-Francés/Francés-Español eta Petit Larousse en Couleurs-en behintzat, 'avionette' sarrera da. Petit Robert-en, bi etimologia eskaintzen dira: dimin. de 'avion', ou esp. 'avioneta' (Hego eta Erdialdeko Amerikako hegazkin txikietarako erabiltzen dela dio eta, hain zuzen ere, Interneten 'avionette' eskatu eta hango web guneak agertzen dira). Petit Larousse en Couleurs-en, berriz, 'rare' marka du. // Horrekin guztiarekin hauxe esan nahi dugu: ordezko egokirik aurkitu ezean, 'abioneta' hartzea ez litzatekeela 'satanizatu' behar. Baina horretara baino lehen, proposatutako ordainak aztertu egin behar dira. Gran Diccionario Larousse Español-Francés/Francés-Español hiztegian, gaztelaniazko 'avioneta'-rako 'avion de tourisme, avionette' ematen dute (Interneten 'avion de tourisme 'eskatu eta 593 web gune agertzen dira Altavista-n, 390 Yahoo-n eta 1.030 Google-n). Hori dela eta, gure hiztegian 'turismo-hegazkin' proposatu dugu ('abioneta' ez dugu hiztegian sartu). 'Hegazkin txiki' nahikoa izan daiteke testuinguru askotan, baina, gure iritziz, 'turismo-hegazkin' lexikalizatuagoa da eta, horregatik, alor batzuetan egokiagoa. Batzuek esan lezakete eragozpen bat ere baduela: 'turismo' hitza hor egoteak ez du esan nahi hegazkin hori beti 'turismo'-rako erabiltzen denik; baina, tira, bada 'turismo' automobil-mota bat, arruntena, eta normalean inork ez du pentsatzen turismorako soilik erabil daitekeenik. // Guk turismo-hegazkin proposatzen dugu" (2001-01-23)
- Erabakia: AS (2012-06-07): hegazkin txiki forma soilik utziko da bidalketako besteek ez dutelako sarrerarik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez da ageri corpusean eta OEH argitaratuan.
abisal EB 3 (NZ, J.A. Agirre, Gipuzkoako geografia); abisalde EB 2 (NZ).
abisal : AB38 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 5 (arrain abisal, fauna abisal, lautada abisal, zona abisal); eta ElhHizt. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HiruMila, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC, PMuj DCV.
Erdaretakoak: fr (DLLF): abyssal; it (L. Ambruzzi): abissale; ca (DCC): abissal; en (Webster): abyssal; de (Slaby-Grossmann): abyssich, Tiefsee- / fauna (Zool) Tiefseefauna.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
onartzekoa da, aski nazioartekoa baita (es, fr, it, en; baina de abyssisch), eta bestela adierazten zaila.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 |
abisatu, abisa, abisatzen. du (Ipar.) edo dio (Heg.) ad.
abisatu, abisa, abisatzen
du ad. da Ipar.; dio ad. Heg.
- [K203]: "... besteak baino harrigarrixeago..." (1993-02-26)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
AS gisa gehitzeko eskatuz: abisu eman .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-03-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: ABISU EMAN (Urt). Aconsejar, advertir; avisar. "Adhortari" Urt I 166. [Lehenbiziko parte hunek] zer begitarte izaiten duen eta nor nola mintzo den abisu eman diazadan. Ax 16 (V 6). Elkharri hel gakizkon, elkharri irakhats diozogun eta batak bertzeari abisu eta konseillu demogun. SP Imit I 16, 4. Jesu-Kristok abisu ematen dio penitentari. Gç 109. Hargatik San Frantses Salesek abisu ematen deraie yende prestuei. Dh 47. Konfrarioa establitu den phondutik hartaz abisu emanen da Errumako kongregazioneko sekretarioari. JesBih 465. Jaun-andere orier buruz / abisa eman nahi nuke. Bordel 93. Zelan [burdiñezko garrikoa] apurtu bere abisu / emonik francotarrari. FEtxeb 32. De Rijk-ek abisu ematen digu galdegaiaren aurreratzea ez dezagun 'ezker aldera destokitze' [...] moduko zerbait bezala har. MEIG VI 160. v. tbn. Ch III 32, 2
adib.: abisu 1 iz. Oharra, kontseilua. Itsasturi irakurleari abisua. Ez luke ez, berriz haserretzeko, beste abisuren beharrik. Gogoan erabili konfesorearen abisuak. 2 iz. Gaztigua, ohartaraztea. Afaltzera etortzeko abisua. Abisua hartu. Hamabiak ziren poliziari abisu eman zionean
abisu eman 114: Consumer, Berria 89, EiTB 15, Argia 4, Laneki 3, Erlea 2.
EPG: abisu eman 39: Berria 11, Herria, Josu Zabaleta 3, Joxean Agirre 3, Jon Alonso 2, Koro Navarro 2, Anjel Lertxundia, Koldo Izagirre 2, Elena Touyarou, Pablo Sastre, Juan Martin Elexpuru etab.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
Adierazle egokia eta jasotzekoa, adibidea azpisarrera eginez.
eman.
abisu sarrerari dagokion azpisarrera.
- Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'eztabaida luzearen ondoren honako hau onartu da: abertitu Herr. h. ohartarazi, jakinarazi, abisu eman; abertimendu Ipar. eta Herr. h. abisu'. Erabakia (2001-04-27): 'abisu eman azpisarrera ez ematea erabaki da. abertitu sarreran berriz, abisatu ere emango da adieren artean'.
- Bidalketa: ik. oh. s.u. abertimendu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
AS gisa gehitzeko eskatuz: abitua hartu , abitu-hartze .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
hartu: -a.
abitu sarrerari dagokion azpisarrera.
- [E306]: "'abitua jantzi' azpisarrera sartzea proposatzen dugu, 'abitua hartu'-ren sinonimotzat (Ik. OEH)" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
abixoi G 1 (Izt C: "Arrain oen izenak ezarriko ditut, Egaztienak bezalaixen, dakitzadan erdarazkoak alboan dituztela. Abixoia [Itzulpenik gabe]"); lantzoi B 1 (Ag Kr: "Antxoba, sardiñ edo lantzoi zatia amoan ipiñi").
adiera ilunekoak dira kabuxa 2 (A. Zugasti: "biotzean zeramana irteten zitzaiola lumaren muturretik: itxasoa, arrantzaleak, kaya, kabuxak, lupiyak"; M.A. Unanua: "Itsasbazterreko harkaitzartean bizi diren animalien artean aipagarria da kabuxa izenez ezagutzen den arrain txiki talde bat, euskal kostaldeko marearteko iktiofauna gehiena osatzen duena") eta lantzoi 1 (I. Linazasoro: "Markako koñak botilla baten sartu ta eman oni, lantzoi onek naiku izango dau ta"); zilarrarrain 'Lepisma saccharina' adierako EB 1 (I.A. Berriotxoa: "Intsektuek habitat mota asko kolonizatu dituzte, gizonarena barne, zilarrarraina (Lepisma saccharina)-rekin gertatu den bezala").
abixoi : HiztEn (eta abixoi handi, abixoi txiki); LurE, EskolaHE; Euskalterm 2 (eta abixoi handi, abixoi txiki). Ez dugu aurkitu ap. AB50, AB38 eta DFrec.
Ik. Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: a) Argentina sphyraena (es pez plata / fr argentina): abixoi : Arzdi Peces; Las setas; abuse : Anasagasti Bermeo; zillar-arrai : Muus-Dahlstrom; b) Ammodytidae (fam.) (es barrinaire + aguacioso + pión / fr équille + lançon): abixoi : Azkue DVEF; PMuj DVC; abus : Azkue DVEF; abux : PMuj DVC; kaisoi : Azkue DVEF; kantuko angila : Lh DBF; kaxoi : Azkue DVEF; lansoi : PMuj DVC; PMuj DCV; mutxarreri : Azkue DVEF; PMuj DVC; c) Atherina (hepsetia) boyeri (es pejerrey / fr cabassoun): abuse : Anasagasti Bermeo; d) Atherina (hepsetia) presbyter (es abichón / fr prêtre): abixoi : Azkue DVEF; Lotina Peces; FauMar; PMuj DCV; Muus-Dahlstrom; abixon : Lotina Peces; kabixoi : PMuj DCV; kabuxa : Azkue DVEF; PMuj DCV; kaixoi : PMuj DCV; kautxua : FauMar; kauxoi : PMuj DCV; kauxua : Lotina Peces; odol-gabe arrain : Lotina Peces; sardieta : Lotina Peces; sardietia : Arzdi Peces; e) Atherina (hepsetia) presbyter' / es abichón / fr prêtre: keixoi : PMuj DCV; abux : PMuj DCV; abotx : PMuj DCV; mutxarrei : PMuj DCV; "Nomenclatura Ictiológica".
ElhHizt: abichón: abixoi handi (Atherina presbiter); aguacioso: lantzoi txiki (Ammodytes tobianus); barrinaire: lantzoi leun (Gymnammodytes semisquamatus); pejerrey: abixoi txiki (Atherina boyeri); pez plata: zilar-arrain (Argentina sphyraena); pion: lantzoi handi (Hyperoplus lanceolatus). // T-L LFB: equille: lantxoin; lançon: lantxoin, kantuko angula, lantiantoñ. // BeraLzM: aguacio: kabixoi (kaixoi, kausoi, kabuxa, abixoi). // Azkue Aurkibidea: aguacío: abus, kabixoi, kabuxa, kaixoi, kauxoi. // Ez dugu aurkitu besteotan: HiruMila, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG, LMuj HOT.
ik. abixoi / abisari / xabiroi
Atherina sp.
- [E302]: "abixoihitza dela eta egindako oharretan [txostenean] bi iturritatik etorritako urak nahasten dira, nire ustez: itsasertzean bertan, harraldetik oso hurbil, bizi diren arrainei dagokiena bat eta zilarrezko arrainarena bestea. Zilarrarrain delakoarekin hasiz, kontu izan badirela arrainekin zer ikusirik izan gabe izen hori daramaten intsektuak (Lepisma generokoak bereziki eta, orokorrean, Thysanura ordenekoak). Zilar-arrain bezala izendatzen da Argentina sphyraena arraina ere. Ez dago biak zer nahasturik, bat arraina eta bestea intsektua baitira. Ingelesek, inolako konplexurik gabe eta tarteko marratxoa jartzeko ardura bera ere hartu gabe, biei silverfish deitzen diete lasai asko. Ez dago, ezta ere, zer nahasturik zilar itxurako izaki hauek itsasertzeko abixoi delakoekin. Gaizki ez banago, Atherina generokoak dira abixoidelako horiek eta Zarautzen (lehen behintzat) xinxangre deitzen zitzaien ia gardenak diren antxoa txikien antzeko arrain horiei. (Xinxangre adjektibo bezala ere erabiltzen genuen, adorerik gabe, pulamentu edo kemenik ez duen norbaiti esateko). Abixoi edo xinxangre, ez nahastu, ezta ere, kabuxa edo musto arrainekin (blennidae). Blennidae familiako arrainak oso ezagunak dira arrain txikitan aritu den edonorentzat. Ez dute ezertarako balio (ezta jateko ere) eta edozein garnatari egiten diote hozka. Kabuxa izena eman zaie blennidae familiako arrain horiei. Zarautzen musto deitzen diegu eta, gure hizkera partikularrari askotan gertatzen ez zaion bezala, OEHn ere agertzen da hitz hori. Mutil koskorretan, gu baino begi zorrotzagoak zituzten zenbaitek mustoak eta musto-legatzak bereizten zituzten" (2000-11-08)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1992-11-26 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
nahiz OEH-an abirazai ematen den, ez dago forma honen aldeko pisuzko arrazoirik
- [E208]: abisari hobetsi beharko genuke.
- Erabakia: EArau (1995-07-28): ez da onartu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- [E208]: abizen* e. deitura proposatu du.
- Erabakia: EArau (1995-07-28): abizen = deitura onartu da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Maileg | 1992-11-26 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2010-2-16 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
ablatibo 9: J.M. Irazola (Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / Komitatiboa / Instrumentala / Genitibo TD / Inesiboa / Adlatiboa / Ablatiboa / Partitiboa, alatiboa eta ablatiboa, Lehenago partitiboak ablatibo kutsua zeukan -tarik, -tatik = nondik adierazteko, Hortaz, deklinabide zaharrak, R. Lafonen ustez, eskema hau izango zuen gutxi gora bera: Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / oraintsuago / Instrumentala / Inesiboa / adlatiboa / Partitibo-ablatiboa, Kasuok hauek dira: Toki-denborazko genitiboa (-ko); komitatiboa (-e-kin); Ablatiboa (-tik) eta inesiboa (-n), Bestalde, -etarik ablatibo pluralekoa, eratorri honen partitiboa besterik ez dugu), B. Latiegi (Ablatibu eran), Eutsi/1 (Ablatiboa: Iruñetik; Donostiatik), R. Gomez (Ablatibo pluralak bi forma hartzen ditu).
EGLU-I, 272 (eta tauletan): ablatibo.
ablatibo: HiztEn, HiruMila, ElhHizt, LurE.
fr (DLLF): ablatif; en (Collins): ablative; it (S. Carbonell): ablativo assoluto, ablativo; de (Langenscheidts): Ablativ.
Kategoriak eta arloa aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.»
Kasuen izenak.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-09-25): izond. eta iz. Hizkl.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
mailegu onartzekoen minimoa betetzen du.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 |
abokatu, legegizon
abokatu
abokatu onartzekoa da, baldintza minimoa betetzen duenez
legelari , horren ondoan proposatu eta bultzatzekoa da, sexismotik ihesi; legegizon baztertu gabe, gizonezkoari dagokiola erabiltzeko; ez dira sinonimo oso: 'legean aditua' edo dira azken biak
legelari, legegizon
- [E208]: bere ustez ez da egoki legelari eta legegizon berbak abokatu hitzaren sinonimo gisa jartzea, horiek generikoak direlako. Izan ere, notarioak, epaileak, magistratuak etab. legelari eta legegizonak omen dira, abokatu izan barik ere.
- Erabakia: BAgiria (2000-02-25): abokatu hitza bere soilean uztea erabaki da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
abogautza G 1 (Tx B: "Laguntza izan banu abogautzarako, / izketan ez ninduen iñork arrapako"); abogadutza EB 1 (Arti Ipuin: "Sorbonan abogadutzako estudioak egin-berriak zeuzkana").
abogadutza 2, G-EB (SMitx Unam: "Gizadi zabalaren aurrerako gure larrimiñaren Albistari zaitugunez, eraman errezago zaigu beñola, zure abogadutzari esker, gure bakartea"; G. Garate: "Amazazpi urte zituela Marx Bonn-era alderatu zan abogadutza ikastera").
abogadutza : DFrec 1, AB38 1; abokatutza : HiztEn-LurE, Euskalterm 6.
abokatutza : ElhHizt, HiruMila; abogautza : PMuj DVC. // Ez dugu aurkitu besteotan: Casve EF, DRA, Lh DBF.
EEgunk: "abokatu, abokatutza...".
-tza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
abolitu IE 29 (Lç); indarbagetu 17: 'ohitura, lege edo arau bat bertan behera utzi' adierako 2 (Itz Azald), eta OEH argitaratuan beste bat (TB He 7,18: "Hola leheneko manakuntza izan da indargabetua haren flakotasunaren eta ezdeustasunaren gatik"); 'balioa galdu, kendu' adierako 12 : B 2 (Mg CO, Ag AL), G 5 (VMg, Bv AsL), IE 2 (SP Phil, Mde Pr), Zu 1 (Mst), EB 2 (MEIG), beste indar bagetu 1 (Añ GGero), eta OEH argitaratuan beste bi (He 472 "indarres gabetzen" eta LE-Ir: "argalegi komekatzen dena eritus ta indargabetus"); indargetu 15 (Zav Fab, Añ EL2 4, Ag Kr 4, Ag G, Enb 2, BEnb NereA 3), eta OEH argitaratuan beste bat (TAg Y: "Olerkia indargetu ta belxkatu egiten dute onelakoak"); indargabetze EB 1 (MIH). Eta OEH argitaratuan "v. tbn. EE 1884a, 312 (...) Inddargatu: Ezale 1897, 37a. (...) Indarkatu: Ezale 1899)".
EB dira abolitu 2 (SM in Euskera 1982); abolitze 1 (Alderdi Komunistaren manifestua); abolizio 3 (Gabai, Egin 1977, Unesco-ren Albistaria 1989); a) 'lege edo arau bat bertan behera utzi' adierari dagozkion besteak: baliogabetu 8 (M. Lopez, E.J. 3, Oinarrizko legeria Bizkaian, M. Haranburu, EHAA 1989, Amaiur 1986); baliogabetze (eta balio gabetze eskaera) 8 (E.J., Gipuzkoako Lurralde Historikoko Foru-Instituzioen Xedapen-Bilduma 1989, E.J. BEO 1990 5, Egin 1986); indargabetu 16: B 2 (Itunben ekonomikoaren legea), G 1 (J.M. Azkue), IE 1 (A. Lizartza), EB 12 (Araba lurralde historikoaren aldizkari ofiziala 4, BEO 2, EHAA 5) eta indargatu B 1 (Euzkadi 1930); indargabetze (eta indargabetze xedapen) EB 7 (A.M. Abate, Araba lurralde historikoaren aldizkari ofiziala 4, EHAA, BEO) eta indargetze-erabaki EB 1 (EHAA); indarbagetzaile B 1 (Itunben ekonomikoaren legea); b) 'balioa galdu, kendu' adierakoak dira: baliogabetu EB 4 (S. Goñi, U. Larramendi, R. Etxezarreta, Euskal kulturaren urtekaria 89) eta indargabetu EB 3 (J. Arrizabalaga, J. Sudupe, Oihanaren deia).
abolizio : AB38 2; abolitu : AB38 1 (eta 'abolir' itzulitako deuseztu 1: "konstituzioa deuseztu"; baztertu 2: "konstituzioa baztertu"). Ik. Entziklopediak: HiztEn: abolitu : "du ad. Zuz. Ohitura, lege edo arau bat bertan behera utzi, indargabetu"; abolizio : "iz. Abolitzearen ekintza eta ondorioa"; abolizionismo : "iz. Ohitura edo lege bat indargabetzea eskatzen duen jarrera edo doktrina; esklabutza eta heriotza-zigorrareran bereziki"; abolizionista : "iz. eta izond. Abolizionismoari dagokiona edo haren aldekoa". // LurE: abolitu : "du ad. Zuz. Ohitura edo agindu bat indarrik gabe utzi"; abolitze : "Abolitu aditzaren aditz izena"; abolizio : "iz. Abolitzea".
EurItune: ezeztatu (eu horrek edozein bereizkeria ezeztatzea dakar / es ella supondrá la abolición de toda discriminación / fr elle implique l'abolition de toute discrimination / en it shall entail the abolition of any discrimination / de sie umfasst die Abschaffung jeder unterchiedlichen Behandlung). // AdminEL: abolir: " indargetu . du, pol.; kendu . du, pol.". // AgAld hitz-bilduma: abolir: " deuseztatu ; kendu (heriotz-zigorra kenduta gelditzen da); baliogabetu (lege horiek baliogabetu ditzaten akio egingo dute); ezeztatu ". // ez dugu aurkitu besteotan: IVAP. AdmMila, HezkAdmin.
Beste hiztegietako ordainak: ElhHizt: abolición: "(Der.) indargabetze (legea); ezeztatze, deuseztatze, abolizio (erregimena...)"; abolicionismo: abolizionismo; abolicionista: abolizionista; abolir: "(Der.) indargabetu (legea); ezeztatu, deuseztu, abolitu (erregimena...)". // HiruMila: abolición: abolizio; abolición foral: foru-abolizio; abolicionista: "adj. 1 aboliziozale. 2 aboliziogile"; abolir: "vt. (v. defec.) aboli(tu); deroga(tu); ezerez(tu); ezezta(tu); indargabe(tu)". // Lur EG/CE: abolir: ezeztatu. // Lur EF/FE: abolir: ezereztatu. // Casve FE: abolir: elki, kentü, ezdeüstü, ezeztatü; abolitif: kenle, ezeztazale; abolition: elkitze, kentze, ezdeüste, ezeztatze; abolitionnisme: ezeztaliargoa; abolitionniste: ezeztaliar. // HaizeG FB: abolir: ezeztatu, kendu; abolition: ezeztatze, lege-kentze. // T-L LFB: abolir: kendu, suntsitu. // PMuj DCV: abolición: lege-kentze, aienatze; abolicionista: lege-kenzale; abolir: (derogar) (legea) kendu, aienatu, ezereztu, indar-gabetu. // BeraLzM: abolir: indargatu, oigetu. // Azkue Aurkibidea: ø.
es abolible, abolición, abolicionismo, abolicionista, abolido, abolir formen ordainak: fr (DLLF): abolition; abolitionnisme; abolitionniste; abolir, abroger; fr (Le Petit Robert): abolir, abolition, abolitionnisme, abolitionniste; it (L. Ambruzzi): abolíbile, abolendo; abolizione, soppressione, rèvoca, abrogazione; abolizionismo; abolizionista; abolito, annullato, abrogato; abolire, abrogare, annullare; pt (Eurodiccionario): abolição; abolir; ca (DCC): abolició, abolicionisme, abolicionista, aboliment; en (DEIL): abolition; abolitionism; abolitionist; to abolish; de (Slaby-Grossmann): "Abschaffung f // <Jur> Aufhebung f eines Urteils // - de la esclavitud Abschaffung f der Sklaverei"; "Abolitionismus m // -ta m Abolitionist, Gegner m der Sklaverei (bzw der bestehenden Gesetze)"; abschaffen, aufheben.
Ik. Termium: en abolish a right / fr éteindre un droit; en abolished position, deleted position / fr poste aboli, poste supprimé; en abolition of customs duties / fr désarmement douanier; en Convention concerning the Abolition of Forced Labour, Abolition of Forced Labour Convention / fr Convention concernant l'abolition du travail forcé, Convention sur l'abolition du travail forcé; en elimination of job, abolition of job / fr suppression d'emploi; en abolition of post / fr suppression de poste; en abolition of means test / fr suppression du critère du besoin.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. ezeztatu
ik. oh. s.u. abolizio.
- [E306]: "eta abolizio: Zuzenbide-alorreko adituek esan behar lukete beharrezkoa den, baina, gure ikuspegitik, ondo legoke alor tekniko horretarako onartzea, alor teknikoan beharrezkoa izan daitekeelako. Alde horretatik, ondo iruditzen zaigu lantaldeak hitz horiek alor teknikoan behar diren ala ez jakiteko legelariengana jotzea. Egia da 'indargabetu, ezeztatu' esan nahi duela, baina erabiltze-eremua (hau da, zein kontzepturekin erabiltzen den) murritza izaten da eta, espezializaziorik ezean, arazoak gerta litezke agian. Adibidez, 'abolición de la pena de muerte' ez dagokio pertsona jakin baten heriotza-zigorrari, legeari baizik. 'Heriotza-zigorra indargabetzea edo ezeztatzea' norbaiti indultua ematea dela uler daiteke, edo zigor hori bertan behera uztea ('anular') edo legea bera 'kentzea' ('abolir') (badirudi 'lege' hitzarekin 'indargabetu' lasai asko erabil daitekeela). Alor horretan euskaraz lan egiten dutenek esan dezatela" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:38 | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
ez dakigu beharrezkoa den; litekeena da legelarien artean hala izatea (eta abolitu aditza ere bai); berei galdetuko zaie eta, baiezkoan, "1 Tekn. Zuz. [eta defini, adib.: 'ohitura, lege edo arau bat indargabetzea']. 2 bestetan erabil baliogabetze , ezeztatze , indargabetze , etab."
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E210]: 'Zuzenbidearen ikusmiratik, "abolizio" hitza ez da besterik ohitura, lege edo arau bat (adibidez, esklabotasuna, heriotza-zigorra, edota foruak) indarrik gabe uztea baino. Gainera, hitz berri hori latin-hizkuntzetan eta inglesean bakarrik erabiltzen da. Hortaz, horrek ez du betetzen mailegua onartzeko minimoa. Gainera, "abolizionismoa" eta "abolizionista" hitzak itzulinguruen bitartez adieraz daitezke euskaraz' (2001-03-26).
- [E123]: 'Mailegua onartzeko gutxieneko baldintza, espainolez eta frantsesez berdin izatea da. Beraz, kasu honetan abolizio izenak betetzen du gutxieneko hori. Euskara Batuko batzordearen proposamena hauxe izan zen: sarrera eman, eta sinonimotzat ezeztatze eskaintzea. Besterik da Euskaltzaindiak ezeztatze bakarrik eskaintzea erabakitzen badu'.
- Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'Abolizio hitza sartzea onartu da, sinonimotzat ezeztatze emanaz. Abolitu hitzarentzat ere gauza bera onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:IrEm | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
- [E306]: "Sartzea proposatzen dugu (ez dakigu hau nola eman litekeen 'indargabetze' edo 'ezeztatze' erabiliz). Nazioartekoa da" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- Bidalketa: ik. oh. s.u. abonu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt. Ik. ugari, oparo.
- [E301]: "hitz hau zerrendatik kendu egingo nuke" (2000-10-09)
- [E123]: "OEHko lekukotasunak ikusita, gogorra egiten zait izartxoa jartzea. Agian hobe Ipar. Zah. 'ugari, oparo'" (2001-03-28).
- Erabakia: EArau 117: "izond. Zah. 'nasaia, oparoa, ugaria'".
- Bidalketa: ik. oh. s.u. abundantzia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt. Ik. ugaritasun, oparotasun.
- [E301]: "hitz hau zerrendatik kendu egingo nuke" (2000-10-09)
- [E123]: "aurreko hitzeko ohar bera" (2001-03-28).
- Erabakia: EArau 117: "iz. Zah. 'nasaitasuna, oparotasuna, ugaritasuna'".
- Bidalketa: ik. oh. s.u. abundantzia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
minimoa betetzen du, eta ez da ikusten ordezko egokirik izan dezakeenik Itsas. eremukoak.
aborda, abordatzen.
Itsas.
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'erregimenik gabe ageri da zerrendan: du motako aditza dela esango da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:010 | 2002-09-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
aborigen(e) 10: HD kulturak 6 ("Lehen kolono zuriak Botany Bay-n lehorreratu zirenean, Australian eta Tasmanian [erdialdeko basamortuak barne harturik] 300.000 aborigene inguru ziren", "Tasmaniako aborigeneek izan zuten amaierarik tristeena", "Kontinentean aborigeneak misio eta erreserbetara bildu zituzten", "Aborigeneek europarrek baino askoz ere denbora gehiagoz iraun dezakete urik gabe", "Gobernuak aborigenei etxeak eskaintzen dizkie, baina askok nahiago dute aire zabalean bizi", "Australiako legeak gaur egun zona batzuetan aborigeneen taldeei beren arbasoen lurraldeak eskatzeko eskubidea ematen die"), Egunk 1996 4 ("dozenaka hizkuntza aborigen desagertzear daude", "aborigenen eta asiarren artean, zuriek Australiako gizartearen % 90 baino gehiago osatzen dute", "Bestalde, bertako kultura eta hizkuntzetako literaturek beraien eragina nabarmen handitu dute, eta ingelesezko argitalpen ugarik egin die leku azken urteotan kultura aborigenei", "Ingelesez idatziriko literaturaren ildotik eta nahi baino astiroago bada ere, esan dugun bezala, hizkuntza aborigeneetako lanak ari dira egiten bere bidea").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
aborigen : ElhHizt (aborigen) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdal aborigen / aborigène formen ordainak: HiruMila: 1 adj. originario/a del país en que vive: bertako, hangoxe; 2 m. pl. morador/a del país: lehenengo biztanle, lehen biztanle // ElhHizt: 1 bertako, jatorrizko; 2 aborigen // Casve FE: eskualdeko, (suf) -ko; aborigène de Haute Soule: Basabürüko // PMuj DCV: 1 indígena: bertako, tokiko, lekuko, jator; 2 morador primitivo: lenengo biztanle; 3 pl. principio: asiera, asialdi, lenaldi, iturburu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF.
fr (DLLF): aborigène; it (S. Carbonell): adj aborigino, aborigene; sm pl aborigeni; en (Collins): adj aboriginal, indegenous; nmf aboriginala, aborigine; de (Langenscheidts): adj-su bodenständig; m Ureinwohner.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkoa dirudi, arloa mugatzea zaila den arren.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aborigen
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
abortatu, aborta, abortatzen. du ad.
hilaurtu sinonimo gisa emateko eskatuz.
- [A105]: "eta abortatze, abortu: Adiera desberdinetarako? / Nahi gabe galtzea: haur(-)galtze, haurra galdu. / Nahita galtzea: abortatu. / Galdu dena: hilaurra" (2001-03)
- [E123]: 'hilaurtu ere dagoeneko arautua dugu. Kontua da, Hiztegi Batuan bakoitza bere aldetik ageri diren bi sarrera hauek sinonimotzat ematea' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'du aditza dela esaten da zerrendan eta sinonimo gisa hilaurtu emateko eskaria dago. Baina erregimenean baliokideak ez direla ez bide dira ohartu Hiztegi Batukoak. Horrenbestez, ez dira sinonimotzat emango. Abortu-rekin ere modu berean jokatuko da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
ik. abortatze / aborto
forma nazioartekoaren bidekoa (cf. avortement) abortatze da; testuinguru guztietarako balio al du (cf. abortatze-legea bezalakoak)?
- [A104]: "Ez da aipatzen "umea galdu". Eta bi adieretan erabiltzen da: "nahi ta/nahi gabe galdu"" (1994-05-18)
- [E301]: abortu [nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-05-23)
- [I102]: ez ote da euskaldunago abortu? Are gehiago, ele orokor gisa ontzat jotzen bada, ondoan beste batzuk ere aipatu beharko lirateke, adibidez haurgaltze edo umegaltze eragindakoa ez denean (cf. ing. miscasrriage)" (1995-01-10)
- [E208]: (1995-07) abortu hobetsi beharko genuke.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm |
hilaur sinonimo gisa emateko eskatuz.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E210]: 'Horren familiakoak hainbat eta hainbat izan daitezke. Horregatik, azpisarrera moduan jaso daitezke, esate baterako, abortatzeko eskubide eta abortu-eragile'.
- [E123]: 'abortatzeko eskubide sintagma egiturakoa da; ez dut ikusten jasotzeko behar handiegirik. Hitz elkartua den neurrian, jaso daiteke abortu-eragile, baina zenbateraino da "beharrezko"?'
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'Abortu-ren azpisarrerra gisa abortatzeko eskubide sartzea ez da ontzat eman: sintagma den neurrian lekuz kanpo dago hiztegian. Abortu eragile sartzea ere nahi lukete batzuek. Ez sartzea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
ik. ahots
abots* e. ahots
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Tekn. (Mekan., Geol., Med.): a) hiru eremutan bederen erabilia; b) horietatik kanpo erabiltzeko arriskurik gabea.
higadura-mota.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "Guk jadanik ez ditugu 'abrasio' eta 'abrasibo' erabiltzen. Lehenerako, 'urradura' eta bigarrenerako, 'urratzaile, urragarri' erabiltzen ditugu. UZEIren hiztegian ere halaxe ageri da (Ik. Euskalterm). Dena den, Geologian arazoak sor daitezke. Adibidez, 'falla de desgarre' adierazteko, 'urratze-faila' erabiltzen dute EHUko geologoek, eta 'plataforma de abrasión'-erako, 'abrasio-plataforma'. Beraz, beharbada 'abrasio' hitza onartzea ez legoke gaizki, badaezpada ere (jakintza-alorra zehaztuta: Geol.)" (2001-01-23)
- [E123]: 'uste dut kontuan hartzekoa dela iritzi-emaile batek dioena (Elhuyar-koak hain zuzen): "guk jadanik ez ditugu 'abrasio' eta 'abrasibo' erabiltzen. Lehenerako 'urradura' eta bigarrenerako, 'urratzaile, urragarri' erabiltzen ditugu. UZEIren hiztegian ere halaxe ageri da. Dena den, Geologian arazoak sor daitezke (...) Beraz beharbada, 'abrasio' hitza onartzea ez legoke gaizki, badaezpada ere (jakintza-alorra zehaztuta: Geol.)"' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'Geol. markarekin emango da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-04-27 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:20 | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
a) 'berokia' adierakoak 10 dira (ez dira OEH argitaratuan ageri): abrigo 7 (Lab SuEm 3; Izeta DirG 4); abrigu 3 (Sor Gabon, Basarri; Izeta DirG); b) 'keinua, imintzioa' adierako abrigu 2 (Zav Fab, Añ EL2), eta OEH argitaratuan beste abrigu (CatElg) eta abriguka (A) bana.
a) 'berokia' adierakoak 11 dira, guztiak EB: abrigo 9 (M. Aldasoro, J. Apalategi, M. Solbes, R. Saizarbitoria, A. Urretavizcaya, X. Olarra, A. Juaristi); abrigu 2 (X. Mendiguren B.); b) 'keinuka, imintzioka' adierako abriguka EB 1 (J. Iturralde).
'berokia' abrigo : DFrec 2, AB38 1, AB50 1, Euskalterm 3; 'keinua' abrigu : HiztEn-LurE.
ez du baldintza minimoa betetzen, eta beroki izan liteke horren ordezko egokia (nahiz arazoak izango diren hauen motak bereizten eta izendatzen; dirudienez, gainera, artxilexema gisa erabili ohi da beroki, arropa aski desberdinen adierazle gisa, alegia).
- [E306]: "'beroki' orokorregia izan daiteke, egia da. Esan liteke 'ropa de abrigo' dela gehienetan (nahiz eta, gure iritziz, jende askok 'abrigo' adierazteko erabiltzen duen). Arropa-mota asko daude horren barruan eta horiek denak batera aztertzen direnean, ikusiko da 'beroki' arropa-mota jakin bat adierazteko egoki den ala ez eta, beraz, 'abrigo' terminoa erabili behar den. HALA ERE, hori egin aurretik 'abrigo' onartzea eta Hiztegi Batuan sartzea ez dugu uste egokia denik (kontuan izan Heg. marka behar lukeela, frantsesez 'manteau' omen). Beraz, oraingoz, 'abrigo' oraingoan ez lantzea proposatzen dugu (H marka jartzea, alegia) ('gozoki' ere 'dulce (en general)' eta 'caramelo' da aldi berean, eta ez da arazo handirik sortzen; 'beroki' ere egoera berean dago?)" (2001-01-23)
- [E208]: "hitzaren osaeraz eta eman nahi zaion esanguraz luze mintza gintezke, baina, edonola ere, hortxe ditugu, eztabaida gutxiagorekin, PAk aspaldian proposatu eta aski arrakasta handia izandako gaineko eta soingaineko hitzak ere, ene aburuz egokiagoak".
- [E123]: "beroki lehen itzulian arautua dugu 2. 'arropa' emanaz (bigarren adieran). Gaineko, berriz, 1 Ipar. 'soinekoa'. 2 Heg. 'otordu batean sarreraren ondoko jakia' egin genuen lehen itzulian. Eta soingaineko sarreran, iz. kategoriaz gain, adibide bat eman genuen, "bere soinekoak erantzi eta purpurazko soingaineko bat jantzi zioten". Beraz, gauzak horrela, abrigo Heg. 'berokia, soingainekoa' izan daiteke irtenbidea?"
- Erabakia: Erabakia (2001-04-27): "azkenik Heg. h. beroki ematea onartu da".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Bizk.
keinua, imintzioa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
abrikot IE 4 (SP Phil, Arb Igand; ECocin: "abrikot hexur") eta Herr 4-7-61; alberetxigu G 1 (Izt C); albertxigu G 2 (Izt C); albertxiko B 1 (Azc PB) eta GipNek 1903; arbeletxeko (Herr 4-7-61); melokotoi G 4 (Echag, Iraola, Munita, Salav); mer(t)xika 30: B 2 (Or Tormes, Laux AB); G 3 (Ldi UO; eta Or Mi: "mertxika-aralde"; Ldi UO: "mertxika-yabe"); IE 22 (Dv Lab, Ox, Zub, JE Bur, Lf Murtuts; merxika: ChantP; ECocin 8 eta "merxika hezur" 3, "merxika marmelada" 2); EB 3 (Arti 2, MEIG); mertxik ondo IE 1 (Ox); mertxikondo B 2 (Altuna, Laux AB); muxika G 4 (Izt C, Bil; eta Salav: "muxika-arbola"); muxika-muxika B 1 (Otx).
ez dugu abrikot forma aurkitu; albertxigo EB 1 (A. Arejita); melokotoi EB 7 (I. Mujika Iraola, I. Olaberria, P. Lizarralde, F. Juaristi, Oinarri, Redención; eta A. Lertxundi: "melokotoi kolore"); milikitoi EgAs 1 (K. Sagartzazu); mertxika B 2 (Laux, M. Ziarsolo); muxika G 1 (P.B. Biguria); EB 2 (Oihenart Taldea, K. Bizkarra); muxilka EB 1 (I. Urbieta).
a) 'albaricoque' itzuliak: albertxiku : AB38 1, albarikoke : AB38 3; Euskalterm-en: abrikot 2, abrikotondo 2, arbeletxeko 11, arbeletxeko-arbola 1; b) 'melocotón' itzuliak: melokotoi : Euskalterm 18; melokotoi-arbola : Euskalterm 2; mertxika : Euskalterm 17, mertxikondo : Euskalterm 2; muxika : AB38 15, AB50 1, Euskalterm 1; muxikondo : AB38 2, Euskalterm 1. // HiztEn: arbeletxeko ("abrikota"); abrikot, abrikotondo; mertxika, mertxikondo; muxika ("mertxika"). // LurE: arbeletxeko; albarikoke ("ik. arbeletxeko"); mertxika, mertxikondo; muxika ("ik. mertxika").
Beste hiztegietakoak: Casve EF: arbeletxeko, mertxika ("abricot"). // Lh DBF: mertxika, mertxikondo ("abricot"); toaxa ("pêche"). // DRA: mertxika, mertxikadoi, mertxikatze, merxika ("albérchigo"); muxika ("melocotón").
a) gazt. albaricoque(ro)-ren ordainak: ElhHizt: arbeletxeko, abrikot, abrikotondo; HiruMila: albarikoke, arbeletxeko, abrikot, abrikotondo; Lur EG/CE: mertxika; PMuj DCV: mertxika, duaxa, muxika, muxurka, briskondo, duaxatze; Azkue Aurkibidea: arbeletxeko, prexega; a') fr abricot-enak: Casve FE: arbeletxeko, duaxa, duaxatze; HaizeG: arbeletxeko, abrikota, abrikotondo; T-L LFB: arbeletxeko; b) gazt. albérchigo-renak: ElhHizt: abrikot, arbeletxeko, abrikotondo, mertxika, mertxikondo; HiruMila: mertxika, toax; PMuj DCV: arbeletxeko, brisko, prexega, tuaxa, mertxika, muxika, briskondo, mertxikondo, duaxatze; Azkue Aurkibidea: arbeletxeko, duaxa, mertxika, tuaxa; c) gazt. melocotón(ero)-ren ordainak: ElhHizt: mertxikondo, mertxika, melokotoi; HiruMila: mertxika, melokotoi, presku, mertxikondo, melokotoi-arbola, muxikondo; Lur EG/CE: melokotoi, muxika; PMuj DCV: muxika, mertxika, mertxikondo; Azkue Aurkibidea: mixtika, muxika, muxilka; c') fr pêche-renak: Casve FE: mertxika; HaizeG: mertxika, toaxa, mertxikondo; T-L LFB: mertxika, toaxa, mertxikondo, toaxondo.
es albaricoque(ro) / albérchigo / melocotón(ero) formen ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): abricot, abricotier / ø / pêche, pêcher; it (L. Ambruzzi): albicocca; albicocco / pèsca duràcina / pèsco, frutteto di pèschi; Sin.durazno, pérsico; ca (DCC): albercoc; albercoquer / ø / préssec; presseguer, presseguera; en (Webster): Apricot; Apricot tree / Clingstone peach (melocotón), Clingstone-peach tree; Clingstone apricot (albaricoque), Clingstone apricot / Peach; Peach tree; de (Slaby-Grossmann): Aprikose; Aprikosenbaum / Frühpfirsich(baum); Herzpfirsich; Aprikose / Pfirsichbaum; Pfirsich; Pfirsichbaum; Pfirsichbaum.
NekHizt: Ik. arbeletxeko.
abrikot da forma nazioartekoa (gaztelania da saihesten dena); beste baliokideekin batera eskainiko da, hauen erabilera-hedadurak argituz (cf. albertxigo, -iko, arbeletxeko, mertxika, etab.)
Prunus armeniaca.
- [A105]: "eta abrikotondo, albertxiko, albertxikondo. Nire ustez, gaur egun lehia nagusia ez dago 'abrikot' eta 'albertxiko' hitzen artean. Aspalditik 'albarikoke' mailegua da lehiakide nagusi, gaztelaniaz ere 'albérchigo' hitzak atzera egin duenez; gainera, 'arbeletxeko' erabili da ugari Eroskiren marmelada etiketetan eta. Hori kontuan hartuta, 'abrikot' hitza proposatuko nuke baturako, nazioartekoa ere badenez. Bestalde, hor dago 'nectarina', 'briñón' fruitua ere. (Nafarroako erriberan 'pavío' esaten diote). Hori sartu behar da zerrendan? Ordaina 'brinoi'?" (2001-03)
- [E302]: Hezur gogorreko frutak ugariak dira, eta haiek izendatzeko urteetan jasotako maileguak ugariagoak (eta zentzu ez oso zehatzekoak). Nahikoa lan, beraz, gauzak zehatz-mehatz eta bere lekuan jartzea. Zergatik abrikot eta ez albertxigo, alberretxiko, albertxiko, arbeletxeko... edo beste aldagairen bat? Eta biak, maila berean jarrita? Nik gogoratzen dudanez, garai batean, ezagutzen genuen era honetako fruta bakarra muxarka zen, baserrietan bertako egin zen Prunus persica-ren barietatea, azal gorria eta mami hori-gorriztakoa. Pentsatu nahi dut horixe bera zela beste zenbait herritan mertxika edo muxika deitua. Gero, fruta-mota beraren aldagai berriak txertatu ziren: melokotoiak, abridoreak (erdibitzen errazak zirenak), brinoiak (azal leunekoak, iletxorik gabekoak) eta kanpotik etortzen zirenen artean baziren beste hainbeste: nektarinak, paraguaioak... Denak Prunus persica-ren barietateak dira eta gaur egun arruntak edozein fruta-dendetan. Bakoitzari bere izena ematea komeni al da? Badakit Iparraldean brinoiak eta nektarinak badirela, baina ba ote da paraguaiorik? Arazoak badu, nik uste, terminologia kutsu garbia, Sarasola jaunari horrelako kontuak gehiegi gustatzen ez bazaizkio ere" (2000-11-08)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. Izendegia: abrikotondo: Prunus armeniaca.
NekHizt.
Prunus armeniaca.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11: LBeh37 | 2023-06-14 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
absenta (L, S). Ajenjo. v. 2 asentsio. * Eta izarraren izena erraiten da Absinthio, eta urén herén partea Absinthio bilha zedin. Lç Apoc 8, 11 (He Azenzioa, TB Azunzua, Dv Zizari-belharra, Ip Ixeña, Ur (G) Asensioa, Ur (V) Asentzijua). Atsegindasunaren fina eta ondorea atsekabea da eta dolua: ezti-beraskatik absintioa, plazeretik desplazera sortzen da. Ax 356 (V 236). Nork ere dastatu baititu [haren faboreak], bertze gainerako konsolazione guziak mintzat eta absynthiotzat dadutza. SP Phil 477. Absinthiozko urik [...] edan. Ib. 320 (He 321 asensio-ur kharratsa).
LB 37 (Argia 4, Berria 3, EiTB 2, Elkar 26, Euskaltzaindia 1, HABE 1) ; ETC 107.
Elhuyar: absenta iz. absenta, ajenjo / Adorez: absenta iz. absenta, ajenjo / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: absenta (Merkat.; TN da).
Erabilia eta jasotzekoa. Hiztegiek ere jaso dute.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
- [E208]: nazioartekoak absente eta absentzia dira.
- Erabakia: BAgiria (1995-11-24): onartu dira.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
- [E210]: 'Horren azpisarrera ezaguna da absentzia-adierazpena eta, beharbada, egoki izan daiteke hori zerrendan agerraraztea' (2001-04-25).
- [E123]: 'ez al da teknikoegia? Beharrezko ikusten al da?'
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'absentzia-adierazpen azpisarrera onartu ala ez geroko uztea erabaki da. Lege-administrazio-lantaldeak gainerako hitzak lantzen dituenean beharrezkotzat jotzen duen ikusiko da orduan'.
La Bibliothèque et les Archives Azkue sont au service d’Euskaltzaindia. De plus, elles sont ouvertes à tous les chercheurs et s’efforcent dans la mesure de leurs possibilités d’encourager la recherche et d’aider à la diffusion des thèmes culturels basques.