Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza oinpeko bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: oinpeko
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:34 | 2001-05-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
oinpeko iz. 4: a) 'pedal' adierako 2, Erkiag BatB ("Iztar bat, ezkerrekoa, iragan eban kataliñeaz gain, eta alde orretako oiña ezarri eban egokion oinpekoari eutsala; jaso eban gurpiltxu orreri bira eragiñaz, pedala, goialdera", "Geroago zutundu zan aren gain indar egiñaz, ta eskuiko oiña beronen aldeko oinpekoan ipiñi nai izan eban"); b) 'alfombra' adierako 2, NEtx LBB ("Oinpekoa, alfonbra, alegia, maiztua agiri da, ta ertzak listuak ditu", "eguzkia da zure oinpekoa: izarrak zure bekaitzez urtzen daude, zerua illun dagolako zu gabe"); c) izlag. 10, oinpeko ur , auts , arri , lur , aulki , salairu eta kasta : Mb IArg II ("asi zen oinpeko urean sartzen"), Cb Eg II ("Lurreko ondasun guziak, zuen merito, ta irabazien aldean, oñ peko auts puska bat dira"), Lard ("Abiron'en oñ-peko lurra"), AB AmaE ("Makilleak ez baleuts Praisko, lagun egiñ, Oiñpeko arrietan artuko neban miñ"), A Ardi 3 (adib., "Onako ni, autsa, oinpeko autsa naizen au?", "Neronek, autsa ta oinpeko autsa baino besterik enaizen onek"), Ir YKBiz ("Eseri zaite nere eskui aldean, nik zure etsaiak yarri arte zure oinpeko alki"), TAg Uzt ("oinpeko salairua zartatu zaion abere amildua bezelaxe"), Berron Kijote ("auek ez dira izan zaldunak, oinpeko kasta zikiñekoak baizik"). Ik. ap. DRA, gainera, d) 'pedestal' adierakoa, Dv Ir 24,10 ("Haren [Jainkoaren] oinpekoa, zafirrezko tresna bat iduri zuena"); e) 'despreciable' adierakoa, Urain Ezale 1897 ("Nekazaritza daukate gauza baju eta oinpekotzat").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
izlag. 4 ( oinpeko haren garau, azkon, haragi, kriatura ): Ipuinak 1986 ("ezin izango genituzke sekula kontatu geure oinpeko haren garautxo guztiak ezta geure buru gainera, haizeak erabiliak, eroriko direnak ere"), GBarand Ilias ("oiñpeko azkon zorrotza erauzi zun"), M. Aramendi ("Oinpeko haragiek ibiltzean edo korrika egitean har gintzakeen kolpeak amortiguatzen ditu"); D.M. Bernaola ("Ikara egin eban lurrak eta arriak bringau zirean eta ezagutu eban gure oinpeko kriatura onek bere Egillearen esku eta indarra").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
oinpeko : AB38 3 ('alfombra', 'pedal' eta freno-oinpeko 'pedal del freno' bana), AB50 1 ('alfombra'), HiztEn, Euskalterm 1 (oinpeko aginte 'mando de pedal') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
oinpeko izlag.: IrakDo (Mt 5,34-35: "ez egin inolako zinik: ez zeruagatik, Jainkoaren jarleku da-eta; ez lurrarengatik, Haren oinpeko da-eta"; Heb 10,13: "bere etsaiak bere oinpeko izan ditzan arte").
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
oinpeko : EuskHizt (iz. 'pedala'; eta beste bi adibidetan, s.u. oinpe: "oinpeko autsa", eta s.u. zartatu: "oinpeko solairua zartatu zaion abere amildua bezalaxe"), HiruMila (1 alfombra; 2 pedestal, peana; 3 pedal; 4 peana, escabel, taburete; 5 despreciado, da; 6 arruinado, da), ElhHizt (pedal), Casve EF (1 ce qui est sous les pieds; 2 escabeau), Lh DBF (ik. oinazpi), DRA (1 pedestal; 2 despreciable; 3 pedales, tablas cuyo movimiento impreso por los pies activa el telar; 4 arruinado; 5 despreciado; 6 taburete), Muj DVC (1 pedales del telar; 2 arruinado, abatido; 3 despreciado, pisoteado; 4 taburete, escabel, banquillo,...; 5 alfombrilla, esterilla, redonda, ruedo); oinpekotu : PMuj DVC (arruinar, causar ruinas) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Zerrenda osagarriak
HitzIrud: "oinpekoa = pedal" / MilaHitz: "oinpekoa".
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-peko.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
pedala.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz sartzekoa" (1996-08-19)
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
