Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza mutatu bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: mutatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1996-01-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 2001-03-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
mudatu (eta mutatu 6, muthatu 23, mu(r)atu 8) 131 dira corpusekoak; OEH argitaratuko banaketan:a) da/du ad. ohikoa edo: E 6 (adib.: "Norkbait ere amoria niri daraut muthatu", "muthatu niz ni ere"); Lç 11 (adib.: "haren begitharteko forma mutha zedin"); Volt ("Denbora eta fortuna, orenoroz mudatzeko erraz dire"; "Muthaturen dituela Moisesek eman drauzkigun ordenanzak"); EZ Man I 4 (adib.: "Berehala mudatzen da gizonaren bisaia"); EZ Man II 6 (adib.: "Iongoiko ezin muda eta ganbia zaitezkena egidazu grazia ez zure zerbitzutik mudatzeko"); Harb 8 (adib.: "Gizonak nola bere abilamenduak mudatzen ditu"); Ax 7 (adib.: "tigre arrak bere nabardurak, kolore pikardatuak, alda, utz eta mutha ditzanean"); O Pr ("Oina alda, gogoa muta ari da"); Ch ("Flakoak gare, eta ganbiakorrak; enganatzen gare, eta mudatzen aldi guzian"); Cb EBO 2 (adib.: "Figurakin itzak mudatzea"); fB 2 (adib.: "Ondasunak, osasuna, edadia, opizijuak ta munduko naijak guztiak aldatuten dira ta mudeetan"); Gy 5 (adib.: "Bordaria ontzen eztela, mudatuz maiz nausia: Ez aberatsten sehia, xanyatuz maiz tokia"); Balad ("Oraintxe da denboria izena muratzeko"); Xe 5 (adib.: "despeida txarra guretzat dator ezpagerade mudatzen"); Ud 6 (adib.: "Ez da mudatzen [...] ez det sinisten neskatxa ori konbertituko dala"); Goñi ("Ama Birjiña agertzen zitzaionean, arpegiko kolorea mudatzen zitzaion"); Urruz Zer ("borondatea mudatzeko"); Noe 3 (adib.: "Nafarroan det orain griñak mudatzen"); Tx B 6(adib.: "geroztik orla muatu zea") // OEH argitaratuan gainera: TAV ("Peregrinoa nola zatoz / habitua mudatua", "eztut nik preziorik mudatuko, nai badu artu eta nai badu utzi"); Mic in TAV ("Denpora baten on oi neretxu, baia mudadu nindia"); Cap ("Bizitzea mudaetan doala"); OA ("Mudatu zeban [promesa] kunplitzeko intentzioa"); He Gal 4, 20 ("Nahi nuke bada oraintxe zuekin izan eta mudatu ene hizkuntza"); FLV - Munarriz, 1729 ("Ausentatuko ote da? Mudatuko ote du bere etxea?"); Ur BulaAl ("Errazu eta eles-gauza oneik [...] iraun daudiela ezetan bere mudau bagarik"); Lap ("Lege horiek kanbia eta muda [detzazke]"); Tx in Imaz Auspoa 24 ("Muatzen dan monedik / iñork nai eztu"); Canc. pop. (ap. DRA: "Andik onako gau egunetan / mudatu leike gaztea"); eta aipatuak: Arz; INav; GavS; Zuzaeta; Gco II; AA III; JJMg BasEsc; Hb Esk; Dv LEd; Bv AsL; Sor Gabon; Bil; AB AmaE; Arr May; AzpPr; Moc Damu; Iraola; Arrantz; EusJok; in Smitx Aranz; Basarri; Uzt Auspoa; Mutatu: Tt Onsa // b) alatiboarekin: EZ Man I ("lehoñ, tigre, eta berze mamuak, Zeñetara Deabruak baitire mudatuak"); EZ Noel 2 ("dolu beltza dute argitara mudatzen"); Ch ("etzaitezela sobra fida oraiko zure dispositionean, ezen bertze kontrakorat lauster muda daiteke"); Xe 5 (adib.: "aren legera muda zedilla"); Arr May 3 (adib.: "[Jesukristok] mudatzen nau Bera izatera") // Mdg 2 (adib.: "noiz mutatan den leku batarik berziara"); eta aip. EuskJok II // c) inesiboarekin: BOEans ("Arri unekin mudatzeko metal bajo eta bilak urre puruen puruenean") // d) instrumentalarekin: Bil ("Dama polita, asmoz muda zaite"); Arti Ipuin ("arropaz mutatzen naizen bitartean"); OEH argitaratuan gainera: Hual Mt 17, 19 ("Lekuz muta zte kementik kara"); Lap ("tokiz mudatzen ez dena") // e) era burutua izond. gisa: Noe ("Boz mudatuba aditurikan / jarririk erreparatzen, [...] ontza zegoan kantatzen") // f) heriotzari dagokiola: AB AmaE ("Bat batean bart egin da mudau, denporea baño len tripeak galdu dau, Ai! Marik zaindu baleu zintzo dietea, eunda ogei urtean eukan bizitzea"); muthatze 3: Lç Ins 2 ("muthatze hura hiltze bat bezala hetan izanen dela", "muthatze laster harzaz"); Ax ("Ezta ihartzerik, ezta ttipitzerik, ezta muthatzerik, eta ez aldatzerik") // Ikus OEH argitaratuan ezin mudatuzko : Lap ("Jainkoa da egia eternalaren ithurri bakarra, ezin mudatuzkoa").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
mutatu 2: X. Kintana ("Bakteriren batek, mutatzez edo, hartuko zuen edo sortuko klorofilla"); J.M. Mendizabal ("Leopardoak ez ditu pikardurak mutatzen"); mutatzaile 1, Biologia 1968 ("mutatzailleen sailla beti urri geratzen da proporzionalki"); mutazio 8: UZEI ("badirudi mutazio edo eguzkiztapenaren ondorioz sortu zela arraza beltza"); F. Pelaez ("Ni ordea bai, bai izango naizela libre! Mortus est, pus no pernea! Mutazioa"); J. Agirre 2 ("berezko mutazioengatik edo gurasoengandik heredatutako mutazioengatik aldarazitako gene-sekuentziak ezagutzeko gai diren entzimak"); I. Aldabe ("malformazio edo mutazio baten ezaugarria"); Elhuyar ("Zein egoeratan bistaratuko dira errazago mutazio azpirakorrak: autosometan ala heterosometan?"); J.R. Aizpurua 2 ("Zer da, ordea, batezbeste mutazioak ugal ditzakeena?"; "mutazio-faktore gehienek [...] eragina konstante mantendu dute"); J.A. Sagastizabal ("Mutazioa ahuldu lehenengo eta ezkutatu egin zen gero").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
mutagarritasun : Euskalterm 1; mutakuntza : AB38 1; mutante : HiztEn, Euskalterm 2; mutantza : HiztEn, Euskalterm 1; mutarazle : AB38 1; mutarrotazio : AB38 1, Euskalterm 1; mutatu : HiztEn; mutatzaile : Euskalterm 2; mutazio : AB38 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 16; mutazionismo : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
mutaezin : HiruMila; mutakor : ElhHizt; mutakortasun : HiruMila; mutakuntza : HiruMila; mutante : ElhHizt; mutantza : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila; mutatu : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE; mutatze : EuskHizt; mutazio : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez ditugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
mutatu, muta, mutatzen.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 da ad. Biol. (mutazioa gertatu). 2 Gainerakoan, erabil mudatu, etab.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E410T]: "Medikuntza-Biologiaren ikuspegitik, askoz ere beharrezkoagoa eta normalagoa da izena [es mutación, fr mutation, en mutation] aditza baino (ik. horren froga bezala, hiztegien fotokopiak)" (J. agirre, 1996-06-06)
- [K201]: "eta mutante, mutazio...?" (1996-05-20)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'mutatu hitza falta da. Berba hau, 'aldatu, mudatu' esangurarekin jadanik Etxeparek erabilia da. Gaur egun, ohiko adieretan mudatu, aldatu hobetsirik ere, uste dut genetikan beharrezkoa dugula, eta horretarakoxe utzi beharko genukeela: mutatu, muta, mutatzen da/du ad. Biol. / mutazio ere falta da, aurrekoaren osagarri'
- Erabakia: BAgiria (1998-10-30): 'Mutazio hitza sartzea onartu da. Biol marka ezarriko zaio. Mutatu aditza sartzea, berriz, bigarren itzulirako uztea erabaki da'.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
