Euskaltzaindiaren Hiztegia

Txostenaren laburpena

Adierak bereizteko saio bat egin dugu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

grabe 43 ager.: a) 'larria' adierako 32: B 12 (Cb CatV: "Penitenzia [...] grabea edo andia"; Astar II 11, adib.: "aginduten dabeena bada arima, gorputz, etxe, edo etxekuen onerako, izanik gauza nagusi, edo grabian, pekatu mortal egingo dau seme, edo alabiak, obedietan ezpadeutse"; "Murmurazinoia gauza nagusi edo grabian bada, pekatu mortal egingo dozu"); G 7 (CatBurg: "Elizaren aginteren bat gauza grabean ausitzen"; Gco II 4, adib.: "Pekatu mortala, pisua, grabea edo larria", "agintarien mandamentuak gai grabean edo pisuan ausitzea"; Ud: "bete gabe pekatu grabien neurriyak orain artu ditzagun bizitza berriyak"; Uzt BZO: "Bizimoduak izaten ditu / une batzuek grabiak"); IE-Zu 13 (Tt Onsa 4, adib.: "gaztigua, eta punizionia, handia izanen da, eta grabe"; CatR 2, adib.: "Nestatiak grabe drenian, gizon diskrezione deinen urdupenian"; CatAe 2, adib.: "Nezesidadeak grabe direnean"; CatSal 2, adib.: "Nezesidadeak grabe drenean, gizon diskrezio dienen juizioan"; CatUlz 3, adib.: "Gauze gaistoa grabia balin bada, mortala, eta lebia balin bada, beniala"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Cap: "Pekatu grabea"; OA: "Negozio grabe ta inportantzia andiko"; b) 'serioa' adierako 11: B 1 (SM Zirik: "Olako gizon serixuan-serixoz grabia zan bat"); G 6 (Cb EBO: "Autore grabeetan askotan irakurten det [...]"; PE: "Kaso oriek izaten dira / pisubak edo grabiak" - 'larriak'?; Ud 2, adib.: "Preziso ez naiz asi itzegiten grabe"; Arr May: "Arpegi txit grabe eta errespeto andiko gizon bat"; AzpPr: "kuadrilla trebia, premiyo grabia, izan du jabia"); IE-Zu 4 (Lç 2: "Gizon zaharrak sobre diraden, grabe, moderatu, sano fedean", "Epistolák grabe dirade eta borthitz, baina gorputzaren presentziá flaku eta hitza gaixto"; He Gudu: "Zerbitzatzen garela hitz honestez, grabez, eta agertzen dugula aire serios bat"; Tt Arima: "Bada doktor graberik eta sabantik erraiten duienik [...]").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira grabe 14: a) 'larria' adierako 9: J. Jauregi 2 (adib.: "lesioak beti grabeak eta askotan heriotza lekarketenak izango lirateke), J. Olazabal ("istripu grabeak eta heriotzak gehiagotzen ari direla"), J. Agirre ("Beste 70%k era grabeak jasatzen dituzte, berezitasun honekin: baziloskopia positiboa"), EKUrtek 1984 ("Kalera irtengo gara, gure ustez egoera grabea delako"), R. Saizarbitoria ("Ez da grabea"), X. Galarreta ("hau niri gertatu zitzaidana baino grabeagoa da!"), Egin 1977 ("ondoren sikiko eta moral grabeak"), I. Uria ("urtebetean ia ez duk literatur obrarik argitaratu euskaraz, hau oso grabea duk"); b) 'soinu baxukoa' adierako 4, denak ap. I. Urbieta, adib.: "Hiru erregistro ditu: baxua edo grabea, erdikoa eta garaia edo agudoa", "Klarinetearen nota grabeek egoki azpimarratzen dute edozein egoeraren dramatismoa"; c) 'solidoa' adierako iz. 1: UZEI ("Galileo-k (...) batetik, projektilen higidurak eta, bestetik, grabeen erorketa sakonki aztertu zituen") .

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

grabe : DFrec 18 ('larria' adierakoak), AB38 4, AB50 10, LurE (ik. larri, baxu), Euskalterm 15 ('baxua' 2, 'larria' 13) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn.

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: "grabe h. larri".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

grabe : EuskHizt (1571; G. g. er.; larria // serioa, goibela), HiruMila (1. izond. grave - sonido; 2 ik. larri), EskolaHE (ik. larri, baxu) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

grabe 20: Gorka Bereziartua 3 (adib.: “nota grabeak”, “soinu grabeagoa”), Uxue Alberdi (“Amaren sabelean dena grabe eta goxo entzutetik, paffff!! soinu-unibertso oso bat irekitzen da”), Sustrai Colina 2 (adib.: “etnozidioaren ulerkaririk grabeena da”), Joxemari Ostolaza (“operazio erridikulo hori ez gelditzea grabea dugu”), Joseba Martin (“tonu grabean”), Izibene Oñaderra 3 (adib.: “bere tonu grabeaz”, “hasperen grabea”), Iñigo Astiz (“Grabeagoak dira batzuk”), Arkaitz Mendoza (“Goialdeko notak, grabeak”), Kevin Heredia (“doinu grabean hasi zitzaidan berbetan”), Jabier Agirre (“kirugia beti kasu grabeenetarako utziz”), Nora Arbelbide (“batzuk arinak, besteak grabeak”), Berria (“tonugrabeak”), Natxi Aranburu (“batzuk gordinagoak eta grabeagoak oraindik”), Jenofa Berhokoirigoin (“gai hori oso grabeaeta seriosa izanki”), Arkaitz Rodriguez (“Perkusio eta hari taldeko alde grabea”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: grabe 58: Berria 35, Iñaki Iñurrieta 4, Eider Rodriguez, Bernardo Atxaga 2, Anjel Lertxundi 3, Karlos Linazasoro 2, Pello Salaburu, Ana Urkiza, Mikel Hernandez Abaitua, J.M. Olaizola, Pako Aristi, Unai Iturriaga, Edorta Jimenez, Daniel Landart, Jose Angel Irigaray, Joxe Azurmendi, Filipe Bidart.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: Ik. larri, baxu

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "grabe h. larri".

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

erabilia da, eta hedatua musikaren arloan.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik, maila ohikoetan bederen; cf. (oker, hutsegite) larri; (soinu) baxu, etab.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Mus.