Harremana

    Euskaltzaindiaren Hiztegia

    2. Hizkuntza-baliabideak
    3. Hiztegi orokorrak
    4. Euskaltzaindiaren Hiztegia

    1 emaitza gako bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.

    gako
    1 iz. Ipar. Giltza, ateak irekitzeko tresna. Atezainari gakoa ebatsi zion. Gakoak atean utzirik. Gako zulotik behatzen. Zeruko gakoak. Eliza gakoz hetsia zeukatela.
    2 iz. Beste zerbaiten sarbide gertatzen den gauza. Beren eskuko dituztela kargu guztiak, gako eta gider guztiak, eta oroz gainetik gako guztietan lehena: dirua.
    3 iz. Zerbaitetarako beharrezkoa, erabakigarria edo garrantzi handikoa gertatzen den gauza; zerbait azaltzen, ulertarazten edo argitzen duen gauza. Larhungo mendiaz jabetu; han zen gakoa. Hona misterio handi horren gakoa. Horiek direla zorionaren gakoak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Urre gakoaz ate guztiak ireki doaz.

    Aztergaia: gako

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau71
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1994-09-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    1 gak(h)o formek 67 agerraldi dituzte: 'giltza' adierarekin IEan bakarrik agertu da, 51 aldiz (EZ, Ax, Harb, Gç, JesBih, Zby, Hb Egia, Laph, Elsb, Lç, Volt, HU, Ox, Barb, JE, Mattin, JEtchep, Xa, O Pr, Zerb); 'gauza edo arazo baten giltza': IEan 11 (EZ, Ax, Hb, Zby, Hb Egia, Lç, Lf Murtuts, JEtchep, Zerb); kako adiera honekin hirutan azaldu da: G 2 (Ag G, Zait Plat) eta EBan 1 (MEIG); 2 kako eta eratorriak ('pieza okertua' eta honen inguruko adieretan) HMan azaldu dira: B 10 (A BGuzur, Erkiag, Otx, Mg, BEnb); G 64 (Or, Zait, TAg, SMitx, NEtx, Izt, Etxde, Berron Kijote, Uzt, AA, Alz, And, Ibiñ), eta EBan 2 (MEIG); IEan XX. mendean kakotu behin azaltzen da (Lf Murtuts).

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    AB38:gako 'gauza edo arazo baten giltza' (7), 'giltza' (1), 'krako, komatxo' (1); kako 'krako, komatxo' (13); AB50: gako 'gauza edo arazo baten giltza' (4), 'giltza' (1), 'krako, komatxo' (3); kako 'gauza edo arazo baten giltza' (3); HiztEn: gako: 'pieza okertua', 'arazo baten giltza', 'giltza'; LurE: gako: 'arazo baten giltza', 'giltza'; kako: 'metalezko pieza okertua'.

    Bestelakoak
    Euskaltzaindiaren Arauak

    Ipar. 'giltza'.

    Informazio lexikografikoa
    Erabileremu dialektala

    Ipar.

    Formen arteko bereizketa semantikoak

    giltza. Cf. kako 'pieza okertua'

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E124]: "gako/kako: ene ustez banaketa semantikoa, literaturan behintzat, eginik dago: gako 'giltza' eta 'arazo baten irtenbidea' eta kako 'pieza okertua (eta Bizkaian lurra lantzeko bi puntako aitzur moeta ere bai). Horren kontrakoa makoa da, biak, Aita Barandiaranek behin azaldu zigunez, kako-makoak izanik, hots harategietan okela esekitzeko S itxurako metalezko piezak" (1995-06-16)

     - [I102]: "ez nago seguru hori proposatzen den ala ez, baina badirudi gako eta kako artean diferentzia egiteko tokia egon badagoena, lehenengoa giltza-ren sinonimo gisa, eta arropa zintzilikatzekoa kakoa" (1995-06-29)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E109]:  Ipar. dio baina BN, Zub. da soilik.

     - [E115]:  gako (Lab.Naf.) ez Zuberoan, guretzat kakoa, gantxo txikia da, eta giltz esaten dugu.

     - [E208]:  gako, gakotu: gaurko iparraldeko hitzok behin baino gehiagotan proposatu izan dira erdarazko ‘ganzúa’ balioaz hegoaldean erabiltzeko, eta ene ustez, ezagunean den ‘giltza’ hitzaren sinonimoaz gainera, bigarren adiera hori ere ontzat eman beharko genukeela iruditzen zait.

     - Erabakia: BAgiria (1997-04-25): 'Gako-ri buruzko eskaria ez da onartu'.

     - Erabakia: (H2.2 / 2009-10-05): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian erabakia (eta H1.1 lantaldeari jakinaraziko zaizkio ohargileen proposamenak).

     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK
    Es bueno saber que cada vez que gastas una moneda para tu placer culpable, ayudas a alguien que lo necesita. Ice Casino es conocido por sus generosas campañas benéficas en toda Europa. ¡Pero no olvides jugar responsablemente!

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak