Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu orpozurda eta orpo-hezur formarik; orpa-gain 1, Or Eus ("Orpo-gaiñean jarririk ipurdi-mazala — apoyando sus talones en donde no hay hueso"). // Atearen, ardatzaren orpoari dagozkionetan, cf. orpo-ondo (Or Tormes: "giltzaz atea itxi egik iñok ezer ostu ez dagian, eta gorde egik emen ate-orpo-ondoan"); orpo-ziri (Zait Plat: "Platon'ek bere Erria lengotaratzeko gainziriak eta orpo-ziriak ezarri bear zituen"); orpozulo (TAg Uzt: "Baña orpozulotik erten dan ardazburua bezela, kurrinka latza dariela ibiliko dituk gazte oik bizitza guztian").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

orpo-azur 1, Onaind (J. London-en idazlan baten itzulpenean: "The Iron Heal — "Burdiñezko orpo-azurra""); orpo-punta 2, I. Urbieta (""Orpo-punta, orpo-punta" dantzatuz igaro dugu fantasiazko gau musikala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

orpazurda : HiztEn; orpazain : HiztEn; orpo-hezur : Euskalterm 1 (kalkaneo sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

orpagain : DRA (orpagan: ik. orpazain), PMuj DVC (parte superior del talón; eta adiera bereko orpagan); orp-aitzineko : PMuj DVC (hueso cuboides); orpasagar : DRA (parte posterior de la pata del animal vacuno), PMuj DVC (orpa-sagar: parte superior de la pata del ganado vacuno); orpatx : DRA (pezuñita del ganado vacuno); orpazain : HiruMila (Anat. parte superior del talón, tendón del talón), DRA (parte posterior del talón); orpazi : DRA (cuñas adheridas al carro por debajo), PMuj DVC (cuña: adherida al carro por debajo; traba, calce de ruedas); orpa-ziri : PMuj DVC (ik. orpazi); orpazurda : HiruMila (Anat. músculo del pie humano), ElhHizt (tendón de Aquiles), PMuj DVC (tendón de Aquiles); orpo hezur : EuskHizt (adib.), PMuj DVC (orpo-ezur: calcañar, calcáneo, talón, zancajo, garrón; orpaezur: calcañar, talón; orp-azur: talón, calcañar, calcáneo, garrón); orpotxakil : DRA (var. de orpatx), PMuj DVC (ik. orpatxakil; eta orpa-txakil: pezuña pequeña del ganado) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal talon formaren ordainak: HiruMila: 1 orpo, talón del zapato: zapata-orpoa, talón del pie: orpoa / oinburua / oindagora / aztala, parte superior del talón: orpagaina, tendón del talón: orpazaina, talón de Aquiles: orpazurda // ElhHizt: Anat. orpo; 2 del zapato, calcetín...: orpo; talón de Aquiles: 1 Anat. orpazurda; 2 fig. ahulgune // Lur EG/CE (1 orpo; 2 taloi) eta EF/FE (1 orpo; 2 takoi) // XarHizt: Anat. zango-aztal, indagora, orpo; (de soulier) oski-aztal, takoin // Casve FE: aztal, zankoaztal; (chaussure) oskiaztal // HaizeG FB: (du pied) aztal, oin-buru, zango-aztal, ostiko, indagora; (de chaussure) zapataztal, takoin; (de souche) ondar // T-L LBF: aztal, indagora, ondagora, orpo; talon de chaussure: takoin, taloin // PMuj DCV: 1 calcañar: ostiko, orpo-ezur, ondagora, aztal, oinburu, orpo; [...] 3 pulpejo del casco: apo-mami, beatz-mami, azkazal-mami; b) Erdal tendon formarenak: HiruMila: zaintxuri, zain, zurda; tendón de Aquiles: orpazurda // ElhHizt: Anat. tendoi, zurda; tendón de Aquiles: Akilesen tendoi, orpazurda // Lur EG/CE (zain) eta EF/FE (tendoi, zain) // XarHizt: Anat. zain; (tendon d'Achille) aztalzain // Casve FE: zain, zurda; (d'Achille) aztalzain // HaizeG FB: zain, alkuts, zurda; (d'Achille) orpo-zurda; (sous le jarret) ixtazain // T-L LBF: zain, zurda; tendon d'Achille: orpazurda // PMuj DCV: zain, zurda, siets, alkuts, samil; tendón de Aquiles: aztal-zain, orpa-zurda; tendón cervical: lepa-zain.

orpazurda 10: Berria 9 (adib.: “Ezker hankako Akilesen orpazurdan hartu zuen min”, “baita orpazurda mindu ere”), EiTB (“Prietok ezin izan du saioa amaitu orpazurdan min hartu ondoren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: orpazurda 18, Berria (adib.: “Orpazurdako lesio batek mikaztu zion aurreko denboraldia”, “orpazurda hausteko arriskua”).

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

erabilia da, eta hedatua.

Tradizioak baztertu duen forma

Erabili gabea.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zurda.