Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: ugazama (ugatzama, ugezama, uazama, ubazama, ubezama, uezama, uzama, guazama, oazama) 1) ‘madrastra’: Ax, ES, CrIc, LE Kop, Añ GGero, PE, Arr Bearg, FIr GH 1926, Ol Lb 18,11, JAIraz Bizia, Etxde AlosT, NEtx LBB; 2) ‘madrina’: Bp, CatLan, UskLiB, CatS, Prop; 3) ‘nodriza’: Zait Sof, MEIG // ugazama : a) Añ GGero 3, adib. "errierta ta zorigatx guztien ama ta bertuten ugaz-ama"; PE 2, adib.: "Gure ugazama gaiztua da ta arekin nola konpondu?"; Zait Sof: "Yainko-ugazameen lagun"; Etxde AlosT 26, adib.: "Matxinek irakurri zun ugazamaren begi-dirdaian eta abots zorrotzan Usoaganako gorroto agintza"; JAIraz Bizia: "Aitak, bigarren ezkontzarekin egitazko ugazama ekarri zion"; NEtx LBB 8, adib.: "Etxera iritxi zanean, ugazama ao bete ortzekin gelditu zan"; Ax 3, adib.: "Alfertasuna da ergelkerien ama, eta berthuten ugazama"; ES: "baita aztura gaixtoen ama, eta berthuten ugaz-ama"; MEIG: "Gaurko Estatua, Miranderen ugazama, omen da (...) gaurko gizonaren etsairik purrukatuena"; b) CatS: "Zertara obligatü dira Ügazaita eta Ügazamak?", "Ügazaita eta Ügazamak hentako egiten die"; CatLan 2, adib.: "Zertara obligatiak dira Guazaita-Guazamek?"; Bp I 2, adib.: "Zergatik Elizan haur batheiatzen denak egüz aita, eta egüz ama behar dütü?"; UskLiB: "Enündüzün Jauna estatütan ordian boto edo promes horien egiteko; ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme"; ugazabandre (eta -a, ugazaba-andre, ugazab'andra) 22 ager.: B 21 (Zav Fab 2: "Ugazab'andra eragin-gillegia, eta neskatilla otsein ollar-iltzallak", "Ugazab'andreak bada zelan eztaukan ollarrik amaiketan bagarik ta goixago bear bada?"; Añ GGero: "ugazaba ta ugazabandre onak"; Mg 7, adib.: "Gosia emoten dan etxeti, edo ugazaba andra ernegada, ta errierta zalia dan serbizijoti, urteten da laster begiratu baga zer esanai", "Badaki Praiskak zelan galdu dozun bere ugazaba andria"; Etcha Jos 2: "Ugazabandrea...ni enabil iñoiz Karlosen billa", "Mutikoak besartetu eban etxe orretako ugazabandrea"; Otx 3, adib.: "guztijon jaube ta ugazabandra"; Or Tormes."Adiskidetu nintzan ostatuko ugazaba andreagaz"; Erkiag BatB 5: "Aren ugazabandrea ekusan an bertan bakarrik eta artega"), EB 1 (Mde HaurB: "orain danik hobe dun gogoan hartu Theresa hire ugazabandre dela"); ugazaba-etxekandre Kk Ab II: "Otseñak be ugazaba-etxekandriai ikasita, iya atsotuta eguan alargun koitauari ezikusi asko egiten eutsoezan".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ugazama , Saioka/6 ("Ugazama bat ekarri zion gero aitak etxera; beretzat maitasunik gabeko bihotz idor bat"), La Cruz 1934 (“Pigritia est nutrix egeztatis Senekak dasa: nagikeria da, gabetsiaren eta pobrekeri guziyen iñude ta ugazama“) eta ugazabandre , ugazabandera eta ugesaba andre: Laux: "Pastorella arijagaz maittasun ipuñak jossi edo planch baten malkoetan ugesaba andriaren erijotza gomutetan eben"; Larrak: "naiz, idazlan eder eta zintzorik askoz bere ugazabandera Dine'ri bere bendekotasuna iragarri"; I. Zubiri: "Etxe ona gertatu da, eta ugazabandreak oso ondo ta maitetsu darabil".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ugazama : AB38 1, HiztEn, LurE, Euskalterm 1; ugazabandre : AB38 1, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ugazama : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (eta egüzama), HaizeG BF (eguzama), Lh DBF (eta egüzama, uguzama, gozama), DRA (uguzama, goazama, guazama), PMuj DVC (ugaz-ama, ugutzama, guazama); ; ugazabandre : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EG/CE, DRA (ugazabandra), PMuj DVC (ugazab-andra, ugazab-andre).

ugazama a) ‘amaordea’1, HABE (“’Ugazama oso goxoa zen, langilea eta adeitsua’ dio Nerudak”); b) ‘amabitxia’ 1, Berria (“jaialdiaren ugazama Angelique Kidjo”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ugazama 1, Koldo Izagirre (“Zumarragako Sabina Urzelai ugazamak hartzen du 5.061 kaxakoa (Baldomero-Jazinto)”).

Euskaltzaindiaren Arauak

'amaordea'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Arauak jaso du forma, 'amaordea' azalpenarekin; azalpen hau egokitu-osatzea proposatzen du orain lantaldeak: «iz. 1 'amaordea'. 2 Ipar. 'amabitxia'».

Zerrendakoaren pareko forma(k)

amaorde.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ama.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.