Euskaltzaindiaren Hiztegia

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ad.: , , , , ., . loak hartu du bitarte hartan loak hartu zuen Jesus lo-belar Papaver somniferum lo egin lo eragin lo-lo Haur lotan

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E109: " . Sar litezke" // BAgiria (1998-05-29): bigarren itzulirako. lo arin, lo astun, lo erre, lo zakar

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: ; eta adibide gisa: ( .); . lo egite, lo harrarazi, lo hartu, lo izan, lo-kanta, lo-kuluxka, lo-susta lo arina; lo astuna; lo betea; lo betean; lo egiteko zakua; lo errea; lo-eskasa; lo falta; lo mukerra Naf lo pisua; lo zakarra

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. lo egin, lo eragin, lo-lo, loak hartu, lotan

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G / IE da banaketa nagusia; formak: 145 aldiz agertu da: (Zav, Añ , Añ , JJMg, Ur, AB, Azc, Itz, A, Echta, Altuna, Otx, Balad, Bilbao, Erkiag), (Cb, Mb, It, AA, VMg, Arr, Lard, Urruz, Zab, EA, Jaukol, Or, SMitx, Inza, Ir, Ag, TAg, Alz, Zait, SM, Gazt, Anab, Etxde, Ibiñ, NEtx, Txill, Etxba, Lasa), (Lç, Harb, Mat, Gç, Tt, Arch, Elsb, Ox, JE, Etcham, Mde, Izeta), (Arti, Mde, MEIG); (+ ) 7 aldiz: (Lard, Ir), (Hm); 9 aldiz, (SP, Ch, Lard, Legaz); behin (SP); 10 aldiz, (Ax: behin ; Dv); (+ 11 aldiz, (Ch, ES, Hb, Jnn, Barb); (+ ) 117 aldiz: (Ir, Lek, Txill), (Lç, He, Lg, LE, , , Hb, Laph, Elzb, Zby, HU, Arb, JE, Barb, Ox, FIr, Iratz, Lf, Zerb, StPierre, Zerb, Mde, JEtchep, Xa), (MEIG, Mde, Arti); erregimenak ( ad.): formakoak 73 dira: 67 ( 2; 3; 2; 23; 30; 5; 7; 1): Lç; Ax; Hm; SP SP Ch; Lg I; Lg II; Hb Hb Dv Laph; Elzb Zby; Jnn Arb HU JE Barb Barb Ox; FIr; Iratz; Zerb Lf JEtchep; Xa Xa ; 2: Ir YKBiz; 4: Mde eta Arti ; ad. gisa euskalki guztietan azaldu dira ( 61; 17; 4; 2; 2; 2): : Añ JJmg Ur AB Azc Itz A A Altuna; Otx; Erkiag Erkiag Bilbao SM Etxba ; : Mb Cb Cb Mg AA II; Lard; Arr Arr Bv Zab Urruz Ag Inza Jaukol Or Or Or Alz TAg EA Zait NEtx NEtx Lek Anab Gazt Ibiñ ; : Lç; Mat; Barb Izeta Xa : Tt ; : MEIG, Mde , Arti . loak hartu lokartu a) loak hartu (+ loak artu, luak artu) B 43 LoraS GGero G 71 IE-ZuAm 25 EB 6 loak-hartu loak-artu G 5 IE 2 loakartu IE loakartasun lohakartu IE lohatkar loharkatu loharkarazi) IE lok(h)artu lokar arazi... G 7 IE-ZuAm 102 CatLan CatLuz EB 8 b) da/du b1) da IE loak-hartu loakartu loakhartu lokartu lokhartu lohakartu loharkatu lohatkartu Imit; Phil; Esk; Egia; LEd; PAd; SBi; Igand; Zez; Bur; Sup; Leg; IxtS; Murtuts; EzinB; Odol G EB HaurB Ipuin b2) du loak artu loak hartu loak-artu loakartu lokartu luak artu B 31 GGero; BasEsc; MarIl; AmaE; PB; Azald; BeinB; BGuzur; Arran; BatB; IpuiB; Zirik; Ibilt G 51 IArg I; Eg II; Just; CC; GB; May; AsL; Gabon; Urz; G; Azalp; Biozk; Eus; Poem; Aitork; Ram; Uzt; OlBe; Sof; Antz; LBB; SClar; Aprika; MusIx; Virgil IE 7 Leg; DirG; Odol; ZuAm 6 Onsa EB 6 HaurB MaldanB

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec 4; AB38 1; AB50 1; Euskalterm 1; HiztEn-LurE; DFrec 2 (eta " ik. "); AB38 2; HiztEn-LurE; LurE; AB50 1; AB38 1; DFrec 4; AB38 2; AB50; Euskalterm 1; HiztEn-LurE; Euskalterm 1; LurE. : loak hartu : loakartu loakartu lokartu : loakhartu : loharkatu : loharkatze : lohartu : lokartarazi : lokartu : lokartze

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ad.: . du bitarte hartan loak hartu zuen Jesus

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Aditz-erregimena

du ad. (tradizioan oinarritzen den banaketa proposatzen da: du ad. / da ad.). loak hartu lokartu

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Bitarte hartan loak hartu zuen Jesus.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . Papaver somniferum

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-belar.

Landare eta animalien taxonomi izena

Papaver somniferun.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-egite.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

eragin / -arazi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan azpisarrera: Iz ("Lo erria dauko ume onek"), Elexp ("Eztau siestaik eiñ da illuntzian loerria zeukan"), Etxba ("Ume ori, lo erriak dago eta eruaizu ogera"); ik. gainera, eta azpisarrerak. lo-erre ArOñ Berg Eib lo-erretu loak erre(t)a egon

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (AS: ), DRA (1 sueño incómodo que se tiene cuando los ojos se irritan. 2 mal humor después de dormir), PMuj (sueño incómodo, fatigoso, muy interrumpido) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . lo(-)erre lo errea DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-erre.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, sarreran. lo

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

lo harraraz, lo harrarazten.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Aditz-erregimena

dio ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "lo hartu = loak hartu = lokartu".

Esapideei dagokien sistematika

hartu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Aditz-erregimena

ad. du

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LO-HORDI (S (Foix) ap. Lh; SP, Dv, H (L, BN, S)). a) (Uso pred.). "Lo hordi da" SP. "Lo hordia dabilla" Ib. s.v. hordia. "(Litm. sommeil ivre) se dit du sommeil interrompu après lequel l'homme en sursaut n'est pas conscient de ce qu'il voit et fait. On emploi ce mot tantôt comme substantif et tantôt adjectivement. [...]. Lo-hordi zelarik" Dv. "Cet adj. ne s'emploie qu'à l'indéfini, en cette locution: Oraino lohordi zen gelatik athera zenean, il était encore plein de sommeil, tout endormi, litm., soûl, ivre de sommeil" H. "Ivre-mort" Lh. Adiskidea lo-hordi / estonitzen da handizki. "Couché". Gy 297. Artzaiñak lohordi jaikiten. SGrat 13. Xutitzeaz geroz, yunphan eta arrolaka dabila, bethi lo hordi. Prop 1897, 43. Españako arlojak, gaiherdiz, joiten dütü 24 oren. Zer tanka herroka! Lohordi denak nekez xüxen khuntatüren dütü. Eskual 13-3-1908, 3.b) (Dv). Somnolencia. "Etzakien lo-hordian zer hari zen" Dv. "Lo horditan zelarik oraino [...], dans l'ivresse du sommeil" Ib. s.v. hordi. Arresak [barrükian] ohiltürik jarten ziren behin behin eta Pikart hasten zen murmuzikaz; lohordiak arauz hori eginerazten zeren. Eskual 10-1-1913, 3.(L, BN, S ap. A; loordi L-ain ap. A; lotordi V-m, Sal ap. A). Sueño pesado."Pesadilla de sueño, sueño pesado" A. Berak, lotorditatik itzartuta legez, aoa zabalik begiratu eutsan. A BeinB 91

Ez dugu aurkitu formarik. lo-hordi

Beste (edozein) iturritako erabilerak

3: Itxaro Borda 2 (“Bilkura biharamun lo hordi batez, gasna ninia zela eta viceversa entzun nuen, nik dakita zenbat unibertsitateetan irakasle honoris causa zebilen euskal ikerlariaren ahotik”), Aingeru Epaltza (“Lo-hordirik oraino?”). lo(-)hordi

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Baztertua dirudi (eta P. Xarritonek ez du ezagutzen).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur egun agerpen gutxi samar, baina egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Aditz-erregimena

da ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kanta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

iz. Loaldi arina eta laburra. (Batez ere, lo kuluxka esapidean erabiltzen da). Lo kuluxka bat egin. Bazkalondoko lo kuluxka. Lo kuluxka batek hartu nau ene aulkiaren gainean. Kuluxka bat egin. iz. Loaldi arina eta laburra. Zure olerkiak belar gaineko lo kuluxka bezain atsegingarri zaizkit. kuluxka [lo] lo kuluxka, lo-kuluxka

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatzekoa da adibidea sarreratik eta oharretik, azpisarrera gisa jasoa baitago lehendik sarreran. kuluxka lo

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kuluxka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran ere. kuluxka

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . Haur

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Mailak

haur-hizkerakoa.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-muker.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa sarreran. lo

Erabileremu dialektala

Naf.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bazkalondoko lo-susta eginda.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LOTARA (V, G, AN, L, BN, S, R-is; SP, H; lotarat BN). Ref.: A (lotara, uste); Lrq (lótàa); Iz ArOñ, R 309; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 213. A dormir. "Joan da lotara, il est allé dormir" SP. "Lotara noha, je vais prendre mon sommeil" H (s.v. lotaratzea). "Orrek lotara-orduko, amaikak bai (V-m), [...] para cuando esos se echen a dormir, serán ciertamente las once" A (s.v. uste). "Juáztei xe lótra, iros a dormir" Iz R 309. "Ez dira zortzirak, kedia ez da izan ondiok eta lotara juan da gure mutill zarra" Etxba Eib. "Afaldu eta lotara (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 213.Tr. Atestiguado sobre todo en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII. Al Norte se documenta en Etcheberri de Ziburu, Axular, Pouvreau, Duvoisin y Goyhetche (283); tbn. en una canción recogida en ChantP y en una pastoral, ambas suletinas. Jautarkol emplea lota.Hargatik itzul inguru heken buruan, lotara bere ohe berora bihurtzen da. Ax 46 (V 29). Gero, lurrari musu emanik, yoan lotara. EZ Eliç (ed. 1666) ap. H. Uste dut bertutezko artha dela muga onez lotara ioaitea. SP Phil 321. Edanetik atseginz zikinera, andik lotara, lotatik konfesi onzerik bagekora. Mb IArg I 198. Lotara juaten zarian kuidado ta bildurtasun bagarik. Zuzaeta 101. Guazan orain apaitara, gero lotara. Mg PAb 164. Asko irabazi giñei, lotara baño len ditugun konsideraziño santuetan. Añ LoraS 136. Dugun egin othoitza eta goazen lotara. Dv Lab 5. Bazkalostean doaz / alperrak lotara. Azc PB 328. Etzaitut konbidatzen nerekin lotara. Iraola 106. Lotara gabe gau eder asko / galtzen du bertsolariyak. JanEd II 89. Kanposantura lota / doa gauean...! Jaukol Biozk 49. Gero lotara, biyamonan be / gogoz eltzeko lanari. Enb 175. Gau atakoz zaldittegira juan zan lotara. Otx 22. Intza asi du ta / aldegin dute lotara. Or Eus 319. Otorduetara eta lotara etxeratzea eragotzi egiten diotela. EAEg 29-5-1937, 1720. Paris, puta zahar, lotara doa / ...ni ere bai. Mde Po 92. Amak gabon-agurra egiñik lotara aldegin eban. Erkiag Arran 73. Amaren bularretik lotara, goseak berriz esnatu arte. Osk Kurl 38. Goazen lotara, Pako, gabeko aizea ozten ari da-ta. NEtx LBB 74. Baiña jatera ta lotara, ni Goienetxera ta anaiak Antsonera. JAzpiroz 48. v. tbn. Cb Eg II 45. AA II 10. AB AmaE 382. Apaol 26. Ag AL 28. A Ardi 122. KIkV 8. Altuna 84. Kk Ab II 169. Otx 22. JAIraz Bizia 124. Bilbao IpuiB 275. And AUzta 72. Ugalde Iltz 69. Vill Jaink 123. Etxba Ibilt 471. BBarand 20. Gerrika 248. Insausti 170.(Lotara utzi, 'dejar dormir'). Gai aiñhera, habilu'etxerat / ütz nezak lotarat / gaiaren igaraitera! "Laisse-moi (en) dormant". ChantP 110. Khen akit hortik / eta ützi lotara. SaintaCath 518

adib.: iz. Gorputzaren atsedenaldi natural eta aldizkakoa, kontzientziaren jarduera etetea eta amets egitea ezaugarri dituena. Katuaren loa. Jendeari bere lo nagian iraunarazteko. Loa galdurik. Errota hotsak ez dio errotariari loa galarazten. Loa kentzen dion arazoa. Ez ditzagun iratzar lo gozoan daudenak. Zuzen zegoen, lo falta nuen. Lo eskasez aharrausika. Guztiz ikaratzen gaitu lo beteak. Lo betean aurkitu zuten. Gure haurrak lo arina du. Lo pisu batek hartu zuen. Bekatuaren lo astunetik esnaturik. Lo zurrungan zegoen. Loak errea egon: erabat logaletua egon (Ik. ). Lotara joan: lo egitera joan (Ik. ). Lotarako bidean jarri. Lotatik iratzartzea // Afaltzera. Goazen orain afaritara, gero lotara. // iz. Sinetsi behar ez den esana edo kontua. Bidali ume hauek lotara, entzun behar ez luketen atsokeria asko entzun dute-eta. lo 1 lo erre lotaratu afaritara atsokeria

292: 8, 4, 4, 7, 36, 60, 129, 3, 2, 25, 12. lotara Aizu Deia Elhuyar Elkar Consumer HABE, Berria EiTB Jakin Karmel Argia Erlea, DiarioVasco

Beste (edozein) iturritako erabilerak

262: 16, Juan Kruz Igerabide 13, Fernando Rey 12, Agustin Otsoa 9, Josu Zabaleta 20, 6, Pedro Alberdi 5, Ibon Uribarri 5… lotara Berria Asisko Frantzizko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: adib. / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Zerrenda osagarriak

MilaHitz: "lotara".

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

- osaerako librea. ra

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, sarrerako adibide azaldua hona ekartzekoa da. lo lotara joan

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LOTARAKO. a) (Adv.). Para dormir. Badakizu zuk hobeki / baliarazten segurki / lotarako den ephea. Gy 297. Arrantzaleak lotarako dagozan orduan. Ag Kr 70. Lotarako gertau zan. Altuna 12. Ateko giro txarra / lotarako onena. Ldi BB 10. Zortzi ordu eder lotarako. Or QA 148. Apari on bat eta lotarako sapaia izan zun gau artan. Etxde JJ 160s. Lotarako belar legor pilla zuan oea, udara ta negu. Anab Poli 23. Oso ordu gutxi izaten genduan gaubean lotarako. Salav 60. Banaka etzaten dira lotarako itsas-egian. Ibiñ Virgil 116. Afari legia eiñda, lotarako gertau ziranian, emon zetsen gelan. Etxba Ibilt 461. Eskatu zuan [...] Pedroren txabolan sartu zedilla lotarako. Berron Kijote 140. Elizarako ta lotarako / bakarrik erazten zuten [txapela]. Insausti 141.b) (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg). (Adnom). "Txiliñ ori, barrukuendako lotarako-ordua" Etxba Eib. Eztezu lotarako gogoa makala ekarriko. Ag G 7. Lotarako ordua degu. NEtx LBB 74. Elizara sartu ziran lotarako asmoan. AZink 83. Jan eta lotarako lekua. Albeniz 80

adib.: iz. Gorputzaren atsedenaldi natural eta aldizkakoa, kontzientziaren jarduera etetea eta amets egitea ezaugarri dituena. Katuaren loa. Jendeari bere lo nagian iraunarazteko. Loa galdurik. Errota hotsak ez dio errotariari loa galarazten. Loa kentzen dion arazoa. Ez ditzagun iratzar lo gozoan daudenak. Zuzen zegoen, lo falta nuen. Lo eskasez aharrausika. Guztiz ikaratzen gaitu lo beteak. Lo betean aurkitu zuten. Gure haurrak lo arina du. Lo pisu batek hartu zuen. Bekatuaren lo astunetik esnaturik. Lo zurrungan zegoen. Loak errea egon: erabat logaletua egon (Ik. ). Lotara joan: lo egitera joan (Ik. ). Lotarako bidean jarri. Lotatik iratzartzea lo 1 lo erre lotaratu

176: 4, 8, 17, 2, 56, 46, 2, 17, 8, 3, 13. lotarako Aizu Deia Consumer HABE Berria EiTB Jakin Argia Laneki Erlea DiarioVasco

Beste (edozein) iturritako erabilerak

175: 20, Ibon Uribarri 21, 6, Josu Zabaleta 5, Jose Antonio Muijka 4, Fernando Rey 4, Urtzi Urrutikoetxea 4, 4, Xabier Mendiguren Elizegi 3… lotarako Berria Elizen arteko Biblia Asisko Frantzizko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-rako.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilera adnominala eta adberbiala daudenez, azpisarrera bihurtu eta bi adiera eman: 1. adj.; 2. adb.; Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LOTARAKOAN. (V ap. A; Izt). "Cuando vas a dormir" Izt. "(FSeg), al irse a dormir" A. [Demonioak] bere sareak [...] prestatu oi ditu [...] esnatzean, jan ondoan eta lotarakoan. AA III 360. Yikitzian, itxetik ateratzean, elizan sartzean, yaterakoan eta loterakoan (B, s. XIX). BOEans 447. Elizan sartzean, jaterakoan ta lotarakoan egin bear da "Aitaren". KIkG 5. Kopeta jo ta gogora zaio / gauzak irauliz inguru / zer gerta ere, lotarakoan / utzi zula oaburu. "Al ir a la siesta". Or Eus 343. Gabaz, ostera, lotarakoan, ez daki dirua nun gorde. Erkiag BatB 167. Arnasik lotarakoan ere ez da gelditzen. MAtx Gazt 90. Gauean, lotarakoan, hautspilaren azpian gordetako prasa. In EZBB I 41

adib.: iz. g.g.er. Arrosarioa. Gauean lotarakoan, agurtza beti errezatu. // iz. Jan ondoko denbora. (Batez ere denbora atzizkiekin erabiltzen da). Ik. . Esnatzean, janondoan eta lotarakoan. Bihotzerrea zela pentsatu nuen, janondo gaiztoren bat edo. agurtza 2 janondo bazkalondo; afalondo

6: (“Lotarakoan, ohe ondoan daukan ipuin bilduma horietako bat hartu eta bat irakurtzeko eskatu zidan”), 4 (“Etxean likido asko ematea gomendatzen dute, eta errazago arnasteko moduan jartzea, lotarakoan batez ere (bizkarraren azpian kuxin bat jarriz, esate baterako)”), (“Neure ustez, gauean lotarakoan lagunari amak ematen zion berbena, han verveine citronelle deitzen dutena, gure Luisa-belarra da, Lippia triphylla”). lotarakoan Aizu Berria Argia

Beste (edozein) iturritako erabilerak

20: (“Beste bertsolari batzuekin bildutakoan, grabatu egiten ditut bertsoak, eta gero etxean, lotarakoan edo, entzun egiten ditut, egin dudana hobetzeko, beste ikuspegi batetik eta beste bide batzuk jorratuz”), Txillardegi 3 (“gian gero, lotarakoan, lagundu egingo nau - neure artean”), Joan Mari Irigoien 3 (“Gau hartan, lotarakoan, liburuska bat hartu - uste dut Joxe Austin Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa nuela irakurgai -, zigarroa piztu, eta irakurtzen hasi nintzen”), Josu Zabaleta 2 (“Hobeto horrela - esan zuen -, fraide trapisten "Anaia, hil behar duzu" hark bezala, gogoeta serioak ekarriko dizkit gauean lotarakoan”), Iñaki Mendiguren (“O, bai, nik hartu nuen, lotarakoan irakurtzeko - esan zion Ronek, oso isilka”), Anton Garikano (“Bi adabaki laranjen estalki iluna hantxe zeukaten, Maiteak ondoan nahi izaten baitzuen, lotarakoan”)… lotarakoan Berria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-rakoan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LOTATIK (V-gip ap. Iz ArOñ y Elexp Berg; lotarik SP, Dv; lotik S ap. Gte Erd). Tr. Documentado al Norte desde el s. XVI, siendo la forma general lotarik. Al Sur aparece a mediados del s. XVIII y su uso es algo menos frecuente que en la tradición septentrional; las formas más usuales son lotatik y lotarik; hallamos lotik en Arradoy. a) "Lotarik ilkitea, sortir du sommeil" SP. "Lotarik atzartzea, se réveiller. Lotarik iratzartzea, réveiller. Dans certains endroits, on confond ces deux manières de dire" Dv. "Herotsak lotik eki nüzü (S), herotsak lotik iratzarri nüzü (S)" Gte Erd 213. Ordu dela lotarik iratzar gaitezen. Lç Rom 13, 11 (TB, Dv lotarik; He lokhumatik, BiblE lotatik). Artzaiñen maniurek / lotarik iratzartzen [gaituzte]. EZ Noel 59. Lotarik iratzarri nahi [zuen]. Ax 47 (V 30). Bata orazionetik eskatu zen grazia ardietsirik eta berzea lotarik. SP Phil 495s (He 503 lotarik). Edanetik atseginz zikinera, andik lotara, lotatik konfesi onzerik bagekora. Mb IArg I 198. Atzar gaiten, atzar lotarik. Monho 36 (v. tbn. el mismo ej. en Zby RIEV 1908, 291 y Barb Sup 13). Esnatzen aizenean / goizean lotatik / ostikoka bota zak / andrea aldetik. It Fab 253. Lotarik bezala iratzartzen ari ziren. Arb Igand 53. Arin jaiki-ta lotatik nator, / bañan zer lua! Burubidetan! / T'egin dedana lokulusketan. Inzag EEs 1915, 5. Arana-Goirik itxartu eban / Euzko-semia lotati. Enb 35 (40 lotatik). Orduan da lotatik doi-doirik esnatzen. Or Eus 52. Lotarik iratzartzen ari balire bezala. JEtchep 115. Nafarrako errege ohiak bere azken lotik iratzar-arazi. Ardoy SFran 63. Bizi berria / lotatik esna / zaiguk baso-mendietan. NEtx LBB 263. Bakez dauden txoriak / lotatik atera. Ayesta 144. Kasik ernatu bainaiz / oraintxe lotarik. Mattin in Xa EzinB 97. v. tbn. Mg CC 182. AA II 10. Ag AL 118. Ir YKBiz 356. Mde HaurB 16. Gand Elorri 160. Lotarik: CantIzp (ap. H).b) (lotarik S ap. Lrq). Durmiendo, durante el sueño. "Durant le sommeil" Lrq. v. LOTAN. Samuel ttipiak entzun zuen lotarik boz bat bere izenaz deitzen zuena. Lg I 252. Jainkoak Adami lotarik emeki / sahetsetik zion hexur bat ebaki. Zby RIEV 1908, 206. Nik uste lotarik ere erdaraz amesten diren. Arb Igand 21. --Ditekena da hoi! Lotarik ari zinen... --Bai zera lotarik! Nik ere Akelarre nuen hola hola, nere etxean. Barb Sup 119. Nahi duk zer jan, zer edan, / eta lotarik egin lan? Ox 103. Herodes hil zenean, Jaunaren aingerua agertu zitzaion Josepi lotarik. Leon Mt 2, 19 (Ip lotarik; Lç, Echn, Ur (G), Ol, BiblE ametsetan, TB amets batean, Samper lotan, Dv, SalabBN lo zago(e)larik). Lotarik zure begi blüa / ezagun nizun eni so. Mde Po 51. Gauaz lotarik aments txar batzu eginak zituen. JEtchep 54. Atzarririk, berdin lotarik, kontzientziaren danga ilhun zorrotzak, bihotza penatuko [dautzu]. Larz Senper 18. (Erdi-lotatik). Noizbait, haatik, karabinero batek ekartzen dauzkigu gure paperak: erdi lotarik, kirrimarra batez sinatu daizko aitzindari nagiak. JE Ber 13

adib.: lo 1 iz. Gorputzaren atsedenaldi natural eta aldizkakoa, kontzientziaren jarduera etetea eta amets egitea ezaugarri dituena. Katuaren loa. Jendeari bere lo nagian iraunarazteko. Loa galdurik. Errota hotsak ez dio errotariari loa galarazten. Loa kentzen dion arazoa. Ez ditzagun iratzar lo gozoan daudenak. Zuzen zegoen, lo falta nuen. Lo eskasez aharrausika. Guztiz ikaratzen gaitu lo beteak. Lo betean aurkitu zuten. Gure haurrak lo arina du. Lo pisu batek hartu zuen. Bekatuaren lo astunetik esnaturik. Lo zurrungan zegoen. Loak errea egon: erabat logaletua egon (Ik. lo erre). Lotara joan: lo egitera joan (Ik. lotaratu). Lotarako bidean jarri. Lotatik iratzartzea.

4: (“pixagurak lotatik esnatzen gaituenean”), Karmel 2 (“Hemen hasi zen, gorago esan dugunez, amaren lehengusu batek bota zion zirikada hark lotatik iratzarrita bezala, euskaltzaletzen eta olerkiak idazten”), (“Lotatik esnatuta bezala, juxtu-juxtu geratu nintzaion parean”). lotatik Consumer DiarioVasco

Beste (edozein) iturritako erabilerak

16: 4 (“Eta gizona, lotatik esnatuko balitz bezala, osasun betean jaiki zen eta Jaunaren egintza harrigarriak kontatu zituen”), Xabier Amuriza 2 (“Asko, mendi altutik gorputz osoan lurreratzen direlakoan, izuturik eta zoraturik bezala irteten dira lotatik eta nekez oneratzen dira, gorputza halako dardaran”), Karlos Zabala 2 (“Beste abereek kaskarrekoa hartu zuten aurreko gurdien ipurtaldearen kontra, eta ilara gelditu egin zen, burdina zaharrak inarrosiz, lotatik esnatutako gurdizaleen biraoen erdian”), 2 (“Horrek guztiak balio berezia du zein garaitan bizi garen jakinik. Izan ere, ordua da lotatik esnatzeko, sinesten hasi berri hartan baino hurbilago baitugu orain salbamena”), Juan Kruz Igerabide (“Petrikiloa eskaileretan behera agertu zen, lotatik jaiki berria denaren aurpegiarekin”), Antton Olano (“Gorputzean norbaiten begirada sumatzen du, eta ahalegin guztiak egiten ditu lotatik esnatzeko”), Josu Zabaleta (“Ez dut ezer berririk aurkitzen, baina, lotatik irtetean bezala, ia begira ez nengoena ikusten dut, horra”), Joseba Sarrionandia (“Egunsentia orduko esnatu naiz, elkarrekin eta biluzik gaude, gauza erorien nahasmasean, lotatik zauririk gabe baina bataila zelaian bertan esnatzen den soldaduaren moduan”), Matias Mugica (“Non edo han, ume bat, lotatik bat-batean aterata, oihuka hasi zen”), Alberto Ladron Arana (“Batzuetan, morfinaren ametsik gabeko lotatik esnatu eta bertan kausitzen nuen, ohearen ondoan, niri kezkati begira”). lotatik Asisko Frantzizko Elizen arteko Biblia

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

- osaerako librea. tik

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. lo

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan azpisarrera: "Dormilón" A. "Grand dormeur. " Lrq. lo-zaku Ezbesteko lo-zakia, hi!

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) 3: X. Mendiguren B. ("Piztu zituzten linternak, erantzi arropak eta beren lo-zakuetan sartu ziren"), P. Chavarri ("Lo zaku arinak... eta gure gauetarako babesleku bezala, inon dagoen gelarik handiena: zeru zabala"), ("Aizan Ttiki, sekulako traste andana pilatzen ari zaidan; lozakua, denda, liburuak, mapak..."). lo(-)zaku lozaku Txirringa

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1 ( ); : AB38 1, AB50 1, HiztEn (barruan sartuta lo egiteko erabiltzen den zaku-itxurako estalkia), Euskalterm 4 Ez dugu aurkitu ap. LurE. lo-zaku Deia lozaku //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: Lh (grand dormeur), DRA (dormilón), PMuj (1 sueño profundo, sopor, modorra, pesadilla; 2 lirón, dormilón, dormidor; 3 soporoso, que padece sopor; 4 soñoliento, propenso a dormir); : ElhHizt (saco de dormir), HiruMila (1 saco de dormir; 2 dormilón), Casve ( : sac de couchage) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur eta , HaizeG . lo-zaku DBF DVC lozaku EF lozakü // EG/CE EF/FE BF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: lo zaku / ElhHizt: lozaku / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

forma okerra denik esan gabe, bezalako eraikuntza libre eta argiak hobetsiko lituzke lantaldeak. lo egiteko zaku, lotarako zaku

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zaku.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

egokiagoa iruditzen zaio lantaldeari gardena (ez da testuetan jaso, baina hiztegietan ageri da). lo-eragile