Euskaltzaindiaren Hiztegia

aber [Oharra: Euskaltzaindiak, aber-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ea1].

OEHko datuak [laburduren azalpena]

20.21: OEH: aber. 1. A ver (en tono interrogativo, empleado para mostrar interés por algo). Ez: ementxen dakat . portamonedan gordia. --Aber, aber? (Estuasunekin). Sor Gabon 59. 2. (V-gip ap. Elexp Berg ). A ver si. (Empleado para introducir o reforzar oraciones interrogativas indirectas, para mostrar expectación o curiosidad...). " Ni kalera noia eta aber ondo portatzen zaten " Elexp Berg. . v. ea. Aber asmatzen dezuten zeñek erosiko dizkizuten. Alz STFer 133. Gero asitzen dira / alkarri galdetzen / aber puertorik iñork / dezuten ikusten. Arrantz 101. Galdera egingo diot / Pello Errotari / aber egiya ote dan / jakin detan ori. Tx B III 24. Aber boluntariorik bazan. BAyerbe 32. "A ver. [...] Preguntau dost aber nun laga ziñuan bere guardasola" Elexp Berg. . Aber zer esaten duan. BAyerbe 126. 3. A ver. (Empleado para reforzar una exclam.). Ofizio orri eldu bear zenion zuk. --Bai, baña aber eun pezta osatzeko zenbat ardit biar dian. --Len aña balio du bada oraiñ ere arditak. Alz STFer 129. Nik esango dizut nun egin amaiketako ona. Atoz nerekiñ. Bestela . aber zer sentimentuba izango luken zure andregai Joxpa-Akiña edo [...]. Ib. 119. 4. A ver. (Empleado para llamar la atención antes de decir algo). Len aña balio du bada oraiñ ere arditak. --Ederki eman ere. Aber gu txikiyak giñala Krixtoenera juaten giñanian: [...]. Alz STFer 129. ABER BA. (V-gip ap. Elexp Berg). a) "A ver pues. Maria! aber ba! Bazkaltzeko ordua izango da oiñezkero. Presa eman nahi denean eta horrelakoetan erabiltzen da" Elexp Berg. b) "A ver si. Aber ba bakaziño on batzuk pasatzen dittuzuen" Elexp Berg. "Kaguen zotz, ixilik egon! aber ba gero eh...!" Elexp Berg. ABER GERO. "A ver si. Aber gero belarrondoko bat emoten dotsuten! / Aber gero zeu lan barik gelditze zan" Elexp Berg.

aber 183: a) Zehar-galderazko esaldi txertatu baten hasieran, indargarri gisa ezartzen den hitza: EiTB (“Deitu telefonoz, eta aber zer esaten dizun”), Elkar (“Bueltatzen naizenean, aber egunen batean bizikletak hartu eta errekako presara igotzen geran, ta inor ez badabil...”)… b) Azalpen baten aurretik erabiltzen dena: Berria (“Aber, nik ingelesez jakin badakit, eta haur, gazte edo helduei erakutsi diet, baina hori egin dut hizkuntza bat erakustekotz, ez hizkuntza hori, eta hori bakarrik, nafarrok eguneroko bizitzan erabiltzekotz!“), Deia (“Atseden hartzeko eta lasaitzeko kafea. Aber. Nik ulertzen dut estrategiak erabili behar direla produktuak saltzeko; nik ulertzen dut eroslearen beharrak aztertu behar direla produktu berriak sortzeko eta hauen salmentak bizkortzeko; ulertzen dut beti zerbait berriaren bila ibili behar hori, baina saldu nahi honek, zerbait berri asmatu nahi horrek, gauzak desnaturalizatzera eramaten ditu askotan marketing enpresak eta produktoreak”), EiTB (“Aber, Irene, normala da zutaz duda egitea. Hainbeste gezur eta gero...”)… c) Zerbait onartu edo ikusi nahi dela eskatzeko: Berria (“Martak ezin du sinistu: --Arropa erostera joan zara…... Zu bakarrik. Emaztearen ahotsaren trufa doinuaz ohartuta, Raulek ez dio erantzun; burua mugitu du goitik behera, besterik ez, eta aurrera egin du pasillotik. --Aber --Martak logelaraino jarraitu dio senarrari, jakin minez, eta marrazki bizidunak ikusten zegoen Unaik atzetik segitu die”) … d) Harridura adierazteko: Berria (“Aber, aber... Hona hemen www3.gipuzkoa.net . Ea zer dioen...2004ko datuak, horien arabera Gipuzkoako Bidasoaldean bizi zen jendearen artean 15 urtekoak 600 ziren, eta 70 urtekoak 700. Ai ene, 40 urtekoak adoleszenteak baino kopuru bikoitza ei ziren”), EiTB (“Aber, aber... Zer gertatu duk? Zergatik doa? Ezin duk horrela bat-batean Kubara joan...!”) … e) interj.: Berria (“Eta isil. Entzuten duenaren itxura egiten zinan nire aurpegi zurbil aldera bere aulkian eserita. Ni ikaraz. Bera ziur. Ez dun ba egongo? Aber! Ahoskatuko ote dinat lehen bezala? eta nik lana egin nahi dinat. Panikoa aizan!“), EiTB (“Aber! Mesedez! Lasaituko zarete?”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

20.5: aber 55: a) Zehar-galderazko esaldi txertatu baten hasieran, indargarri gisa ezartzen den hitza: Berria (“Aber besteek zer esaten duten...”), Xabier Mendiguren Elizegi 10 (“Deseatzen nau, aber noiz allatzen dan”), Jon Arretxe (“Ba beatu, nire pregunti oso sinpli de: nik jakin nahi neuke aber benetan holarik bizi dixen etxetik kanpora dabizen estudiantik, zure liburun erakusten dan latxerik”), Bernardo Atxaga (“Gure erriko Gregoriyokin soldau Afrikan eon dienak bazabiltzak emen, eta otako bati galdetuzioat aber ze iteun Gregoriyo Bariak, eta ala esan ziak, bestetako ez omen dik balio eta arrantxero eon biar, erdara ezdakila ta libratzen omen dek askotan”), Pablo Sastre (“Nagusia hasi zitzaion galdera arraroak egiten, aber bakarrik bizi zen, aber deportea egiten zuen, aber umeak izateko pentsamenturik al zuen...”)… b) Azalpen baten aurretik erabiltzen dena: Josu Zabaleta (“-Aber... baina... zuek Belgikan ez egon?”), Iñigo Aranbarri (“-Aber, zu nola deitzen zara?”), Pablo Sastre (“Aber. Gizon honek etxea miatu nahi du eta, begiratu zer egiten duen”)… c) Zerbait onartu edo ikusi nahi dela eskatzeko: Patziku Perurena (“Aber erakutsi hankak”)… d) Harridura adierazteko: Eider Rodriguez (“Aber, aber, aber.”)… e) interj.: Pako Aristi (“"Aber", Pintxok, "atzeko horiek, zer etorri zarete, asanbladara ala jolasera?”), Karlos Linazasoro (“"Aber, kamera horiek! ", esan nuen orduan larri, txori hark zer zekien ikustearren”) …

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Polikiago aztertzea komeni da, ez baitago garbi beti ‘ea’ den. Hurrengo bilerarako informazioa bilduko da.

Baztertutako forma onartzea proposatu da. Asko erabiltzen da, baina ahozkotik hurbil dago. Horregatik Heg. eta Lgart. markak ezarriko zaizkio

Forma saihestekoa

Saih. Ik. ea ("ikus (ea) badatorren").