ZEHAR-AIPAMEN

Erretorika klasikoan pentsamendu figuren artean sailkatzen den figura litera rioari allusio zeritzan, eta joko, josteta esan nahi zuen. Grekoz, aldiz, hipónoia zeritzan, eta iradokizuna, intsinuazioa esan nahi zuen. Zerbait zeharka aditzera ematean datza, gordeka, espresuki eta argi adierazi gabe, hartaz pentsarazten duen beste zerbaiten bidez. Ez du egitura gramatikal edo semantiko berezirik, tes tuinguruan uler daiteke, hartzailearen konplizitatea eta ezagutza eskatzen du, baina subjektiboa da, eta, hortaz, baliabide baliotsua izan daiteke zerbait aditzera ema teko, egilea zerbait hori esan izanaz inork akusatu ezingo duen eran.

Tropoetan bezala, adiera saiheste bat dago zehar-aipamenetan, baina hori per pausean gertatzen da maiz, eta, beraz, zehar-aipamen metaforikoak, metonimiko ak, alegorikoak eta abar daude. Baita, edukiaren arabera, alusio historikoak, mito logikoak, literarioak, politikoak, erotikoak, pertsonalak eta abar ere. Badira hotsen bidezko alusioak ere. Zehar-aipamen mota bat da ebokazioa deritzan pentsamen du figura ere, diskurtso baten barneko kontakizun gordea. Zehar-aipamen mota asko dago beraz, zirkunstantziak nolakoak diren. Perifrasi bidez agertzen da asko tan, edo aipamenarekin batean. Hainbat testu motatan aurki daiteke: literaturan, kazetaritzan, publizitatean...

Hona hemen zehar-aipamen mitologiko batzuk B. Gazteluzarren Egia Katolikak liburutik:

“Urrun hadi, Parnasseko Musa zahar profanoa, Eta [zu] zato, zeruco Musa berri dibinoa.”

“Adio, Febus, hire etx e Hire itsaso gustia , Ez zarete aski hilzek o Ene egarri handia. ”

[X. A.]

Ikus, halaber, P ENTSAMENDU FIGURA .