TXERTATZE

Narratiban, zenbait sekuentzia, istorio edo istorio zati josteko eta antolatzeko oinarrizko forma posibleetariko bat da, joskera narratiboa moldatzeko kateatze eta txandatze deritzen beste molde funtsezkoekin bateragarria. Txertatzea da istorioak inbrikazioz lotzea, istorio bat edo gehiago sartuz besarkatzen dituen beste baten barruan, lehenengoa edo matrizea amaitu baino lehen, istorio edo gertaldi berri bat hasi eta bukatu egiten delarik.

Joskera molde hori erabili ohi da, adibidez, istorioaren amaiera edo askaera luzatu eta atzeratzeko, pertsonaiaren jardueraren aurretiko zergatien azalpena adierazteko, analepsiz edo flash-back ez istoriorako pertinenteak diren lehenagoko gertaerak emateko, eta abar. Txertatze erako joskera narratiboaren adibide klasikoa Mila eta bat gau da, non Xerazade, bere burua heriotzatik libratzeko, ipuin ugari bata bestearen segidan kontatzen dituen –kateatze erako joskera narratiboaz ere baliatzen baita–, baina, maiz, ipuin batean beste bat edo batzuk txertatuz, eta, horietan ere, berriro beste batzuk, horrela zenbait maila narratibo eratuz, panpina errusiarren jostailua balitz bezala, gainjarriz.

Euskal narratiban, gertaldi txertatuen erabilera aurkitzen da, adibidez, Tx. Agirreren Garoa n (1912), L. Haranburu-Altunaren Itsasoak ez du esperantzarik (1973) nobelan, B. Atxagaren Behi euskaldun baten memoriak en (1991), eta beste hainbatetan.

[K. O.]

Ikus: halaber, A NALEPSI , I STORIO , J OSKERA NARRATIBO , K ATEATZE , S EKUENTZIA , T XANDATZE .