PREDIKU

Oratoria sakratua osatzen duten zenbait sermoi mota dira predikuak. Liturgiako ospakizun baten barruan garatzen dira, beren helburua delarik, Bibliako eta elizako magistergoan oinarri hartuz, dogmaren eta moralaren alderdi doktrinazkoak adieraztea. Era bat baino gehiago aurki daitezke predikuetan: homilia (liburu sakra tuen iruzkin exegetikoa, mezako irakurgaien ondoren egiten dena); sermoia (dog maren eta moralaren alderdi doktrinazkoak esplikatzea); platika (gogoeta aszetiko morala, fededunak espirituz adoretu nahi dituena, era xume eta lasaigarrian); hiletetako sermoia (bizitzaren eta heriotzaren esanahiaz meditazioa ontzea, baten bat hiltzen denean).

Oratoriako era horiek guztiak ez dira zabalkunde berekoak izaten argitalpenen aldetik: batzuek, hala nola, homiliak, sermoiak eta platikak, liburu bihurtu direnean, inprimaketa ugariagoak izan dituzte; beste batzuek, adibidez hiletako sermoiak, askoz ere gutxiago.

Predikuetan garrantzi berezia izan du kristau ikasbidearen azalpen zabala egite ak; hala sortu dira eracasteac (J. A. Mogel), eracusaldiac (J. B. Agirre Asteasukoa), icasbidecuac (P. P. Astarloa), icasiquizunak (Bartolome Madariaga), explicacioaren sayaquera (J. I. Gerriko). Eskuliburu gisan argitaratu ziren, apaizei laguntzeko eginak, eta baita, apaizik ez zenean edota hau ezindua zebilenean, liburutik zuze nean irakurtzekoak ere. Gogoan hartzekoak dira, orobat, homiliaz osaturiko libu ruak, haiek ere apaizen lagungarri paratuak, bai beren homiliak idatz zitzaten, eta bai beren eskuera eduki zezaten homiliak ontzeko behar den material guztia. Kontuan hartzekoa da nola predikuetako asko –sermoiak, homiliak eta platikak– liburu bihurtutakoak, zuzenean irakurtzen ziren, gorago aipatu denez; eta nola, berez testu idatzia zena, ahots gora irakurtzen zen eliz batzarretan, horrela libu ruko testu idatziaren formak ahozko zirkuituan sartuz.

[J. M. L.]

Ikus, halaber, E RRETORIKA , O RATORIA , P OETIKA .