GATAZKA

Ekintza dramatiko edo narrazio batean, pertsonaien artean edo gizataldeen artean euren helburuak iristeko eragozpenak aurkitzen dituztenean sortzen den tirabira edo ezinegonari esaten zaio gatazka literaturan. Gatazka eragin lezakete, beraz, pertsonaiek lortu nahi luketen helburua (maitasuna, altxorra edo ideala) lortzeko arazoek. Antzertian nahiz narratiban, argumentuaren ohiko egitura hirukoitzaren atal bat zen: gaia aurkeztu, gatazka-unea edo korapiloa sortu, eta haren konponbideaz edo askaeraz osatzen zen. Baina ez da nahitaez ordena kronologi koan gertatzen, askotan in medias res , gatazka sortua delarik hasten baita obra, edo agian konponbidea eman zaiolarik ere bai.

Planteatzen den gatazkaren izaera askotarikoa izan daiteke: pertsonen arteko harreman gatazka izan daiteke, hala nola, R. Saizarbitoriaren Bihotz bi (1996) libu ruan. Gizarte mailakoa edo politikoa ere izan daiteke, gatazkaren iturria; besteak beste, heroia gizartearekin tirabiran jartzen duten bidegabekeriak eraginda sor dai teke gatazka, J. M. Irigoienen Oilarraren promesa n (1976) bezala, edo pertsonaia ren pasioek, hala nola, diruzaletasunak, handinahikeriak, edota jokorako grinak A. Lertxundiren Hamaseigarrenean aidanez (1983) eleberrian bezala. Ikuspuntu sozial, politiko edo moralen kontrajarpenaren ondorio izan liteke gatazka, hala nola,

J. Miranderen Haur besoetakoa ren protagonistaren pedofilia joerak eragiten duen gizartearekiko haustura. Mundua ikusteko eta bizikidetza antolatzeko modu ezber dinen kontrajarpena izan daiteke, B. Atxagaren Gizona bere bakardadean (1995) eleberrian bezala... Berez, literatur obra adina gatazka plantea daitezke, obra idaz tea bera ere gatazkaren osagai bilakatu delarik zenbaitetan, Y. Arrietaren Jostorratza eta haria liburuan gertatzen den moduan.

[L. O.]

Ikus K ORAPILO .