ANAKRONIA

(grek. ana+khronos, denbora alderanzketa)

Gertakarien jarraipen kronologikoa apurtzeari deritza anakronia. Istorio batean gertakariek izan duten hurrenkera irauli egiten da, eta, esaterako, denboran geroa go gertatzen direnak hastapenetan kontatzen dira. G. Genettek (1972) frogatu bezala, tradizio handiko estrategia narratiboa da eta bi motatakoa izan daiteke: batetik, analepsi edo flash-back ere deitua, denboran atzeranzko jauzia egiten denean sortzen den anakronia mota. Iraganeko pasadizoen oroitzapenek eragin ohi dituzte analepsiak, eta modu kontzientean ala inkontzientean egindakoak izan dai tezke horiek. Lehenengoen kasuan, pertsonaia batek bere iragana gogoratzen du eta hala adierazten. J.M. Irigoienen Lur bat haratago (2000) eleberrian, kasu, pro tagonista nagusiak bere bizitzako pasarte garrantzitsuenak laburbiltzen dituen gutun luzean transkribatzen ditu iraganeko oroimenok. Beste kasu batzuetan, aldiz, iraganeko oroitzapen horiek modu inkontzientean datozkio gogora pertsonaia edo

kontalariari. Halaxe gertatzen da M. Prousten Du côté de chez Swann (1913) libu ruko honako pasarte ezagunean: protagonistak madalena zati bat dastatzen due nean, gaztaroko oroitzapenek bat-batean asaldatzen dute.

Prolepsi edo flash-forward deritzan bigarren anakronia motan, denboran gero ago gertatutakoak iragartzen dira, istorioaren kontakizunak eragindako suspensea nolabait murriztuz. L. Oñederraren Eta sugeak emakumeari esan zion (1999) ele berrian, esaterako, hasieratik jakinarazten da protagonista nagusiak, hots, Teresak W.ra eginiko bidaiak izango duen amaiera deigarria. Prolepsiak maiz erabiltzen dituzten testu narratiboek irakurlearen jakingurarekin jolasten dute, arreta gertaka rien bilakaeran edo kontaketan bertan jarriz. G. Genettek (1972) analepsien nahiz prolepsien azpisailkapen hirukoitza proposatzen du, barne analepsiak/prolepsiak, kanpo analepsiak/prolepsiak eta analepsi/prolepsi mistoak bereiziz.

[M. J. O.]

Ikus, halaber, A NALEPSI , D ENBORA , P ROLEPSI .