Olabideren Biblia

BOST IDAZTIAK [Sarrera]

PDF-a ikusi

Izen aundia

  1. Ona, Itun Zâŕa zeaŕ oso itzal aundia dun izen bat: Moxe. Aigitoaŕen izkuntzan Aleses ziagoten. Esan nai bait-du: uretik aterea. Beste batzuk, beŕiz, auŕ edo seme itzuli naiago dute. Gizon bikaña benetan: Araulari, Auŕelari, Igaŕle, Yaube’ren adiskide, Yaregiľe.

Bost Idazti (Pentateuka) deitu oi dana, Moxe’ren ardurapean osatua izan dala ezin esanik ez dago; eta, gutun ori, asiera-asieratik bakaŕa zan: zatitu gabea, noski. Yainkoaren eŕia nola asi, ugaldu, bildu eta bere buruaren yabe izatera iritxi zan, idazti oyetantxe agertzen zaigu. Azkenik, itxaro zuten luŕean kokatua utziko digute.

Leŕo mardulak

  1. Asiera deritzanak, lenbiziko amaika ataletan, batez ere, guztiz antziñako gorabêrak dakaŕzki. Ludiaren soŕtzea. Izakien antolaketa. Gizonaren agertzea. Lên gurasoen ogena. Gizadiaren baŕeyatzea. Labuŕ aitoŕtzeko, edestia ez danik ezin esan, oraingo era beŕira idatzia izan ez aŕen.

Osterantzeko lau idaztiak, geyenbat, Moxe’k egin zitunetaz diardute. Ikusi baño ez dago Moxe’ren yayotzaren beŕi noiz damaiguten, Ir. 2, 1-11. Beraz, idazteuneko lenengo beŕogeitamaŕ atalak, entzundakotik edo lendik norbaitek yasotakotik bilduak daude. Biltze oŕen axola Moxe’k izan zun-edo. (Ik: Suhard yanzkoŕdunari eskutitza: AAS 1948, 45-g. oŕialdean, ilbeltzaren 16-gaŕenean. Bai ere Pio Xľ’gaŕenaren Humani Generis, 1950, 8, 12).

Saiľak

  1. Idazteuneko lenengo oŕialde auetan, yakintsuak sail nagusi bi ikusi nai dituzte: Eloim’daŕena eta Yaube’taŕena. Beste batzuk irugaŕen bat erantsi nai izan diote: Apaizena.

Ortarako, askok azteŕtu izan dute puxka bakoitzak gaiak eta arazoak adirazteko era nolatsu dun; eta, azteŕketa oŕtatik agertzen da, bakoitza nondik-nora ibili dan.

Yaube’taŕenak, —lenbizi-lenbizitik Yainkoaren izen ori Asieran dago, 2, 4: idazkera apañagoa du; esakera bizia; irudipen aberats-ugariz, gizonak izan ditzaken buruauste astunentzat argitasun sakonak egoki agertzen dizkigu. Yainkoaz mintzo danean darabilzkin itz bereziek, Arentzat begirapen aundia dute.

Eloim’daŕek, Yainkoari deitzeko «Eloim» itza zerabilten: idazkeran, neuŕitik sayestu edo irteteko belduŕez bezela diardute; oitura estuxegokoak dira; Yainkoa gizonarengandik geyegi uxatu ez, bañan, ez urbiľegi ipiñi ere.

Apaizak eratu omen zituzten puskak, arauzalegoak dira; eta, yauretxeari dagokionaz ayolatsuagoko azkua dute. Erabateko bildumak eta leñuen etoŕkiak maitego dituztela dirudi.

  1. Ala ere, bakoitza bide banatatik dabiľenik ezin esan. Bakoitzak alde bati, eta gertariaren albo berezi bati ayolatsuago begiratu ba’dio, gaia antziñagoko edesti batetik aŕtu izan zuten; eta, atzera asiz-gero, ituŕi batera altzen gera.

Labuŕki: bai Yaube’taŕak, bai Eloim’daŕak, bai apaizak, lên-lênagokoei berenetik alakoxe kutsu zerbait erantsi izan aŕen, edestia ez dute aldatu, ez puskatu, ez eta atzekoz-auŕera ipiñi ere.

Onauŕkiak

  1. Bost Idazti’ren biotza, beroŕek dakaŕtzin ikaskizunen mamia, an agertzen zaizkigun arauen korapiľoa, Ixrael-eŕia bere buru izatera iritxi zan garayetakoa da; eta aldi oriek, Moxe’k dagin itzalean daude. Ixrael-eŕikoak elkaŕekin Moxe’ren alegiñez lotu ziran. Yauresketa nola zuzendu Moxe’k irakatsi zien, Moxe’rengan bat egiten duten oiturak eta ark berekin daramatzin aspaldiko oroitzak, ixraeldaŕentzat Abeŕiaren gara biuŕtu ziran. Geroago zerbaiten aldaketa egin beaŕ ba’da, Moxe’ren irakatsietatik ezin sayestuko dira, bakoitzak nai lukena egiteko.
  2. Ebertaŕek gutun oŕi Tora deitzen diote: araua, alegia. Yaube’ren laguntzaz, Ixrael-eŕiaren irasle bakaŕ eta bikaña Moxe da. Auŕelari azkaŕa; nagusigoan egonaŕi aundikoa; lendik oituretan zekusana izketa burutsuz edeŕki eta egoki, garbi eta banaka biribilduko du; eta, gaŕantzitsuenak, Yaube’k damazkionak dira. Oŕela uskurtzari buruz, batasuna ere eratu zun; bai eta Yainkoaren eŕia aunditasun garai batera eraiki ere. Moxe’k eratutako araudia, Ixrael’daŕentzat oso maitagaŕi zan; eta, arau aueri itzal eta begirapen aundia zioten.
  3. Yaube’taŕak eta Eloim’daŕak ere, arauetan artu-emanak ba-dituzte. Eta, yaubetaŕetatik asten gerala, Irtenera'ko idaztian 34, 14-26’gaŕenerakoa ayen kutsukoa da; Eloim’daŕena, beŕiz, lêntxeago arkitzen da: Ir. 20, 22-gaŕenetik 23, 19-gaŕeneraño.

Igaŕle. Yaube’ren Adiskide

  1. «Gerokoan, Ixrael’en ez da soŕtu, bekoz-beko, ari bezela, Yaube mintzo izan zayon igaŕlerik». (It. 34, 10) Beraz, Moxe igaŕle aundi bat zan. Igaŕle itz onek, asiera ayetan zabalera aundigoa zun. Geyenetan, alabaña, igaŕle izenez, geroago yaiki ziran gizon deun ayek ezagutzen ditugu, gerokoentzat zerbait idatzi izan zutenak, batez ere. Batzuk, lên-aldiko igaŕleak; besteak, azken-aldiko igaŕleak.
  2. Moxe, Yaube’ren adiskide ere izan zan. Ez gero nolanaikoa. Gaŕtsua, zintzoa, egonaŕi aundikoa, baŕne zabalekoa, adeibera, eŕukitsua.

Uskurtza, ebertaŕen artean ere, edestiz argitu eta indaŕtu zitekena zan; eta, Itun Zâŕ’ean bezela, Itun Beŕi’an ere, sinisten dugunaren aztaŕna, baŕne-baŕneko eŕotik edestia eskuan, edonori erakusti litekena da. Moxe’k, lan ontan arta berezia erabili zularik,lêngo arbasoei Yaube agertu zitzayeneko tokiak, uneak, aroak, itzak, zertzelada oro zeatz yaso zitun, beti eta beti oroigaŕi izateko eta ayetatik Yaube’renganako maitasuna piztu ahal izateko. Irakaskizun orietan, ixraeldaŕek, beren elburua garbi zekusaten; eta Asiera idaztiko saŕeran bertan, gizaki guziek beren buruei legiozkaketen galdeen erantzunak antxe ditute: eriotza nondik eta nola datoŕkigun; eroakizunak zertarako diran; okeŕ-gaiztagiñei beti zutik zerk eusten dien. Batez ere, Yaube’k beste enda bakaŕ bat baño geyago, Ixrael-eŕia zergatik maite dun, Moxe’k esango du: Ixrael’ek agintza aŕtu dulako, noski, Bost Idazti gutuna, agintzaz betea dago. Adam eta Eba’ri, beren erorikoaren egunean bertan, Len-Ebaingeria azaltzen die: garai egokian Mesia bialduko zula. Noe’ri, uyolde biaramonean, ludian era beŕi bat yaikiko dala adierazten dio. Geroago Abraham’eri egindako agintzak bikañak dira txito; oni egindakoak Ixaak eta Yakob’i beŕitu zizkien; eta, aueri egiña, ixraeldaŕengana baŕeyatu zan.

Yaube kirmen!

  1. Ixrael-eŕia Yaube’k berak indaŕtu eta eratu zun. Eta, batez ere, Yaube’k Ixrael Beretzat aukeratu eta aŕtu du: maitasun aundiz, Yaube’k ixraeldaŕekiko zoŕik ťikienik ere ez zula. Giza-soŕtzetik asiz, gure zimuŕkeri guziak saski zulodunera bezela botata, adeitsu agertu zaigu. Agindutakoa zintzo beteko dula erakusteko, Ituna ere asmatu du, eta Ark bein ateratako itza, gertatzen dana gerta, bete izango du.

Baldintzatxo bat nai luke guregandik: Argan sinistea, Arekin zintzo ibiltzea. Eoskoŕkeriz Ua zapuzten ba’degu, Arekiko koska soŕtuko zaigu: beraz, ogendun gertatzen gerala, Aren adiskidetasuna galtzen dugu.

  1. Yainkoarekin zintzo ibiltzeko bideak, Yaube’k berak erakutsiko dizkigu. Amaŕ aginduak ortarakoxe emango. Geron begi kaxkaŕetan Ua ikusteko indaŕik ez bait-dugu, Yaube’k lan oŕtarako Moxe aukeratu zun; eta yarduketa auetan edeŕki erakutsi zun Moxe’k, Yaube’ren adiskidetasunean bere burua noraño eraman zun. Yainkoari egindako bidegabekeriak baŕne-baŕneraño saŕtzen zitzaizkion Moxe azkutsuari. Ixraeldaŕek ere igaŕi zioten Moxe’ri, Yaube’rengana maitati zala; eta, estualdietan Yaube’rekin yardunean zala, otoitzen Moxe’ren besoak aultzen ba’ziran, eŕikoak laisteŕ leyatzen ziran Moxe sorozteko otoitzean iraun zezan; eta, aren eskariak aintzakotzat aŕtzen zitula, Yaube’ ren aseŕea ibitu zedin.
  2. Oŕa, beraz, gorago esana, Moxe’ren itzala asko luzatzen dala (33). Gutun ontan asi, eta Itun Zâŕ osoan zeaŕ bait-doa. Ixrael-eŕiaren aukeratzea, beronekin Yaube’k asmatutako Ituna edo Elkaŕgoa, eta zintzotasunean irauteko Ark emandako arauak, ez bait-dira gutun onen oŕiak isteaz amaitzen. Mesia agertu arte Ixrael Yaube’ren kutuna izango da: Ark burututako Itunak zutik iraungo; Arauak ere bete beaŕ. IESU-Kisto’k Itun Beŕia zuti dezanean, Abraham’engandiko sinismenean sendo zeudenak aŕtuko ditu bere baŕuan. IESU-Kisto ez bait-zan ezer poŕokatzera etoŕi, Mt. 5, 17: lên-lênagoko bete beaŕ aginduak ontzat aŕtu ditzagun.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper