Olabideren Biblia

APAIZENA

PDF-a ikusi

[Sarrera]

  1. Itun-Zâŕ’eko apaizak, Lebi’ren leñukoak ziran. Idazti oni izena nola datoŕkion asmatzen, ez da zaľa: apaizak yauresketan zelan ari, zer egin eta beste zertxo asko aipatzen bait-dira. Beste izkeretan «Lebi’taŕena» deritza. Emen aipatzen diranak, auŕeko idaztiaz zer ikusi ba-dute: biok opariaz diardutenean, batez ere.

Moxe’k apaizei idazti onetako arauak, ez zizkien aldi motxeko epean eman. Oŕela, gauza ta gai ber-bera ta bat, une askotan aipatua ikusi oi da. Idazti onen len-eŕoak, Ixrael eŕiaren aspaldi-aspal diraño luzatzen dira: Yaube yauresten ere, ayek antziñatik asi bait-ziran; eta Moxe’k apaizentzat eman zitun arauak, asko beintzat, lengo oitura zâŕen usayeko dira.

  1. Ogen dagigunean, Yaube’ren auŕean koska soŕtzen zaigu: (42) Aren eta gure artean negu gogoŕa asten da. Koska ori berdindu guraz eta negua txukatu beaŕez, Ari zerbait eskeintzea azkaŕ asmatzen degu: oŕela, uskurtzako eginbeaŕik beñena ta garayena, Yaube’renganako oparia da: Ua yaurestea. Yauretsiz, Aren adiskidetasuna ere iritxi nai degu, ortarako beaŕ dan damutasunaz geron biotza garbitzen dugularik. Azkenik, gogoa txukun, Aren ongiak aŕtzeko gai dedintzat: Ua guzi-oroen Yabe bakaŕa bait-da; ta Ark bere adiskideak ez ditu zapuzten; eta auengan azaluskeria ezin ikusi du, alaxe bait-dio Igaŕleen aoz: Is. 1, 11’tik 20’raño; Er. 5, 8; eta abaŕ. Eta «Miserentissimus Redemptor»: Acta Ap. Sed. XX. 170’oŕial. lenengo goi-zatia (1928).
  2. Moxe’k, beraz, lendik egiten zana, arau zuzenen babesean ezaŕi zun, eta Yaube’rekiko aŕtu-emanak eŕexagotu zizkigun. Guztiak era berdiñean ari ziralarik, elkaŕ xuxpeŕtzeko ikasbidea ere izango bait-zuten.

Garai artako ekandu asko, orain, gure egunetan, ez daude zutik. Gerta leiguke, beraz, oitura edeŕ ayek uleŕ beaŕez ametsetan astea; alegia, ayetan irudi-antz yasotzaľeak aŕki beaŕez ibiltzea. Oŕelakoetan okeŕ belduŕik ez izateko, onako auxe yakin beaŕ dugu: idazti ontan agertzen zaizkigun oikun eta aztura bikañen bitartez, ordukoak lei ta zaletasun bat zerabilten: Yaube’ri yauresketa biribil, osoa ta edeŕa agertu. Ori guk eŕezago genegike, Yesu Kisto Gure Yaunak eguŕean zintzilik Aitari eskeñi ziona, maitasun gaŕtsuz beŕituz.

  1. Idazti au, onela banatu diteke:

1) Eskeñiei buruzko arauak: 1’tik 7’raño. Opari ta eskeingaluak bost eratakoak dira: a) eŕoparia;-g) barazki-oparia;-k) gentza-oparia;-y) erin-oparia; ta azkenik, ixun-oparia.

2) Apaizen aukeraketa ta ayek gantzutzea: 8’gaŕenetik 10’raño. Nadab eta Abiu zigoŕtuak. Arau batzu.

3) Arauz garbi izateari buruz: 11´tik 16’ra. Yanari garbiak. Amabeŕien eginbeaŕak. Legenaŕa. Soñeko ta bizitokietako kutsuak. Beste eritasun batzu.

4) Guren izateari buruz: 17’tik 23’ra.-a) eŕiaren deuntasuna;-g) apaizen gurentasun berezia;-k) egun ta yai aundiak.

5) Beste agindu ta erantzunkizun batzu: 23’gaŕenetik 27’ra. Yauretxolako argimutil eta ogiak. Biraolarien auŕka. Atseden urtea ta yobel urtea. Esangiñak onetsi. Biuŕien amai gaiztoa. Ziñitzak eta amaŕenak.

1

Eŕopariak

  1. Yaube’k Moxe’ri deituta, Aitoŕ-Etxolatik itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: zuetako norbaitek oparitzat Yaube’ri abere bat eskeñi dezaionean, abelgoŕitik edo gibeŕitik izan bedi oparia. *
  3. Eŕoparitzat eskeintzen diona, abelgoŕiren bat ba’litz, ordots bedi ta naŕiorik gabe, ta yauretxolako atauŕean eskeñi beza, Yaube’ren aitzinean adeigaŕi izateko.
  4. Ta eskua buruan ezaŕiko dio, eŕoparia eringaŕitzat onaŕtu dakion.
  5. Gero txekoŕa Yaube’ren auŕean ilko du, ta Aaron’en seme apaizek odola eskeñi ta yauretxolako atauŕean dagon eŕopa-mai gañean ingurutik ixuriko dute.
  6. Oŕezkero, txekoŕa laŕutu ta zati egin beaŕa da.
  7. Ta Aaron apaizaren semeek, sua opamai-gañean ta eguŕa su-gañean metatu ondoren,
  8. zatiok, buru ta gantzarekin, eguŕ meta onen gañean yaŕ bitzate.
  9. Ta eŕai ta ankak urtan ikuzi ondoren, dana opamai gañean apaizak eŕeko du. Usai gozoko oparia Yaube’rentzat. *
  10. Gibeŕitik, oparia bildots edo antxume bat ba’litz, ordots izan bedi, naŕiorik gabe.
  11. Eskeintzaľeak Yaube’ren auŕean ilko du, opamayaren ipaŕalderuzko alboan; ta aren odola apaizek, Aaron’en semeek, opamai gañean ingurutik ixuriko dute.
  12. Gero zati egin beaŕa da, ta zatiok, buru ta gantzarekin, opamai gañeko sendoŕaren gañean apaizak yaŕ bitza;
  13. ta eŕai ta ankak urtan ikuzi ondoren, dana eskeñi ta opamayan eŕeko du. Usai gozoko oparia Yaube’rentzat.
  14. Yaube’ri eskeñitako eŕoparia egaztiren bat ba’litz, uxapal edo usakumea bedi. *
  15. Apaizak egaztia opamaira berama, ta lepo egiñik, aren odola opamayaren orman tantaka iñosten utzi ta opamayan eŕe beaŕko du. *
  16. Esteak beren ziriñekin, beŕiz, ari kendu ta opamai ondoan ekalderuntz eŕaustegira yauŕti bitza.
  17. Gero egaetan sakail bana egingo dio, erauzi gabe, ordea, ta opamaiko sendoŕaren surtan eŕeko du. Usai gozoko oparia Yaube’rentzat.

2

Minhak edo odolgabeko opariak

  1. Yaube’ri norbaitek odolgabeko oparia eskeñi ba’lio, minha ori irin lorea bedi; gañetik olioa bixurio, ta aren gañean luŕin-lerdoa ipiñi beza. *
  2. Apaiz Aaron’daŕei bekaŕkie; ta apaizak olioztutako iriñetik aurtara bat eta luŕin-lerdo guzia aŕturik, opamayan eŕe bitza. Usai gozoko eŕoparia Yaube’rentzat. *
  3. Enparau guzia Aaron’ena ta aren semeena izango da, ta Yaube’rentzako oparietan guren-gurena daiteke.
  4. Oparitzat eskeñia labean eretakoa ba’litz, olioz oretutako irin-lorezko otiľak eta olioz gañetik zirpizindutako opiltxo artzigabeak izan beitez opari. *
  5. Zure oparia zartaiñetakoa ba’litz, olioz oretutako irin-lorezkoa ta artzigabea izan bedi.
  6. Zatitu ezazu ori ta olioa gañean ixuriozu; ta ara oparia.
  7. Oparia matxardokoa ba’ litz, irin-lorez ta olioz egiña bedi.
  8. Ta, Yaube’ri eskeintzeko, apaizari auŕkeztu ezayozu,
  9. ta apaizak opamaira daramake, ta oroigaŕitzat eskein beaŕa bereizirik, opamayan eŕeko du. Usai gozoko oparia Yaube’rentzat.
  10. Ta oparitik enparaua Aaron’entzat eta aren semeentzat izango da, ta Yaube’rentzako oparietan guren-gurena daiteke.
  11. Yaube’ri oparitzat eskeñiko zayona, artzigabea izan beaŕa da; iñolako artzirik edo eztirik ez bait-diozu oparitzat eŕeko. *
  12. Oŕelakoak Yaube’ri askintzat eskeñi al dizkiozute, bañan ez zazkio opamayan usai gozoko eŕekintzat eskeñiko.
  13. Oparitzat eskeñi dukezun guzia, gatzez ondu beaŕ duzu ta zure Yainkoaren Itun-gatzik gabe, zure oparirik ez bedi: zure opari guzietan gatza eskeñi beaŕ duzu. *
  14. Yaube’ri askin-oparia eskeintzean, surtan txigoŕtutako galburuak, txorten ta guzi, ta buru gordiñean biŕindutako aleak, zure askiñen opari beitez.
  15. Ta gañean olioa ixuri ta luŕin-lerdoa ipiñi beaŕ duzu. Ori izango da oparia.
  16. Ta apaizak gañetik olioztutako ale-biŕin poxi bat, luŕin-lerdo guziarekin, Yaube’rentzako oparitzat eŕeko du.

3

Gentzopariak

  1. Norbaitek Yaube’ri gentzoparitzat abelgoŕi bat eskeñi nai ba’dio, ordots naiz uŕux, baña naŕiorik gabe bekaŕkio; *
  2. ta bere eskua buruan dazaŕkiolarik, yauretxolako atauŕean lepo egin beza, ta apaiz Aaron’daŕek aren odola opamai gañean ingurutik ixuriko dute.
  3. Ta gentzoparitik Yaube’rentzat eŕetzeko eskeñi bitza sabel-sareko gantza ta eŕayei itsatsitako gantz guzia;
  4. giltzuŕun biak ayen gañeko gantzarekin, ta sarkutzetakoa, giltzuŕunen aldetik aŕtua gibelari itsatsiarekin.
  5. Guziok Aaron’en semeek opamai gañean eŕoparitzat sendoŕaren sutan eŕeko ditute.
  6. Norbaitek Yaube’ri gentzoparitzat gibeŕi bat eskeñi nai ba’dio, dakaŕkiona, ordots naiz uŕux, baña naŕiorik gabea bedi.
  7. Oparia, bildots ba’da, Yaube’ren auŕean eskeñi beza.
  8. Ta bere eskua buruan da zaŕkiolarik, Itun-Etxolako atauŕean lepo egin beza; ta aren odola Aaron’en semek opamai-gañean, inguru, ixuriko dute.
  9. Gentzopari artatik, Yaube’rentzat eŕetzeko gantz-aldeak bereizi beaŕak dira; isats osoa, uzkornotik erauzia; eŕayak estaltzen ditun gantza ta ayei itsatsia; *
  10. giltzuŕun biak gañeko gantzarekin, ta sarkutzetakoa, ta gibel-sarekoa giltzuŕunen aldetik aŕtua.
  11. Guziok apaizak opamai gañean Yaube’rentzako azkuŕitzat eŕeko ditu.
  12. Gentzoparia auntz bat ba’da, eskeintzaľeak Yaube’ri auŕkeztuko dio.
  13. Ta bare eskua buruan dazaŕkiolarik, Itun-Etxolako atauŕean lepo egin bezate; ta aren odola Aaron’en semêk opamai-gañean, inguru, ixuriko dute.
  14. Auntzetik, Yaube’ri opar itzat eskeñi bitza eŕayak estaltzen ditun gantza ta ayei itsatsia;
  15. giltzuŕun biak gañeko gantzarekin, ta sarkutzetakoa, ta gibel-sarekoa, giltzuŕun on dotik ebakia.
  16. Ta apaizak opamayan usai gozoko azkuŕitzat eŕeko ditu. Gantz guzia Yaube’rentzat da.
  17. Edonun bizi zaiteztela, ori izango zaizue betiko legea gizaldirik gizaldi: ez duzute bilgoŕik ez odolik yango.

4

Oaŕkabez egindako utsengatiko opariak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Yaube’ren aginduetan eragotzitako zerbait oaŕkabe burutuz uts egin duna,
  3. apaiz gantzutua ba’da, ta bere utsean eŕia nasi ba’du, berak egindako utsarengatik eringaŕitzat zekoŕ naŕiogabe bat Yaube’ri eskeñi bezayo. *
  4. Zekoŕa Itun-Etxolako atauŕera Yaube’ri auŕkezteko berama ta buruan eskua dazaŕkiolarik, Yaube’ren auŕean lepo egin beza.
  5. Ta apaiz gantzutuak zekoŕaren odola aŕtu ta Itun-Etxolara saŕtu.
  6. Ta beatza odol artan bustirik, Yaube’ren auŕean odola, yauretxolako eŕezeluntz, zazpitan zirpizindu beza.
  7. Gero, Yaube’ren auŕean, yauretxolan dagon luŕin-mayaren adaŕak odol artaz igurtzi bitza, ta gañerako odol guzia Itun-Etxolako atauŕean dagon eŕoparientzako mai-baŕenean ixuri beza.
  8. Ta eringaŕitzat kendu bezayo zekoŕari gantz guzia; eŕayak estaltzen dituna ta ayei itsatsia;
  9. baita giltzuŕun biak, gañeko ta sarkutzetako gantzarekin, ta gibel-sarea bere gantzarekin,
  10. gentzoparietako zekoŕari kentzen zayon bezela; ta guziok apaizak eŕopamayan eŕeko ditu.
  11. Bañan zekoŕaren laŕua, aragi guzia, burua, ankak, esteak eta korotza:
  1. zekoŕ osoa, beraz, eŕautsa botatzen dan toki garbira   kapaŕditik atera ta sendoŕ baten gañean eŕa beza. *
  2. Yaube’ren aginduetan eragolzitako zerbait oaŕkabe burutuz, Ixrael osoak uts egin ba’du,
  3. egindako uts ori nabari litzayokenean, zekoŕ bat Yaube’ri eringaŕitzat eskeñi bezayo. Itun-Etxolara berama,
  4. ta Yaube’ren zaŕek beren eskuak zekoŕari buruan ezaŕirik Yaube’ren auŕean lepo egiña bedi. *
  5. Ta apaiz gantzutuak aren odola yauretxolan saŕtu,
  6. ta odol artan bere beatza bustirik, Yaube’ren auŕean eŕezeluntz zazpitan zirpizindu beza,
  7. ta yauretxolan, Yaube’ ren auŕean dagon opamayaren adaŕak odol artaz igurtzi bitza; ta enparauko odol guzia yaur etxolako atauŕean dagon eŕopamai baŕenean ixuri beza.
  8. Ta gantz guzia kendurik, opamai-gañean eŕeko du.
  9. Orotan zekoŕ oni erin-zekoŕari egin ziona egin beaŕ dio; au ua bezelaxe erabiľiko du. Oŕela, ta ayen alde apaizak otoi egiñez, beren utsegiña Yaube’k asketsiko die.
  10. Ta zekoŕakapaŕditik atera, ta lenbiziko zekoŕa bezela eŕeko du; au da eŕiarentzako erin-oparia. *
  11. Bere Yaun Yaube’ren aginduetan eragotzitako zerbait oaŕtzeke burutuz uts egin duna nagusietako bat ba’da,
  12. bere utsa autemandakoan, akeŕ naŕiogabe bat oparitzat eskeñi beza.
  1. Ta bere eskua akeŕaren buruan ezaŕirik, eŕopatokian lepo egingo du, Yaube’ren auŕean: ori izango zayo erin-oparia.
  2. Apaizak bere beatza erin-opariaren odolean bustirik, eŕopa-mayaren adaŕak igurtzi ta gañerako odola eŕopamai baŕenean ixuri beza.
  3. Ta gero gantz guzia, gentzopariena bezela, opamai gañean eŕeko du. Oŕela apaizak aren alde eriñopa egiñik, ogena asketsiko zayo.
  4. Lagunabaŕeko bat, Yainkoaren legean eragotzitako zerbait oaŕkabe burutuz, egindako utsaren ogenduntzat auŕkitzen ba’da,
  5. bere utsaz oaŕtutakoan, antxume uŕux naŕiogabe bat oparitzat ekaŕi beaŕ du,
  6. ta aren buruan bere eskua ezaŕirik, eŕopatokian, Yaube’ren auŕean, lepo egin beza.
  7. Ta apaizak antxumearen odoletan beatza bustirik, eŕ opamayaren adaŕak igurtzi ta osterantzeko odola eŕopamai baŕenean ixuri beza.
  8. Gero apaizak gantz guzia, gentzopariena bezela, kendu ta Yaube’rentzako usai gozotzat eŕe beza. *
  9. Arkume bat ogengatik oparitzat eskeintzen ba’du, naŕiorik gabeko uŕuxa bedi.
  10. Ta aren buruan bere eskua ezaŕirik, eŕopariak lepo egiten diran tokian, eringaŕitzat lepo egin beza.
  1. Ta apaizak arkumearen odoletan beatza bustirik, eŕopamayaren adaŕak igurtzi ta enparauko odola mai beraren baŕenean ixuri beza.
  2. Gero gantz guzia, gentzopariena bezela, kendurik, opamaiko Yaube’ren surtan apaizak eŕeko du. Oŕela apaizak aren erinketa burutuko du, ta eskeintzaľeari bere utsegiña asketslko zayo.

5

Beste zenbait opari

  1. Ebazlearen agindua auzian adituta, yazoa ikusi edo bestela ezagunik, bere aitoŕa ukatuz uts egiten dunak, gaiztakeri au nozituko du.
  2. Satsu zerbait, adibidez iize, abere edo naŕasti satsu baten kaskia, oaŕkabe ikutzen duna, satsu ta ogendun gelditzen da;
  3. baita gizakia loitzen dun edozein giza-ermañu oaŕkabe ta gero baizik autemateke ikutzen duna, satsu ta ogendun gelditzen da.
  4. Zin egin oi dan arazoetan norbaitek on edo gaitzerako beaŕ dan oaŕik gabe ta gero baizik autemateke zin dagiña, ogendun galdituko da.
  5. Oŕ ba, uts auetako edozeñez ogendun auŕkitu leitekenak, bere uts egiña aitoŕtu beza,
  6. ta uts oŕen eringaŕitzat, artaldeko uŕux bat, ardi naiz auntz, eskeñi beza.
  7. Ta ardi edo auntz bat iristeko eskuarterik ez ba’ du, utsarengatik erin-oparitzat uxapal bi edo usakume bi Yaube’ri bekazkio; bata utsar engatik eta bestea eŕoparitzat,*
  8. apaizari ekaŕi beaŕ dizkio; ta erinketarakoa eskeñiko du auŕena. Burua autsi bezayo gaŕondoan, itzindu gabe, ordea.
  9. Gero, aren odolez opamayaren ormak zirpizinduko ditu, ta enparauko odola, opamai baŕenean ixuriko du. Au da erin-opa.
  10. Beste egaztia, beŕiz, eŕ oparitzat, oi danez, eŕko du. Oŕela apaizak aren erinketa burutuko du, ta eskeintzaľeari bere uts egiña asketsiko zayo.
  11. Uts egin dunak, uxapal bi edo usakume bi eskeintzeko eskuarterik ez ba’du, erin-oparitzat eskeintzeko, epa amaŕen bat irin ekaŕiko du; ta, ogen oparitzat bait-da, ez du gañean olioa ixuri edo luŕin-lerdoa ipiñi beaŕ.
  12. Iriña apaizari auŕkeztuko dio; ta apaizak aurtara bat aŕtu, ta opamai gañean Yaube’rentzat oroigaŕitzat eŕeko du.
  13. Oŕela gizon onen erinketa burutuko du, ta gizonari bere uts egiña asketsiko zayo. Ta enparaua, minhelan bezela, apaizarentzat izango da.»

Opariak oraindik

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Yaube’ri eskeñitakoetan, oaŕkabe uts eginda, norbait ogendun izan ezkero, erin-oparitzat Yaube’ri artaldeko âri naŕiogabe bat ekaŕi beaŕ dio bere utsarengatik, arenbateko zilaŕa yauretxolako sikeletan zure iritziz zenbatuz. *
  3. Ta uts egiñaren ordaña biurtu beza, bostetik bat apaizarentzat geituz. Oŕela apaizak gizon aren erinketa, aria oparitzat eskeñiz, burutuko du, ta gizonari bere uts egiña asketsiko zayo.
  4. Norbaitek Yaube’ren aginduetan eragotzitako zerbait oaŕkabe burutuz uts ba’ dagi, bere uts egiña nozituko du.
  5. Ortarako, apaizari on deritzayoken ari naŕiogabe bat artaldetik ekaŕi beaŕ dio. Ta apaizak gizon aren orde utsaren erinketa burutuko du, ta gizon ari bere uts egiña asketsiko zayo.
  6. Utsengatikako opari da au, Yaube’ri uts egin bait-dio».
  7. Yainkoak oraindik Moxe’ ri itz egin zion ziotsalarik:
  8. «Norbaitek maľegua edo baikuntza edo ari ostua ukatuz, edo beste nolabait, urkoari kalte ba’dagio,
  9. edo soñeko aŕkitua ez itzuli, edo-ta gizonek ainbestetan ogen dagin artaz gezuŕ-ziña egin ba’dio, *
  10. orla yardunez ogendun danak, maľegua, baikuntza, ebatsia, aŕkitu izandakoa esku dunari oso-osorik itzuli bezayo.
  11. Orobat, gezuŕ-ziñetik atera dun etekin-irabazia okeŕ-yasaleari zintzoki bemayo. Are oraindik; bosten bat erantsirik, egun berean, oro okeŕ-galera yasan dunari biuŕ bekio.
  12. Ordañez, Yaube’ri, zeroŕen iritziz, âri yatoŕ bat bekaŕkio.
  13. Apaizak, ostera, Yaube’ ren auŕean, eskeintza egingo du, ta bere eŕuak soŕtu zion ordain-beaŕa osatua izango da.»

6

Utsarengatiko eriñopa

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Aaron’i ta aren semeei agindu au egiezu: Oŕa eŕopari legea: Eŕoparia opamai-gañean gau osoan sutan dagoke goizeraño. Ta opamaiko sua bertan ixiorik egongo da. *
  3. Goizean apaizak, liñozko soñekoa yantzirik eta bere aragia liñozko iztaŕ-zapiz esta lirik, mai-gañean eŕetako opari aren autsa kendu ta mai-ondoan yaŕ beza.
  4. Gero bere yazkiak erantzirik eta besteak yantzirik, eŕautsa kapaŕditik etera ta toki garbi batera eramango du.
  5. Sua, beŕiz, opamayan ixiorik gelditu bedi itzaltzeke, ta goiz oro apaizak artan eguŕa eŕeko du, ta gañean eŕopa yaŕi ta aren gantza gentzoparitzat ketaraziko du.
  6. Sua mai-gañean ixiorik egon beaŕa da beti; bein ere ez bedi itzali.
  7. Ara, beŕiz, minharako legea. Aaron’en semeek auŕkeztuko diote Yaube’ri opama yaren auŕean. *
  8. Artatik apaizak aurtara bat irin-lore arentzako olioarekin eta gañeko luŕin-lerdo guziarekin aŕtuta, opamai gañean Yaube’rentzat usai gozoko oroigaŕitzat ketaraziko du.
  9. Minhatik enparaua Aaron’ ek eta aren semeek yango dute. Artzirik gabe ta toki deunean, Itun-Etxolako espaŕuan yan beaŕa da.
  1. Ez da azkaŕiarekin eŕeko. Au da, Niretzat eŕtzen diranetik, ayei damayedana. Guren-gurena da minha au; ogengatiko ta utsengatikoa bezela.
  2. Aaron’en seme guziek artatik yango dute. Bego au betiko legetzat zuen gizaldietan Yaube’rentzako opariei buruz. Ayetan dana deunetsi beaŕa da.»

Apaiz gantzuketako opariak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Au da, beŕiz, Aaron’ek ta aren semeek, beren gantzuketako egunean, Yaube’ri eskeñi beaŕ diotena: epa amaŕen bat irin-lore egun oroko oparitzat: erdi bat goizean, ta bestea aŕatsaldean. *
  3. Zartaiñean olioz atondu beaŕa da, ta oretuta auŕkeztu ta usai gozoko zatitan Yaube’ri eskeñiko diozu.
  4. Ta opari au Aaron’en ondoren apaiz gantzutua daiteken Aaron’daŕak eskeñiko du. Betiko legetzat ori egingo da Yaube’rentzat; opari osoa eŕea izango da.
  5. Ta apaizen opari guziak osorik eŕeak izan beaŕ dira; ez dira yanak izango.»

Erin-oparitik apaizena dana

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Aaron’i ta ayen semeei esayezu: Au da eriñopaz legea: eŕopariak eta erin-opariak toki berean Yaube’ren auŕean lepo egin beaŕak dira, deun-deuna da-ta.
  3. Apaiz eriľeak opari au yango du; toki deunean gero, Itun-Etxolako espaŕuan.
  4. Aren aragia ikutuko lukena, deunetsia izango da. Ta aragi artatik yazki-gañera odola yauziko ba’litz, yauzi litzayoken unea toki deunean ikuzi beaŕa da.
  5. Ta buztiñezko eltzean egosi ba’da, eltze ori puskatu beaŕa da; kupeŕezkoa ba’da, beŕiz, urez ikuzi ta garbitua.
  6. Apaizeneko gizonezko guziek yango dute; deun-deuna da-ta.
  7. Bañan erinketa yauretxe an burutzeko, erin-opariaren odola Itun-Etxolara eraman beaŕa danean, ez bedi aren aragia yan; surtan eŕe beaŕa da.»

7

Ordain-oparietan apaizena dana

  1. «Au da ordain-opariaz legea: deun-deuna, izan ere.
  2. Eŕopariak eta eriñopariak toki berean Yaube’ren auŕean lepo egin beaŕak dira, ta apaizak aren odola opamai inguru ixuriko du.
  3. Opari aren gantz osoa eskeñiko du; isatsekoa ta este-gañekoa;
  4. baita giltzuŕun biak ayen gañeko ta sarkutzetako gantzarekin, ta gibel-sarea bere gantzarekin kendu bitza;
  5. ta guzi oro apaizak mai-gañean Yaube’rntzat eskeñi ta ketaraziko du, uts egiñarengatik oparitzat.
  6. Apaizeneko gizonezko guziek yango dute opari au; toki deunean yango gero; deun-deuna da-ta.
  7. Erin-oparia ta ordain-oparia idekoak dira: lege ber-bera bientzat; oparia, erinketa dagin apaizarena da.
  8. Opariaren laŕua norbaiteketz eŕoparia eskeintzen dun apaizarentzat izango da.
  9. Labean eŕetako ta eltzean edo zartañean atondutako edozein minha, apaiz eskeintzaľe arentzat izango da.
  10. Bañan beste minha guziak, bai olioz oretuak, baita legoŕak ere, Aaron’en seme guzientzat izango dira.»

Gentzoparietan yagon beaŕ dana

  1. «Au da Yaube’ri eskeñiko litzayoken gentzopariaz legea:
  2. eskeŕ egiteko eskeintzen danean, eskeŕ-opariekin olioz oretutako otil ta opil artzigabeak eta olioz eŕetako irin-orea eskeñi beaŕ ditu;
  3. baita ogi artziak ere, gentzoparietan eskeintzen dan eskeŕ-opariarekin.
  4. Edotariko oparitik, zerbait auŕkeztu beaŕ zayo Yaube’ ri terumatzat, eta teruma ori gentzopariaren odola ixuri dun apaizarentzat izango da.
  5. Eskeŕ-gentzopariaren aragia, eskeñi izan dan egun berean, yan beaŕa da, biaramu neko ezer uzteke.
  6. Oparia eskeintzaľearen agintzaŕen edo-ta aren olde onez egiten ba’da, egun berean yan beaŕa da; bañan zerbait gelditu ba’litz, biaramunean yango da.
  7. Ta ordun ere opariaren aragitik zerbait gelditu ba’litz, irugaŕen egunean surtan eŕeko da.
  8. Irugaŕen egun ontan gentzoparien aragitik zerbait yango luken eskeintzalea ez leiteke onetsia, ta oparia ez litzayoke aintzat aŕtuko; nazkagaŕi leiteke ori; ta yango lukenak ogen ori nozituko du. *
  9. Satsu zerbait ikutu luken aragia ezin yan daiteke; surtan eŕe bedi. Aragi garbia, beŕiz, garbi dan edonork yan dezake.
  10. Loiturik dagon iñork Yaube’ri eskeñitako gentz-opariaren aragia yaten ba’du, bere eŕiarengandik erauzia bedi. *
  11. Ta gizaki, lauroñeko edo naŕasti satsuen zerbait ikuťutakoan, Yaube’ri eskeñitako gentzopariaren aragia yango lukena, bere eŕiarengandik erauzi beaŕ da».

Geben batzu gantzari ta odolari buruz

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Idi-bildots-auntzen gantzik ez yan.
  3. Berez edo iizek ildako aberearen gantza, edozertarako erabili dezakezute; ez, ordea, yateko.
  4. Yaube’ri eŕoparitzat eskeintzen zayon edozein abereren gantza yango lukena, bere eŕiarengandik erauzia bedi.
  1. Edonon bizi zaiteztela, ez ezazute egaztien edo beste abereen odola yan.
  2. Edozein odol yango lukena, bere eriarengandik erauzia bedi».

Gentzoparientzako beste arau batzu

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Bere gentzoparia Yaube’ri eskeintzen diona, bere gentzoparitik Yaube’rentzat izan beaŕa, beraxek beramayo.
  3. Aren eskuan auŕkeztu beaŕ du Yaube’ri surtan eskeñi beaŕ zayona; gantza ta bulaŕa; bulaŕa Yaube’ren auŕean tenupatzat zabuntzeko. *
  4. Apaizak gero gantza opamayan eŕeko du; ta bulaŕa Aaron’entzat eta aren seme entzat izango da.
  5. Eskuiko anka ere terumatzat zuen gentzoparietatik apaizari eman beaŕ diozute;
  6. eskuiko anka ori gentzopariaren odol ta gantza eskeñi lituken Aaron’en semearentzat izango da.
  7. Izan ere, tenupako bulaŕa ta terumako anka Ixrael’go semeen gentzoparietatik Nik aŕtu ta Aaron apaizari ta aren semeei, Ixrael’go semeen aldetik, betiko agindutzat ematen dizkiet. *
  8. Au da, Arenganako moŕoitzarentzat Aaron ta aren semeak, Yaube’k uŕbiľerazi zitun egunetik,
  9. Aren aginduz, Ixrael’en semeek eman beaŕ dietena; ta zuen gizaldietan betiko legetzat dagoke».
  10. Au da eŕopariaz, minhaz, ogengatiko opariaz, utsegingatikoaz eta gentzopariaz legea,
  11. mendian Moxe’ri Yaube’k emana, Sinai basoan Ixra el’go semeei opariak Yaube’ri eskeintzeko agindu zienean».

8

Apaiz-gantzuketa

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion: *
  2. «Aŕtu Aaron aren semeekin, yazkiak, gantzuketarako olioa, erin-oparirako zekoŕa, âri biak eta otiľen otaŕea;
  3. ta bildu eŕi osoa Itun-Etxolako atauŕean».
  4. Yaube’k ala agindu, ta Moxe’k ala egin zun. Eŕi osoa Itun-Etxolako atauŕean bildu zan;
  5. ta Moxe’k esan zion: «Yaube’ren aginduz egin beaŕ duzutena auxe da».
  6. Ta Aaron ta aren semeak uŕbiľerazi ta urez ikuzi zitun.
  7. Soñekoa yantzi, itoltzea geŕian lotu, xabusiña gañeratu ta gañean epoda yaŕi ta epodaren itoltzez geŕikatu zion.
  8. Gañean, bulaŕekoa Urim ta Tumim’ekin;
  9. ta aľara deuntzat auŕean uŕezko oltxoa zeukan tuŕua buruan ipiñi zion.
  10. Gero Moxe’k, gantzuketarako olioa aŕturik, etxola ta ango guziak gantzutu ta deunetsi zitun.
  11. Ta opamaya olioz zazpitan zirpizindu zun; ta opamaya, zegozkion guziekin, ta uraska bere idulkiarekin gantzutu zitun.
  12. Ta Aaron, buruan gantzuketarako olioa ixuriz, gantzutu ta deunetsi zun.
  13. Aaron’en semeei ere, uŕbiľerazirik, Moxe'k soñekoa yantzi, geŕikoa ezaŕi ta tuŕua ipiñi zien, Yaube’k agindu zionez.
  14. Ta ogengatiko zekoŕa erakaŕirik, Aaron’ek eta aren semeek eskuak buruan ezaŕi zizkioten;
  15. ta Moxe’k lepo egin zun, ta aren odola aŕturik, artan bustitako beatzez, opamayaren adaŕak inguru guzian igurtzi zitun; ta opamaya oŕela erindutakoan, aren baŕenean odola ixuriz, erin-oparitarako deunetsi zun.
  16. Gero este gañeko gantz guzia, ta gibel-sarea, ta giltzuŕun biak beren gantzarekin aŕturik, opamai-gañean eŕe zitun.
  17. Baña zekoŕa ta aren laŕu, aragi ta korotza kapaŕditik alde eŕe zitun, Yaube’k aginduta zegonez.
  18. Gero eŕoparako aria erakaŕirik, Aaron’ek eta aren semeek buruan eskuak ezaŕi zizkioten,
  19. ta Moxe’k lepo egin zun; ta aren odola opamai gañean inguru ixuri ondoren,
  20. aria bera zatiturik. aren burua ta zatiak eta gantza surtan ketarazi zitun;
  21. ta aren este ta ankak urez garbiturik, ari osoa opamai gañean eŕe zun. Yaube’k Moxe’ri agindu zionez, Yaube’rentzat usai gozoko eŕoparia.
  22. Ta beste aria gantzuketarako erakaŕirik, Aaron’ek eta aren semeek beren eskuak buruan ezaŕi zizkioten;
  23. ta Moxe’k lepo egin zun, ta aren odolez Aaron’en eskui-aldeko belaŕi-gingiľa ta eskui-aldeko esku ta oñaren beatz lodiak busti zitun. *
  24. Ta Aaron’en semeei uŕbiľerazirik, odol berberaz eskui-aldeko belaŕi-gingiľa ta eskui-aldeko esku ta oñaren beatz lodiak busti zizkien; ta gañerako odola opamai-gañean inguru ixuri zun.
  25. Bereala, gantza, isatsa, este gañeko gantz guzia, gibel-sarea, giltzuŕun biak beren gantzarekin, ta eskuiko anka aŕtu zitun.
  26. Ta Yaube’ren auŕean ziran otiľen otaŕetik otil bat, olioz oretutako opil bat eta talo bat atera, ta gantz ta ankaren gañean ipiñi zitun.
  27. Ta guziok Aaron’en eskuetan ta aren semeenetan yaŕirik, Yaube’ren auŕean tenupatzat gorgoñatu zitun.
  28. Gero Moxe’k aren eskuetatik aŕtu ta opamayan eŕopa-gañean eŕe zitun. Oŕa usai gozoko oparia Yaube’ri surtan eskeñia.
  29. Ta bereala Moxe’k ariaren bulaŕa aŕtuta Yaube’ren auŕean tenupatzat gorgoñatu zun; au baitzan apaiz-adeluko aritik Moxe’ren laiña, Yaube’k Moxe’ri agindu zionez.
  30. Ondoren, gantzuketarako oliotik eta opamai gañeko odoletik aŕtu, ta ayetaz Aaron ta aren yazkiak, eta aren semeak eta ayen yazkiak zirpizindu zitun.
  31. Gero Moxe’k Aaron’i ta aren semeei esan zien: «Aragia Itun-Etxolako atauŕean egosi, ta bertantxe yan ezazute apaiz-adeluaren otaŕeko ogiekin. Au bait-zan Yaube’ren agindua: Aaron’ek eta aren semeek yango dute.
  32. Aratuzkiñak eta otondoak, beŕiz, surtan eŕe itzazute.
  33. Ta zazpiuŕenean Itun-Etxolako saŕgutik ez zaitezte irten; arean, zuen adeluko egunak bete daitezan arte; zuen adelua zazpi egunez burutuko bait-da.
  34. Gaur egin dana zazpi egunotan egin beaŕ da, Yaube’ren aginduz.
  35. Itun-Etxolako atondoan gau ta egun zazpi egunez Yaube’ren auŕean zai egon beaŕ duzute ez iltzeko; onela agindu zait».
  36. Aaron’ek eta aren semeek, Yaube’k Moxe’ren bitartez agindutako dana egin zuten.

9

Apaiz beŕien askiñak

  1. Zortzigaŕen egunean, Moxe’k Aaron, aren semeak eta Ixrael’go elduenak deitu zitularik,
  2. Aaron’i esan zion: «Zekoŕ bat aŕtu erin-oparirako ta ari bat eŕoparako, naŕiogabe biak, ta Yaube’ren auŕean eskein itzazu.
  3. Ta Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Aŕ itzazute; akeŕ bat ogen-erinketarako, ta zekoŕ bat eta âri bat, naŕiogabe ta urtekoak biak, eŕoparako,
  4. ta idi bat eta ari bat gentzoparako, ta olioz zirpizindutako manharekin. Yaube’ri eskeñi izkiozute, Yaube gaur azalduko bait-zaizue».
  5. Moxe’k agindutakoa, beraz, Itun-Etxolaren auŕera eraman zuten; ta eŕi osoa uŕbildu ta Yaube’ren auŕean auŕkeztu zan.
  6. Moxe’k esan zien: «Ara Yaube’ren aginduz egin beaŕ duzutena, Aren aintza azaldu dakizuen».
  7. Ta Aaron’i esan zion: «Opamaira uŕbil zaitez, ta egitzizu zure erin-oparia, ta zure eŕoparia zeroŕen ta eŕiaren erinketarako, eŕiaren emaria auŕkeztu ta aren erinketa egizu, Yaube’k agindu dunez».
  8. Aaron’ek, beraz, opamaira uŕbildurik, ogengatiko zekoŕa bere alde il zun.
  9. Aaron’en semeek odola ekaŕi zioten; ta Aaron’ek, artan bustitako beatzez, opama yaren adaŕak igurtzi ta odola opamai-baŕenean ixuri zun.
  10. Ta ogengatiko opariaren gantza, giltzuŕunak eta gibel-sarea opamai-gañean ketarazi zitun, Yaube’k Moxe’ri agindu zionez.
  11. Aragi ta laŕua, beŕiz, kapaŕditik alde surtan eŕe zitun.
  12. Gero eŕopakizuna il zun; ta Aaron’en semeek odola ekaŕi ziotelarik, opamai gañera inguru zirpizindu zun.
  13. Ta zekoŕa zati egiña buruarekin an ipiñirik, surtan eŕe zun.
  14. Ta este ta ankak ikuzitakoan, opamai gañean ere zitun.
  15. Gero eriaren oparia eskeñi zun. Eŕiaren ogengatikako akeŕa aŕtu ta lepo egindakoan, lengo oparia bezela, eringaŕitzat eskeñi zun.
  16. Ta berebat eŕoparia, lengoak bezela, eskeñi ta il zun.
  17. Minha ere auŕkeztu zun, ta aurtara bat artatik aŕtu ta goizeko eŕopariarekin opamai-gañean ketarazi zun.
  18. Gero, eŕiaren gentzoparitzat, zekoŕa ta aria lepo egin zitun. Aaron’en semeek odola zeramayoten, ta berak opamai-gañean inguru zirpizindu zun;
  19. ta zekoŕaren alde gantzatsuak, isats, sabel-sare, giltzuŕun ta gibel-sareak
  20. ayen bulaŕ gañean ipiñirik, Aaron’ek opamai gañean ketarazi zitun.
  21. Bulaŕa ta eskuiko anka, beŕiz, Aaron’ek Yaube’ren auŕean tenupatzat gorgoñatu zitun, Yaube’k Moxe’ri agindu zionez.
  22. Gero Aaron’ek, eskua eŕiarengana yasorik, taldea onetsi zun; ta eriñopa, eŕopa ta gentzopa egindakoan yetxi zan.
  23. Moxe ta Aaron Itun-Etxolara saŕtu ziran, ta irtendakoan, eŕia onetsi zuten. Ordun Yaube’ren aintza eŕi osoari ageri izan zitzayon. *
  24. Ta Yaube’ren auŕeandik soŕtutako su batek eŕopa ta gantzakiak opamai gañean irentsi zitun. Ta eŕi osoak, ori ikusita auzpezturik, Yaube goretsi zun.

10

Nadab eta Abiu

  1. Aaron’en seme Nadab  eta Abiu’k luŕiñontzi bana aŕtu zuten, ta ayetan sua luŕin-leŕdoarekin ipiñirik, Yaube’k agindurikoa ez zan su aŕunt ori, Yaube’ren auŕean eskeñi zioten. *
  2. Baña Yaube’ren auŕpegitik soŕtutako gaŕ batek txigoŕtu zitun; ta Yaube’ren auŕean il ziran.
  3. Ta Moxe’k Aaron’i esan zion: «Deunetsia izango naiz uŕbiltzen zazkidanetan, ta goretsia eŕi osoaren begietan». Ta Aaron isiľi zan. *
  4. Moxe’k Misael ta Elisapan, Aaron’en osaba Oziel’en semeei deitu ta esan zien: «Zatozte, ta zuen anayak yaur etxolatik kendu ta kapaŕditik uŕutiratu itzazute». *
  5. Eldu ziran, beraz, ta (iľotzak) beren soñekoekin atera zituten kapaŕditik, Moxe’k agindu zienez.
  6. Ordun Moxe’k Aaron’i ta aren seme Eleazar ta Itamar’i esan zien: «Ez erantzi buruok; ez uŕatu yazkiok; bestela ilko ziñakete, ta Yaube’ren aseŕea eŕi osoaren gañean letoŕke. Bego zuen anayentzat, Ixrael’ en seme guzientzat, Yaube’k burututako eŕealdiaz negaŕ egitea. *
  7. Itun-Etxolako atauŕetik ez irten, il ez zaitezten; Yaube’ ren olioz gantzututa bait-zaudete». Ta ayek dana Moxe’k agindu zienez egin zuten. *

Apaizen eginbeaŕak

  1. Yaube’k Aaron’i itz egin ta esan zion:
  1. «Itun-Etxolarakoan ez duzute ardorik naiz beste ordigaŕirik edango, ez zuk, ezta zure semeek ere, il ez zaitezten. Bego au betiko erabakita zuenean gizaldirik gizaldi,
  2. deuna aŕontetik ta garbia satsutik bereizi, ta, *
  3. Moxe’ren bitartez, Ixrael’go semeei Yaube’k emandako agindu guziak irakatsi al ditzazuten.
  4. Moxe’k Aaron’i ta gelditzen zitzazkion semei, Eleazar ta Itamar’i esan zien: «Yaube’ri eŕetakoetatik enparauko minha aŕtu ta opamai-ondoan yan ezazute, deun-deuna da-ta.
  5. Toki deunean, beraz, yango duzute; ori bait-da zuri ta zure semeei Yaube’ri eŕetakoetatik dagokizuen laiña; onela agindu zaidalako.
  6. Tenupako bulaŕa ta teru mako anka ere, toki garbi batean yango dituzute, zuk eta zure seme-alabak zurekin; eskubide ori Ixrael’daŕen gentzopariei buruz emana izan zaizuelako.
  7. Berek, surtan eŕe beaŕ dan gantzaz osterantzean, terumako anka ta tenupako bulaŕa ekaŕiko ditute, Yaube’ren auŕean gorgoñatuak izan dai tezan; ta gero betiko eskubidez zuretzat eta zure semeentzat izango dira, Yaube’ren aginduz».
  8. Moxe ogen-ariaren biľa ibiľi zan; ta ara! aria eŕea zan. Beraz, aseŕetuta, Aaron’i ta aren seme biziei, Eleazar ta Itamar’i esan zien:
  9. «Zergatik ez duzute toki deunean ogen-aria yan, deun-deuna dan ezkero, ta eŕiaren gaiztakeria nozitu ta Yaube’ ren auŕean erindu zenezaten Yaube’k eman dizuen ezkero?
  10. Argatik, ba, ez da aren odola yauretxolara eramana izan; ta agindu zienez, toki deunean yan beaŕ zenuten».
  11. Aaron’ek Moxe’ri esan zion: «Begira: gaur beren ogen-oparia ta beren eŕopa Yaube’ren auŕean auek eskeñi dizkiote, ta gertatu zaidanaren ondoren, nola yango nuke gaur ogen-oparia? Atsegingaŕi ote litzake ori Yaube’ren begietan?»
  12. Moxe’k itzok eutzunda, ontzat aŕtu zitun.

11

Abere garbiak eta satsuak

  1. Yaube’k Moxe’n ta Aaron’i itz egin ta esan zien:
  2. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezute: Luŕeko abere guzietatik auek dira yan ditzakezutenak:*
  3. lauroñekoetatik, ausnaŕtzaľe apobikoitz guziak yan ditzakezute.
  4. Baña, ausnaŕtzaľe naiz apobikoitz dirala ere, ez yan uŕenok: kamelua, ausnaŕtzaľe izan aŕen, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat;
  5. usintxa, ausnaŕtzaľe izan aŕen, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat;
  6. erbia, ausnaŕtzaľe izan aŕen, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat;
  7. urdea, apobikoitz izan aŕen, ausnaŕtzaľe ez dalako; satsu bego zuentzat.
  8. Ez yan ayen aragirik; ez ikutu ayen kaskirik: satsu beude zuentzat.
  1. Ona emen ureko pistietatik yan ditzakezutenak; itxasoan edo ibayetan bizi diran ta egatx-ezkatunak dituten guziak yan ditzakezute.
  2. Nazkagaŕi izan beaŕ zazkizue, ordea, itxaso-ibayetan egatx-ezkatarik gabe bizi diran naŕasti ta edotariko pistiak.
  3. Nazkagaŕi beude zuentzat: ez yan ayen aragirik; iguin ayen kaskia.
  4. Uretan egatx ta ezkatarik gabe bizi dan guzia, zuentzat nazkagaŕi da.
  5. Ona emen egaztietatik iguindu beaŕ dituzutenak; ez bitza iñork yan; nazkagaŕi dira-ta: aranoa. eŕoya, sayaŕea; *
  6. unaina, ta sapelats mota guziak,
  7. bele mota guziak,
  8. egalpeŕa, ontza, antxieta, sai mota guziak,
  9. motzoloa, ibisa, potoŕoa,
  10. lepazaľua, pelekena, zertzeta,
  11. amiamokoa, gartze mota guziak, basoľaŕa ta saguzaŕa.
  12. Lau oñez dabiľen edozein mamu egadun, zuentzat iguingaŕi bego.
  13. Lau oñez dabiltzan mamu guzietatik, luŕgañean yauzteko beste anka bi dituzketenak bakaŕik yan ditzakezute.
  14. Beraz, uŕenok yan ditzakezute: edotariko oti, txaiskuŕ, argol ta agabak. *
  15. Lau oñez dabiľan beste edozein mamu egadun, iguingaŕi bego zuentzat.
  16. Uŕenok ere satsugaŕi izango zazkizue: ayen kaskia ikutuko lukena satsu geldituko da aŕatseraño;
  17. ta kaski ayetako zerbait leroakenak, bere yazkiak ikuzi beaŕ ditu, ta aŕatseraño satsu dagoke.
  18. Ausnaŕtzaľe ez diran apodunek, apoa erdibitua ez ba’ dute, satsu dira zuentzat; ta alakoren bat ikutzen duten guziak satsu gelditzen dira.
  19. Lauroñekoetatik ibiltzean oñazpia luŕari dazaŕkioten guziak, satsu beude zuentzat; ta ayen iľotza ikutuko lukena, satsu dagoke aŕatseraño.*
  20. Ta ayen iľotza leroakenak, bere yazkiak ikuzi beaŕ ditu; ta aŕatseraño satsu dagoke; satsu beude zuentzat.
  21. Ona emen luŕean igika ari diran patarietatik zuentzat satsu diranak: erbiñudea, sagua ta edotariko naŕastiak;
  22. anaka, koah, letaa, homet, eta tinxemet. *
  23. Auek dira patari guzietatik zuentzako satsuak. Ayen kaskia ikutuko lukena, satsu geldituko da aŕatseraño.
  24. Ta ayetako bat amaituta gero, lanean erabiltzen dan zurezko tresna, yazki, laŕu edo zoŕo batean ba’leroa, oŕako ori satsu geldituko da: urez ikuzita ere, aŕatseraño satsu egon beaŕa da; ta oŕezkero garbia daiteke. *
  25. Buztiñezko eltze baŕnera erortzen ba’da, baŕneko guzia satsu izango da, ta eltzea puskatu beaŕ duzute.
  26. Ta eltze artako urez egositako edozein yanari ere, satsu izango da. Ta berebat satsu izango da andik ateratako edan leiteken edozer.
  27. Ta alako kaskia gañera letoŕkioken edozer ere, satsu izango da. Eltze edo azpil ba’ litz, irauli beaŕa da; satsu da, ta satsu bego zuentzat.
  28. Ituŕi ta urtegiak bakaŕik garbi geldituko dira; osterantzeko edozer, ayetako kaskiz, satsu egingo da. *
  29. Ereiteko azian ayen kaskia ba’da, azia garbi gelditzen da.
  30. Bañan urez bustia dalarik, kaskia gañera ba’datoŕkio, satsu izango da zuentzat azi au.
  31. Yateko zenuten abere bat berez amaitu ba’da, aren iľotza ikutuko lukena, satsu izango da aŕatseraño;
  32. ta iľotzaren aragia yango lukenak, bere yazkiak ikuzi beaŕ ditu; ta aŕatseraño satsu dagoke; ta berebat iľotza leroakena.
  33. Luŕean igika dabiľen edozein patari, iguingaŕi izan beaŕ zaizue; ez beza iñork yan.
  34. Luŕean sabelez, naiz lau edo geyago oñez, aŕastaka dabiľan pataririk ez ezazute yan, nazkagaŕi da-ta.
  35. Ez zaitezte naŕasti orietako batez ere nazkagaŕi biuŕtu;
  36. ez zaitezte ayengatik satsutu, ez zaitezte ayengatik loitu.
  37. Ni naiz Yaube, zuen Yainkoa izateko Aigito’ko luŕaldetik atera zaituztana. Deun izan zaitezte, beraz, Ni deuna naiz-ta.
  38. Au da legea lauroñeko ta egaztiei, uretan igitzen edo luŕean ibiltzen diran bizidun guziei buruz;
  39. garbia satsutik eta yangaya yan eziñetik bereizteko.

12

Auŕ-egindunaren garbikuntza

  1. 1. Yaube’k Moxe’ri itz egin  ta esan zion:
  2. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Giza-azia aŕtuta, seme egin dun emakumea, astagaitzetan bezela, zazpi egunez satsu izango da; *
  3. ta semeari, zortzigaŕen egunean, buztan-mokoa erdaindu beaŕ zayo;
  4. emakumea, beŕiz, beste ogei ta amairu egunez, bere odolaz garbitzeke, bego etxean; yaureskiñirik ikutzeke ta yaur etxean saŕtzeke; bere garbikuntzaren egunak bete arte.
  5. Alaba egin ba’du, astagaitzetan bezela, bi astez satsu izango da; ta beste irurogei ta sei egunez, bere odolaz garbitzeke, berean dagoke.
  6. Ta semearengatik naiz alabarengatik garbikuntzarako egunak betetakoan, urteko bildots bat eŕoparitzat, eta usakume edo uxapal bat ogen-oparitzat apaizari beramayo, Itun-Etxolako atauŕean. *
  7. Apaizak Yaube’ren auŕean eskeñiko ditu, ta aren erinketa burutuko du. Oŕela emakumea bere odol-yarioz garbi geldituko da. Au da seme naiz alaba egin dunaren legea.
  8. Ta aren eskuartea bildotsarako uŕiegia ba’da, bi uxapal edo bi usakume aŕ bitza; bata eŕoparitzat, eta bestea ogen-oparitzat: eta apaizak erinketa burutu beza. Oŕela emakumea garbi izango da. *

13

Legena

  1. Yaube’k Moxe’ri ta  Aaron’i itz egin ta esan zien:
  2. «Bere aragiaren laŕuan iñori aunditsu, zolda edo une istatsu bat soŕtu ba’zayo, ta aren laŕ uan legen-zuria agertzen ba’da, oŕako ori Aaron apaizarengana edo aren yatoŕiko apaiz batengana eraman bedi. *
  3. Apaizak laŕugoŕiko natua ikusi egingo dio; ta ango laira zurbildu ta unea laŕuan sakondu ba’da, legen-natua da, Apaizak ordun natuduna satsu aitoŕtuko du.
  4. Baña laŕuko natua zuri izanda ere, inguruko laŕua baño sakonago ez ba’da, ta ango laira zurbiltzeke ba’dago, apaizak natuduna zazpi egunez bereiz bazteŕtuta euki beza.
  5. Zazpigaŕen egunean, apaizak azteŕtu beza, ta, len bezela, natua laŕuan edatzeke dagola ba’dakus, beste zazpi egunez bereiz eukiko du.
  6. Zazpigaŕen egunean, apaizak beŕiro azteŕtu beza; ta natua laŕuan edatzeke beltxundu ba’da, natuduna garbi aitoŕtuko du: zaragaŕa da ori. Bere yazkiak ikuz bitza, ta garbi izango da.
  7. Ala ere, apaizak natudu na azteŕtu ta garbitzat aitoŕtu ondoren, natua laŕuan edatzen ba’da, natuduna apaizari beŕiro auŕkeztuko zayo.
  8. Apaizak azteŕtu beza; ta natua laŕuan edatuagoa dala ba’dakus, natuduna satsutzat aitoŕ beza: legena da ori.
  9. Legen-natua iñorengan auŕkitu ezkero, apaizarengana eramana bedi,
  10. ta apaizak azteŕtu beaŕ du. Natu ori zolda zuri, ta artako laira zurixka ere ba’da, ta giaŕa artan agertzen da’da.
  11. aspaldiko legena da aren laŕukoa. Apaizak alakoa satsu aitoŕ beza, bereiz lenik eukitzeke; satsu da-ta.
  12. Apaizaren begiei agertzen zayonez, gaxoaren laŕu osoan legen-natua burutik oñetaraño edatua ote dan,
  13. apaizak azteŕtu beza; ta soin osoa natuak estaltzen diola idorotzen ba’du, garbitzat aitoŕtu beza; dan osoa zuri biuŕtu da; garbi dago, beraz.
  14. Arengan giaŕa agertzen ba’da, satsu dago;
  15. ta apaizak giaŕa ikusitakoan, satsutzat aitoŕtu beza; giaŕ agiria satsu dago: legena da.
  16. Baña giaŕa zuri biuŕtuko ba’litzayo, apaizari auŕkeztu bekio.
  17. Apaizak azteŕtuko du, ta zauria zuritu ba’Iitz, apaizak garbitzat aitoŕtu beza.
  18. Laŕuan zauri bat zunari sendatu ba’zayo,
  19. ta zauriaren tokian zolda zuri edo natu zurigoŕi bat agertzen ba’zayo, apaizari auŕkeztu bekio.
  20. Apaizak azteŕtu beza, ta unea inguruko laŕua baño sakonago ta ango laira zur biľago ba’da, satsutzat aitoŕtu beza. Legen-natua da, zaurian ernea.
  21. Bañan apaizak, natua azteŕtuz, laira zuririk artan ez ba’dakus, ta natua inguruko laŕua baño sakonago izateke zurbildu dala ba’didoro, natuduna zazpi egunez bereiz eukiko du.
  22. Aldi ontan natua laŕuan edatzen ba'da, satsutzat aitoŕtu beza; legena da.
  23. Ta natua bere metxean edatzeke ba’dago, zauriaren orbana da.
  24. Iñork bere laŕuan suño bat ba’du, ta suño-gañean natu zuri edo zurigoŕi bat soŕtu ba’ zayo,
  25. apaizak azteŕtu beza: ta natuko laira zurbil biuŕtua, ta natua bera laŕuan sakondua ba’dakus, suñoan ernea legena da. Apaizak suñoduna satsu aitoŕtu beza.
  26. Bañan natua azteŕtuz, laira zuririk artan ez ba’dakus, ta natua inguruko laŕua baño sakonagoa izateke zurbildu dala ba’didoro, suñoduna zazpi egunez bereiz euki beza.
  27. Zazpigaŕen egunean, apaizak azteŕtu beza beŕiro. Natua edatu ba’da, satsutzat aitoŕ beza; legen-zauria da.
  28. Bañan natua, laŕuan edatzeke bere metxean gelditu ba’da, suñoaren orbana da.
  29. Iñork, gizon edo emakumek, gangaľen bat buruan edo okotzean ba’du,
  30. gangaľen ori apaizak bekus. Ta laira orixkakin laŕuan sakondua ba’didoro, satsutzat aitoŕ beza; zaragaŕa da ori; buruko edo okotzeko legena.
  31. Baña gangaľen ori laŕuan sakonduxea ta laira beltzunekin, ez beltzakin, ba’dakus, gizon edo emakume ua bereiz bazteŕtua beuka;
  32. ta zazpigaŕen egunean, gaxoa azteŕtu beza. Zaragaŕa laŕuan edatzeke ta sakontzeke ta artako laira orixkatzeke ba’ dago,
  33. gizonari iľea moztu bezayote, ez ordea gangaľean; ta apaizak gizona beste zazpi egunez bereiz bazteŕtua beuka.
  34. Zazpigaŕen egunean, zaragaŕa bekus, ta edatuago ta laŕua baño sakonago ez ba’ da, apaizak garbitzat aitoŕtu beza; ta gizona bere yazkiak ikuzi ondoren, garbi izango da.
  35. Garbi eginda gero, zaragaŕa laŕuan edatzen ba’zayo,
  36. apaizak beŕiro azteŕtu beza; ta zaragaŕa laŕuan edatu ba’da, ez beza apaizak laira orixkatu ote danentz ikeŕi; satsu da alakoa.
  37. Apaizak zaragaŕa edagabe gelditu dala ta artan laira beltza erne dala ba’dakus, gizona garbitzat aitoŕ beza; garbi da-ta.
  38. Laŕugoŕian iñork, gizon edo emakumek, natu zauriak ba’ditu,
  39. apaizak azteŕtu beza. Laŕugoŕiko natuok zuri-iľuntxoak ba’dira, maturia da or , laŕuan ernea; garbi da alakoa. *
  40. Burutik iľea yoana zayon gizona, gartsoil da, baña garbi.
  1. Auŕpegi-aldean burua tanatu ba’zayo, aitzinetik gartsoil da; garbi da.
  2. Bañan auŕeko naiz atzeko alde tanatuan laŕugoŕiko legenaren antzeko natu zuri-goŕixka bat ageri ba’da,
  3. apaizak azteŕtu beza; ta legenaren antzeko natu zuri-goŕixka auŕeko naiz atzeko alde tanatuan ba’dakus,
  4. legentsu ta satsu da gizona; ta apaizak satsutzat aitoŕtu beza: buruan du gaitza.
  5. Legenez kutsatuak, yantzia zarpail, burua sapasto ta bizaŕa estalia ekari beaŕ du, «satsu! satsu!» ots egiñez. *
  6. Gaitza arengan diraukeño, satsu izango da; ta satsutzat, lagunik gabe bizi bedi kapaŕditik alde. *

Yazkietako legena

  1. Legen-kutsua iľezko naiz liñozko yantziari itsatsirik,
  2. oyaleko irazki edo bilbean naiz laŕuzko edozein yazkitan azaltzen ba’da,
  3. oyalaren irazki edo bilbeko, naiz laŕuzko edozein yaz kitako kutsunea, muskeŕ edo goŕista ba’da, apaizari auŕ keztua bekio.
  4. Apaizak, kutsunea ikusitakoan, yazki kutsatua itxita daukake zazpi egunez.
  5. Zazpigaŕen egunean apaizak beŕikus beza; oyalaren irazki edo bilbean, naiz laŕuzko yazkian, kutsua edatu ba’litz, legen-zitala da; satsu da.
  6. Apaizak ordun, eŕe beza yantzia: liñozko edo iľezko oyal edo laŕuzko yazki kutsatua eŕe; legen zitala surtan eŕe beaŕa da.
  7. Bañan apaizak kutsua oyalaren irazki edo bilbean, naiz laŕuzko yazkian edatu ez dala ba’didoro,
  8. yazki kutsatua aren aginduz ikuzi ta beste zazpi egunez itxia egon beaŕa da.
  9. Zazpigaŕen egunean, apaizak ikeŕ beza beŕiro yazki ikuzia. Kutsunea aldarterik gabe ba’dago ta edatu ba’da, yazki ua satsu da; surtan eŕe beaŕa; auŕetik edo ginpeŕetik kutsuak yota dago.
  10. Ta ikuzi ondoren, kutsunea zurbildu dala apaizak ba' dakus, oyaletik edo laŕutik edo bilbe-irazkietatik ebaki beza.
  11. Ta oyalean, bilbe-irazkietan edo laŕuzko yazkian kutsune beŕirik azalduko ba’litz, legen-bizkoŕ da au; dana eŕe ezazu.
  12. Baña ikuzketa ondoren. oyala, euna edo laŕuzko yazkia kutsunerik gabe gelditzen ba’ da, beŕikuzi bedi. ta garbi izango da.
  13. Au da legen-kutsualdietan iľezko naiz liñozko oyalak, bilbe-irazkietako ariak edo laŕuzko zerak garbi ala satsu diran erabakitzeko legea.

14

Legendunen garbikuntza

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. Au da legendunaren garbikuntzarako legea: Apaizarengana eramana izan beaŕ da.
  3. Ta apaizak arengana kapaŕditik irtenda, azteŕtuko du.
  4. Legena legendunarengandik yoana ba’da, apaizak aginduko du garbitzeko dan gizonarentzat bi txori bizi ta garbi, eretz-eguŕ, artiľezko zeŕenda goŕi bat eta imilitz ekaŕtzea. *
  5. Ta beraren aginduz, txorietako bat buztiñezko ontzi bateko ur biziaren gañean odolustu beaŕ da. *
  6. Ta txori bizia, eretz-eguŕa, artiľe goŕia ta imiľitza aŕturik, txori bizia beste guziokin ur biziaren gañean ildako txoriaren odolez busti beza;
  7. ta berebat garbitzat aitoŕtzeko dana, zazpitan iztatu ta garbitzat aitoŕ beza; ta txori bizia yarei utziko du landetan.*
  8. Legendun zana, beŕiz, bere yazkiak ikuzi, ta iľe guziak moztu, ta soin osoa uretan ikuzi ondoren, garbi geldituko da. Oŕezkero kapaŕdira saŕtu daiteke; bañan bere kapaŕetik zazpi egunez alde bego.
  9. Zazpigaŕen egunean, bere iľe guziak moztu bitza, burukoak, bizaŕekoak eta bekaiñekoak, guziok erabat; eta bere yazkiak eta soin osoa uretan ikuzi beza; ta oŕela garbi izango da.
  10. Zortzigaŕen egunean, bildots naŕiogabe bi, urteko arkazte garbi bat, olioz oretutako iru amaŕen irin-lore ta log bat olio aŕ bitza. *
  11. Garbikuntza egin dun apaizak, garbietsi beaŕ dan gizona ta guziok, Itun-Etxolako atauŕean Yaube’ren aitzinean ipiñiko ditu.
  12. Gero apaizak bildots ayetako bat aŕtu, ta erin-oparitzat log olioarekin eskeñi beza, Yaube’ren auŕean tenupalzat gorgoñatuz.
  13. Ta ogen-oparia ta eŕoparia lepo egiten diran tokian, toki deunean, beraz, bildotsa ilko du; ogen-oparian bezela, erin-oparitzat lepo egiña apaizarentzat dalako; deun-deuna da.
  14. Apaizak aren odolez garbietsi beaŕ danaren eskui aldeko belaŕi-gingiľa, ta esku-beatz lodia ta oin-beatz lodia igurtzi bitza. *
  15. Bereala apaizak log oliotik poxin bat bere ezkeŕean ixur beza,
  16. ta eskuiko beatza artan bustirik, Yaube’ren auŕean zazpitan zirpizinduko du.
  17. Ta ezkeŕean gelditzen zayon olioz, garbitzekoa danaren eskui aldeko belaŕi-gingiľa, esku-beatz lodia ta oin-beatz lodia erin-opariaren odol gañean igurtzi bitza.
  18. Ta eskuan gelditzen zayon olioa, garbitzekoa danari buruan bezaŕkio; oŕela burutuko du gaxoaren alde Yaube’ ren auŕean dagin erinketa.
  19. Gero apaizak ogen-oparia eskeñiko du, garbitzekoa danaren naŕioa erintzeko; ta bereala eŕoparia lepo egingo du.
  20. Oŕela, eŕopari ta minha opamai-gañean eskeñirik, apaizak aren erinketa amaituko du, ta legendun zana, garbi geldituko da. *

Legendun landeŕaz

  1. Bañan landeŕ ba’da ta opariok inguratzeko eskuarterik ez ba’du, erin-opariko tenupatzat bildots bat bakaŕik: eta minharentzat olioz oretutako iru epa amaŕen irin: ta log bat olio aŕ bitza;
  2. ta oriekin usapal bi edo usakume bi bere otzuŕen arauz: bata, ogen-oparitzat, eta bestea eŕoparitzat eskeintzeko:
  3. zortzigaŕen egunean, oriek oro bere garbikuntzarako ekaŕiko dizkio apaizari, Itun-Etxolako atauŕera Yaube’ren auŕean.
  4. Apaizak erin-oparien rzako bildotsa ta log olioa aŕtu, ta Yaube’ren auŕean gorgoñatuko ditu.
  5. Ta erin-bildotsa lepo egindakoan, aren odoletik poxin bat aŕturik, garbitzekoa danari eskui-aldeko belaŕi-gingiľean, eskuko beatz lodian eta oñeko beatz lodian ezaŕiko dio.
  6. Bereala apaizak log oliotik poxin bat bere ezkeŕean ixuri,
  7. ta eskuiko beatzez Yaube’ren auŕean zazpitan zirpizindu beza.
  8. Ta ezkeŕean gelditzen zayon olioz, garbitzekoa danaren eskui aldeko belaŕi-gingiľa, esku-beatz lodia ta oin-beatz lodia erin-opariaren odol gañean igurtzi bitza.
  9. Ta eskuan gelditzen zayon olioa buruan bezaŕkio, aren alde erinketa Yaube’ren auŕean egiteko.
  10. Gero, garbitzekoa danak lituken uxapal edo usakume bietako
  11. bat ogen-oparitzat, eta bestea eŕoparitzat, minharekin eskeñiko ditu.
  12. Apaizak garbikuntzaren eske etoŕiaren erinketa Yaube’ ren auŕean oŕela burutuko du. Au da legenaŕez kutsatuarentzat legea, garbiketarako aña ez daukanean».

Etxeetako legena

  1. Yaube’k Moxe’ri ta Aaron’i itz egin ta esan zien:
  2. «Yarauntsitzat demaizuedan Kanaan'go luŕaldean saŕtuak zaitezketenean, zuena egindako luŕ artan etxe batera legen-kutsua Nik bidaltzen ba’ dut,
  3. etxeko yaunak apaizarengana yo ta yakiñerazi bezayo, esanez: «Nere etxean legen-kutsua-edo sumatu dut». *
  4. Ta etxeko guzia kutsatu ez dadin, apaizaren aginduz etxea ekoŕtuko dute, artan apaiza saŕtu baño len. Oŕezkero apaiza saŕtuko da etxea ikeŕtzeko.
  5. Apaizak kutsunea ikeŕtuko du; ta ormaetan natu beltz, urdin edo goŕixtak, orman sakonduak, ikusten ba’ ditu,
  6. etxetik irtenda, etxea itxiko du zazpi eguneko.
  7. Zazpigaŕen egunean, ikus tera itzuliko da; ta kutsua etxeko ormaetan baŕeyatu ba’ litz,
  8. apaizaren aginduz aŕi kutsatuak atera ta iritik alde sastegiratuko ditute.
  1. Etxe-barne osoa kaŕaskatzeko aginduko du berebat; eta kaŕaskiñak iritik alde sas tegiratzeko.
  2. Ta kendutako aŕien ordez, beste aŕiak eta ormaluŕ beŕia ekaŕiko ditute, etxe oso aren zarpiorako.
  3. Aŕiak kendu, ta etxea kaŕaskatu ta zarpiotu ondoren kutsunea beŕiro ageri ta erneko ba’litz,
  4. apaiza saŕ bedi azteŕtzeko; ta kutsunea etxean baŕeyatu ba’da, legen zitala da etxean; satsu dago.
  5. Irauli bedi etxea, ta aren aŕi, zur ta zarpiogai guziak iritik alde sastegiratuak beitez.
  6. Apaizaren aginduz etxea itxirik egon beaŕa zan egunetan iñor saŕtu ba’litz, satsu geldituko da aŕatseraño.
  7. Ta etxean iñork lo egin ba’lu, bere yazkiak ikuz bitza; ta berebat etxean iñork yan ba’lu, bere yazkiak ikuz bitza.
  8. Etxea zarpiotu zan on-doren, ara itzulirik apaizak kutsunea edatu ez dala ba’ dakus, etxea garbitzat aitoŕtuko du; gaitza yoana da.
  9. Ta garbikuntzarako txori bi, eretz-eguŕ, artiľezko zeŕenda goŕi bat eta imiľitza aŕ bitza.
  10. Ta ur biziaren gañean txorietako bata eltze batean odolustu.
  11. ta eretz-eguŕa, imiľitza, artiľe goŕia ta txori bizia aŕturik, lepo egindako txoriaren odolez nâsitako ur biziz bustirik, etxea ur berberaz zazpitan zirpizindu beza.
  12. Gero txoriaren odolez, ta ur biziz, etxea, txori bizi, eretz-egur, imiľitz ta artiľe goŕiarekin garbiturik,
  13. txori bizia yarei utziko du landetan. Oŕezkero etxea erindua ta garbi geldituko da.
  14. Au da legea edozein legenaz, edo zaragaŕaz;
  15. yazkietako ta etxeetako legenaz;
  16. zoldarenaz, udeŕenaz, ta natu zuriaz,
  17. zerbait garbi ala satsu dan ezagutzeko. Au da legenaz araua.

15

Garbitasun areagoa

  1. Yaube’k Moxe’ri ta  Aaron’i itz egin ta esan zien:
  2. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezute: Azi-yarioz dagon gizona, yario oŕegatik satsu da.
  3. Ixuria mara-mara naiz uneka dariola ere, gizona satsu gelditzen da.
  4. Yarioduna datzan oea, satsu izango da; ta edozein atuxa, artan eseri ba’da, satsu izango da.
  5. Aren oea ikutuko lukenak, bere yazkiak eta bere soña uretan ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  6. Yarioduna edozein tokitan eseri ondoren toki artan eseriko litzakenak, bere yazkiak eta bere soña uretan ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  7. Ta yariodunaren aragia ikutuko lukenak, bere yazkiak eta soña uretan ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  8. Yariodunak garbi dan edonori tu egiten ba’dio, onako onek bere yazkiak uretan ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  9. Zaldiz ibiltzean yariodunak erabilitako aulkia, satsu izango da.
  10. Ta aren azpian egondako edozer ikutzen duna, satsu dagoke aŕatseraño. *
  11. Bere eskuak len urez garbitzeke yariodunak iñor ikutzen ba’du, onako onek bere yazkiak eta soña ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  12. Yariodunak ikututako buztiñezko lanabes oro, puskatu beaŕa da; zurezkoa, beŕiz, urez ikuzi beaŕa.
  13. Yariodunak, bere gaitzetik sendatzen ba’da, zazpi egunen buruan bere yazkiak eta soña ur bizian ikuz bitza, garbi izateko.
  14. Ta zazpigaŕen egunean uxapal bi edo usakume bi aŕturik, Yaube’ren Itun-Etxola’ko atauŕean, auŕkeztu bedi ta apaizari eman bezazkio. *
  15. Ta apaizak eskeñiko ditu: bata ogen oparitzat, eta bestea eŕoparitzat; eta aren erinketa, yarioagatik, burutuko du.
  16. Azia irten zayon gizonak, bere soña urtan ikuz beza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  17. Ta giza-azia gañera erori litzayoken edozer yazki edo laŕu, urez ikuzi beaŕa da; ta satsutzat bego aŕatseraño.
  18. Azi-ixuriz batutako gizon-emakumeak, urtan ikuz bitez; ta satsu daudeke aŕatseraño.
  19. Emakumea bere astagaitzetan emasabeletik odol-yarioz dagonean, bereiz egon beaŕa da zazpi egunez; ta iñork ikutzen ba’du, satsu dagoke aŕatseraño.
  20. Ta bereizaldi ortan edozeren gañean etzan edo eseri ba’da, edozer ori satsu gelditzen da.
  21. Edozein etzangutan etzan danetik, etzangu ori ikutuko lukenak, bere yazkiak eta soña urtan ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  22. Edozein aulkitan eseri izan danetik, aulki ori ikutuko lukenak, bere yazkiak eta soña ikuz bitza; ta satsu dagoke aŕatseraño.
  23. Aren oe edo aulkiaren gañeko zerbait ikutu lukena, satsu dagoke aŕatseraño.
  24. Arekin etzan ta aren odolez loitu leiteken gizona, satsu dagoke zazpi egunez; ta edozein etzangutan lo legikela, etzangu ori satsu geldituko da.
  25. Emakumea, astagaitzetik alde, egun askotan odol-yarioz ba’dago, edota astagaitzetako yarioak arengan oi dan baño egun geyago ba’daŕai, alako yarioak diraukeño, bere astagaitzetan bezela satsu dagoke. *
  26. Yario oŕek diraukeño, astagaitzaldian bezela, edozein oetan etzan ba’da, oe ori satsu geldituko da; ta edozein aulkitan eseri ba’da, aulki ori satsu geldituko da.
  27. ta oe edo aulkia ikutuko lukenak, bere yazkiak eta soña urtan ikuz bitza; ta satsu bego aŕatseraño.
  28. Yario zikin ori amaitu zayokenean, zazpi egun zen batu bitza, ta ayen buruan garbi izango da.
  29. Zortzigaŕen egunean, bi uxapal edo bi usakume aŕturik, Itun-Etxolako atauŕean apaizari beramazkio.
  30. Ta apaizak eskeñiko ditu: bata ogen-oparitzat, eta bestea eŕoparitzat. Eta aren alde Yaube’ren auŕean yario-satsuarengatik erinketa burutuko du.
  31. Erakutsiezu Ixrael’en semeei satsukeritik igesi-beaŕa, ayen artean dagon nere Etxola kutsatuz, il ez daitezan.
  32. Au da legea azi-yarioz, azi-ixurtzez, astagaitzez,
  33. edo oŕelako yarioz satsu dagon adozein gizoni edo emakumeri buruz.

16

Erin-egun aundia

  1. Aaron’en seme biak  Yaube’ren auŕean auŕkeztean poŕokatu ta il ziran ondoren,
  2. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion: «Zure anai Aaron’i esayozu, yauretxean estalki-baŕnera bein ere ez saŕtzeko, kutxaren gañeko eringaŕiaren auŕera; ilko litzake-ta; eringaŕiaren gañean laño tartean azalduko bait-naiz. *
  3. Oŕa, toki gurenera saŕtzeko, Aaron’ek egin beaŕko duna: ogen-oparitzat zekoŕ bat aŕ beza, ta eŕoparitzat ari bat.
  4. Liñozko soñeko deuna ta bere lotsakizunak estaltzeko liñozko iztaŕ-zapiak yantzi bitza; geŕian liñozko itoltza lotu ta burua liñozko tuŕoz estal beza; auek bait-dira yazki deunak, soña urez ikuzi ondoren yantzi beaŕak.
  5. Ixraeldaŕen eŕi osoarengandik, akeŕ bi ogen-oparitzat eta ari bat eŕoparitzat aŕ bitza.
  6. Ta bere ogen-zekoŕa eskeñi, ta bere burua ta etxea erindu ondoren, *
  7. akeŕ biak aŕtu ta Yaube’ri auŕkeztu bezazkio, Itun-Etxo iako atauŕean.
  8. Oŕezkero Aaron’ek bi akeŕok zotz egingo ditu: bata Yaube’rentzat eta bestea Aza zel’entzat. *
  9. Yaube’rentzat zotzean egokitua, Aaron’ek Yaube´ri auŕkeztuko dio, ogen-oparitzat;
  10. eta Azazel’entzat zotzean egokitua, Yaube’ren auŕean bizirik ipiñiko du, aren gañean erinketa egiteko, ta Azazel’ entzat basora yauŕtitzeko.
  11. Gero, bere ogenarengatik zekoŕa eskeñiko dio; ta bere burua ta bere etxea erindutakoan, ogen-zekoŕ ori lepo egingo du.
  12. Bereala, ikatz biziz betetako luŕiñontzi bat Yaube’ren auŕeko opamaitik aŕtu ta, bere eskuak luŕin-autsez bete ondoren, estalki baŕnera daramatzike.
  13. Ta an, Yaube’ren auŕean, luŕin-autsak surtara botako ditu, kutxaren gañeko eringaŕia ke-odeyez estaltzeko, il ez dadin.
  14. Gero, zekoŕaren odola aŕtu, ta beatzez zirpizinka eringaŕiaren auŕean zazpitan baŕeyatuko du.
  15. Bereala, eŕiarengatik ogen-akeŕa il beza; ta aren odola estalki-baŕnera erama nik, zekoŕaren odolez egin du na, akeŕarenagaz ere egin beaŕ du, eringaŕi-gañean bein, ta auŕean zazpitan zirpizinduz.
  1. Oŕela erinduko du yaur etxeko toki gurena, Ixrael’en semeen zikinkeri, biuŕikeri ta ogen guzietaz kutsatua. Ta berebat egingo du ayen zikinkeritartean ayekin dagon Itun-Etxolari buruz.
  2. Toki deunean erinketarako Aaron saŕtzen danetik, bere erinkuntza, bere etxea rena ta Ixrael eŕi osoarena burututakoan irten leitekeño, ez bedi yauretxolan beste iñor auŕkitu.
  3. Andik Yaube’ren auŕeko opamaira irtenda, opamayaren erinketa oŕela egingo du: zekoŕaren ta akeŕaren odolez opamai-egian inguru osoan igurtzi,
  4. ta beatzez zazpitan odol ori opamai gañean zirpizindu beza. Oŕela garbituta, Ixrael’ en semeen zikinkeri guzietatik deunetsiko du.
  5. Toki gurenaren, Itun-Etxolaren ta opamayaren erinketa egindakoan, akeŕ bizia eskeñiko du.
  6. Ta akeŕ biziaren buru gañean esku biak ezaŕirik, Ixra el’en semeen okeŕkeri, uts eta ogen guziak aren gañean aitoŕtuko ditu; ta guziak akeŕaren buruan ipiñirik, berarizko gizon batez basora yauŕtiko du.
  7. Oŕela akeŕak basoko baz teŕaldeetara gaiztakeri guziak bere gain daramazke, ta gizonak basoan utziko du. *
  8. Ordun Aaron’ek Itun-Etxolara biuŕturik, toki deunera saŕtzeko yantzi zitun liñozko yazkiak erantzi, ta an utziko ditu;
  9. ta toki deunean bere soña uretan ikuzi ta bere soñekoa yantzi ondoren irtenda, bere eŕoparia ta eŕiarena eskeñi, bere buruaren erinketa ta bere eŕiarena egin,
  10. ta ogen-oparien gantza opamai-gañean ketarazi beza.
  11. Azazel’entzako akeŕaren eramaľea ere, bere yazkiak eta soña uretan ikuzi ondoren, kapaŕdira saŕtuko da.
  12. Toki gurenaren erinketarako odola zegokien ogen-zekoŕa ta ogen-akeŕa, beŕiz, kapaŕditik atera beaŕak dira; ta ayen laŕu, aragi ta korotza surtan eŕeko dira. *
  13. Eŕe litukenak, bere yazkiak eta soña ikuz bitza, ta gero kapaŕdian saŕtuko da.
  14. Betiko legetzat bego au zuenean: zazpigaŕen iľean, amaŕgaŕen egunean, garbai-neketan ari izango zerate; ta artan, ez zuek, ezta zuen artean bizi diran aŕotzek ere lanik ez duzute egingo.
  15. Yaube’ren auŕean zuen ogen guzietatik garbitzeko, erin-egun dukezute-ta.
  16. Larunbata zuentzat atseden-egun izango da, garbai-neketan aritzeko. Betiko legea da au.
  17. Erinketa, beŕiz, yauresketan bere aitaren ordez ari izateko eskubidez yaŕitako apaiz gantzutuak burutuko du, liñozko yazki deunez yantzita.
  1. Toki deun-deunaren erinketa egingo du, Itun-Etxolarena, opamayarena, apaizena ta eŕi osoarena.
  2. Au bego betiko legetzat zuenean; Ixrael’en semeak beren ogen guztietatik garbitzeko, erinketa au urtean bein egin beaŕa da beti». Moxe’k dana, Yaube’k agindu zionez, burutu zun.

17

Arakeyak Yaube’ri ekaŕtzeaz

  1. Yaube’k Moxe’ri itz  egin ta esan zion:
  2. «Aaron’i ta aren semêi itz egin ta esayezu: Ara Yaube’k agintzen duna:
  3. Ixrael’en etxeko edozein gizonek, kapaŕdian naiz kapaŕditik alde. idi, ardi edo auntz bat il,
  4. ta Yaube’ri yauretxolan eskeintzeko ekaŕiko ez ba’lu, odolaz ogenduntzat bego; odola ixuri du, ta bere eŕiaren erditik erauzi beaŕa da. *
  5. Beraz, Ixrael’go semeek landan iltzen dituten arakeyak, Yaube’ri bekazkiote Itun-Etxolako atauŕera, Berari eskeintzeko.
  6. Ta apaizak ayen odola Itun-Etxolako atauŕean Yaube’ren opamai-gañean zirpizindu ta bilgoŕa ketarazi beza, Yaube’rentzako usai gozotzat.
  7. Ta ez beitez gerokoan akeŕ-irudiñei opariak egiñez loitu. Betiko legetzat bego au ayen gizaldietan. *
  8. Esango ere diezu: Eŕopa edo beste opariren bat eskeñi naita,
  9. Itun-Etxolako atauŕera Yaube’ri eskeintzeko ez lekaŕken ixraeldaŕ edo zuen artean bizi dan aŕotza, bere eŕiaren erditik erauzi beaŕa da.

Odol-legea

  1. Ta Ixrael’en etxeko edo zuen artean bizi diran aŕotzetako edozeiñek edozelako odola yaten ba’du, odol-yale oŕen auŕka nere auŕpegia gogoŕturik, bere eŕiaren erditik erauziko dut. *
  2. Aragiaren adorea odolean bait-dago, ta zeron erinketarako opamayan ixuri dadin, eman dizuet; bizitzatik bait-du odolak eringaŕi iza tea.
  3. Oŕengatik esan diet Ixra el’go semeei: Odolik ez beza zuetako iñork yan; odolik ez beza zuen artean bizi diran aŕotzetako batek ere yan.
  4. Ta Ixrael’en semeetako edo ayen artean bizi diran aŕotzetako edonork, yan daiteken iize edo txori bat eizean aŕtzen ba’du, aren odola ixuri ta luŕez estal beza.
  5. Aragidun guziei adorea odoletik datoŕkie-ta. Oŕegatik esan diet Ixrael’go semeei: abereen odola ez yan; odola aragiaren adorea da-ta; yango lukena, erauzi beaŕa da.
  6. Kaski edo saŕaskiña yango luken eŕitaŕ naiz aŕotzak, bere yazkiak eta soña uretan ikuz bitza; ta aŕatseraño satsu bego; ordun garbi izango da.
  7. Ta bere yazkiak eta soña ikuzten ez ba’ditu, bere gaiz takeria nozituko du».

18

Ezkontza-legeak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin  ta esan zion:
  2. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  3. Aigito’n bizi izan zerate nok ez ezazute egin, an egin oi dana; ezta, damaizuedan Kanaan’go luŕaldean ere an egiten dana; ango bizi-legez ez ibiľi.
  4. Nere erabakiak bete ta nere aginduak bizi-legetzat yagon itzazute. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  5. Nere erabakita aginduak zaitu itzazute, betetzen ditunaren bizitza dira-ta. Ni naiz zuen Yainko Yaube. *
  6. Odolkide zayon emakumearakin ez bedi iñor soñez batu. Ni Yaube.
  7. Zure amarekin soin egiñez, zure aita-amak ez gerendu.
  8. Zure aitaren emaztearekin soñez ez batu, zure aitaren aragia da-ta.
  9. Aitaren edo amaren aldetik zure aŕeba danarekin, etxean naiz atzean soŕtua dala ere, ez batu soñez;
  10. Zure semearen alabarekin edo zure alabaren aizparekin ez batu soñez; zure aragi da-ta.
  11. Zure aitaren edo ugazamaren alabarekin ez batu soñez, zure aŕeba da-ta.
  12. Zure aitaren aŕebarekin ez batu soñez, zure aitaren aragi da-ta.
  13. Zuŕe amaren aizparekin ez batu soñez, zure amaren aragi da-ta.
  14. Zure aitaren anaya ez gerendu aren emaztearekin soin egiñez, zure izekoa da-ta.
  15. Zure eŕañarekin soñez ez batu; zure semearen emaztea da; ez batu soñez arekin.
  16. Zure anaya ez gerendu aren emaztearekin soin egiñez, zure anayaren aragi da-ta.
  17. Emakume batekin ta aren alabarekin soñez ez batu; ta ez aŕtu aren semearen alaba edo aren alabarena soñez ayei batzeko; aragi bat bait-dira; zantaŕkeri aundia da.
  18. Zure emaztearen bizitzan ez aŕtu aren aizparik, biekin soñez batzeko. *
  19. Astagaitzez dagon emakumearengana ez eldu, arekin soñez batzeko.
  20. Iñoren emaztearekin ez batu; arekin etzanez ez satsutu.
  21. Ez eman zure umeak Molok’engana igarotzeko; oŕela zure Yainkoaren izena beztuko zenuke-ta. *
  22. Ez etzan gizon batekin emakume ba’litz bezela; nazkagaŕi litzake ori.
  23. Abere batekin soñez ez batu; alakorekin ez satsutu. Ta emakumea ez bekio abere bati auŕkeztu arekin soñez batzeko, nazkagaŕi litzake-ta.
  24. Ez zaitezte oŕelako zikinkeriz satsutu; ayetaz zikin du bait-dira zuen auŕeandik yauŕtiko ditudan eŕiak. *
  25. Luŕaldea kutsatuta dago; gaiztakerion ataŕaldia yasaneraziko diet; luŕak bere biztanleak okaztatuko ditu.
  26. Nere erabakita aginduak yagon, ta ez egin zuek, ezta zuen erdian bizi leiteken aŕotzek ere, oŕelako gaiztakeririk.
  1. Izan ere, luŕalde ontan zuek baño len bizi ziranak, gaiztakeri guziok egiñez, baranoko oro zikinduta utzi dute.
  2. Ta luŕaldea kutsatzen ba’ duzute, zuen auŕekoak okaztatu zitun bezela zuek ere berak okaztuko zaituz.
  3. Oŕelako zikinkeririk legiketenak oro, beren eŕiaren erditik erauziak izan beitez.
  4. Yagon, beraz, nere aginduak; zuen auŕeko ayen ekandu zantaŕik aŕtzeke; ta ez zaitezte ayen zantaŕkeriz kutsatu. Ni, zuen Yainko Yaube».

19

Lege batzu

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin  ta esan zion:
  2. «Ixrael’go seme guziei, bildurik, itz egin ta esayezu: «Deunak izan zaitezte; Ni, zuen Yainko Yaube au ere, deun naiz-ta.
  3. Norberaren aita-amenganako lotsa oneko izan zaitez te, ta nere atseden-egunak (larunbatak) yagon. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  4. Idolengana ez biuŕtu, ta ez egin zuentzat yainko urturik. Ni naiz zuen Yainko Yaube. *
  5. Yaube’ri bake-oparirik egitekoan, olde onez egiozute, zerontzat adeigaŕi daitentzat; *
  6. eta opari-egun berean edo biaramunean, artatik yango duzute; irugaŕen egunerako gelditu leitekena, beŕiz, surtan eŕe bedi.
  7. Irugaŕen egunean artatik yatea, nazkagaŕi da; onaŕtu eziña da.
  8. Yango lukenak, bere ogena nozituko du; Yaube’ri eskeñitakoa naŕiotu bait-du. Olako ori bere eŕiaren artetik erauzi beaŕa da.
  9. Zure landako uzta itaitzean, aloŕeko zokoak ez ustiatu; ta ibentzean yalgitako buruak ez bildu. *
  10. Eta zure mâstian ez dituzu txirdiľak, ezta molko eroriak yasoko; utzi, landeŕ ta aŕotzentzat. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  11. Ez ostu, ez iñori maŕorik egin, ez gezuŕik esan;
  12. ez egin nere izenez gezuŕezko ziñik; eta zure Yainkoaren izena ez loitu. Ni naiz Yaube.
  13. Ez iñor zapatu, ez laŕutu; ta ogipekoaren lan-saria biar-arteraño ez luzatu (ematea). *
  14. Goŕari ez egin biraorik, eŕenari zoztoŕik ez yaŕi; izan, ordea, zure Yainkoaren belduŕ. Ni naiz Yaube.
  15. Ebazketan, bidegabekeririk ez egin: ez zazkio landeŕari zabaŕ ta aundizkiari ortz-argi azaldu. Nori berea ebatzi beaŕ diozu.
  16. Ez ibiľi ganbuxkeriz zure eŕian. Ez yaiki zure lagunaren odolaren auŕka. Ni naiz Yaube.
  17. Senidearenganako goŕotorik biotzean ez izan; akaŕ, bai, egiozu lagunari agirian, aren ogenik zeroŕekin erdizka ez dezazun.
  18. Ez apendu, ta ez izan beltzuri zure eŕitaŕentzat. lagun uŕkoa, zure burua bezain maite ezazu. Ni naiz Yaube. *
  1. Nere legeak yagon. Ez batu zure abererik beste motakorekin. Ez erein zure aloŕean nâskirik: eta ez ekaŕi soñean bitariko ariz eundutako yantzirik.
  2. Ordañez edo beste bide batez askatua ez dan emakume yopu bati, senaŕa ez dun gizon bat soñez batu ba’litzayo, biak ataŕatuak beitez; ez, ordea, iľak; neskamea yarei ez da-ta.
  3. Bañan egindako utsarengatik gizonak Yaube’ri, Itun-Etxolako atauŕean, arito bat eringaŕitzat bekaŕkio.
  4. Ta arito ortaz apaizak gizonaren erinketa egingo du Yaube’ren auŕean, aren bidegabekeriarengatik; eta oŕela asketsiko zayo ogena.
  5. Luŕaldean saŕtu ezkero, edozein arnari-zugatz landatuko duzutenean, erdaingabekotzat bekizue; iru urtez alakotzat bego zuentzat; eta ez duzute aren arnaririk yango.
  6. Laugaŕen urtean, aren arnari guziak Yaube’ren ospetan eskeñiak izango dira.
  7. Boskaŕen urtetik, aren zitu guzia yango duzute, dakaŕena zuentzat yasorik. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  8. Ezer ez duzute odolarekin yango. Aztikeririk ez egin, ezta sorginkeririk ere. *
  9. Buruko adats-ertzak ez itzazute inguruan moztu; ezta bizaŕarenak ere. *
  10. Ez egin sakaiľik zeron aragian iľengatik, ez xakirik bat ere zeron laŕuan. Ni naiz Yaube.
  11. Ez utzi silkotara zure alabarik, bazteŕaldea usteldu ta gaiztakeriz bete ez dadin.
  12. Nere larunbatak yagon; eta nere yauretxea itzalgaŕi bekizue.
  13. Aztiengana ez yo, ta ez egin galderik asmalariei, ayekin loitu ez zaitezten. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  14. Buru-zurien auŕean yaiki, ta ayen begietan lotsakoŕ azaldu zaitezte. Ni naiz Yaube.
  15. Aŕotzen bat zuen luŕaldean ba’duzute, ez zakiote ari nekagaŕi izan. *
  16. Aŕotza zuenean zuen odoleko laguntzat begirazute, ta zeron burua bezain maite ezazute; zuek ere, Aigito’ko luŕean, aŕotzak izan bait-zerate. Ni naiz zuen Yainko Yaube.
  17. Auzietan, izarietan, aztan, eta yarmaiñetan bidegabekeririk ez egin.
  18. Aztaga zuzenak, aztaŕi zuzenak, epa zuzena ta hin zuzena erabil itzazute. Ni Naiz Yainko Yaube, Aigito’tik atera zaituztana.
  19. Nere erabaki ta aginduak oro yagon ta burutu itzazute. Ni naiz Yaube.

20

Ogen-ordaiñak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’en semeei esayezu: Edozein ixraeldaŕek edo Ixrael’go aŕotzek bere umerik Molok’i ba’damayo, alakoa iľa izan bedi erabat; eŕikoek aŕika bezate.
  3. Ta Nik, alakoaren auŕka biuŕturik, eŕiarengandik erauziko dut; bere umea Molok’i emanez, nere yauretxea loitu ta nere izena zikindu dulako.
  4. Ta Molok’i umea eman dion gizon ua, luŕaldeko eŕiak ez ikusi egin ta iltzen ez ba’du,
  5. alako gizonaren ta aren sendiaren auŕka biuŕtuko dut nere auŕpegia; ta bai ua, baita aren ondotik Molok’ekin loitu leitezken guziak, nere eŕiarengandik erauziko ditut.
  6. Ta berebat, sorgiñen ta aztien ondotik loitzeko, ayengana yo lukenaren auŕka nere auŕpegia biuŕtuko dut, eta zuek erauziko duzute eŕiarengandik. *
  7. Ondu, beraz, ta deundu zaitezte, zuen Yainko Yaube Ni naiz-ta.
  8. Nere aginduak yagon ta burutu itzazute. Ni naiz Yaube, zuen deuntzaľea.
  9. Aitari edo amari birao legiokena, iľa izan bedi. Aitari edo amari birao egin ezkero, ayen odola gañera datoŕkioke.
  10. Besteren emakumearekin iñor silkokatu ta geidearen emaztearekin nasi ba’da, bera ta emaztea iľak izan beitez.
  11. Iñork, bere aitaren emaztearekin etzanez aita gerendu ba’lu, bera ta emaztea iľak izan beitez; ta ayen gain beren odola. *
  12. Eŕaiñarekin letzakena, arekin iľa izan bedi; lotsagaŕia da egin dutena; ayen gain beren odola.
  13. Emearekin bezela, aŕarekin aŕa etzatea, doľoŕkeri gaitza da; biak ilbeaŕak dira; ayen gain beren odola.
  14. Gizonak ama ta alaba emaztetzat aŕtzea, ogentzaŕa da; bera ta emakumea eŕeak izan beitez, zuenean oŕelako gaiztakeririk izan ez dedin.
  15. Abereekin batu liteken gizona, iľa izan bedi, ta bere bat aberea il ezazute.
  16. Ta abereekin batzeko urbildu litzayoken emakumea, il ezazu, ta aberea ere bai: il beaŕak dira: ayen gain beren odola.
  17. Aitaren edo amaren aldetik aŕeba zayona gizon batek aŕturik, aren goŕia berak ta nebarena aŕebak ba’dakuste, gerena da ori; beren eŕiko semeen begietan erauzi beaŕak dira. Bere aŕebaren lotsagaŕiak erantzi ditun ezkero, gaitz-ordaiña nozitu beza.
  18. Astagaiztunaren yarioa ikusirik, arekin silkokatu liteken gizona, te bere odol-yarioa lerakuskioken emakume ua, beren eŕiarengandik biak erauzi beaŕak dira.
  19. Ez erantzi lotsagaŕiak zure amaren aizpari, ez zure aitaren aŕebari; norberaren aragia eraztea litzake ori-ta; alakoek beren ogen-ordaiña nozituko dute.
  20. Bere aitaren anayaren emaztearekin letzaken gizonak, alako osaba aren lotsagaŕiak erakutsiko lituke, ta biek nozituko lukete beren ogena; semerik gabe ilko lirake.
  21. Ta bere anayaren emaztearekin ezkontzen danak, itsuskeri bat dagi; bere anayaren goŕia agertzen dulako. Semerik gabe geldituko dira.

Beste agindu batzu

  1. Nere agindu guziak ygon, ta nere erabaki guziak burutu itzazute. Oŕela ez zaituz okaztatuko, Nik saŕtuta, bizitzeko dukezuten luŕak.
  2. Ez ibiľi gero zuen auŕean dik oilduko ditudan atzeŕien lege-erara; oŕela zebiltzala-ta, iguin bait-ditut.
  3. Ayen luŕaz yabetu zaitezte —esan dizuet—, esnea ta eztia darizkion luŕ ori Nik damaizuet zerontzat euki dezazuten. Ni naiz atzeŕiengandik bereizi zaituztedan zuen Yainko Yaube. *
  4. Abere garbia satsutik bereiz ezazute, eta egazti garbia satsutik; eta ez zaitezte kutsatu satsutik; eta ez zaitezte kutsatu satsutzat eragotzi dizuedan igitzen dan patariz.
  5. Niri eskeñiak bizi zaitez te, nere izan zaitezten beste eŕiengandik bereizi bait-zaituzt.
  6. Sorginkeri ta aztikerietan ari leiteken gizon edo emakumea, il beaŕ duzute, aŕika poŕokatuz. Beren gain ayen odola».

21

Apaizentzako arauak

  1. Yaube’k Moxe’ri esan  zion: «Aaron’en seme apaizei itz egin ta esayezu: Ez bedi edozein iľagatik bere eŕitaŕen artean kutsatu iñor.
  2. iľa odolkide uŕenetakorik ez ba’zan; adibidez, bere ama, aita, seme, alaba edo anaya.
  3. Aŕebarengatik ere kutsatu daiteke, neska ba’zan, senaŕik gabe arenean egona. *
  4. Bere eŕitaŕen artean yaun dala-ta, ez bedi kutsatu, ez naŕiotu.
  5. Ez bezate beren burua tanatu, ez bizaŕ-ertzak moztu, ezta beren aragian sakailik ere egin. *
  6. Yainkoarentzat bereizita beude, ta ez bezate beren Yainkoaren izena loitu; ayena bait-da Yaube’rentzako eŕe beaŕak eta beren Yainkoarentzako ogiak eskeintzea. Deunak izan beitez, beraz.
  7. Gerendutako ematxaŕik ez bezate emaztetzat aŕtu ezta senaŕak zapuztutakorik ere; apaiza bere Yainkoarentzat bereizita bait-dago.
  8. Ta zuk aintzat begira beaŕ duzu, zure Yainkoarentzako ogia ark eskeintzen du-ta; deuntzat bekizu zuen bereizlea nai zan Yaube Au, deuna naiz-ta.
  9. Apaizaren alaba loitzen asi ezkero, bere aita loitzen du: neska surtan eŕe beaŕa da.
  10. Apaiz nagusiak, bere anairik beñentzat igurtziak, yazki deunak erabiltzeko buru-eskuak ixuritako olioz gantzutuak dauzkan ezkero, ez du bere burua erantzi beaŕ, ez bere soñekoa uŕatu,
  11. ezta edozein iľengana saŕtu: iľa bere aita edo ama ba’litz ere, ez bedi arenganatuz loitu.
  12. Ez bedi yauretxetik irten. ta ez beza bere Yainkoaren etxea loitu, bere gañean bait-dakaŕ Yainkoaren olioz gantzututako buruntza. Ni naiz Yaube.
  13. Emaztetzat neska aŕtu beaŕ du.
  14. Alargunik edo zapuzturik emaztetzat ez beza aŕtu, ezta gerendutako ematxaŕik ere; bere eŕiko neska yatoŕ bat emaztetzat aŕtu beaŕ du, baizik,
  15. ondorengo likixturik bere eŕian utzi ez dezan: Ni naiz, ba, Yaube, aren bereizlea.»

Apaizketarako ñakak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Aaron’i itz egin ta esayozu: Ez bedi zure eŕoko belaunaldietan naŕiodunik alderatu zure Yainkoaren ogi-eskeintzarako.*
  3. Naŕiodun bat ere ez bedi alderatu, itsu, urgun, zerbaitetzaz iñausi, edo toŕoil,
  4. anka-motz edo esku-motz,
  5. konkoŕ, epo, begi-lauso, zaragardun, negaltsu edo iren ba’da.
  6. Aaron apaizaren eŕoko iñor ere ez bedi alderatu Yaube’rentzako eŕopariak eskeintzera; ñakaren bat ba’du, ez bedi alderatu bere Yainkoaren ogia eskeintzera.
  7. Bere Yainkoaren ogia, ta yauretxean eskeñitako opari deunetik, bai, yan dezake.
  8. Ezin saŕtu diteke, ordea, estalki-baŕnera, ezta opamaira urbildu ere ñakarengatik, nere yauretxea ez naŕiotzeko: Ni naiz, bereizten ditudana».
  9. Onela, ba, itz egin zien Moxe’k Aaron’i, aren semeei ta Ixrael’en seme guziei.

22

Yaureskiñetatik yateaz

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin  ta esan zion:
  2. «Aaron’i ta aren semeei esayezu, Ixrael’go semeek eskeintzen dizkidaten opari deunetik alde egiteko, ta Niretzat dakazten emarietan nere izena ez loitzeko. Ni naiz Yaube.
  3. Esayezu gañera: Edozein gizalditan zuen yatoŕiko norbait, satsu izanda, Ixrael’go semeek Yaube’ri eskeñitako opari deunetara uŕbildu ba’litz, nere auŕetik erauzi beaŕa da. Ni Yaube.
  4. Legenaŕez edo yarioz leiteken Aaron’en yatoŕiko iñork ere ez beza yaureskiñik yan, bere burua garbitu arte. Ta kaski-ikutuz edo azi-yarioz loitua,
  5. edo ikutzaľea, edozein zikinkeriz satsutu lezaken patari, edo bere kutsua itsasi lioken gizon bat ikutu lukena,
  6. ikutualditik aŕatseraño satsu izango da; ta soña lenik urez ikuzteke, yaureskiñirik ezin dezake yan.
  7. Eguzkia etzandakoan, garbi izan daiteke; ta aŕezkero yaureskiñetatik yan dezake; ori bait-da aren ogia.
  8. Kaski edo saŕaskirik ez beza yan, satsutu ez dadin.
  9. Nere aginduok, beraz, yagon bitzate, ta ez beitez ogendun biuŕtu ta ogendun il, ayekiko nardarengatik. Ni naiz Yaube, aren bereizlea.
  10. Atze batek ere yaureskiñirik ezin yan dezake. Apaizaren aŕotz edo egunsaripekoak ez beza yaureskiñirik yan. *
  11. Apaizak ziiaŕez erositako yopuak, beŕiz, andik yan dezake; ta berebat arenean yayoek aren azkuŕia yango dute.
  1. Apaizaren alabak, aŕotz batekin ezkondua daño, yaures kiñirik ezin yan dezake.
  2. Bañan apaizaren alaba, semerik gabe alargun edo za puztua, umetan bezela bizitzeko aitarenera itzuli ba’da, aitaren azkuŕitik yan dezake; aŕotzak, ordea, ez.
  3. Norbaitek yaureskiñetatik yakin gabe yango ba’lu. bosten batez geitua ordaiña apaizari bemayo. *
  4. Ixrael’go semeek terumatzat Yaube’ri eskeñi ziotena, iñork ez beza naŕiotu, *
  5. ayen yaureskiñak yanez legiken ogena bere gain leporatuz. Ni bait-naiz Yaube, ayen bereizlea».

Opariak nolakoak izan beaŕ diran

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Aaron’i, aren semeei ta Ixraei’go seme guziei itz egin ta esayezu: Egindako ziñaŕen edo bere oldez, Ixrael’en etxekoren batek, edo Ixrael’go aŕotzen batek, eŕoparitzat zuen eskuz Yaube'ri ezkeintzeko,
  3. lekaŕken oparia, abelgoŕi, bildots, edo antxume aŕ ta naŕiogabea bedi.
  4. Naŕiodunik ez diozute eskeñiko bat ere; onesgaŕi ez litzaizueke-ta.
  5. Norbaitek, ziñaŕen edo oldez, bake-oparitzat eskeñitako abelgoŕi edo umeŕikoa onesgaŕi dadin, oso-osoa izan beaŕa da, naŕiorik gabe. *
  6. Abere itsu, elbaŕi, zaurtu,  zornatsu, zaragaŕtsu edo negaldunik Yaube’ri ez diozute eskeñi beaŕ; eta oyetakorik oparian ez diozute Yaube’ri eskeñiko.
  7. Oldezko oparitzat, alderdi luzeegi edo-ta labuŕegiko zezen edo ardiak eskeintzea ziľegi zaizu; bañan, zin egiña betetzeko, ez da onesgaŕi.
  8. Baŕabiľak biuŕkatu, zapatu, ebaki edo kenduak izan zazkionik ez ezayozute Yaube’ ri eskeñi; ta zuen luŕaldean oŕelakorik ez egin.
  9. Atzeŕitaŕen eskutik ere, oŕelako oparirik ez duzute Yaube’ren yanaritzat aŕtuko; guziok ustel ta naŕiodunak bait-dira. Ez itzazute onaŕtu».
  10. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  11. txala, bildotsa edo arkumea yayo ezkero, amaren eŕapean bego zazpi egunez; bañan, zortzigaŕen egunetik eta gero, oparitzat surtan Yaube’ri eskeñia izateko aŕtu daiteke.
  12. Beirik edo ardirik ez ezazu egun berean umearekin il. *
  13. Eskeŕ-opari bat Yaube’ri ezkeintzekoan, zuen gogara eskeñiozute,
  1. ta egun berean yango duzute, uŕengo goizerako ezer utzi gabe. Ni naiz Yaube.
  2. Nere aginduok yagon ta bete itzazute: Ni naiz Yaube.
  3. Ixrael’go semeen artean nere izen gurena ez naŕiotu. Ni naiz Yaube, zuen bereizlea;
  4. zuen Yainkoa izateko Aigito’tik atera zaituztana. Ni naiz Yaube.

23

Larunbata ta urteko yai nagusiak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz  egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: Yaube’ren yayak auek dira; zuek batera biltzeko garai bereiziak, noski. Nere ya yak auek dira.
  3. Lanerako sei egun dituzute; zazpigaŕena, beŕiz, larunbata, atsedenerako, biltze deunerako. Artan iñolako lanik ez duzute egingo; edonun bizi zaiteztela, larunbata Yaube’ rentzako duzute.
  4. Yaube’ren yayak auek dira: aldikoa aldian, zuek batera biltzeko, garai bereiziak; auek nere yayak.
  5. Lenbiziko iľabetean, iľaren amalaugaŕenean, aŕats-iľunabaŕean, Yaube’ren Paska.
  6. Ta ilabete beronen amaboskaŕenean, Otil-yaya Yaube’ren osperako. Zazpi egunez otiľak yango dituzute.
  7. Lenbiziko egunean, batzaldi deuna dukezute, ta yopu-lanik ez duzute egingo.
  8. Zazpi egunez, sutopariak eskeñiko dizkiozute Yaube’ri; zazpigaŕen egunean, batzaldi deuna dukezute, ta yopu-lanik ez duzute egingo». *
  9. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  10. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Damaizuedan luŕera saŕturik, ango uzta itaitu dukezutenean, uzta-askintzat ezpal bat apaizari emayozute.
  11. Ta larunbateko biaramunean, apaizak ezpal ori zabunkatuz Yaube’ren auŕean yasoko du.
  12. Ezpal-zabunketa ontako egunean, urteko bildots naŕiogabe bat sutopatzat Yaube’ri eskeñiko diozute.
  13. Ta arekin, olioz oretutako bi amaŕen irin, usai gozoko minha Yaube’rentzat, eta ixurkiña, hin laurden bat ardo. *
  14. Ta askiñok zuen Yainkoari ekaŕtzeko egun artaraño, uzta beŕitik ez duzute ogirik yango, ezta ale eŕerik edo ezerik ere. Edonon bizi zaitezketela ere, bego au gizaldirik gizaldi bein betiko erabakita.
  15. Zabun-ezpala ekaŕi zenuketen larunbateko biaramonean asita, zazpi astebete zen batu itzazute.
  16. Ta zazpigaŕen larunbateko biaramoneraño, beŕogei ta amaŕ egun zenbatuta, Yaube’ ri minha beŕi bat eskeñiozute,*
  17. tenuparentzako ogi bina zuen etxe guzietatik ekaŕiz. Yaube’rentzako askiñok bi epa-amaŕen iriñez egiñak eta orantzaz eŕeak izan beaŕ dira.
  18. Ogiokin urtebeteko zazpi bildots naŕiogabe, txekoŕ bat eta arito bi eskeñiko dizkio zute Yaube’ri, dagozkien minharekin ta ixuroparekin. Su topa ori Yaube’rentzat usai gozoko daiteke.
  19. Gañera, akeŕ bat ilko duzute ogengatik; eta urteko bildots bi bake-oparitzat.
  20. Apaizak askin-ogiekin eta bildots biekin tenupatzat Yaube’ren auŕean zabunkatuko ditu. Oŕela Yaube’ri eskeñiak diralarik, apaizarentzat izango dira.
  1. Egun artan berean, batzaldi deuna bilduko duzute. Yopu-lanik ez bedi egin. Edo non bizi zaitezketela ere, bego au gizaldirik gizaldi bein betiko erabakita.
  2. Zuen aloŕetako uzta itaitzean, aloŕeko zokoak ez ustiatu, ta ibentzetan yalkitakoa ez yaso; utzi ori, landeŕ ta aŕotzentzat. Ni Yaube, zuen Yainkoa.»
  3. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  4. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: Zazpigaŕen iľaren lenbizikoa, atseden-egun; adaŕotsez batzaldi deuna. *
  5. Yopu-lanik ez egin, ta Yaube’ri sutopa eskeñi».
  6. Yaube’k Moxe’ri itz egin eta esan zion:
  7. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: Zazpigaŕen iľabete oŕen amaŕgaŕen egunean, erin-eguna izango da. Batzaldi deuna dukezute; garbai-neketan ari izango zerate, ta sutopa eskeñiko diozute Yaube’ri. *
  8. Egun artan, iñolako lanik ez duzute egin beaŕ; erin-egun bait-da, zuen erinketarako, Yaube’ren auŕean.
  9. Egun artan garbai-neketara yoko ez lukena, bere eŕitaŕen artetik erauziko da.
  10. Ta egun artan edozein lan legikena, eŕiaren erditik Nik erauziko dut.
  11. Iñolako lanik ez egin. Edonon bizi zaitezketela ere au dukezute gizaldirik-gizaidi bein betiko erabakita.
  12. Egun ori opoŕ-larunbat dukezute, garbai-neketan aritzeko, iľabetearen bederatzigaŕen aŕatsaldean asi, ta biaramoneko aŕatsalderaño. Zuen larunbatak oŕela ospatuko dituzute».
  13. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  14. «Ixrael’en semeei itz egin ta esayezu: Zazpigaŕen iľa onen amaboskaŕen egunean, zazpi eguneko Txosna-yaya asi beaŕ duzute Yaube’ren osperako. *
  15. Lenbiziko egunean, batzaldi deuna. Yopu-lanik ezin dagikezute.
  16. Zazpi egunotan, sutopak eskeñiko dizkiozute Yaube’ri. Zortzigaŕen egunean, batzaldi deuna dukezute, ta Yaube´ri sutopa bat eskeñiko diozute. Bildurik zagozkete, yopu-lanik egin gabe.
  17. Auek dira batzaldi deuna egiteko, opariak Yaube’ri eskeintzeko, sutopak, minhak, arakeyak eta ixuropak auŕkezteko aldaŕikatu beaŕ dituzuten Yaube’ren yayak.
  18. Beude, ala ere, Yaube’ ren larunbatak, zuen emari guziak, eta ziñaŕen edo oldez Yaube’ri zenekazkioketen opari guziak.
  19. Zazpigaŕen iľabeteko amaboskaŕen egunera ezkero, luŕaldeko zitua yasotakoan, Yaube´ri zazpi egunez yai egingo diozute. Lenbiziko egunean, atsedena; ta zortzigaŕenean ere bai.
  20. Lenbiziko egunean, zugatz edeŕen kimuak, palma-ostoak, zugatz oŕitsuen adaŕak eta latsondoko saratsak aŕtu itzazute zuen Yainko Yaube’ ren auŕean pozik zortzi egun emateko. *
  1. Zazpi-uŕenez urtean yai egingo diozute Yaube’ri. Erabaki au gizaldirik-gizaldi betiko izan beaŕ duzute. Yai ori zazpigaŕen iľabetean egingo duzute.
  2. Zazpi-uŕen osoan biziko zerate oŕela; ixraeldaŕ guziak ostoiľezko txosnetan biziko dira,
  3. zuen ondorengoak yakin dezaten Ixrael’go semeai, Aigito’ko luŕetik atera ditudanean, txosnetan bizirazi diedala. Ni naiz Yaube, zuen Yainkoa».
  4. Moxe’k, beraz, Yaube’ ren yai-aldiok Ixrael’go semeei iragaŕi zizkien.

24

Yauretxolako kiriseľu ta eskein-ogiak

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin  ta esan zion:
  2. «Ixrael’go semeei agindu egiezu, kiriseluak beti ixioak eukitzeko, sakatutako olio-aranen urin uts eta gardena ekaŕ dezatela.
  3. Itun-Etxolako aitoŕ-estal kitik alde, Aaron’ek Yaube’ren auŕean gerturik euki beaŕ ditu aŕatsaldetik goizeraño. Bego ori zuenean betiko erabakita gizal dirik-gizaldi. *
  4. Kiriseľuok argimutil garbian ezaŕi beaŕ ditu, Yaube’ren auŕean beti argi eman dezaten.
  5. Iriña aŕ ezazu, ta epa-amaŕen binako amabi opil eŕerik,
  6. bi piľotan seinaka bildu ta uŕezko mai gañean Yaube’ ren auŕean ipiñiko dituzu.
  7. Ta piľo bakoitzaren gañean, luŕingai yatoŕa ipiñazu, Yaube´rentzat eskeñiak dirala erasotzeko.
  8. Larunbat oro, beŕitu beaŕak izango dira beti, Ixrael'go semeengandik betiko itunaŕen aŕturik.
  9. Aaron’entzat eta aren semeentzat izango dira, ta ayek yauretxean yango ditute; Yaube’ri eskeñitako oparietan deun-deunak dirala-ta, arentzat dira betiko erabakiz».

Biraolarien ataŕa ordain-beaŕ estuak

  1. Aita aigitoaŕa ta ama ixraeldaŕa zitun Ixrael’go semetartean yayotako gizon bat agertu ta kapaŕdian ixraeldaŕ batekin liskaŕtu zan.
  2. Aren ama, Dan’en leñukoa, Sulamit izenez, Dabiri’ ren alaba zan. Oŕ ba, seme ua. Yaube’ren izena beztu ta biraokatu zula-ta, Moxe´rengana ekaŕi
  3. ta atxiľotu zuten, Yaube’ ren epaya ezagun arte.
  4. Ordun Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  5. «Biraolari ori kapaŕditik atera; entzun duten guziek beren eskuak buruan ezaŕi bizkiote, ta eŕi guziak aŕikatu beza.
  6. Ixrael’go semeei gañera esayezu: Bere Yainkoari birao legioken edonork, bere ogena nozituko du,
  7. ta Yaube’ren izena beztu lukena, iľa izan bedi. Eŕi guziak aŕikatu beza. Aŕotz edo eŕitaŕ, Yaube’ren izena beztu ezkero il beaŕa da.
  8. Norbait il dukena, iľa izan bedi.
  9. Abereren bat amaitu dukenak, ordaiña eman beaŕ du; abere ordain, abere.
  10. Lagun-uŕkoari kalte legiokenak, beste ainbeste kalte aŕtu beaŕko du;
  11. eten-ordain, eten; begi-ordain, begi; ortz-ordain, ortz; oŕela egin beaŕ zayo. *
  12. Abere bat il lukenak, beste bat itzuliko du; gizon bat il lukena, il bedi.
  13. Arau bera guziontzat, aŕotz edo eŕitaŕentzat. Ni Yaube, zuen Yainkoa».
  14. Ixrael’go semeei Moxe’k ori esandakoan, ayek biraolaria kapaŕditik atera ta aŕika poŕokatu zuten; Ixrael’en semeek, beraz, Yaube’k Moxe’ri agindu zionez egin zuten.

25

Atseden-urtea

  1. Sinai mendian Yaube’k  Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael'go semeei itz egin ta esayezu: Damaizuedan luŕaldera zuek saŕtutakoan, luŕarentzat ere larunbat edo Yaube’ ren ospetan atsaldi izango da.
  3. Sei urtez, zure aloŕa erein, zure mastia iñausi ta aren zitua yasoko duzu. *
  4. Baña zazpigaŕen urtean, luŕa opoŕ ta geldirik bego, Yaube’rentzat atsedeten. Artan ez duzu aloŕa erein, ezta zure mâstia iñausiko.
  5. Yalkitako aleetatik ernea, ez itaitu; zure mâsti iñauskaren molkoak, ez bildu. Luŕarentzat atseden-urte izango da.
  6. Zuk, zure moŕoi-mirabeek, zure saripekoek eta zurekin bizi litezken aŕotzek, opoŕaldi oŕtan yangai luŕak berez dakaŕena dukezute.
  7. Zure abereentzat ere, zure luŕak lekaŕken guzia yangai izango da.

Yobel-urtea

  1. Ta zazpi urteko zazpi aste, edo zazpitan zazpi urte, beŕogei ta bederatzi urte, beraz, zenbatuta, *
  2. zazpigaŕen iľabetearen amaŕgaŕen egunean, yobel-adaŕa yo dukezu; erin-egunean, beraz, adaŕa yo dukezute zuen bazteŕalde guzietan.
  3. Ta beŕogei ta amaŕgaŕen urtea deunetsiko duzute luŕaldean, artan bizi diranentzat askatasuna aldaŕikatuz. Urte ori yobel dukezute; ta nork bere onibaŕetara ta bere sendira guziok itzuli beaŕ duzute.*
  4. Beŕogei ta amaŕgaŕen urtea yobel-urte dukezute; ta ez da artan erein, berez ernea itaitu edo mastiarena bildu beaŕ.
  5. Yobel bait-da, deun bekizue. Luŕak lekaŕkena yango duzute.
  6. Yobel-urte oŕtan, norbere onibaŕetara itzul zaitezte.
  7. Besteri zerbait saldu edo erostekoan, iñork ez bezayo bere anayari kalterik egin.
  8. Zure lagunari erostekoa yobeldik igarotako urteen arauz erosiko diozu, ta berak uzta-urteen arauz saldu beaŕko dizu.
  9. Urte geyagorako ordain geyayo, ta urte gutxiagorako ordain gutxiago eman beaŕ; urte ayetako uztak saltzen diz kizu-ta.
  10. Zuetako iñork ez begio kalterik bere anayari egin. Zure Yainkoaren belduŕ izan zaitez, baizik; Ni bait-naiz Yaube, zuen Yainkoa.
  11. Nere aginduak bete, ta nere erabakiak yagon ta burutu itzazute; oŕela bazteŕaldean eskieŕ biziko zerate.
  12. Ta luŕak bere zituak damazkizuete; ta an eskieŕ bizirik, asetzeraño yango duzute.
  13. Ta, erein ta bildu gabe zer yango dugu, ba’diozute,
  14. ara: seigaŕen urtean Nik nere onespena bidaliko dizuet, eta luŕak iru urtetarako uzta damaizueke.
  15. Zortzigaŕen urtean, ereinketa dagikezute; bañan bederatzigaŕen urterañokoan, uzta zara dukezute yateko. Zitu beŕiak datozaño, zaŕak yango dituzute.

Luŕ ta etxeak saltzeaz

  1. Luŕa ez da iñola betirako salduko; luŕaldea nerea da; zuek, beŕiz, nerean aŕotz eta etoŕkin zerate.
  2. Zuen mendeko luŕalde osoan, luŕa atzera erosteko eskubidea dukezute.
  3. Zure anayak gabeaŕen bere aloŕ bat saltzen ba’du, betoŕ bere aide uŕena goeltzat eta eros beza atzera bere anayak saldu duna. *
  4. Ta alako goelik ez ba’lu, bañan beŕerosketarako adiña iritsi ta bildu ba’lu,
  5. salpen-ondoko urteak zanbatu bitza, ta gañerakoa bere erosleari ordainduz, beŕiro bereaz yabetuko da.
  6. Ta beŕerosteko adiña iritsi ez ba’lu, saldu zuna yobel-urteraño eroslearen mendean dagoke; yobel-urtean, beŕiz, aren eskutik lengo yabearentzat biuŕtuko da.
  7. Aŕesi baŕneko irian norbaitek bere etxea saltzen ba' du, atzera erosteko eskubidea duke, salketatik urtebururaño. Atzerako eskubideak urte osoan dirauke.
  8. Bañan iriko aŕesi baŕnean dagon etxe ori urte osoan erosia izan ez ba’lu, saldu zunarentzat eta aren ondorengoentzat betiko geldituko da. Yobelean ez da aren mendetik irtengo.
  9. Baranoan aŕesirik ez duten eŕietan, etxeak landatzat etsibeaŕak dira; beŕerosi daitezke, ta yobelean atzera biuŕtuko dira.
  10. Lebitaŕek, irietan dauzkaten etxeei buruz, beti dukete atzera erosteko eskubidea.
  11. Ta lebitaŕei dagozkien irietan, berei erositako etxea yobelean atzera biuŕtu beaŕa zaye; lebitaŕen irietako etxeak ayen yarauntsia bait-dira Ixrael’go semetartean.
  12. Ta ayen irialdeko landa ezin erosi daiteke; ayena bait-da betiko. *

Gaxoenganako eŕukiaz

  1. Zure anayak puŕut egin da zuregana eskua luzatzen ba’ du, sorotzazu; atzeŕi edo aŕotz zurean bizi dadin.
  2. Arengandik mozkin edo etekiñik ez atera; ostera ere, izan zaitez Yainkoaren belduŕ, ta zure anaya zurekin bizi bedi.
  3. Zure ziľaŕa ez ezayozu irabazitan eman, ezta azkuŕia zure ontuŕerako ere.
  4. Ni naiz zuen Yainko Yaube, Kanaan luŕaldea zuei emateko ta zuen Yainkoa izateko Aigito’tik atera zaituztana.
  5. Zure ondoan landeŕtutako anai batek bere burua saltzen ba’dizu, ez ezayozu yopu-lanbeaŕik leporatu. *
  6. Ogipeko ta aŕotzari dagokionez dagoke zurekin, yo beleraño moŕoi dukezula.
  7. Aŕezkero, zuretik bere seme-alabaekin biyoa, ta beretaŕetara ta gurasoen onibaŕetara itzul bedi.
  8. Aigito’ko luŕaldetik Nik aterata, nere mirabe bait-dira oriek. Ez dira yopu bezela salduak izango. *
  9. Ez zakizkio nagusi zoŕotz azaidu; izan zaitez, ostera, zure Yainkoaren belduŕ.
  10. Dauzkakezun yopu-mirabeak zuen inguruko eŕietatik aŕ itzazu; moŕoi-mirabeak ayetatik erosi beaŕ dituzu.
  11. baita ere peit zaizkizunak zuekin bizi diran aŕotzen artetik erosi; ta berebat, zuentzat eukitzeko, berayek zuen luŕaldean soŕtutako sendien artetik erosi ditzakezute,
  12. ta zuen semeei ere on daretzat uzteko; ta beti ditukezute yopu; bañan, zuen senideei buruz, Ixrael’en semeei buruz, ez bedi iñor nagusi gogoŕ.
  13. Aŕotz edo etoŕkiñen bat zurean aberastu dalarik, zure anayetako batek, aren aldamenean landeŕtuta, bere burua alako aŕotz edo etoŕkiñari edo aren eŕoko norbaiti saldu ba’ lio,
  14. saldua izanaŕen, atzera beŕerosi daiteke. Edozein anaik beŕerosi duke;
  15. osabak ere, osabaren semeak, odol edo sendi bereko edonork beŕerosi duke; beraxek ere, aberastu ba’litz, bere burua beŕerosi duke.
  16. Oŕtarako, bere eroslearekin salpenetik yobelerañoko urteak zenbatuko ditu; ta aren beŕerosketarako saria, urteen arauz izango da, aren lan-egunak saripekoenak bezela etsi-beaŕez.
  17. Urteok asko ba’dira, ayen neuŕikoa daiteke erosi zunari bere yareikuntzarako biuŕtu beaŕ dion ordaña.
  18. Yobel-urterañoko urteak gutxl ba’dira, zenbatuko ditu, ta bere yarei-ordaiña ayen neuŕikoa daiteke.
  19. Urteko saripean aŕtutako langiľe antzo, arenean dagoke; ta ez da zure begietan gaizki erabilia izango.
  20. Bañan iñola ere beŕerospenik ez ba’lu, yobel-urtean bere semeekin yarei irtengo da.
  21. Nere yopu bait-dira Ixrael’go semeak; nere yopu, Aigito-Iuŕaldetik atera ditudan ezkero. Ni naiz Yaube, zuen Yainkoa.»

26

Ixraeldaŕ zintzoentzako agintzak

  1. «Zuentzat yainko-aizunik ez egin; irudirik ez eraiki, ez masebarik; eta zuen landetan yauraŕirik ez yaŕi, aren auŕean makuŕtzeko. Ni Yaube, zuen Yainkoa. *
  2. Nere larunbatak yagon, ta nere yauretxea itzalgaŕi bekizue. Ni naiz Yaube.
  3. Nere erabakiak zaitzen eta nere aginduak bete ta burutzen ba’dituzute,
  4. euria mugonez bidaliko dizuet, luŕak bere zituak soŕtuko ditu, ta zugatzek beren arnariak dakazkizuete. *
  5. Eultzearen uŕena dukezute mâts-biltzea; ta mats-biltzearen orpoz-orpo azaroa; ogia asetzeraño yango duzute, ta zuen luŕaldean belduŕik gabe biziko zerate. *
  6. Luŕaldean gentza ezaŕiko dizuet, eta izutu zaitzazkenik gabe lo egingo duzute. Luŕetik iize zakaŕak oilduko ditut, ta artan baŕna ezpatarik ez da igaroko.
  7. Zuen etsayak yazaŕiko dituzute, ta zuen auŕean ezpataz yota eroriko dira.
  8. Zuetako bostek eun esetsiko ditute; ta eunek, amaŕ miľa; ta zuen etsayak zuen auŕean ezpataz yota eroriko dira.
  9. Zuengana biuŕtuko naiz, ta nere laguntzaz azi ta ugalduko zerate, ta zuekin itun egingo dut.
  10. Zitu zâŕ-zâŕak yateko eukiaŕen, beŕia etoŕi ezkero, zâŕa yaurtiko duzute.
  11. Nere egoitza zuen erdian yaŕiko dut, eta nere gogoak ez zaituz iguingo.
  12. Zuen erdian ibiľiko naiz; ta zuen Yainkoa izango naiz; zuek, beŕiz, nere eŕia.
  13. Ni naiz Yaube, zuen Yainkoa, Aigito’tik atera zaituztana, angoen yopu ez zein tezten. Zuen uztaŕia Nik autsi dut, aŕetxu ibil zaitezten.»

Ixraeldaŕ okeŕentzako zemak

  1. «Baña Niri aditu ta nere agindu guziok bete beaŕean,
  2. nere erabakiak nardatzen ba’dituzute, ta agintzen dizue dana, zuen gogoari, nere lege guziak uŕatzeko ta nere ituna austeko bezain iguingaŕi ba’ zayo;
  3. ara Nik ere zuei egingo dizuedana: izu, gabea, ta begiak mazkaltzen ditun ta gogoa kikiltzen dun sukaŕa bidaliko dizkizuet. Azia alpeŕik ereingo duzute; zuen etsayek yango dute-ta. *
  4. Nere auŕpegia zuen auŕka biuŕtuko dut, eta etsayek poŕokatu ta arerioek azpiratuko zaituzte; ta eseslerik gabe ere iges egingo duzute.
  5. Ta ala ere entzun nai ez ba’nauzute, zuen ogenengatik zazpi alako ataŕa damaizueket.
  6. Zuen burgoi gogoŕa apuŕtuko dut; ortzia burni, ta luŕa altzairu biuŕtuko ditut.
  7. Zuen lana alpeŕik galduko da; luŕak ez bait-dizue ziturik ekaŕiko, ezta landako zugatzek arnaririk ere.
  8. Nere auŕka ba’zabiltzate, ta entzuten ez ba’nauzute, zuen ogenengatik ataŕa zazpi alakoan areagotuko dizuet.
  9. Basa-iizeak zuen auŕka axatuko ditut, umeak iraungi ta abereak irentsi dezazkizueten, zuek uŕituz ta zuen bideak ustuz.
  10. Ta oŕezkero etsibeaŕean, auŕka ba’zenbilzkidate,
  11. Ni ere auŕka nabilkizue ke, zuen ogenak zazpi alakoetan ataŕatuz.
  12. Nere ezpata gañean dukezute, Itunaren apengaŕi; zuen irietan bilduko zerate, ta izuŕia bidaliko dizuet, eta etsayen eskuetara zatozkete.
  13. Ogi-makiľa puskatuko bait-dizuet. Amaŕ emakumek ogia zuentzat labe batean eŕe ta beaŕ dan azta emanaŕen, zuek yan bai, baña ase, iñola ez. *
  14. Oŕezkero oraindik, Niri aditu beaŕean, auŕka ba’zenbilzkidate,
  15. Ni ere auŕka nabilkizueke su ta gaŕ, zuen ogenak zazpi alakoetan ataŕatuz.
  16. Zuen seme-alabaen aragia yango duzute.
  17. Zuen bamotak irauli, zuen eki-aŕiak puskatu ta zuen iľotzak yainko-aizunekin metatuko ditut; eta nere gogoak iguinduko zaituz. *
  18. Zuen iriak laŕatu, ta yauresguak txarotuko ditut; eta ez zait zuen luŕinketarik atsegin izango.
  19. Luŕaldea txarotuko dut, eta bertan bizi leitezken zuen etsayak txundituko dira oŕenbestez.
  20. Atzeŕian sakabanatuko zaituzt; eta ezpata zuen auŕka erantziko dut. Zuen bazteŕaldeak laŕe ta iriak soil geldituko dira.
  21. Ordun, bai, luŕak, zuek atzeŕian sakabanatuta zaudeketeño, dagozkion larunbatetako atsedena duke.
  22. Zuen luŕ soilduak ukatzen zenioten larunbat-atsedena, taigabe izango du, zuek etsayen luŕaldean zaudeketeño.
  23. Ta zuetarik bizitan geldituko diranei, biotza erabetuko diet, etsayen luŕaldean; oŕien zirkin-otsak iges eragingo die; ezpatatik bezela iges egingo dute, ta eseslerik gabe eroriko dira.
  24. Ondotik iñork ez daŕayela, bat besteren gañera, ezpatatik igeska bezela, darorzke, etsayei gogoŕ egin eziñik.
  25. Atzeŕietan urtuko zerate, ta zuen etsayen luŕak irentsiko zaituz.
  26. Zuetarik bizi geldituak, beren gaiztakeriengatik ta beren gurasoenengatik irentsiak izango dira, beren etsayen luŕean.
  27. Ta aitoŕtuko dute, nere auŕka zebiltzala, berek eta beren gurasoek egindako gaiz takeria. Oŕ, ba, nere auŕka ibiľi diran ezkero,
  28. Ni ere ayen auŕka ibiľiko naiz ta etsayen luŕera eratoŕiko ditut. Ordun, bai, ayen biotz erdaingabea autsiko da, ta beren gaiztakeria nozituko dute.
  29. Ta ni oroituko naiz Ixrael’ekin egindako itunaz eta Abraham’ekin egindako itunaz. Luŕaz ere oroituko naiz.
  30. Luŕa utzi beaŕko dute, ta ordun, ayetatik uŕun soil etzanda, dagozkion larunbatak dazaguzke; ayek, beŕiz, beren okeŕa nozituko dute, nere erabakiak esetsi ta nere aginduak nargatu ditutelako.
  31. Bañan, ordun ere, etsayen luŕean daudeño, ez ditut zapuztuko, ezta poŕokatzeko lain ta ayekin dudan ituna austeko aiñean goŕotatuko. Ni bait-naiz Yaube, ayen Yainkoa.
  32. Ayetaz oroituko naiz, ayen Yainkoa izateko, atzeŕien begietan Aigito’tik atera nitunean ayekin egin nun itunarengatik. Ni naiz Yaube.»
  33. Auek dira, Ixrael’go semeak Berekin elkaŕtzeko, Sinai-mendian Moxe’ren bitartez Yaube’k aldaŕikatutako eraba ki, agindu ta legeak.

27

Ziñeskeintzak dirala-ta

  1. Yaube’k Moxe’ri itz egin ta esan zion:
  2. «Ixrael’go semeei itz egin ta esayezu: Bere buruaren ziñeskeintza Yaube’ri legiokena, atzera biuŕtzeko ordain-neuŕiak: *
  3. Gizonentzako ordaiña: ogei urtetik irurogeitaraño, beŕogei ta amaŕ sikel-ziľaŕ; yauretxeko sikel gero.
  4. Emakumeentzakoa: ogei ta amaŕ.
  5. Mutiľentzakoa: bost urtetik ogeitaraño, ogei sikel; neskaentzako, amaŕ.
  6. Mutikoentzakoa: iľabetetik bost urteraño, bost sikel; neskañoentzakoa, iru.
  7. Agureentzakoa: irurogei urtetik gora, amabost sikel; atsoentzakoa, amaŕ.
  8. Ordaintzeko lain ez leiteken landeŕa, apaizari auŕkeztu bekio, apaizak ordaiña neuŕtu dezayon; ta apaizak eskeintzaľearen irispideak ikusita, ordain adiñona neuŕtuko dio.
  9. Yaube’ri eskeintzen zazkionetakorik, abere bat eskeñia izan ezkero, Yaube’rena dagoke erabat.
  10. Ezin alda daiteke, onaren orde txaŕa, edo txaŕaren orde ona ekaŕiz. Ta abere baten orde beste bat ekaŕia ba’litz, lena ta aren ordeko ori Yaube’ renak daudeke.
  11. Yaube’ri ezin eskeñi zazkionetakorik abere bat lekaŕkenak, auŕkeztu bezayo apaizari;
  12. ta apaizak, on edo txaŕ danentz ikusita, ordaña neuŕtuko dio; ta apaizak erabakitako ordaña euki beaŕa da. *
  13. Eskeintzaľeak aberea beŕerosi nai ba’du, ordain oŕi bostena geitu beaŕ dio.
  14. Ziñeskeintzaŕen Yaube’rentzat emandako etxea, on edo txaŕ danentz ikusita, apaizak neuŕtuko dio ordaña; ta apaizak erabakitako ordaña euki beaŕa da.
  15. Ta eskeintzaľeak etxea beŕerosi nai ba’du, ordain oŕi bostena geitu bezayo, ta oŕela beretuko du.
  16. Norbaitek bere yarauntsiko landaren zati bat ziñeskeintzaŕen Yaube’ri eman ba’ dio, ordaña zati oŕtarako aziari adiñona izan bekio; beŕogei ta amaŕ sikel-ziľaŕ omer bana garagaŕeko. *
  17. Ordain ori bego osorik, landa Yaube’ri yobel-urtetik emana izan ba’zayo.
  18. Yobel-urte ondoren ematen ba’zayo, beŕiz, apaizak or daña neuŕtuko dio, uŕengo yo belerañoko urteak zenbatuz ta lengoena gutxituz.
  19. Bañan eskeintzaľeak landa beŕerosi nai ba’du, ordañari bostena geitu bezayo, ta landa beretzat izango da.
  20. Berak ez ba’du beŕerosi nai, edo landa besteri saldua ba’zayo, ezin beŕerosi daiteke gerokoan.
  21. Ta yobelera orduko, Yaube’rentzat eskeñia geldituko da landa, ta apaizarena dagoke.
  22. Norbaitek bere yarauntsiko ez zan landa erositakoan, Yaube’ri eskeintzen ba’dio,
  23. apaizak yobelerañoko ordaña neuŕtuko du, ta ordain ori egun artan bertan eman beaŕa da, Yaube’rantzat da-ta.
  24. Yobel-urtean, beŕiz, landa yarauntsiz zeukala saldu zun lenbiziko yabeari biuŕtu beaŕ zayo.
  25. Ordain-neuŕia yauretxeko sikelez egingo da beti; ogei gerako sikelez, beraz. *
  26. Abereetan len soŕtua, iñork ezin eskeñi dezayoke Yaube’ri; askintzat Yaube’rena bait-da; idi edo bildots, Yaube’rentzat da soŕtzez.
  27. Bañan abere satsuetakorik izatekotan, beŕerosleak eman beaŕko erabakitako ordaña, ta gañera bostena. Beŕeroslerik ezean, erabakitako ordañez salgai dagoke.
  28. Edonork beretakorik Yaube’ri heremtzat eskeñitako ezer ere, gizon, abere, edo landa, ezin saldu daiteke, ezta beŕerosi ere. Ala eskeñitako edozer Yaube’rena osorik izango da. *
  29. Herem iragaŕitako gizona ezin beŕerosi daiteke; il beaŕa da. *
  30. Luŕeko amaŕen guziak, ereintzetakoak eta zugatzetakoak, Yaube’rentzat dira; Yaube’renak dira osorik.
  31. Ta norbaitek bere amaŕenik beŕerosi nai ba'du, ordañari bostena geitu beaŕko dio.
  32. Abelgoŕietan gibeŕietan ta artzai makilpean dabiltzanetako amaŕgaŕen bakoitza, Yaube’ri eskeñi beaŕ zayon amaŕ ena da. *
  33. Ez da onik ez txaŕik aukeratu beaŕ; ez bat bestez aldatu. Aldatzekotan, beŕiz, le na ta aren ordekoa Yaube’rentzat izango dira biak; beŕerosketarik ez dago ayei buruz.» *
  34. Auek dira Ixrael’go semeentzat Sinai-mendian Yaube’k Moxe’ri eman zizkion aginduak.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper