Olabideren Biblia

ITZUŔAK

PDF-a ikusi

[Sarrera]

  1. Itzuŕak, asko beintzat, aspaldiko esaera zâŕak ditugu. Itzuŕetan dagona, eŕiaren yakintza bide da. Gogoarentzat, mami askoko yaki bikain-indaŕkoŕa. Gaztediari irakatsi nai ziotena antziñateko endak, esakun labuŕetan bildurik adierazten zuten. Ebertaŕek ere orobat, garai artako aunitzek bezela.

Idazti ontako esakunak, bikotuak dira: bakoitzak txatal bi ditula, alegia. Ebertaŕen olerki geyenak bezela. Ontan, aspaldiko izkuntza zâŕak elkaŕen antzekoak bait-dira. Onela:

Aseŕe-motel, sen aundiko:

Sumintsu, ezer gutxirako. (Itz. 14, 29.)

Euskaldunok, esakun bikotuak, onako onen antzekoak ditugu:

          Uŕutiko intxauŕak amabi:

Aruntza iritxitakoan bi. (110.)

  1. Itzuŕak deritzan gutun ontan, esakun batzuk eŕitik yasoak dira; beste batzuk, ikasigoen yardunetatik berexiak: irakuŕle azkaŕak batzuk eta besteak berexi eziñik ez du izango.

Zorioneko izan nai dun ixraeldaŕak, itzuŕetan dauka nola yardun; eta, biotz zuzenekoari Yaube’k damayon saritzakoa zela iritxi garbi irakasten zayo.

Idazti ontako lenengo bederatzi atalak, idazti osoaren atari zabal antzo ditugu; eta, zortzigaŕen atala oaŕgaŕina. Ondoren 22-gaŕena arte, era askotakoak. Uŕengoak ere, sail yakin batean, neuŕian saŕtzeko ez ain eŕexak; eta, azkenik, etxekoandere maratzaren gorasaŕea.

 

1

  1. Dabid’en seme Ixrael’go eŕege. Salomon’en itzuŕak. *
  2. Sena eta ikasbidea yakiteko itzaldi zuhuŕak uleŕtzeko,
  3. (Adimen-argia), zuzentasuna, mendu ona eta zintzotasuna iristeko,
  4. ikasi-gabeai ezaguera

eta gaztêi gurbiltasun eta oaŕmena emateko.

  1. Yakitunak, adi beza; eta, yakintsuago daiteke;

eta burutsuak onu zûŕak dazaguzke,

  1. eta itzuŕak, esan zoŕotzak, yakintsuen oldozkunak eta igaŕkizunak uleŕtuko ditu.
  2. Yaube’ren belduŕa, senaren asiera da (Er. 111, 10) ergelek, beŕiz, sena eta yakitea nardatzen ditute.
  3. Entzun, ene seme, aitaren irakaspenak, eta amaren onuak ez utzi;
  4. Buru eta lepoko edergaŕi izango zazkizu-ta
  5. Ene seme: ez zaitzatela ogenlariek limuŕtu

ez zuk utzi: (ez amor eman) *

  1. «Zatoz gurekin»dasaizukete«bizia bestei kentzera; ogengabeari sareak bidegabez yaŕtzera.
  2. Irentsi ditzagun guziak bizirik, xeolak bezela, guziak osorik, luŕpera yeisten diranak bezela.
  3. Edotariko ontasun gurenak idoroko ditugu, eta ebaskiñez gure etxeak beteko.
  4. Zuk ere, zure laña gurekin ibiliz aterako duzu: guziontzat zizku bat bakaŕa daukakegu».
  5. Ene seme! Ez yoan ayekin, ayen bidean zure oña ez saŕtu.
  6. Ayen oñak, gaitzera laisteŕ bait-dagite, odola ixurtzeko leyaz dabiltza. (Is. 59, 7.)
  7. Sarea, ordea, alpeŕik edatzen egaztien auŕean.
  1. Beren odolari maŕoak yaŕtzen dizkiote alakoek, beren biziari sareak.
  2. Eukinai guzien bideak, olakoxeak dira irabazkeria yabetzen da iritsi dutenaz.
  3. Yakintzak, txaidetan ots egiten du, bere mintzoa, zeyetan yasotzen.
  4. Gizabaŕez-kuin-kuin-unetan aldaŕi dagi, eta iriko atêtan onela da mintzo:
  5. Noiz arte, xoŕ’ok, umekerietan ari izango zerate? noiz arte nausariok, nausaka zabilzkete? eta, zuntzunek goŕoto dukete yakintza?
  6. Nere ataŕaldira itzul zaitezte;

nere arnasa ixuriko dizuet, eta nere itzak darakaskizuet.

  1. Nik deitu; eta, zuek: ezetz! (Is. 65, 2; 66, 4) nere eskua edatu; eta, aditu niñunik ez,
  2. aitzitik ere, nere onu guziak nardaturik, nere akaŕa ez duzute onaŕtu.
  1. Nik ere, zuen ondamenaz baŕe egingo dut; eta, isekaz nagokizue izualdia datoŕkizuenean.
  2. Ekaitza bezela, gañera darorkizuenean, eta axanpak eta laŕiak menderatuko zaituztenean.
  3. Ordun, deituko naute; eta, ez diet erantzungo;

nere biľa dabilzke, eta ez naute idoroko.

  1. Yakintza goŕoto dute;

Yaube’ren belduŕa aukera beaŕean,

  1. ez ditute nere onuak aditu nai izan; eta nere akaŕ guziak nardatu ditute.
  1. Argatik, beren yardunbideko zitua yango dute, eta beren onuz aseko dira.
  1. Izan ere, zuntzunei atsedena ilgaŕi, eta ergelei naretasuna galgaŕi zaie.
  2. Dantzuidana, beŕiz, eskieŕ biziko da, izurik gabe atsedeten.

 

2

  1. Ene seme! Nere itzak aŕtzen,

eta nere aginduak betetzen ba-dituzu;

  1. belaŕia yakintzarako atzaŕi eta biotza zuuŕtasunerako erne ba’duzu,
  2. senari benaz otsegin,

eta yakintzari deitzen ba’diozu,

  1. ziľaŕa bezela biľatzen

eta altxoŕa lez ikeŕtzen ba’duzu,

  1. Yaube'ren belduŕa uleŕtuko duzu eta Yainkoaren ezaguera iritsiko.
  2. Sena Yaube’k bait-dama;

Yakintza eta zûŕtasuna Aren aotik datoz.

  1. Zoriona zintzoentzat Ark zaitzen du, eta bide zintzoan dabiltzanei babesa zaye.
  2. Onbidea ark gerizatzen du, eta bere siñestunen bizia ardurapean dauka.
  3. Zuzentasuna, zintzotasuna zer dan, ordun uleŕtuko duzu; arteztasuna eta onbide guziak ere, ordun adituko.
  4. Sena, zure biotzean saŕtu,

eta yakintza zure gogoaren atsegiña izan orduko,

  1. oaŕa dukezu zaitzaľe, eta ezaguera yagole,
  2. gaizpidetik asagotu zaitezan likits mintzo diranengadik yarei.
  3. Zirku artezak utzi-ta

bide iľunak aŕtzen ditutenengandik,

  1. okeŕ egiteaz pozten

eta zantaŕkeririk nabarmenenaz iľaŕaintzen diranengandik.

  1. Zirku makuŕtsuetan

eta bide biuŕietan dabiltzanengandik.

  1. Besteren emazteagandik zaituko zaitu, itz limuŕak ditun ederño aŕotzarengandik;
  2. bere gaztezaroko laguna utzirik, bere Yainkoaren itunaz ântzi danarengandik.
  3. Alakoaren etxea eriotzara makuŕtuta bait-dago, eta alakoaren bidea ildakoetara.
  4. An saŕtuz-gero, iñor ere ez da andik itzultzen; iñork ez ditu bizirako zirkuak idorotzen.
  5. Oŕela ibiliko zera gizon zintzoen bidean, zuzenen zirkuetatik sayesteke.
  6. Gizon zuzenak, luŕean, biziko bait-dira,

eta yatoŕak bertan geldituko;

  1. gaiztagiñak, alabañan, luŕetik erauziak izango dira, eta doiľoŕak yaurtiak. (Yob 18, 17).

 

3

  1. Ene seme! Nere irakaspenak ez ântzi!

Nere aginduak, ostera, biotzean yagon!

  1. Egun luzeak ekaŕiko bait-dizkizute, urte askotarako bizitza eta pakea.
  2. Eŕuki eta egiak, ez zaitzatela utzi; lepoari lotuak eramatzizu, biotz-olean idatzi-ezaŕiak.
  3. Oŕela, Yainkoaren eta gizonen begietan edeŕ eta benetako sena irabaziko dituzu.
  4. Uste ona, Yaube’gan, biotz-biotzez ipiñizu, eta, ez zaitez zeroŕen adimenean irozo.
  5. Zure uŕats guzietan, gogoan erabilzu;

eta, bidea zuzenduko dizu.

  1. Zure burua ez egin yakintsu; (Eŕ. 12, 16) Yainkoaren belduŕ izan; eta, gaitzetik itzuri.
  2. Ori dukezu soiñaren osasun, eta ezuŕen muin-salda.
  3. Dezunetik, men-egiozu Yaube’ri (T. 4, 7; Lk. 14, 13) eta, zure uztabeŕiz Ua goretsazu.
  4. Ordun, mandioak beteko zazkizu;

eta zure upeletan ardo beŕiak gañez egingo du.

  1. Ene seme! Yaube’rengandiko akaŕa ez nardatu;

eta Aren ataŕaldia ez gaizki aŕtu!

  1. Yaube’k, maite duna ataŕatzen bait-du: aitak bere seme laztana bezelaxe.
  2. Zori ontsua, sena idoro eta yakintza iritsi duna.
  3. Irabazi au, ziľaŕ-irabazia baño obea bait-da;

eta ekoizpen au, uŕea baño obea.

  1. Txirlaŕi guziak baño opagaŕiago;

eta, iñongo pitxiak, arekin ezin berdinduko dira.

  1. Eskui-aldean, bizi luzea du:

aberastasuna eta dedua, ezkeŕekoan.

  1. Aren bideak alaitasun-yario dira: Aren zirku guziak nareak guztiz.
  2. Iristen dutenei, bizirako zugatza zaye; * eta itsasten zayona zoriontsua da.
  3. Yainkoak luŕa zûŕtasunez irasi; * eta, ortzia yakintzaz sendotu zun.
  4. Aren yakintzaz lezeak pitzatuz erdibi ziran;

eta, lañoak intza-gaiz bulaŕtsu daude.

  1. Ene seme! Ez bekizu begietatik uŕundu,

euki gurbiltasuna eta oaŕmen;

  1. auek izango dira zure gogoaren bizia; eta, zure idunaren apaingaŕia.
  2. Ordun, zure bidean eskieŕ-lasa zabilzke, oin-zoztoŕik gabe.
  3. Oerakoan bilduŕik gabe izango zera, eta, etzandakoan, lo lasai-gozoa izango duzu.
  4. Sosteko izualdiaren belduŕ izan beaŕik ez dukezu, Zigoŕketa gaiztoa datoŕenean, ikara beaŕik ez.
  5. Yaube izango bait-zaizu Zurkaitz eta, oña xedebara gabe zaituko zaitu.
  6. Dagokion onik ez iñori ukatu, zure aukeran egitea ba’dago, beintzat.
  7. Iñori ez esan: «Zoaz eta itzuli zaitez: * biaŕ emango dizut», bertan eman al ba’dezayokezu.
  8. Uste onez zurekin dagoño, ez iñori azpikeririk asmatu, 30. Ziorik gabe, iñorekin ez liskaŕtu, iraiñik egin ez ba’dizu.
  1. Gaiztoen iñartxirik ez izan; *

 eta, ayen bidêtan ez ibili:

  1. dongeak, Yaube'k iguin bait-ditu, eta, Aren nabastaŕea zintzoentzat da.
  2. Yaube’ren biraoa, ogenlarien etxean datza: onespena, beŕiz, zintzoen baitan.
  3. Nausariei nausa egiten die;

apalei, beŕiz, adiguriak damazkie:

  1. gurbiľek, ospea dukete yarauntsitzat, ergelek, alabañan, gerena yasan beaŕko dute.

 

4

  1. Semeok: aita aunen irakaspenak entzun: sena iristeko, zaudete adi.
  2. Ikasbide ona damaizuet; eta, nere iegea ez utzi.
  3. Ni ere aitaren seme nintzan: amaren seme samuŕ eta bakaŕa.
  4. Eta, aitak irakasten eta esaten zidan: Nere itzak, biotzean yaso, nere aginduak bete; eta, biziko zera.
  5. Erosi sena; zuhuŕtasuna erosi: nere esanak ez ahantzi; ayetatik ez sayestu.
  6. Yakintza ez utzi; eta, ark gerizatuko zaitu; ua maite ezazu; eta, ark gordeko zaitu.
  7. Sena, lenik: zûŕtasuna iritsazu;

duzun guziaren ordain, zûŕtasunaz yabe zaite.

  1. Ua bekizu edeŕ: eta goratuko zaitu;

ari atxiki ba’zatzazkio, ark ospetsu egingo zaitu.

  1. Buruntza edeŕa yaŕiko dizu buruan, eta aiľara argitsuz apainduko zaitu.
  2. Ene seme: entzun eta nere esanak aŕtu;

eta, bizitzako urteak ugalduko zazkizu.

  1. Senerako bidea darakuskizut, zidoŕ zuzenean zaramat.
  2. Ibiltzean, uŕats-eragozpenik ez dukezu, ez eta antxintxi egitean, aburikorik ere.
  3. Ikasbideari zatxizkio: artatik ez aldendu: gorde ezazu; ua bait-da zure bizitza.
  4. Gaiztoen indaetan ez saŕtu; ogenlarien zirkuetan ez ibili.
  5. Andik alde egizu; ortik ez igaro;

bidexka orietatik sayestu; eta, auŕera zoaz;

  1. Okeŕa egin ondoren baizik, loaldirik ez bait-dute norbait erorazten ez dutelarik, loa galtzen dute.
  2. Ogitzat, nabarmenkeria dute; eta, ardotzat zakaŕkeria.
  3. Zintzoen bidea, eguna-asteko argia bezela da; geroago eta argiago, eguerdiraño.
  4. Gaiztoen bidea, beŕiz, iľuna da, nora erortzen diran ez dakuste. *
  5. Ene seme!! Nere itzak entzun: nere elêi belaŕia ezaŕi.
  6. Begietatik ez bekizkizu aldendu;

biotz baŕne-baŕnean yagon itzazu.

  1. Onaŕtzen ditutenentzat, bizia bait-dira eta, ayen soin osoarentzat osasuna.
  2. Batez ere, biotza arduraz zaitu ezazu: bizia, andik soŕtzen bait-da.
  3. Aoko okeŕkeria, zuregandik alde eragizu; eta, zuregandik ezpain-zurikeria asagotu.
  4. Zure begiek zuzen so begite:

eta zure betazaiak auŕerantz zuzendu beitez.

  1. Gomazu, zure oña non yaŕi:

zure uŕats guziak zuzen izan daitezan.

  1. Ez eskui aldera, ez ezkeŕekora, ez sayestu: eta, oñak, txaŕkeri guzitik aldendu itzazu.

 

5

  1. Ene seme!! Nere sena, adizu!

Nere zûŕtasunari, belaŕia ezaŕiozu.

  1. Oaŕa ernai euki dezazun;

eta, zure ezpañak yakintza dezaten.

  1. Besteren emazteari, ezpañetatik eztia dario: aren ahoa guriña baño legunagoa da.
  2. Ondorena, beŕiz, ixena bezain gaŕatz: eta sorbatz biko labana bezain zoŕotza.
  3. Aren oñak eriora labantzen dira; aren uŕatsak leze-iľunera zuzen doaz.
  4. Bizirako ayolik ez, eta erezka dabil, nora yakiteke.
  5. Beraz, nere semeok, entzun!

Eta, nere aoko itzetatik ez sayestu.

  1. Arengandik uŕun ibili!

Aren etxeko atera, ez uŕbildu!

  1. Zure dedua atzeren bati, eta zure urteak ankeŕ norbaiti ez emateko.
  2. Zure ogasunez aŕotzak gizendu ez daitezan;

eta, zure len-zitua besteren etxera yoan ez dedin.

  1. Oŕela, azkenean, negaŕketarik ez dukezu: zure aragi eta soiña ustelduko diranean.
  2. Eta, ez diokezu: «Ene zori txaŕa! Mendua iguin bait-dut, eta, nere biotzak ataŕaldia nardatu du.
  3. «Nere azlên mintzoa ez dut aditu;

ez nere irakaslengana belaŕia ezaŕi.

  1. «Gaitz ondoraño yausi-yausian egon naiz, eŕi eta batzaŕaren erdian».
  2. Ura, zure urtegitik edan: * zure ituŕiaren latsetakoa.
  3. Zure ituŕiak gañez egin bezate;

eta, zeyetan, zure ura ibaika baŕeyatu bedi.

  1. Zuretzat bakaŕik izan bedi;

ez zurekin besterentzat, naiz aŕotzentzat.

  1. Zure ituŕia onetsi bedi!

Eta, zure gaztezaroko emaztea pozkaŕi bekizu:

  1. Oreinama maite eta orkatz lerdena bezelakoa.

Aren bulaŕek ase zaitzatela beti;

eta, aren maitakuntzak beti liľuratu zaitzala.

  1. Zergatik, ene seme!, emakume aŕotzarengan zoratu; eta zurea ez danaren altzoa besaŕkatu?
  2. Yaube, giza-ibilketara ernai dago:

eta, aren uŕats guziak ikeŕtzen ditu. (Yob. 14, 16.)

  1. Gaiztoa, bere okeŕkerien atxiľo, eta, bere ogen-lokaŕien unamaz lotuta bizi da.
  2. Esangin ez izanaz ilko;

eta, bere ergelkeri aundiagatik galduko da.

 

6

  1. Ene seme!! Zure lagunaren orde, ordaintzaľe yaiki ba’zera, * besteren alde eskua atera beaŕ ba’duzu;
  2. zeroŕen itzez lotuta zaude, zeroŕen esanez atzitua zera.
  3. Egizu au, beraz, ene seme!! Askatu zaitez!! Uŕkoaren eskuetan eori bait-zera;

zoaz apalik zure adiskidearengana eta eragiozu.

  1. Zure begioi loaldirik ez eman: zure betazalei ez atsedenik.
  2. Orkatza eiztariarengandik bezela, txoria, biľa dabizkionen eskutik antzo: itzuri!!
  3. Nagitzaŕ! Txinguŕiarengana oa: * aren bideak ikasitzak! Eta, sena izaten ikas ezak!
  4. Ark agintaririk ez.

Irakaslerik ez. Nagusirik ez.

  1. Ala ere, udan bere azkuŕia inguratzen du: uztaroan bere yanaria biltzen.
  2. Nagitzaŕ ori! Noiz arte agoke lotan? loalditik, noiz yaikito aiz?
  3. Apuŕ bat lotan; apuŕ bat lo-kuluxkan; apuŕ bat eskuak oegañean bilduta egonez,
  4. oŕela, bidazti bat bezela etoŕiko zaik beaŕa; eta uŕia, iskiľu-gizona antzo.
  5. Gizon gaizto eta okeŕak, aoa txaŕkeriz betea dakaŕ.
  6. Begiz keñu; oñez tak;

eta beatzez itz egiten du.

  1. Biotzean asmo txaŕak darabiltzi, eta beti, ganbuxkeriak ereiten ari da.
  2. Argatik, ondamena sostean etoŕiko zayo;

eta nora gabe, bat-batean luŕ yoko du.

  1. Yaube’k, seirok goŕotu ditu;

eta, zazpirok Ari nazkagaŕi zazkio: *

  1. Begi aŕotsuak, mingain gezuŕtia;

odol ogengabea ixurtzen duten eskuak;

  1. asmo txaŕak darabiltzin biotza, gaitzera leyatzeko oin azkaŕak,
  2. gezuŕak esanez altoŕ dagiña, eta adiskidetartean ganbuxkeriak pizten dituna.
  3. Ene seme!! Zure aitaren aginduari eutsi!

Eta, zure amaren onuak, bazteŕera ez utzi!

  1. Beti, zure biotzari lotuak eraman itzazu; eta, lepotik dindil.
  2. Bidean, uŕats zuzenle dituzkezu: loaldian zure zai ernai daudeke; esnatzean, zurekin erausiko dira.
  3. Agindua, zuzi bait-da; eta, irakaspena, argi; eta, irakaspenaren onuak bizirako zidoŕ.
  4. Auek zaituko zaitute ematxaŕarengandik;

eta emakume aŕotzen mingain legunetik begiratuko.

  1. Ez beza aren edeŕtasuna, zure biotzak, iŕika: bere begietan, ez zaitzala atzeman.
  2. (Emagalduagatik, otzuŕean bizi beaŕez zeundeke) Ematxaŕa, otzuŕez salgai eskeñiko zaizu; Ark ostuko ote zuri, zure biotz edeŕa?
  3. Nork ote darama altzoan sua, soñekoak eŕetzen ez zaizkiola?
  4. iľinti bizien gañez, iñor ibili al-da, oñak kixkaltzen ez zazkiolarik?
  5. Oŕela da, beraz, bestearen emaztearekin dabiľena: alakoa ikuitzen duna, ataŕarik gabe ez da geldituko.
  6. Ohoina ez dute nardatzen, goseaŕen, sabela berotzeko, zerbait ostu ba'du
  7. eta, ala ere, atzemana ba’da, zazpitan ainbeste biuŕtu beaŕ du, luken guzia ere emanez.
  8. Bañan, emakume batekin kutsatzen dana, sengabea da. Ori, bere bizia lardaskatzeko dagi-ta.
  9. Elkaitz eta lotsa idoroko ditu;

eta, aren gerena ez da ezabatuko.

  1. Gizonengan tukua, amoŕu biuŕtzen bait-da;

eta, apen-egunean ez du asketsiko;

  1. ibigaŕirik ez du aŕtu naiko;

eta, ez du nai al izango opari ugarienik ere.

 

7

  1. Ene seme!! Nere esanei eutsi!

Eta, nere aginduak zaindu!

  1. Bizi zaitezan, nere aginduak gorde; bai nere legea ere, zure betseiña bezela.
  2. Beatzei lotuta eramatzizu: zure biotzean ezaŕita.
  3. Senari, esayozu: «Aŕebaño zaitut»;

eta, yakintzari: «adiskidea».

  1. Andere aŕotzengandik, eta ao zuri-edeŕengandik zaitu zaitzan.
  2. Atarira begira nengola,

etxeko leyo-saretik so egin nula,

  1. gazte buru-ariñen artean, mutil ergel bat ikusi dut.
  2. Zeyean baŕna, alako txoraldaren txoko ondoan zebiľen, eta aren etxera ziyoan:
  3. iľunabaŕean, aŕatsalde apalean, eguzki-etzate beltz iľunean.
  4. Eta, ara!: alako emakumên apainketaz, eta biotz maltzuŕez datoŕkio mazteñoa.
  5. Neska urduritsu eta lotsagabea;

aren oñak elxean gelditzen ez dakite.

  1. Naiz txaidêtan, naiz zeyean, zoko guzietatik ataizean egoten da.
  2. Mutiľari elduta, matxo damayo;

eta, lotsagalduko arpegiz diotsa:

  1. Gentza-opariak eskeiñi beaŕ nitun;

eta, gauŕ bete dut nere agintza.

  1. Zure biľa irten naiz, beraz;

zure auŕpegia arduraz biľaka, eta, idoro zaitut.

  1. Nere oea oyalez apaindu dut, Aigito’ko ari-lan eta galartzu edeŕez.
  2. Miŕaz, lerdamiñez eta kanelez, nere etzangua luŕindu dut.
  3. Zatoz!! Goizeraño, maitakuntzaz ordi gaitezen; poz gaitezen laztan-maiteketan.
  4. Senaŕa ez bait-dut etxean;

txango, uŕutira yoan da.

  1. Eskuan, txanpon-zizkua eraman du;

eta, ilbeŕiraño ez da itzuliko.

  1. Oŕelako limuŕkeriz atxi du; eta maiteren-maitez liľuratu.
  2. Mutiľa, bereala, aren ondoren diyoa:

idia arategira,

eta, zoroa oinbiľuŕetara bezela,

  1. gezi batek gibela zulatzen dion arte, xedebara amiltzen dan txoria bezela, bizia galtzen dunik ez dakiľa.
  2. Ene seme!! Entzun niri!!

Eta, aintzakotzat aŕtu nere aoko aolkuak.

  1. Zure biotza, ez bedi aren bidexkatara sayestu; ez zaitez aren zirkuetan ibiľi.
  2. Asko, zaurtuta erorazi bait-ditu, eta, azkaŕenak ere ark il ditu,
  3. Aren etxea iľundegietarako bidea da, erio mugapera yeixten dana.

 

8

  1. Sena, ez ote-dago oyuka; eta, yakintza deadaŕka?
  2. Bide ondoko muñoetan, bideburuetan yaŕtzen da,
  3. ate-ondoan, iriko saŕguan, atalasetan aldaŕika dago.
  4. Gizona!! Zuei oska nauzute; nere deadaŕa gizakumêntzat da!
  5. Zirtziľok, ezaguera iritxi! xoŕ’ok, senera etoŕi!
  1. Entzun: esateko bikañak ditut zuentzat, eta, nere ezpañak, zuzen dana azaltzeko zabaltzen dira.
  2. Nere aoak egia aldaŕikatzen du, bada, eta, nere ezpañak txaŕkeria goŕoto dute.
  3. Nere aoko itzak oro, zuzenak dira; ayetan ez dago likitsik ezer, ez okeŕik.
  4. Guziak, adimena dutenentzat zuzenak dira: eta, yakintza iritsi dutenentzat ziñak.
  5. Nere irakaspenak, ziľaŕa baño pozikago aŕtu;

eta, zuhuŕtza uŕe yatoŕa baño gogotikago;

  1. sena, istaŕiak baño garayagoa bait-da;

eta, onik bikañenak ere ez zazkio kideko.

  1. Ni, sen au, zuhuŕtasunarekin bizi naiz; eta, onu-yakintza idorotzen dut.
  2. Yaube’rekiko bilduŕa, gaitzaren goŕotoa da: aŕokeria, anpuruskeria, ogenbidea, eta, ao gaiztoa goŕoto ditut.
  3. Onu eta iegea niri dagozkit: niri adimena eta indaŕa.
  4. Bakaldunek, eŕegetza, nere (senez) darabilte: eta, ebazlek, zuzena erabakitzen. *
  5. Agintariek, agintea, nigandik dute; (Eŕ. 13, 1) eta, nagusiek ere, luŕa, alaxe zuzentzen dute.
  6. Maite nautenak, maite ditut;

eta, nere biľa dabiľenak idoroko nau.

  1. Aberastasuna eta ospea nerekin dira; ondasun ziña eta zuzentasuna, ere bai.
  2. Nere arnaria uŕea; uŕe utsa baño obe da:

eta niregandik soŕtua, ziľar aŕagotua baño bikañago.

  1. Zuzenbidean nabil, ibili;

eta, bidezko danaren zirkuetan igitzen naiz.

  1. Maite nautenak aberasteko;

eta, ayen kutxak bete ditzadan.

  1. Yaube’k, bere egitekoen soŕkuntzat nauka; ezei' egin baño lenagotik, ala ere.
  2. Aspaldi uŕunetik soŕtuta nago:

asieratik, luŕa izaten asi zan baño lenagotik.

  1. Ni soŕtu nintzanean, lezerik ez zan: ez ur-ituŕirik.
  2. Mendiak sendo yaŕirik izan baño len, eta, muñoak baño len yayoa nintzan.
  3. Luŕa, zelayak, eta luŕbirako autsgayak ere, oraindik egiteko zeuzkanean,
  4. ortzia antolatzen asi zanean, ni, an nintzan. Lezeko aoari metxa ingurun ezaŕi zionean,
  1. odeyak goyenean muľotu zitunean, eta leze-bêko ituŕiak pizkoŕtzen zitunean;
  2. itxasoari muga ezaŕtzen zionean, bere metxa urak igaro ez zezan, luŕbirako orubeak yaŕtzen zitunean:
  3. Arekin nintzan ni, oro atontzen: egun oro pozik; eta, Aren auŕean beti yostatzen;
  4. luŕbiran yostetan, atsegin guziek, gizartean gertatzeaz nitula.
  5. Orain, beraz, ene seme!! entzunt

Nere bidetan dabiltzanak, bai zoriontsu!

  1. Sena iristeko, nere irakaspenak entzun; ez ayek alde batera utzi.
  2. Nere atauŕean egunoro, ernai, entzuten dagokidana, nere atalasan, ni noiz irtengo zai dagona: zoriontsu!!!
  3. Idorotzen naunak, bizia bait-didoro: eta, Yaube’ren edeŕa irabazten du.
  4. Galtzen naunak, beŕiz, bere buruari kalte dagio; goŕoto naunak, eriotza maite du.

 

9

  1. Yakintzak, beretzat etxea eraiki du:

zazpi zutoi ezaŕirik, gero:

  1. Opariak eskeiñi ditu: bere ardoa zerbeldu, * eta maya atondu du.
  2. Bere neskameak bidali ditu, iriko toki goyenetatik dei au egitera:
  3. Ergelik iñor ba’da: onara betoŕ!!

Sengabekorik iñor ba’da, ari itz egin nai diot.

  1. Zatozte!! Nere ogitik -mayetik- yan ezazute; eta, zuentzat berotu dudan ardoa edan. *
  2. Umekeriak utzi itzazute; eta, biziko zerate: eta, adimen-bidean auŕera zoazteke.
  3. Nausariari akaŕ dagionak, nausa bereganatzen du; eta, gaiztoari akaŕ dagionak, iraiña etxeratzen.
  4. Ark goŕoto ez zaitzan, nausariari akaŕik ez egin: sen onekoari bai, eta ark maite izango zaitu.
  5. Zintzoari irakaspena emayozu; eta, yakintsuago izanen zera.
  6. Yaube’rekiko bilduŕa, yakintzaren oñaŕia da;

eta, seneko izatea deunen ezagutza da.

  1. Nere egitez, zure egunak luzatuko bait-dira; eta, zure bizitzako urteak, ugalduko.
  2. Seneko ba’zera, zeroŕen onerako duzu sena;

nausari ba’zera, beŕiz, zeroŕek bakaŕik nozituko duzu.

  1. Emakume ergela, artegatsu da: txoro eta txepel, ez-yakin utsa:
  1. Bere etxeko atean eserita dago, egon: iriko goyenetan, aulkian alpeŕ,
  2. beren bidean zuzen doazanak, andik igarotzen diranean deitzeko:
  3. «Ergeltxo-xoŕ guziak saŕ bitez emen: sengabeak, nere itzak onaŕtu bitza;
  4. Ostutako ura goxoa da:

eta, itzalgaizka yaten dan ogia txito atsegiña».

  1. Ez dakite, ordea, iľak an datzatela;

eta, ark maikide zitunak, iľundegian obiraturik daudela.

 

10

  1. Salomon’en itzuŕak

Seme zuhuŕa, aitaren pozkaŕi: ume ergela, amarentzat negaŕgaŕi.

  1. Okeŕki bildutako altxoŕak, onik ez dakaŕ: zuzentasunak, beŕiz, eriotzatik yareiten gaitu.
  2. Yaube’k, zintzoa ez du goserik utziko; gaiztoaren iŕitsa, ordea, ez da beteko.
  3. Esku nagiak, landeŕ-izatea beretzen: beso langiľeak, bañan, aberastasuna dakaŕ.
  4. Udan biltzen duna, antzedun da; uztaroan lo dagona, lotsakizun.
  5. Onespena zuzenaren burura yeisten da;

txaŕkeriak, ostera, gaiztagiñen aoa estaltzen du.

  1. Zuzenaren oroitza onespen-ituŕi; gaiztoen izena, beŕiz, usteltzen da.
  2. Biotz-xalo-zuhuŕak, aolkuak onaŕtzen: bañan, ezpañez zoroak, ayek zapuzten.
  3. Zintzo dabiľana, lasa dabil:

okeŕ asmatzaľea, ordea, zapaidua izango da.

  1. Begi-keñuka ari danak, yasateko duke: * eta itzetan ariña, amilduko da.
  2. Zintzoaren aoa, biziaren ituŕi da: gaiztagiñenak, ordea, doľoŕkeriak estaltzen ditu.
  3. Goŕota, liskaŕ sorbuŕu da: (1 Ko. 13, 4) gogo-onak ogen oro ahantzi eta estaltzen ditu.
  4. Zuŕaren ezpañetan an duzu yakintza: eta, ergelen bizkaŕean zigoŕa.
  5. Zuŕek, yakintza ongi yasotzen dute: ergela, ordea, bere aoak eŕez galtzen du.
  6. Aberatsak, bere ogasuna, gaztelu du: txiroak, bere eukieza dordo.
  7. Zintzoaren lan-saria, bizirako da: gaiztoaren irabazia, ogenerako.
  8. Akaŕa onaŕtzen duna, bizirako bidean dabil: ataŕaldirik nai ez duna, okeŕ doa.
  9. Mingain zuri, goŕoto estalki: mingain mardaľari, zorakeri.
  10. Asko erausten ez da ogenik peituko: ezpañak ezten dituna, beŕiz, zuhuŕa da.
  11. Zintzoaren mingaña, ziľaŕ autu yatoŕa:

gaiztoaren biotza, beŕiz, ezertakotzat ez da aŕtzen.

  1. Zintzoaren ezpañak, lagun asko iñutzen ditu: ergelak, beŕiz, sengabez iltzen dira.
  2. Yaube'ren oneskunak aberasten gaitu, miñik ekaŕtzeke, gero!
  3. Senbakoarentzat, ogena yolas da: senekoarentzat, arean, yakintza pozgaŕi da.
  4. Gaiztoari, belduŕ dun ua datoŕkioke: zintzoek, beŕiz, gura dutena dukete.
  5. Igaro doan ekaitz antzo, gaiztoak ez dirau: zintzoak, bañan, betiko aŕigañean dirauke.
  6. Ozpiña ortzei, eta begiei kea zayenez, orixe, nagia, bidali dutenentzat.
  7. Yaube’ren belduŕak, bizitzako egunak ugaritzen ditu: gaiztoen urteak, ostera, uŕi izango dira.
  8. Zintzoen itxaropena, pozerako da: gaiztoen igurikizuna, beŕiz, ustelduko da.
  9. Yaube’ren bidea, zintzoentzat indaŕa: gaiztoentzat, ordea, izugaŕia da.
  10. Zintzoa bein ere ez da kordokatuko:

gaiztoak, aitzitik, ez dira luŕean biziko.

  1. Zintzoaren aoak yakintza zabalduko du: eta, gaiztoen mingaña moztua izango da.
  2. Zintzoaren ezpañek, atsegiña diñotsate: gaiztoarenak, beŕiz, okeŕkeria.

 

11

  1. Aztaga aizuna, Yaube’rentzat nazkagaŕia da: azta doia, beŕiz, Aren gogarakoa. *
  2. Aŕokeria etoŕiz gero, lotsaldia datoŕke; apalberarekin, beŕiz, yakintza datoŕ.
  3. Zintzoei, osotasuna bide erakusle zaie: gaiztoak, bañan, beren maltzuŕkeriak galtzen ditu.
  4. Asaŕe-egunean, ondasunak ezertarako ez dira; zuzentasunak, beŕiz, eriotzatik yareiten gaitu.
  5. Zintzoei, osotasunak, bidea darakuskie;

gaiztoak, noski, beren makuŕkeriagatik erortzen dira.

  1. Zintzoei, beren zuzentasuna gaizkabide zaye: biuŕiak, beŕiz, beren xedeban atzemanak dira.
  2. Gaiztoa iltzean, aren itxoa ke biuŕtzen;

gaiztagiñen ustea, ustel gelditzen da.

  1. Zintzoa, axanpatik yareiten da:

eta, aren ordez, gaiztoa artara saŕtzen da.

  1. Gaiztoak, aoz, uŕkoa galtzen du: zintzoak zuhuŕtasunez yareiten du.
  2. Iria, zintzoen onaz pozten da: gaiztoen ondamenez, yaiz yaŕtzen da.
  3. Zintzoen onespenak, iria goratzen du; gaiztoen aoak, beŕiz, amildegira dakaŕ.
  4. Sen gutxikoak, uŕkoa nardatzen du;

sen onekoa, ostera, isilik dago.

  1. Beŕitzuak, kuxeľuak azaltzen ditu: gurbiľak, beŕiz, isilik gordetzen ditu.
  2. Zuzendaririk eza, eŕiaren ondamena: Onulariak ugari, antxe osasuna.
  3. Iñorentzat bahikuntza damanak, garbaikizuna ba-duke: alako laguntza ematetik iges dabiľena, noski, lasago dabil, ibili.
  4. Emakume adeitsuak, ospea duke;

eta, gizon azkaŕek aberastasuna.

  1. Eŕukitsuak, bere buruari on dagio; gogoŕak, ostera, kalte dakaŕkio.
  2. Gaiztoak, lan zuri egiten du;

zuzentasuna ereiten dunak, ostera, sari ziña duke.

  1. Zuzentasunak bizira darama; okeŕ dabiľena, beŕiz, eriotzara doa.
  2. Biotz okeŕekoak, Yaube’rentzat nazkagaŕi dira; zintzo dabiltzanak, ostera, gogoangaŕi.
  3. Okeŕari, goiz edo belu, ataŕaldia elduko zayo; bañan, zintzoen ondorengoak, alakotik itzuriko dira.
  4. Urde mutuŕean eŕaztuna:

ori da, emazte edeŕa, bañan, zuntzuna.

  1. Zintzoaren gardiak, onera darama; gaiztoen iŕikak, beŕiz, asaŕera.
  2. Batzu, esku zabalez emanda ere, aberasten dira; bestetzu, ostera, zeken-zekenegiz, txiro biuŕtzen.
  3. On egiľea, gurituko da:

eta, oparo damana, ugaritzan ibiliko.

  1. Ale piľatzaľea, eŕiak madarikatzen du; saltzaľearengana, beŕiz, onespena datoŕ.
  2. Goizetik on biľa dabiľanak, adeya idoroko du; gaitz biľa dabiľanari, ere, gaitza gañeratuko zayo.
  3. Bere aberastasunean ustea daukana, eroriko da; zintzoak, bañan, oŕiak bezela yorituko dira.
  4. Bere etxea nâsten dunak, aizea duke yarauntsi;

eta, ergela, senekoaren yopu izango da.

  1. Zintzoen arnaria, bizitza-zugatza da;

eta, biotzak irabazten dituna, zuhuŕa da.

  1. Zintzoak, luŕean ere saria izanen du;

areago, beŕiz, ogenlari eta gaiztagiñak! (1 Ke. 14, 18)

 

12

  1. Akaŕa onaŕtzen dunak, yakintza maite du; zuzenkizuna goŕoto duna, beŕiz, ergel da.
  2. Onak, Yaube’ren edeŕa irabaziko du; asmo gaiztokoak, beŕiz, gaiztetsa.
  3. Ogenez, iñor ez da sendotzen;

zintzoen eŕoa, ordea, ez da kolokatuko.

  1. Emazte yatoŕa, senaŕaren buruntza da;

lotsagabea, ostera, aren ezuŕetan txantxaŕ âlkegaŕi.

  1. Zintzoen oldozpenak zuzenak dira; gaiztoen asmoak, aitzitik, maltzuŕak,
  2. Gaiztoen itzak, ogengabearen eriotzarako xedebak dira; bañan, zintzoen aoak yareiten ditu.
  3. Gaiztoak irauli: eta, ayenak egin du: zintzoen etxea, beŕiz, iraunez dagoke.
  4. Gizona, bere yakintzaz nabari da: eta, biotz okeŕekoa nardagaŕi izango da.
  5. Bere beaŕizanentzako aski dan txiroa, beñago da ogirik ez dun bere-ustekoya baño. (Ika. 10, 30.)
  6. Zintzoak, bere aberên biziaz ere ardura ba-du; gaiztoaren baŕua, beŕiz, ankeŕa da.
  7. Bere aloŕa lantzen duna, ogiz aseko da: (Ika. 20, 30) eta, senbakoa, zirtzilkeritan ari da.
  8. Gaiztoak, aren kidekoak asko izatea nai du; zintzoen eŕoa ere, aletsu izango da.
  9. Ezpañetako okeŕkerian xedeba txaŕa datza; * zintzoa, bañan, axanpatik yareingo da.
  10. Bakoitza, bere aoko arnari onez okiťtuko da; eta, bere esku-egiten arauz ordaña emango zayo.
  11. Ergelak, bere bidea zuzenesten du;

bañan, zuhuŕak besteren aolkuak aditzen ditu.

  1. Ergelari, asaŕea laisteŕ autematen zayo;

zuŕak, beŕiz, ba-daki iraiñari ez-ikusi egiten:

  1. egia dario, eta zuzena aldaŕikatzen du, aitoŕlari gezuŕtiak, ostera, mazkaltzen du.
  2. Beŕiketa batzuk, ezpatak bezela, zaurtu egiten dute; zuŕaren mingañak, beŕiz, zauriak sendatzen ditu.
  3. Ezpain egi-zalea, beti garai dagoke;

ezpain gezuŕtia, beŕiz, apuŕ bateko bakaŕik.

  1. Asmo txaŕak darabiltziñaren biotzean, azpikeria datza; poza, beŕiz, onu ziñak damatzienentzat da.
  2. Zintzoari ez zayo elkaitzik batetxo ere etoŕtzen; ogenlariak, ostera, gaitzez beteta egoten dira.
  3. Ezpain gezuŕtiak, Yaube’rentzat, nazkagaŕi dira;

egitan diardutenak, beŕiz, goragaŕi.

  1. Senak, bere yakintza edeŕkitxo estali-yasotzen du; zoroaren biotzak, beŕiz, bere tentelkeria aldaŕikatzen du.
  2. Esku maratza, nagusi izango da: nagia, alabañan, zergapekoa.
  3. Gizona, biotzeko kezkak, makaltzen du; bañan, itz onak alaitzen.
  4. Zintzoak, uŕkoari, irabazpidea darakuskio; gaiztoen bideak, beŕiz, galduta ibiľerazten ditu.
  5. Alpeŕak ez du bere eiza eŕeko;

sumaŕentzat, alabañan, lana altxoŕa da.

  1. Zuzenbidean, bizia dago;

eta, aren zidoŕean eriotzarik ez da arkitzen.

 

13

  1. Seme zuhuŕak, aitaren akaŕa pozik aŕtzen du;

zuzikak, ordea, ez.

  1. Nork bere aoko zitua pozik yaten du; bañan, gaiztoen gogoak bidegabekeria irentsiko.
  2. Aoa zaitzen dunak, bere bizia yagoten du; aoa geyegi zabaltzen duna, atsekabe izango da.
  3. Nagiak, gura bai; iritsi, ordea, ez. Maratzaren gogoa, beŕiz, ase-beteko.
  4. Zintzoak, gezuŕ-itzak iguin ditu:

gaiztoa, beŕiz, nardagaŕi eta lotsagaŕi egiten da.

  1. Zuzentasunak, zintzo dabiľena zaitzen du; eta, gaiztakeriak, ogenlaria galtzen du.
  2. Urliak, aberats eginda, ezer ez du;

Sandiak, landeŕ biľakatuz ere, ongiak eŕuz ditu.

  1. Aberatsak, bizi-sari ondasunak ditu;

landeŕak, beŕiz, zemarik ere ez du aditzen.

  1. Zintzoaren argia yairo diz-diz dago; gaiztoaren argi-mutiľa beŕiz biŕinduko da.
  2. Aŕotsuen artean, auziak, noski, ugari dira;

sena, beŕiz, onuak ondo aŕtzen ditutenen artean.

  1. Ariñegi irabazitako ondasuna, laisteŕ suntsi oi da; arian-arian bildua, ostera, geituz doa.
  2. Itxoite luzeak, biotza aspeŕtzen du;

betetako guraria, beŕiz, bizi-zugatza da.

  1. Erabakia esesten duna, galtzen da;

eta, agindua aintzakotzat aŕtzen dunak, saria duke.

  1. Yakitunaren irakaspena bizitza-ituŕi da; erio-xedebatik aldentzeko.
  2. Adimen onak, besten edeŕa irabazten du; ogenlarien bidea, beŕiz, zaiľa da.
  3. Senekoak, oro oaŕez egiten du;

ergelak, beŕiz, bere zorakeria azaltzen du.

  1. Bidali okeŕak, gaitzaldia areagotzen du;

geznari kirmena, ostera, askorentzat osabide daiteke.

  1. Akaŕa gogait dunak, zori txaŕa eta aikea dituzke; itz-zartakoa onaŕtzen dunak, aitzitik, dedua duke.
  2. Betetako gurak, gogoa pozten du;

eta, gaitzetik uŕuntzea ergelentzat gogaikaŕi da.

  1. Zuhuŕekin dabiľena, zuhuŕa izango da;

eta ergelekin biltzen dana, ergelduko da.

  1. Ogenlariei, zori gaitzak daŕaye;

eta, zoriona, zintzoen saria da.

  1. Gizon yatoŕaren yarauntsia, aren semên semêi elduko zaye; ogenlarien ondasuna, beŕiz, zintzoarentzat izango da.
  2. Landeŕek goldetutako zizaŕean, azkuŕia ugari:

ba-da, ordea, zuzentzagabez iltzen dana.

  1. Zigoŕa ez darabiľanak semea ez du ondo maite;

maite dunak akaŕa maiz darabil.

  1. Zintzoak, yanez, gogoa asetzen du;

gaiztoen sabela, beŕiz, gose gelditzen da.

 

14

  1. Etxeko andere maratzak, etxea gôra dakaŕ;

emakume ergelak, beŕiz, bere eskuz iraultzen du.

  1. Yaube’ren belduŕ dana, onbidean dabil;

Ua esesten duna, beŕiz, bide okeŕean.

  1. Ergelak, bere aŕokeriaren zigoŕa aoan du; zuhuŕa, ordea, bere ezpañak zaitzen dute.
  2. Idirik ezean, itaska utsik;

idien indaŕak, oŕatiño, ekoizpen edeŕak dakazki.

  1. Aitoŕlari kirmenak ez du gezuŕik esaten;

aitoŕlari okeŕak, bai, gezuŕa dio. *

  1. Zuzikak, yakintzaren biľa ibili aŕen, ez du idorotzen; sen oneko gizonari, bañan, yakintza eŕeza zayo.
  2. Ergelarengandik uŕundu zaitez;

aren ezpañetan yakintza ez duzu idoroko-ta.

  1. Zuuŕaren yakintza, bere bidea ezagutzea da;

ergelen zorokeria, bidekatuta dabil.

  1. Ergelek, ogenarentzat iseka dute;

adeya, beŕiz, zintzoena da.

  1. Biotzak, bere atsekabeak, ba-dazagutzi;

eta, aren pozetan ez da beste iñor nâsten.

  1. Gaiztoen etxea luŕ yo beaŕa da;

Zintzoen egoitza, ostera, sendo dagoke.

  1. Zuzenak diruditen bideak ba-dira;

eta, azkenean eriotzara daramate.

  1. Baŕealdian ere, biotzak miña du; * eta, alaialdiaren amaya negaŕa da.
  2. Gaiztoa, bere ogenez aseko da;

eta zintzoa bere zituz poztuko.

  1. Ergelak dana sinisten du;

zuhuŕak, beŕiz, bere uŕatsak ikeŕtzen ditu.

  1. Belduŕ bait-da, zuhuŕak gaitzetik alde egiten du; ergela, bañan, zabaŕtu eta lasa gelditzen da.
  2. Gizon aseŕetiak, ergelkeri asko egiten ditu; eta, maltzuŕak goŕotoa beregana darakaŕ.
  3. Ergelen yarauntsia zorakeria da;

zuuŕek, beŕiz, yakintza, buruntza bezela dute.

  1. Gaiztagiñak, onak diranen auŕean makuŕtzen dira; eta, dongêk zintzoen atêtan.
  2. Landeŕa, bere adiskideari ere gogaikaŕi zayo; aberatsaren adiskideak, beŕiz, asko dira.
  3. Laguna nardatzen dunak, ogen dagi; zoriontsua, beŕiz, gaxoei eŕuki zayena.
  4. Asmo txaŕak darabilztenak, okeŕ diardute; adeya eta egia, asmo onak dituztenentzat dira.
  5. Edozein lanek ugaritasuna dakaŕ;

itz utsalek, ostera, landeŕ-izatea.

  1. Zuuŕentzat, ondasuna, buruntza da;

ergelen aulkeria, ordea, zorakeria.

  1. Aitoŕ ziñak, besteren bizia gaizkatzen du; azpisugea, beŕiz, gezuŕ-ontzi da.
  2. Azkaŕaren uste ona, Yaube’ren belduŕean datza; eta, babesa an dukete aren semêk.
  3. Yaube’renganako belduŕa bizi-ituŕi da; erio-xedebatik itzuritzeko.
  4. Eŕi kopurutsua, eŕegeren aintza da;

eŕi uŕia, nagusiaren ondamena..

  1. Aseŕe-motela, sen aundikoa da;

suminberak, ostera, bere ergelkeria darakus.

  1. Biotz zindoa, soñaren bizia da;

iñartxia, ostera, ezuŕetako txantxaŕa.

  1. Landeŕa zapaltzen dunak, aren Egiľea iraintzen du; txiroaz eŕuki danak, beŕiz, Ua goratzen du.
  2. Gaiztoa, bere gaiztakeriak iraultzen du; zintzoak, beŕiz, eriotzarañoko uste ona dauka.
  3. Yakintza, sen oneko gizakumearenean bizitzaz dago; eta, arek, ergelei ere argi egingo die.
  4. Zuzentasunak, eŕia gôra dakaŕ;

ogena, ordea, endaen gerena da.

  1. Eŕegeren adei-erakutsiak yakitunarentzat dira;

narga, beŕiz, ergelentzat.

 

15

  1. Erantzun txeratsuak, aseŕea ibitzen du;

yardespen zakaŕak, ordea, sumiña pizten.

  1. Sen onekoen mingañak, yakintzari ista damayo; ergelen aoak, beriz, aulkeriak soŕtzen ditu.
  2. Yaube’ren begiak edonun dira;

on eta gaiztoak begiratzeko.

  1. Mingain zindoa, bizi-zugatza da;

mizto okeŕak, ordea, biotza pitzatzen du.

  1. Ergelak, aitaren onua nardatzen du; eta, akaŕari yaramon dagiona, zûŕa da.
  2. Zintzoaren etxean, ogasun aundiak; gaiztoaren ekoizpenetan, ostera, nâspiľa.
  3. Zuuŕen ezpañek, yakintza baŕeyatzen dute; gaiztoen biotzak, bestera dagi.
  4. Biuŕien oparia, Yaube’rentzat nazkagaŕi da; zintzoen otoitza, bañan, Arentzat pozgaŕi
  5. Gaiztoen ibiliak, Yaube’rentzat aspergaŕi dira; zuzen-zalea, ostera, Yaube’k maite du.
  6. Bidetik sayestuari, itz-zarta gogoŕ deritzayo; eta, akaŕa goŕoto duna ilko da.
  7. Iľundegiko zuloak eta ondameneko lezeak, Yaube’rentzat nabari dira; areago, noski, giza-biotzak. *
  8. Isekariak, akaŕ dagiona, ez du maite; ez eta zuuŕengana yotzea ere.
  9. Biotz alayak, auŕpegia edeŕtzen du; (Emen. 11, 22) baŕen minduak, beŕiz, gogoa goibeltzen.
  10. Biotz zuhuŕa yakintzara leyatzen da;

ergelen aoa, txorakeriz iñutzen da.

  1. Landeŕaren egunak oro, txaŕak dira; biotz asea, beŕiz, beti-oŕits da.
  2. Yainkoaren belduŕez, apuŕño obe da;

axanpaz ondasun aundia baño.

  1. Maitakuntzaz eltzekaria obe da; goŕoto-bekaitzez geli guria baño.
  2. Sakeŕe danak, liskaŕak pizten ditu; yasankoŕak, beŕiz, asaŕea iltzen du.
  3. Nagiaren bidea, arantzazko esia bezela da; zintzoaren zirkua zelai-zelaia da.
  4. Seme zuhuŕa, aitaren poza da;

seme zoroak, ostera, ama iguin du.

  1. Sen-uŕidunarentzat, ergelkeria pozgaŕi da;

buru oneko gizona beŕiz, bidean zuzen dabil.

  1. Oaŕ gutxiz aŕtutako erabakiak ez dira umotzen;

onu askoz aŕtuak, ostera, iraunkoŕak dira.

  1. Erantzun ona pozik ematen da;

eta, bai ona! mugonez esandako itza.

  1. Zuuŕa, bizirako bidean, goruntza dabil;

beitian dagon iľun-lezetik aidentzeko.

  1. Yaube’k, aŕotsuen etxea iraultzen du; eta, alargunaren zedaŕiak gogoŕtzen ditu.
  2. Oldozkun txaŕak, Yaube’rentzat iguingaŕi dira;

itz garbiak, beŕiz, atsegingaŕi.

  1. Mikuiñak, bere etxea nâsten du;

emaitzak iguin dituna, biziko da.

  1. Zintzoaren biotzak, erantzutekoa ausnaŕtzen du; gaiztoen aoak, ostera, okeŕkeria iraultzen du.
  2. Yaube gaiztoengandik uŕun dago;

eta, zintzoen otoitzak entzuten ditu.

  1. So adeitsuak, biotza pizkoŕtzen du;

beŕi onak, ezuŕak guritzen ditu.

  1. Akaŕ onuratsuak ongi aŕtzen ditun belaŕia, zuuŕen artean egongo da.
  2. Akaŕa iguin dunak, bere burua esesten du;

akaŕa ondo aŕtzen duna, ostera, yakintzara elduko da.

  1. Yaube’rekiko belduŕa, senaren irakaslea da;

eta, apalgura, ospearen auŕelaria.

 

16

  1. Biotza gertutzea, gizonena da;

Yaube’rena, beŕiz, mingañaren erantzuna.

  1. Giza-iritziz, bere bide guziak garbiak dira; bañan, Yaube’k, gogoak aztatzen ditu.
  2. Zure egiteko guziak Yaube’ri egotzi; eta, zure asmoak, ondore ona dukete.
  3. Yaube’k dana beretzat egin du;

gaiztoa ere bai, egun negaŕgaŕiarentzat.

  1. Aŕotsuak oro, Yaube’rentzat iguingaŕi dira;

goiz edo berandu, zigoŕaldirik gabe ez dira geldituko.

  1. Uts-ogena, eŕukiz eta kirmentasunez ezabatzen da;

eta gizonak, Yaube’ren belduŕaŕen gaitzetik sayesten dira.

  1. Yaube’k, norbaiten bideak onaŕtzen ba’ditu, aren etsayak ere, adiskide biuŕtuko dizkio.             
  2. Zuzenbidez gutxi obe da, okeŕbidez asko baño.
  3. Gizakiak bere bidea ikeŕtzen du, bañan, aren uŕatsak Yaube’k zuzentzen ditu.
  4. Eŕegeren ezpañetan adoya, * auzian ez du okeŕik egingo.
  5. Aztaga eta txalin ziñak, Yaube’ri dagozkio, eta, zoŕoko azta-aŕi guziak Ark egiñak dira.
  6. Bidegabekerian dabiľena, eŕegerentzat nardagaŕi; zuzentasuna bait-da yauralkiak sendotzen dituna.
  7. Ezpain zuzenak, eŕegeren edeŕa alde dute;

eta maitagaŕi zayo ari, zintzoki mintzo dana.

  1. Eŕegeren aserea, eriotzaren geznaria da;

bañan, gizon azkaŕak ibitzen du.

  1. Eŕegeren auŕpegi aŕaia, bizigaŕi da;

eta aren biotzbera, beranteuri dakaŕen adeya bezela.

  1. Iritsi yakintza: uŕea baño obea bait-da;

ardietsi sena, ziľaŕa baño bikañago da-ta.

  1. Zintzoen bidea, gaitzetik sayesturik doa;

eta andik okeŕtzen ez danak, bizia zaitzen du

  1. Aŕokeria ondamenaren auŕelari da;

eta anpuruskeria, eroaldiren mezulari.

  1. Eratsuekin apal izan obe da;

aŕotsuekin buŕuka-ondakiñak banatzea baño.

  1. Arloa arduraz daramanak, ondo burutuko du;

eta, Yaube’rengan ustea duna, zori ontsua izango da.

  1. Biotz zuuŕa duna, gurbil omen da;

eta ezpain-eztiak yakintza edeŕtzen du.

  1. Artzaz yabetu danari, yakintza bizi-ituŕi zayo;

ergelkeria, ordea, txatxuen iľaŕaintza da.

  1. Zûŕaren biotzak, bere aoari sena damayo;

eta, ezpañetan yakintza geitzen dio.

  1. Itz onak, ezti-oŕazi dira;

gogoari goxoak eta soiñari osasuntsuak.

  1. Giza-iritziz zuzen omen diran bideak, ba-dira:

eta, ayek, azkenik eriotza dakaŕte.

  1. Lan egiten dunak, beretzat dagi: bere aoak eragiten du-ta.
  2. Biuŕiak, zoritxaŕ gaiztoa atxuŕtzen du;

eta ezpañetan, su ixlo mota bat dauka.

  1. Gaiztoak, liskaŕak pizten ditu:

eta beŕitzuak, adiskidea adiskidearengandik asagotzen du.

  1. Gaiztoak, bere laguna, liľuratuta, bide txaŕean baŕna darama.
  2. Begiak ñir-ñir, okeŕkeria asmatzen du:

eta ezpañak ertsatuz, ogen dagi.

  1. Buru zuria, buruntza aintzatsua da: eta zuzenbidean idoroko da.
  2. Gizon yasankoŕa, azkaŕa baño obe da:

eta bere buruaren yabea, eŕiak menderatzen dituna baño.

  1. Zotzak, altzoan biltzen dira: *

ayekiko asmakizuna, ordea, Yaube’k bere gogara darabil.

 

17

  1. Pakean, otzuŕe legoŕ bat obe da, I I yanariz betetako liskaŕ-etxea baño.
  2. Otsein zuuŕa, etxeko seme lotsagaŕiari nagusituko zayo, eta ark senidetartean yarauntsia banatuko du.
  3. Aŕagoak ziľaŕa garbitzen, eta labetxoak uŕea:

Yaube’k ere biotzak azteŕtzen ditu.

  1. Ogenlariak, ezpain gaiztoari yaramon dagio: gezuŕtiak bere belaŕia ao gaiztoari ezaŕtzen dio.
  2. Landeŕa nardatzen dunak, aren Egiľea iraintzen du: eta besteren miñez pozten dana, zigoŕaldi gabe ez da izango.

6. Seme-iľobasoak, zâŕen buruntza dira;

eta, guraso izen onekoak semên aintza dira.

  1. Itz gurenak, ergelaren ezpañetan ez dira egoki;

ez eta gizon yatoŕarenetan, gezuŕ-itzak ere.

  1. Aŕtzen dunarentzat, esku-erakutsia, istaŕi da: * edonora doaken, irabazian irtengo da.
  2. Besteren uts egiñek estaltzen ditunak, adiskideak izango; * zabaltzen ditunak, ordea, ezagunak galtzen ditu.
  3. Akaŕ batek, zuuŕarengandik geyago iristen du, eun ukaldik ergelarengandik baño.
  4. Biuŕiak, kalte baizik ez du egin nai, bañan, aren auŕka geznari ankeŕ bat igoŕiko dute.
  5. Umeak ostu dizkioten artzama upatzea obe da, zoro bat bere zoroaldian baño.
  6. On ordain, gaitz biuŕtzen dunaren etxetik, ondamena ez da asagotuko. (Eŕ. 12, 17; 1 Te. 5, 15.)
  7. Auzian asi, eta ura yarein, orobatsu:

auzia naspildu baño len, bazteŕtu zaite.

  1. Ogenduna askatu duna; eta, ogengabea gaitzesten duna, biak Yaube’rentzat nardagaŕi dira. *
  2. Zertarako saria ergelaren eskuan?

Yakintza ikasteko ote? Bururik al-du, ba?

  1. Adiskidea, edozein garaitan adiskide: egun beltzetan, anai azaltzen da.
  2. Burugabekoa da, eskua ertsatuta, besteren bahitzaľe yaiki dana.
  3. Liskaŕtzaľea, ogenzale:

bere atea goratzen duna, bere ondamen biľa dabil.

  1. Biotz maltzuŕak, atsedenik ez du iristen, eta, mingain txaŕekoa gaitzera datoŕke.
  2. Ergel baten soŕtzaľeari, atsekaberik ez zayo peituko;

zoroaren aitak, pozik ez du izango.

  1. Biotzeko poza, osabide edeŕa da;

gogo iľunak, beŕiz, ezuŕak idoŕtzen ditu.

  1. Gaiztoak eskupeko emariak aŕtzen ditu, zuzenbidea okeŕtzeko. *
  2. Zuuŕak, yakintza begietan du; (Go. 2, 14) ergelen begiak, ostera, luŕ-ertzera daude so.
  3. Seme zuntzuna aitaren mingaŕi.

eta amaren gaŕaztasuna da.

  1. Zintzoa ixundu, ondo ez dago;

ez eta nagusiei bere zuzentasunagatik kalte egitea ere.

  1. Yakituna itz-uŕi izaten da, eta senekoa biotzez gurbil.
  2. Ergelak berak, isil dagoño, zuhuŕ dirudi; eta ezpañak isten ditunean, buru-argi.

 

18

  1. Berezita bizi dana, bere oldez dabil,

eta edozein arazotan nâsten da.

  1. Ergelari, yakintza ez zayo atsegin: aitzitik, biotza limuŕ lekiokena naiago du.
  2. Gaiztoa etoŕtzean, esetsa ere arekin: eta, laidotzaľearekin, gerena datoŕ.
  3. Giza-aoko itzak ur sakon dira:

eta zûŕaren yakintza-ituŕia uyol bulaŕtu bat da *

  1. Zintzoari, auzian bidegabekeria egiteaŕen, * gaiztoari begirunea izatea, okeŕ aundi da.
  2. Ergelaren ezpañak, liskaŕetan nâsten dira: eta aren aoak, iraiñak pizten ditu.
  3. Ergelari bere aoak, ondamena dakaŕkio;

eta aren ezpañak, bere biziarentzat xedeba dira.

  1. Ganbuxkeritsuaren itzak, legunak dira; eta, eŕai baŕneraño yeisten dira.
  2. Gizon lan zuri, yarauntsi-ondatzaľearen antzeko.
  3. Yaube’ren izena, gaztelu azkaŕ da:

zintzoak an, geriza eta lasatasun idorotzen ditu.

  1. Aberatsaren ondasuna, aren iri azkaŕa da: eta, aŕesi garai bat, aren iritziz.
  2. Biotz-aŕokeria, ondamenaren auŕelari da; apaltasuna, beŕiz, deduarena.
  3. Entzun baño len erantzutea, (Ika. 11, 8) ergelkeri eta lotsagaŕi da.
  4. Adoreak, gaitzaldian gizona irozotzen du; aul-makiya, beŕiz, nork yasango?
  5. Biotz senak iristen du yakintza:

eta zuhuŕen belaŕia, uleŕmenaren biľa dabil.

  1. Emariek bidea zabaltzen; eta, aundizkiengana saŕtzen dute.
  2. Bere auzian lenbizi itz dagiñak, zuzen dirudi; aren aitzikoak, etoŕita iraultzen duño.
  3. Zotzak, auzia darabaki;

eta, altsuen artean, epaya dama.

  1. Anaiak laguntzen dun anaia, iri azkaŕ antzo da: * eta, adiskideak, yauregi baten moŕoľoak iduri.
  2. Giza-soña, bere aoko zitutik iñutzen da;

eta, bere ezpañetako arnariz asetzen.

  1. Eriotza eta bizia, mingañaren mende daude; eta yaramaten ditunak, aren zitua yango du.
  2. Emazte on bat aŕtu dunak, on aundi bat iritsi du; eta, Yaube’ren adeya bereganatu.
  3. Landeŕa, aŕenez mintzo da, aberatsak, larderiaz darantzu.
  4. Adiskide batzu, lagun izateko bakaŕik oi dira: ba-dira oraiño adiskideak, anaia baño obeak.

 

19

  1. Landeŕ zintzoa obe da, ao gaiztoko aberats ergela baño.
  2. Gogo argirik gabe, onik ez; eta oñez arintxoegia, eroriko da.
  3. Ergelkeriak, gizonaren bidea okeŕtzen du;

eta, alakoaren biotza, Yaube’ren auŕka aseŕetzen da.

  1. Aberastasunak, adiskide kopurua geitzen du; txiroagandik, ostera, adiskidea aldentzen da.
  2. Aitoŕ aizuna, zigoŕ-ukaldi gabe ez da geldituko;

ez eta gezuŕtia ere, ez da itzuriko. (D. 13, 61.)

  1. Askotsu dira esku-zabalaren limuŕtzaľe; eta guziak emariak banatzen ditunarenak.
  2. Txiroa, anayek ere goŕoto dute;

arengandik, lagunak, arego aldenduko dira.

Itzen biľa ibili aŕen, itz samuŕik ez du biľatzen;

  1. Senekoak, bere burua maite du;

eta, zuhuŕtasuna zaitzen dunak, zori ona duke.

  1. Aitoŕketa-aizuna zigoŕkizun gabe ez da izango;

eta gezuŕtia galduko da.

  1. Ergelari ez dagokio legunduta bizitzea;

ez yopuari ere, nagusientzat aginduak ematea.

  1. Gizonaren sena, yasatean azaltzen da;

eta, aren aintza iraiñak ezestean.

  1. Eŕegeren aseŕea, leoyaren oŕua bezelakoa da;

eta, aren adeya belaŕgañeko intzaren antzo.

  1. Seme ergela, aitaren oñazea da;

eta, emaztearen liskaŕak betiko ituzura.

  1. Etxe eta ondasunak, gurasoengandik yarausten dira; Yaube’rengandik, beŕiz, emazte zuhuŕa.
  2. Nagikeriak, logalea soŕtzen du;

eta, alpeŕa gosetuko da.

  1. Agindua betetzen dunak, bere bizia zaitzen du; bere bideaz ardurarik ez duna, ostera, galduko da.
  2. Landeŕaz eŕuki danak, Yaube’ri maľegua dagio; eta, Ark ordaña damayoke. *
  3. Itxaropena damaño, semeari akaŕ egiozu:

ez ezazu, ala ere, eriot.zaraño zeatu.

  1. Aseŕe-su aundikoak, nozikizuna duke; sumin geyegigak, ordaña bai bait-du.
  2. Aolkua entzun; eta, akaŕa onaŕtu ezazu; zâŕtzaroan zuhuŕa izan zaitezan.
  3. Giza-biotzean, asmoak, ugari; bañan, Yaube’ren naia beti nagusi.
  4. Gizonari, eŕukia atsegingaŕi zayo;

eta, gezuŕtia baño landeŕa obego.

  1. Yaube’ren belduŕak bizira darama;

eta aserik, gaitzik gabe biziko da.

  1. Nagiak, eskua, galtzarbean ostentzen du;

aora ere eraman gabe. (Emen. 26, 15.)

  1. Nausaria yo; eta, ergela zuuŕtuko da;

buru onekoari akaŕ egiozu; eta, yakintza uleŕtuko du.

  1. Aita laŕutu, eta ama asagotzen duna. seme lotsagaŕi eta nardagaŕi da. *
  2. Ikastaldia bertan bêra utzi, senaren bidetik, sayesten ba’zaitu.
  3. Aitoŕ okeŕak, zuzenbideaz nausa dagi; eta, gaiztoen aoak okeŕkeria azaltzen du.
  4. Nausarientzat, epaya gertuta dago;

bai, zartaľua, ere, ergelen bizkaŕarentzat.

 

20

  1. Ardoa lotsagabe da; eta, moskoŕaldia liskaŕtsu; ayetan oitua ez da zuhuŕ izango.
  2. Eŕegeren asaŕea, leoyaren oŕua bezain izugaŕia da; sumintzen duna, bere biziaren auŕka ari da.
  3. Liskaŕetan ez nastea, gizonarentzat iľaŕainbide; ergela, beŕiz ayetan murgiltzen da.
  4. Nagiak, udazkenean ez du goldetzen;

eta, uztaroan eske ibili aŕen, ezer ez duke.

  1. Giza-biotzeko gogaketa, ur sakona bezela; zuhuŕak, ala ere, iritsiko du.
  2. Beren eŕukiaz iľaŕaintzen diran gizonak, askotsu: bañan, gizon kirmen bat ere, nork idoro?
  3. Zintzo dabiľan gizon yatoŕaren semeak, aren ondoren, zoriontsuak izango dira.
  4. Eŕegek, auzi-aulkian eserita dagonean, so batez, okeŕkeri guziak suntsitzen ditu.
  5. Nork esan dezake: «Biotza ikuzi dut:

Ogen guzitik garbi nago?» *

  1. Bitarako azta eta bitarako neuŕia, Yaube’rentzat biok okeŕ iguingaŕia.
  2. Auŕtxoen yasetatik ezagun diteke, zuzen eta garbiak izango ote diran, aren egiteak.
  1. Dantzun belaŕia eta dakusan begia, biak, Yaube’k egiñak dira.
  2. Ez izan loti: landeŕ biuŕ ez zaitezan; zure begiak zabaldu; eta, ogiz aseko zera.
  3. «Txaŕa, txaŕa»; diote erosle guziak: erosiz-gero, ordea, iľaŕaintzen dira.
  4. Istaŕi eta uŕerik eŕuz ba-da, bañan, yakitunaren ezpañak, ontzi gurenak dira.
  5. Yaso zuretzat aren soñekoa: atzearen orde, zoŕdun egin bait-zaizu; eta, aŕotzekiko bahituratzat euki.
  6. Gizonari, gezuŕa ogi bigun izaten zayo: bañan, gero aoa legaŕez betetzen.
  7. Asmoak, onuz sendotzen dira; eta, guda igurdiziz egin beaŕ da.
  8. Beŕiketan dabiľenak, isil beaŕa ez du isiltzen; ez nâsi gero, ezpain labaneko alakoarekin.
  9. Aitari naiz amari, iñork birao ba-dagio, argia iľunpe beltzean itzaliko zaio. (Ir. 21, 17.)
  10. Asieran leyaz aŕtutako yarauntsia, azkenean ez da onuratsua izango.
  11. Ez esan: «Gaitza biuŕtuko dut». (Eŕ. 12, 17.) Yaube’rengan uste ona izan; eta, gaizkatuko zaitu.
  12. Aztaki aizunak, Yaube’rentzat gogaikaŕi dira; eta, aztaga gezuŕtia ez da ona.
  13. Giza-uŕatsak Yaube’k zuzentzen ditu; nola lekike, ba, gizonak bere bidea?
  14. Eskein-opa irestea, gizonari xedeba zayo: orobat, agintzaetan imurtxika ibiltzea.
  15. Eŕege zuhuŕak gaiztagiñak poŕokatzen ditu; eta, gurpiľa ayen gañera darama.
  16. Giza-arnasa, Yaube’ren argia da; baŕneko ostenak oro ikeŕtzeko.
  17. Eŕege, eŕuki eta egiak zaitzen dute;

eta, aren yauraulkiaren zurkaitza, adeya da.

  1. Gaztearen iľaŕainbidea, indaŕa da; eta, zâŕen apaingaŕia, buru zuria.
  2. Xakiaren ormañak, miña sendatzen du;

eta, berebat baŕne- baŕneraño saŕtzen dan auleriak.

 

21

  1. Eŕegeren biotza, Yaube’ren eskuan, uŕ-lats bat da:

nai dun alderdira biuŕtzen du.

  1. Gizonari, bere bide guziak on deritzazkio: bañan, Yaube’k biotzak ikeŕtzen ditu.
  2. Zuzen eta egoki dana burutzea, Yaube’k, oparia baño obestenago du.
  3. Begien larderia: biotzaren aŕokeria:

gaiztoen ista: ogen da ori guzia.

  1. Gizon maratzaren asmoek, ari, ugaritasuna dakaŕkioke; buruariñen zabaŕkeriak, beŕiz, landeŕ-izatea.
  2. Mingain galztoz bildutako altxoŕak, eriotzara leyatzen dan gizonaren ustelkeri igeskoŕa dira.
  3. Zuzenbidez ez bait-dute ibili nai izan, gaiztagiñen zakaŕkeriek, euren kalterako dira.
  4. Gizon gaizto eta zantaŕen bidea, okeŕa da; garbiaren egiteak, beŕiz, zuzenak dira.
  5. Obe da etxe gañeko txokoan bizi izatea, etxe baŕnebean emazte liskaŕtiarekin baño.
  6. Gaiztoen gogoak okeŕera darama;

aren begietan, adiskidea ez da atsegingaŕi.

  1. Lotsagabea yoa danean, ergela zuhuŕ egiten da;

eta, zuhuŕekin yardunez, zuhuŕagoa daiteke.

  1. Zuzenak, gaiztoaren etxea ikeŕtzen du;

eta, gizatxaŕak ondamenera yaurtitzen du.

  1. Bere belaŕia, landeŕaren aŕenari ixten diona, aŕenez dagokenean, ez da entzuna izango.
  2. Emari isiľak, aseŕea ibitzen du;

eta, altzora emanak amoŕua eztitzen.

  1. Zintzoaren poza, on egitea: gaiztagiñentzat, ostera, izua da.
  2. Senaren bidetik sayesten dana, iľen eŕian etzango da.
  3. Yolaskoya txirotzara amilduko da;

ardozale eta saloa ez da aberastuko.

  1. Zintzoa yareiteko ordaña, gaiztoa da;

yatoŕa askatzeko, beŕiz, ogenlaria.

  1. Emazte zapuzti eta liskaŕtiarekin baño, basetzean bizitzea obe. (Ika. 25, 23.)
  2. Semearenean altxoŕ edeŕ eta ogasuna: eta, ergelak ori oro irentsiko du.
  3. Zintzo eta eŕukioŕ danak, bizia eta ospea dituke.
  4. Gizon zuhuŕak, azkaŕaren iria eraso, eta, esi babesa zayon gaztelua, irauli dezake.
  5. Ao eta mingaña zaitzen ditunak, bere biotza, dordo askotik yareiten du.
  6. Lotsabako deitza aŕo eta anpurutsu, sepa goŕiz diarduna.
  7. Nagia, gurak iltzen du:

ez bait-dizkio eskuak lanari ezaŕtzen.

  1. Gura bai; beti, bizkoŕ:

zintzoak, beŕiz galduenik gabe ematen ba-daki.


  1. Gaiztoen oparia, nazkagaŕi da;

areago, ordea, gaiztakeriz eskeintzen ba’da.

  1. Aitoŕtza gezuŕtia galduko da;

aditzen dunak, eskieŕik itz egingo du.

  1. Gizatxaŕak, bekokia gogoŕtzen du: zintzoak, beŕiz, bere bidea atontzen du.
  2. Yakintza, adimena eta burubidea, Yaube’ren auŕka ezer ez dira.
  3. Gudu-egunerako zaldia, gertu beaŕ da; gurenda, alabañan, Yaube’ri dagokio.

 

22

  1. Izen garbia, aberastasuna baño obe;

aipu ona, ere, ziľaŕ eta uŕea baño. (Go. 7, 2.)

  1. Aberatsa eta txiroa bat datoz, (Emen. 2.9, 13) bataren eta bestearen egiľea Yaube da.
  2. Zuuŕa, gaitza etoŕtzen ikusita, ostentzen da; aureŕa daŕailarik, ergela gaitzak aŕtzen du.
  3. Yaube’ren belduŕa, apaltasunaren zitua: aberastasun, ospe eta bizia dira.
  4. Arantzak eta xedebak, gaiztoaren bidean: bere burua zaitzen duna, ayetatik itzuri egiten da.
  5. Auŕari, aŕtu beaŕ dun bidea, asieratik irakatsi: zâŕtzaroan ere, ez bait-da andik aldenduko.
  6. Aberatsa, txiroaz nagusitzen da; eta yesalea, aŕtzedunaren yopu da.
  7. Txaŕkeria ereiten dunak, ondikoa bilduko du; eta, bere aseŕearen zigoŕketaz poŕokatua izango da.
  8. Eŕukibera, onetsia izango da; (Ika. 31, 28) bere ogitik, landeŕari ematen bait-dio.
  9. Nausaria oildu; eta, liskaŕa asagotuko da; eta, dordo eta iraiñak amaituko dira.
  10. Biotzeko txairotasuna maite, eta mintzaira adeibera dunak, eŕege duke adiskide.
  11. Yakintza, Yaube’ren begiek zaintzen dute;

eta ogenlarien asmoak, Ark oiltzen ditu.

  1. «Leoi bat, or dabil» dio nagiak;

«il nazake bide erdian».

  1. Emazte aŕotzaren aoa, leze sakon:

Yaube asaŕe zayon gizona, artan eroriko da.

  1. Txorakeria, gaztearen biotzean lotua da: ataŕatzeko zigoŕak asagotuko dio.
  2. Landeŕaren lepotik aberasten dana, beste aberats bati emateko erantziko da.
  3. Ezaŕi belaŕia, yakitunen itzak entzuteko; eta, biotza nere ikaspenetan yaŕi.
  4. Biotzean zaitzen dituzularik, gozoak ditukezu;

eta, ezpañetan gerturik, beti eramaten ba’dituzu,

  1. Zure ustea Yaube’gan ipiñi dezazuntzat, gaur, ayek irakatsi dizkizut.
  2. Onu eta irakaspenak, ez ote-dizkizut irutan idatzi?
  3. Ayen egia yakiñerazi dezayezun,

eta ziñez erantzun, bidaltzen zaitutenei?

  1. Landeŕa ez laŕutu: ain txuxen ere, landeŕ dalakoxe.

Eta, gixaxoak, auzitan ez zapuztu.

  1. Alakoen auzia, Yaube’k yagoten bait-du;

eta, ayen laŕutzaľeak ilko ditu.

  1. Sakeŕarekin ez bildu: eta, aseŕetiarekin ez ibili,
  2. ayen ekanduak ez aŕtzeko eta zeroŕen biziari xedebarik ez yaŕtzeko.
  1. Bahitzaľêtakorik ez izan;

edo zoŕdunen ordekoetarik.

  1. Bestela, biuŕtzekorik ez ba’duzu, zeroŕen oea kenduko dizute.
  2. Antziñeko mugaŕia ez aldatu: zure arbasoek yaŕia, alegia.
  3. Ikusi al-duzu iñor, bere arazoetan atzaŕi?

Eŕegeren auŕean dagoke: eta, ez da orko lagunabaŕean geldituko.

 

23

  1. Aundizkiren batekin bazkaritan ba’zaude, begira ongi, auŕean duzuna;
  2. ezaŕi zure eztaŕiari aizto bat:

gogo aundirik ba’duzu;

  1. eta, aren yaki guriak ez iŕikatu, gezuŕ-ogia dira-ta.
  2. Aberasteko ez nekatu;

ortan burua ez berotu.

  1. Zure begiok arâ ezkero, aberastasunik ez;

aŕanoaren bezelako egak aŕturik, ortziruntz leyatzen da-ta.

  1. Bekaiztiarekin ez bazkaldu:

aren yaki edeŕen zale ez izan;

  1. aren yarduna, biotzean darabiľanaren antzeko dalarik, «Yazu, edazu»: dasaizuke:bañan, aren biotza zurekin ez-baña, beste nonbait dabil.
  2. Yana okaztan itzuliko duzu aotik.

itz edeŕak alpeŕik eralgi ondoren.

  1. Ergelen belaŕitan, ez mintzatu;

zure itzen yakintza nardatuko dute-ta.

  1. Auŕen mugaŕiak ez aldatu;

eta, umezurtzen aloŕean ez saŕtu.

  1. Ayen apentzaľea altsua bait-da, eta ayen auzia zuri buruz irozoko du.
  1. Biotza, ikastera ezaŕi: eta, belaŕiak itz yakintsuetara.             
  2. Auŕari, ataŕaldia ez uka; (Emen. 13, 24; Ika. 30, 1) zigoŕez astintzen duzula ere. ez da iiko-ta.
  3. Zigoŕez ekiozu, eta, leze-iľunetik yareingo duzu.
  4. Ene seme!! Zure biotza zuhuŕa ba’da, nerea ere poztuko da;
  5. eta pozez ikotuko dira nere eŕayak;

zure ezpañak zuzen ba’darauste.

  1. Ogenlariari buruz ez iñartxi izan, (Emen. 24, 1) aitzitik ere, Yaube’ren belduŕ izan zaite.
  2. Amaya, datoŕke ba noski, eta itxaropena ez zaizu usteiik geldituko.
  3. Ene seme!! Entzun; eta, zuhuŕ izango zera;

eta, zure biotza, bide zuzenean daramazuke.

  1. Ardo-edalêkin ez nâsi:

ez ere aragiz okitzen diranekin.

  1. Edale eta saloak txiro biuŕtzen bait-dira;

eta, lotia zarpailduko da.

  1. Bizia eman dizun aitari, entzun:

eta, atsotu ba’da, zure ama ez nardatu.

  1. Egia, erosi bai; ez ezazu, ordea, saldu;

yakintza, ikasbidea eta sena ere ez saldu.

  1. Zintzoaren aitak, poz aundia du;

ume senduna soŕtu duna, artzaz pozik bizi da.

  1. Zure aita-amak, poz bitez!!

Erdi zaituna, ikotu bedi!

  1. Ene seme!! Zure biotza idazu:

eta, zure begiok, nere bidetara so beude.

  1. Ematxaŕa, leze aundi da;

eta, emazte aŕotza osin ertsi.

  1. Ohoina bezela, bidean, ataizean egoten da: gizartean ogenlariak geitzeko.
  2. Ai-otsak norentzat? Ai-ene’ak norentzat?

Auziak, norentzat? Negaŕak, norentzat?

Ziogabeko zauriak, norentzat? Begi ubelak, norentzat?

  1. Ardoari atxikientzat;

ordigaŕien biľa dabiltzanentzat.

  1. Goŕi eta garden, ontzian ageri danean, ardoari so ez egonl! Gozoki saŕtzen da:
  2. bañan azkenean, sugeak bezela ausiki, eta ziraunak bezela zista zulatzen du.
  3. Zure begiak emazte atzearengana yoko dute;

eta, zure biotzetik zantaŕkeriak darizkizuke.

  1. Itxaserdian datzana bezela aurkituko zera: ontzi-tantayaren erpiñean dagonaren antzo.
  2. «Yo naute... nik, bañan, miñik ez!

Zanpatu naute, ez naiz, ordea, oaŕtu!

Noiz esnatuko naiz?... oraindik biľatuko dut»... diokezu.

 

24

  1. Ogenlariei buruz, ez iñartxika ibili!

eta, ez zaitez ayekin egon gura. (Emen. 23, 17.)

  1. Ayen biotzak, ebaskeriak asmatzen,

eta, ayen ezpañek okeŕkeria erausten baizik ez dakite-ta.

  1. Etxea, zuhuŕtasunez eraiki, eta senaz sendotuko da.
  2. Baŕne-egoitzak, yakitez anpatuko dira: edotariko ongi bikain eta atsegiñez.
  3. Gizon zuhuŕa azkaŕ da:

eta, yakituna al izate aundikoa.

  1. Guda, zuhuŕtasunez burutzen bait-da:

eta, gurenda onulari askoz irabazten.

  1. Ergelentzat, yakintza gurenegia da: auzitegian, aoa ez du irikiko.
  2. Kalte egiteko gogoz dabiľana, gogo txaŕeko ganbux deritza.
  3. Burubakoaren iŕika, ogena da:

eta, nausaria, guztientzat nazkagaŕi izaten da.

  1. Axanpa egunean, zabaŕa izan zera: zure indaŕa uŕi da.
  2. Eriotzarako atzemanak yarein itzazu: (Er. 82, 4) saŕaskira ikaraz doazanak, aŕen, gaizka itzazu.
  3. «Ez genekin» —diozunean

uste al-dezu, biotzak aztatzen ditun Arek, ori ez dakusala? Zure biziaren zaitzaľeak ba-dazagu,

eta bakoitzari, bere egitearen arauz ordaña damayoke.

  1. Ene seme! Ona bait-da: eztia yan;

eta, aberaska ao-gozagaŕi dukezu.

  1. Yakintza, beraz, zure gogoarentzat, alakoa da:

iristen ba’duzu, sari edeŕa dukezu.

eta, zure itxaropena ez da ustelik geldituko.

  1. Zintzoarenean, doľoŕki ez ibili, arenak aizatzeko:

eta, aren etzangua ez poŕokatu.

  1. Zintzoa, izan ere, zazpitan erori dalarik, ostera yaikitzen da:  gaiztoak, beŕiz, sakon-baŕeneraño amiltzen dira.
  2. Zure etsaya erortzean, ez zaite poztu:

tupust ba’dagi, ez ikotu:

  1. Yaube’k ikusita, gaizki leramake:

 eta, bere aseŕea arengandik aldenduko luke.

  1. Gizatxaŕekin ez nâsi:

eta, gaiztoei buruz ez iñartxi izan.

  1. Gaiztoentzat, azaga onik ez bait-da izango: eta, ogenlarien argi-mutiľa itzaliko da.
  2. Ene seme!! Yaube’ren eta eŕegên bilduŕ izan zaite: * eta biuŕiekin ez nâsi,
  3. ondikoa sostean soŕtuko zaye: eta, ayen itxesa nork dazaguke?
  4. Auek ere, yakintsuen itzak dira:

Auzian nor nor danik ibiltzea ez da on. *

  1. «Zuzena zera» — gaiztoari diotsana, eŕiek gaiztetsi eta goŕoto dute;
  2. akaŕ dagiotenak, beŕiz, txalotuak dira; eta, gañera, onespen eta zori ona datozkie.
  3. Erantzun ona,

ezpañetan muxu bat da.

  1. Etxea zuretzat eraiki baño len, zure aloŕak atonduz, zure geroa gertu ezazu.
  2. Iñoren auŕka, lekuko, ez zaitez ariñegi yaiki: eta, ez zaitez limuŕtzaľe izan.
  3. «Egin didanez egingo diot»: ez esan; (Emen. 20, 22) «Aren egitearen ordañez damayoket» ere, ez esan.
  4. Alpeŕareri aloŕ ondotik igaro naiz, eta zuntzunaren mâsti ondoan ibili,
  5. eta, ara!: ayetan asunak mardul gôra;

eta, oro ñaŕek betetzen zuten, aŕesia ere iraulita zegon.

  1. Ori ikusita, nere baitara itzulirik, gogarketaz irakaspen au atera dut:
  2. Apuŕ bat lo; apuŕtxo kuluxka, (Emen. 6, 10) apuŕ batez, lo egiteko, eskuak bildu,
  3. eta, ara!: aldeŕai bat bezela datoŕkit landeŕtza, eta, eukieza, nausari bat bezela.

 

25

  1. Auek ere, Salomon’en esaerak dira, Ixrael’go eŕege

Ezeki’ren gizonek aŕtuta.

  1. Yainkoaren aintza, dagiña estaltzea: eta, eŕegeren aintza, ua ikeŕtzea.
  2. Goyan, ortzia; azpian, luŕa;

eta eŕegeren biotza: iruok ikeŕ eziñak dira.

4.Ziľaŕari zieŕa kenduz, urtzaľeak ontzi bat eratzen du.

  1. Eŕegeren ondotik gaiztoa asagotuta, aren yauralkia zuzentzan sendotuko da.
  2. Eŕegeren auŕean ez olaŕtu: eta, aundizkien artean ez eseri.
  3. Obe bait-zaizu, «igaro onara» entzutea,

gizurenaren auŕean apaldua izatea baño, * zeroŕen begiok dakustela.

  1. Auzitara, ez laisteŕegi yoan: azkenean beaŕ ez danik egin ez dezazun, eta, zure aitzikoak lotsarazi ez zaitzan.
  2. Zure arazoak, zure adiskidearekin azteŕtu: eta, besteren kuxeľua ez ezayozu iñori azaldu,
  3. entzun lezakenak, lotsarazi ez zaitzan;

eta, zure gerena ezaba-gaitz gerta ez dadin.

  1. Garaiz esandako itza, ziľaŕezko azpiľean, uŕezko sagaŕa bezela da.
  2. Belaŕi adiberan zuhuŕak egindako akaŕa, uŕezko belaŕitako eta uŕezko apaingaŕi baten antzeko da.
  3. Udamiñean eluŕ ozkiŕia, geznari kirmena, bidali dunarentzat da: bere nagusiaren gogoa pozten du.
  4. Odeirik eta euririk gabeko aizea bezelakoa da, adiguri utsalez iľaŕaintzen dana.
  5. Agintaria, eroapenak ibitzen du; (Emen. 15, 1) eta, itz biguñak ezuŕa ere puskatzen du.
  6. Eztia idoro al-duzu? Doya yan; asez-gero okazta ez dezazun.
  7. Lagunaren etxean oña bakanetan saŕ ezazu: zutzaz aspeŕtuta iguin ez zaitzan.
  8. Gabiko, ayotz eta gezi zoŕotz, ori da bere lagunaren aurka gezuŕ-aitoŕ damana.
  9. Ortz autsi eta oin labankoŕ, ori da adiskide ustelaren laguntza egun beltzetan.
  10. Biotz atsekabetuari eresiak abestea, eguraldi otzean soñekoak eraztea eta gatzuan ozpiña ixurtzea bezela da.
  11. Gose ba’da, zure etsayari, yaten emayozu; * eta egaŕi ba’da, edaten emayozu:
  12. Oŕela, buruan ikatz biziak metatzen bait-dizkiozu; eta, Yaube’k ordainduko dizu. *
  13. Ipaŕaizeak euria oiltzen du;

eta, bekozko iľunak mingain mardaľaria.

  1. Obe da mandioko zoko batean bizitzea, (Emen. 21, 9) emazte liskaŕtiarekin etxe-baŕne zabalean baño.
  2. Ur otza egaŕi danarentzat;

orixe da, uŕutitik datoŕen beŕi ona.

  1. Urgune aŕetua eta ituŕi ustela, ori da, ogendunaren auŕean erortzen dana.
  2. Ezti asko yatea, ez da on: (Ika. 3, 22) eta, aintzaren ikeŕketa ez da aintzagaŕi.
  3. Iri iriki eta aŕesirik gabea, orixe da, bere buruaren yabe ez dana.

 

26

  1. Eluŕa udan, eta euria itaitean,

ori da dedua ergalarengan.

  1. Txoaŕea inguruketan eta enara egalketan bezela, iñon kokatzeke, araoa ba-doa.
  2. Zaldiarentzat zartaľua, astoarentzat mutuŕekoa, eta zoroaren bizkaŕarentzat, zigoŕa.
  3. Ergelari, ez ergelkeriz yardetsl: aren idekotsu azaldu ez zaitezan.
  4. Ergelari, alakoei dagokienez yardetsi: zuhuŕa dala uste ez dezan.
  5. Bere oñak moztu, eta atsekabeak ditu, ergal baten eskuan arazoak uzten ditunak.
  6. Eŕenaren ankak koloka;

bai eta, itzuŕak ergelaren aoan.

  1. Aŕia abaiľari lotzea;

eta, ergelari dedua ezaŕtzea: biak bat dira.

  1. Itzuŕa ergelaren aoan, arantza moskoŕaren eskuan yosia bezela da.
  2. Altsuak dana erabiltzen du: ergelarentzat saria du; bai, ogenlariarentzat ere.
  3. Bere zorakerietara itzulitako zoroa, (2 Ke. 2, 22) bere okaztara biuŕtzen dan txakuŕa bezala da. *
  4. Bera zuhuŕa dala uste dun iñor ikusi al-duzu?

Argandik baño geyago itxaron diteke ergelarengandik.

  1. Nagiak dio: «Bidean leoia datza;

txaidetan leoia dabil.»

  1. Atea bere orpoetan bezela, nagia, bere oean iraulka dabil.
  2. Alpeŕak, eskua galtzarbera darama: (Emen. 19, 24) eta, aora yasotzea nekagaŕi zayo.
  3. Bere iritziz, ergela yakintsuago da;

onu ona damayen zazpi gizon baño.

  1. Besteren auzian nâsten dan igarolea,

eta zakuŕa belaŕietatik oratzen duna, idekoak dira.

  1. Zoro batek txinpartak, geziak, eta eriotza iraizten ditun bezela:
  2. bere lagunari maŕo egin dionak, «ori yolasean zan» dio.
  3. Eguŕa aituz-gero, surik ez:

eta, ganbuxa aldenduz-gero, liskaŕik ez.

  1. Ikatzetik iľintia; eguŕetik sua; (Emen. 15, 18) eta ganbuxarengandik liskaŕa.
  2. Ganbuxaren itzak leunak dira:

eta baŕneko alozetaraño yeixtekoak.

  1. Ziľaŕbitsa buztiñezko eitzearen gañean,

ori dira ezpain limurtsuak biotz txar batekin.

  1. Goŕoto dunak, ezpañez estaltzen du: bañan, baŕnean azpikeria darabil.
  2. Mintzoa biguntzen ba’du, ez siñetsi: biotzean, maltzuŕkeri asko dakaŕtzi-ta.
  3. Goŕotoa, azpikeriz estali dezake:

bañan, aren gaiztakeria agirian azalduko da.

  1. Obia atxuŕtzen duna, artan eroriko da: eta, aŕia, yaurtitzen dunari, biuŕtzen zayo.
  2. Mingain gaiztoak, zaurtzen ditu goŕoto ditunak; eta ao limuŕtsuak ondikoa dakaŕ.

 

27

  1. Biarkoaz ez iľaŕaindu: biaramonak zer dakaŕken, ez bait-dakizu. *
  2. Zeroŕen aoak ez-baña, bestek gora zaitzala: aŕotzak, alegia, ez zeroŕen ezpañek.
  3. Aŕia astuna da; bai eta ondaŕa ere: (Ika. 22, 18) biok baño astunagoa ergelaren asaŕea.
  4. Sumiña ankeŕa da; eta, asaŕea oldaŕtsua: iñartxiaren auŕean, bañan, nor dagoke?
  5. Akaŕ agiria, obea da maitasaŕe isiľa baño.
  6. Maitaleak egindako zauriak, kirmenak dira: etsayaren muxuak, beŕiz, gezuŕtiak.
  7. Ase danak, ezti-oŕazea istikatzen du: gose danarentzat, gaŕatza ere goxoa da.
  8. Kabitik alde or doan txoria bezala, bere tokitik aldeŕai dabiľen gizona.
  9. Gantzu eta luŕiñek biotza pozten dute: berebat, adiskideren aolku maitekoŕak.
  10. Ez utzi zure adiskidea; ez zure aitarena ere:

eta, egun ertunean zure anayarengana yo beaŕik ez dukezu. Uŕutiko anaya baño, aldameneko auzoa obe zaizu.

  1. Ene seme!: zuhuŕtu zaitez eta biotza poztu ezaidazu: iraintzen naunari yardetsi dezayokedantzat.
  2. Gurbiľa, gaitza ikusi eta ostentzen da: ergela, ordea, auŕera doa; eta, kaltea datoŕkio.
  3. Besteren orde zoŕdun zaizunari, soñekoa aŕtuiozu: eta, emazte aŕotzei buruzko bahitura eskatu.
  4. Goiz-goizeik iñori oyuka emandako onespena, gaitzespenaren antzekoa da.
  5. Egun euritsuan, taigabeko ituzura:

eta emazte liskaŕti, orobat dira. (Emen. 19, 13)

  1. Alako emaztea atzita eukitzea,

aizea oratu eta olioa eskuan euki-nai izatea bezela.


  1. Burniak burnia zorozten du: eta, berebat, gizonak gizona.
  2. Bere pikondoa zaitzen dunak, arenetik yango: eta, bere nagusia zaitzen dunak, dedua iritsiko du.
  3. Uretan, auŕpegiyak auŕpegiyari, darantzuyon bezela, giza-biotzak ere, elkaŕi darantzuyote.
  4. Xeola eta lezea, bein ere ez dira ase: giza-begiak ere, ezin ase dira. *
  5. Aŕagoa ziľaŕarentzat eta labea uŕearentzat dana, goresten dun aoa, gizonarentzat alaxe da.
  6. Garia, zapaŕian biŕintzen dan bezela, zoroa txuŕuan txetuko ba’zenu ere, ez zenezake argandik zorokeria bakandu.
  7. Zure gibeŕien giroa ondo ezaguzu! eta, artaldearen ardura, ezazu!!
  8. Aberastasunak, ez bait-dirau beti, ez eta yoritasunak menderen-mendêtan.
  9. Soroak soropiľez eta ernamiñez beteak, eta belaŕa mandioetan bildua izanez-gero,
  10. ardiek soñekoa, (1 Tm. 6, 8) eta antxumeak landarako eralgibeaŕa damaizueke;
  11. eta, auntz-esnea ugari dukezu, zeroŕen eta zure etxekoen beaŕetarako, eta, zure neskameak azteko.

 

28

  1. Gaiztagiñak, ezeslerik gabe iges egiten du:  zintzoa, beŕiz, leoi bat bezela, lasa dago.
  2. Eŕi zalapartatsuan buruzagiak ugari: gizon argi eta sena soŕtzen ba’da, ostera, eŕiak luzaro dirauke.
  3. Gizaxoak zapatzen ditun landeŕa,

gosetea dakaŕen euriyasa bezelakoa da.

  1. Legetik sayestuek, gaiztagiña goresten dute; legea betetzen dutenek, beŕiz, ari gogoŕ dagiote.
  2. Gaiztoek zuzena zer dan ez dakite: Yaube’zaleek, ordea, dana uleŕtzen dute.
  3. Landeŕ zintzoa obe da, (Emen. 19, 1) bide okeŕean dabiľen aberatsa baño.
  4. Legea betetzen duna, seneko seme yatoŕa da: zintzuŕkoyen laguna, beŕiz, aitaren gerena.
  5. Bere ogasuna diru-sariz geitzen duna, landeŕetako eŕukitsuentzat biltzen ari da. *
  6. Legea ez entzuteko, belaŕia iñork bazteŕtzen ba’du, aren otoitza ere nazkagaŕi da.
  7. Zintzoak, bide okeŕera sayesten dituna, berak atxuŕtutako zulora eroriko da, bañan, zintzo dirauketenek, zori ona iritsiko dute.
  8. Aberatsa bere begietan yakitun da:

bañan, landeŕ burutsuak antz-emango dio.

  1. Zintzoak garai diranean, dana yai: gaiztoak yaiki orduko, guziak ostentzen dira.
  2. Bere utsegiñak estaltzen dituna, ez da loretuko: aitoŕtuz uzten ditunak, eŕukia iritsiko du. *
  3. Beti bilduŕ dan ua, zoriontsu!!

Biotz gogoŕekoa, beŕiz, gaitzera eroriko da.

  1. Leoi oŕokari eta artz gose: landeŕaren yabe gaiztoa alaxe da.
  2. Sengabeko agintariak, bidegabekeriak, geituko ditu: eta, mikuinkeria goŕoto dunak, egun asko dituke.
  3. Odol-ogenez loitua, atzemana ez izateko, lezeraño igesi doa.
  4. Zintzo dabiľena, gaizkatuko da: eta, okeŕkerian dabiľena, bein-betiko eroriko da.
  5. Bere aloŕa lantzen duna, ogiz aseko da: (Ika. 20, 30) zirtzilkerietan ari dana, beŕiz, landeŕ-miñez okituko.
  6. Gizon kirmena, onespenez beteko da: aberats-iŕikiz dabiľena, ogenik gabe ez da izango.
  7. Nor, nor dan begiratzea, ez da on:

eta, batzutan, otondo batengatik uts egiten da.

  1. Zekena, aberasteko leyatzen da:

eta, eukieza gañera datoŕkiokela ez daki ark.

  1. Norbaiti akaŕ dagionak, aren edeŕa irabaziko du, gero; limuŕtzen dunak, baño, noskiago.
  2. Aitari edo amari ostutakoan, «ori ez da ogen» diona, nausarien arikoa da.
  3. Mikuiñak, auziak pizten ditu:

Yaube’rengan uste duna, yorituko da.

  1. Bere biotzean ustea duna, zoroa da: senaz dabiľana, beŕiz, gaizkatuko da.
  2. Landeŕari damayona, ez da uŕituko:

bañan, ari begiak isten dizkiona, biraoz beteko da.

  1. Gaiztoak, yaikitzen diranean, -on guziak- izkutatzen dira: ayek iltzen diranean, alabaña, zintzoak pozten dira.

 

29

  1. Akaŕa aŕtutakoan, bere lepoa gogoŕtzen duna, nora-ezean autsia izango da, arin.
  2. Zintzoak nagusi diranean, eŕia pozik: gaiztoak agintzen dutenean, eŕia negaŕez.
  3. Yakintza maite dunak, bere aita pozten du: ematxaŕekin dabiľanak, ostera, bere ogasuna galtzen du.
  4. Eŕegek, eŕia, zuzentasunez sendotzen du: emariak aŕtzen ditunak, ondatuko du.
  5. Laguna limuŕtzen ari danak, oñen auŕean, ari, sareak yaŕtzen dizkio.
  1. Gaiztoari, ogena, xedeba txaŕa zayo: zintzoak, beŕiz, pozik eresiko du.
  2. Gaxoen eskubidea, zuzenak dazagu: gaiztoak ezer ez du ezaguten.
  3. Lotsagabeak, iria artegatzen; bañan, zuhuŕek aseŕea ibitzen dute.
  4. Zûŕak, zoroarekin ezta-baidan ba’dabil naiz aseŕe, naiz baŕeka egon, atsedenik ez duke.
  5. Odolkoyek zintzoa goŕoto dute;

zuzenek, beŕiz, bizia maldatzen diote.

  1. Zoroak, bere girin txaŕa osorik yareiten du: zuhuŕak, ostera, ezita dauka.
  2. Gezuŕak iresteko eŕaza dan agintariak, otsein okeŕak dituke.
  3. Landeŕa eta aŕtzekoduna, elkaŕ arkitzen dira: bien begiak Yaube’k argitzen ditu. (Emen. 22, 2.)
  4. Eŕegek, txikiak, zuzenbidez ebazten ditu: aren yauraldiak, beti, gotoŕ dirauke.
  5. Zigoŕak eta akaŕak, sena damate: eta, auŕ ez-eziak, ama lotsaz beteko du.
  6. Gaiztagiñak ugaltzen ba’dira, gaiztakeria geitzen da: bañan, zintzoek, gaiztoen ondamena ikusiko dute.
  7. Semeari, aziera ona emayozu: eta, atseden eta poza damaizuke.
  8. Igaŕlerik gabe, eŕia galduko da: *

bañan, legea betetzen duna, ori bai zoriontsua!!

  1. Yopua ez da itzez zuzenduko;

uleŕtu bai, bañan, ez bait-du esanera egon nai.

  1. Ikusi al-duzu mingain ariñekoren bat?

Arengandik baño, ergelarengandik geyago itxaron diteke.

  1. Bere nagusiak guriki azitako yopuak, aren semetzat azaldu naiko du.
  2. Aseŕekoŕak, liskaŕak pizten ditu: ogen askotara eroriko da.
  3. Aŕoa, aŕokeriak bêra darakaŕ: biotz-apalari, beŕiz, deduak daŕaio. *
  4. Ohoinkideak, beren burua goŕoto dute: biraoak entzunda, ezer ez dio.
  5. Gizonarekiko bilduŕak, xedeba yaŕtzen du: bañan, Yaube’gan ustea duna eskieŕ dago.
  6. Buruzagiaren edeŕa, askok iŕikitzen dute; bañan, bakoitzari dagokiona, Yaube’gandik datoŕkioke.
  7. Zintzoentzat, gaiztoa nazkagaŕi da: eta, berebat, gaiztoentzat, zintzoa.

 

30

  1. Yake’ren seme Agur’en itzak:

Gizon onek dio: Ene Yainkoa, nekatu naiz! nekatu naiz Yainkoa eta aunatuta nago.

  1. Gizonik zuntzunena bait-naiz

eta, giza-adimenik ez dut. (Ikusi 73-gaŕen Eresia 22-g.[txatala)

  1. Yakintza ez dut ikasi;

Deunaren ezaguera ez dut iritsi.

  1. Nor ortzietara igo eta andik yetxi da?

Aizea, bere ukabiľean, nork itxi du? Urak zapian nork bildu ditu?

Luŕeko mugak nork yaŕi ditu?

Nola du izena? Eta, aren semea nola deritza? Bai al-dakizu? *

  1. Yainkoaren itzak oro, garbi-garbiak dira: Arengan ustea dutenei babeski zaye. *
  2. Aren itzei, ez erantsi ezer: (It. 4, 2; 12, 32) akaŕik ez dezaizun egin; eta gezuŕti ez azaltzeko.
  3. Eskari bi dagizkitzut: ez uka niri, il baño len.
  4. Aizunkeri eta gezuŕa, nigandik asagotu: Landeŕtza eta aberastasuna ere, ez neri eman; bakaŕik, beaŕeko ogia idazu.
  5. «Nor da Yaube» galdez, aserik uka ez zaitzadan: edo-ta, landeŕ naizalarik ostu, eta, nere Yainkoaren izena biraokatu ez dezadan.
  6. Nagusiari bere yopua ez salatu: ark biraokatuta uts egin ez dezazun.
  7. Aita eta ama biraokatzen dutenak, ba-dira: eta, ama onesten ez dutenak.
  8. Beren loikerietatik xautuak izan gabe, garbi dirala uste dutenak ba-dira.
  9. Begi aŕo eta betazal gorak dauzkatenak ba-dira.
  10. Ortzen orde ezpatak, eta, agiñen orde aiztoak ditutenak ba-dira; luŕ-gañetik beaŕtsuak, eta, gizartetik landeŕak iresteko.
  11. Izayak alaba bi ditu: «Eman! Eman!!»

Ase eziñak iru dira:

eta, bein ere aski!! ez diotenak: lau: *

  1. iľundegiko osiña, ematutuaren aoa, urez asetzen ez dan luŕa, eta bein ere «aski» ez dion sua.
  2. Aita iraintzen; eta, amaren irakaspenak iguintzen ditunaren begia, aŕuko belêk atera biote;

eta aŕanokumêk irentsi bezate.

  1. Iru daude niretzat ostenik;

laugaŕena ere ez dakit:

  1. eguratsean, aŕanoaren atza:

aŕigañean sugearen igaroketa-ezaugaŕia:

itxasoan, ontziaren loŕatza:

eta, neskarengan, gizonaren lanketa-atza.

  1. Besterekin nâsitako emaztearen bidea, orien ideko: yanda, aoa garbiturik: -«ez dut gaitzik egin»- dio.
  2. Luŕa, irugatik ikaratzen da: eta, laugaŕena, ezin yasana da;
  3. yopuagatik, ua eŕegetzara danean; ergelagatik, ua ogiz ase danean;
  4. emazte zapuztuagatik, alakoa ezkontzen danean, mirabeagatik, ua etxekoanderearen oñordeko egin danean.
  5. Luŕekorik pitiñenak, lau dira:

eta, ala ere, yakituna baño yakintsuagoak.

  1. iñuŕiak: indaŕ gutxiko eŕia, noski;

bañan, udan berentzako yanariak biltzen ditu.

  1. Utxintxak: eŕi makala, noski;

bañan, beren etzangua aitzetan yaŕtzen dute.

  1. Xartalak, lendakaririk ez dutela ere taldeka egoki ibiltzen dira.
  2. Armiarma: eskuz aŕtu ditekeia ere, aundizkien yauregietan saŕtzen da.
  3. Ibiltzean txairo, iru dira: eta laugaŕena ibilkera edeŕekoa.
  4. Leoya, abererik azkaŕena, eta, iñorengatik atzera egiten ez duna;
  5. erbizakuŕa geŕuntze zailukoa, artaldeburuko akeŕ astuna, eta iñork gogoŕ ez dagion eŕege.
  6. Gora nayez ergelkeri zerbait egin ba’duzu, eta, asmo txaŕak ba’darabiltzizu, aogañera eskua ezaŕi.
  7. Esnea sakatuz, gantza soŕtzen bait-da, zuduŕak, sakatuz, odola dario, eta asaŕea sakatuz, liskaŕa pizten da.

 

31

  1. Masa’ko eŕege Lamuel’en itzak, amak ari irakatsitakoak.
  2. Zer, ene seme? Zer, nere sabeleko seme? Zer, nere gogoko seme?
  3. Zure indaŕa emakumêkin ez eralgi! Eŕegeak galtzen ditun bidean ez ibili! *
  4. Lamuel!! Eŕegeri, ardoa ez dagokio: ez! ardoa edatea, ari ez dagokio,

ez eta agintariei, ordigaŕirik aŕtzea. *

  1. Edanez, legea azten bait-zaye: eta, gaxoei zuzenbidea ukatzen diete.
  2. Edari biziak akitzeko danari eman: eta, ardoa, atsekabez dagonari,
  3. edanez, bere elkaitza aztu dakion: eta bere dordoak gogoratu ez ditzan.
  4. Mintzularen alde, aoa iriki: eta, gaxo guzien alde.
  5. Iriki aoa, epai zuzenak emateko:

eta, gaxo eta landeŕen auziak zuzen erabakitzeko.

  1. Emakume azkaŕa nork lidoroke?

Aren gora, istaŕiena baño askoz aundigoa da.

  1. Senaŕaren biotza lasa dago arekin: eta mozkiñak ez ditu uŕi izango.
  2. Bere bizitzako egun guzietan, senaŕari on egiten dio: gaitzik bein ere ez.
  3. Artiľe eta liñoa inguratuta, bere esku-antzez lanean ari da.
  4. Saleroskarien ontziak bezela, beretzako ogia uŕutitik dakaŕ.
  5. Egundu baño ien yaikita, bere sendiaren azkuŕia, eta, miraben egitekoa gertutzen du.
  6. Landa bat ikeŕi eta erosten du:

eta, bere esku-lanaren irabaziaz mâsti bat landatzen.

  1. Bai arek besoak indaŕtsu: lanari azkaŕki lotzen zayo.
  2. Bere lanaren ekoizpena pozik dakus: aren argimutiľa gabez ez da itzaltzen.
  3. Goruari eskua ezaŕi-ezaŕirik, ardatza eskuan darabil.
  4. Bere eskua gaxoentzat edatzen du;

eta, landeŕei zabaltzen die.

  1. Bere etxekoei buruz, eluŕaren belduŕ ez da: guziek, arenean, toles-biko yantzia bai bait-dute.
  2. Beretzako iñauŕ-gai soñekoa, berak egin du: liño-autaz eta goŕi-miñez eyoa, gero.
  3. Aren senaŕa, irlko atetan nabari da: ospetsu eŕiko nagusiekin eserita dagonean.
  4. Oiala eyo eta saltzen du:

eta, geŕikoak saloskarientzat, saltzen ditu ere.

  1. Indaŕa eta adeya aren apaingaŕi: eta etoŕkizunaz ez da estutzen.
  2. Aoa senaz irikitzen du:

eta, mingañean itz onak ditu.

  1. Bere etxekoen bideak begiratzen ditu: eta, bere ogia ez du utsean yaten.
  2. Aren semêk yaikita zori onekotzat aldaŕikatzen dute; eta, senaŕak onela goresten du:
  3. «Alaba!: aunitz, indaŕtsu azaldu dira; zuk, bañan, guziei auŕea aŕtu diezu.»
  4. Liraintasuna gezuŕti; eta, edeŕtasuna utsala da:

Yaube’ren belduŕ dan emakumea, beŕiz, goretsia izanen da.

  1. Bere esku-lanen zitua emayozute:

eta, iriko atetan aren egiñengatik goretsia bedi.


Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper