Olabideren Biblia

EGUN-ITZAK, Bigaŕena

PDF-a ikusi

[Sarrera]

  1. Idazti au ere, osorik gaizkiago ez zegon. Samuel’ena eta Bakaldunena bezela erdibitu egin ziguten. Beraz, bigaŕen au, lenengoaren yaŕaipen bat besterik ez da.

Adam’engandik asita, Dabid’ekin bukatu artekoak erabilirik, lenengo idaztiak, edestiaren puska zabalagoak ikulu ditu, bigaŕen onek baño. Bigaŕen onek amaian dakaŕena, eta Ezra’renaren asiera berdintsuak bait-dira, yakintsu batzuek zalantzan ibili oi dira, idazti biak batenak ez ote-diran; eta, lenagoko egunen batzuetan biak izen baten-pean egon ez ote-ziran.

  1. Emen, 13-gaŕen ataleko 22-gaŕen txatalean dagon Oroikuntzetan eta 24-gaŕen ataleko 27-gaŕen txatalean dirakuŕgun Iruzkiñetan, eberkeraz itz bakaŕ midras da: eta, itz au idazti ontan bakaŕik arkitzen da, ikasgai auetan ibili oi diranai lan pixka bat emateko. Beraz, idazti au biribiltzen ari izan zanak, gayak beste nonbaitetik biltzen zitun.
  2. Bestearen oŕietan gauzatxo batzuk isiľean utzi zitun bezela, oraingo ontan ere orobat dagi; eta, Salomon’en eroriko batzuk ez ditugu ikusiko. Idazleak, lendik asmo erabakia zeukan zertan yardun; eta, bere asmoari zuzenean ez zetozkionak, ontara aldatuenik eta emen esanenik ez bide-zun. Izan ere, iñoren ogenak aizatu gabe Yaube’ren maitakuntzan zintzo ibili ahal ditekela, obe da biotz garbiz Aren moŕoi beti agertu.

Iru puxkatxo ditugu, ongi bereziak:

1) Salomon’en yauraldia: 1’gotik 9’gaŕenera.

2) Eŕoboan eta Akaz’en yauraldiak: 10’tik 28’ra.

3) Ezeki’ren egunetatik atxiľoaldiraño: 29’tik azkeneraño.

 

1

Salomon Gabaon’en

  1. Salomon, Dabid’en semea, eŕegetzat sendotu zan. Aren Yainko Yaube arekin zegon, ta gora aundia eman zion.
  2. Salomon Ixrael osoari, milatariei, euntariei, ebazleei ta Ixrael guziko nagusi guziei dei eginda,
  1. yoan zan guzi ayekin Gabaon’go bamotera; an bait-zegon Yaube’ren moŕoi Moxe’k basoan egindako Yainkoaren Itun-Etxola. *
  2. Yainkoaren kutxa, beŕiz, Dabid’ek arentzat Yerusalem’ en gertutako Etxolara Kariat-Yarin’dik berak aldatuta zegon.
  3. An, Yaube’ren Etxola auŕean zegon berebat kupeŕezko opamaya, Beseleel’ek, Ur’ en seme Uri’ren semeak egiña. Ara igo zan, beraz, Salomon laguntalde arekin onu-eske.
  4. Ta an, Yaube’ren auŕean, Itun-etxola-ondoko opamayean amaŕeun eŕopa eskeñi zizkion.
  5. Gau artan Yainkoa Salomon’i ageri izan zitzayon, esanez: «Eskatu Niregandik nai duzuna».
  6. Salomon’ek Yainkoari esan zion: «Adei aundia egin diozu nere aita Dabid’i, ta aren orde eŕege yaŕi nauzu.
  7. Orain, Yainko Yaube, egiztatu ezazu nere aita Dabid’i esan zeniona, luŕeko autsa bezain eŕi ugariaren eŕege yaŕi nauzun ezkero.
  8. Sena ta yakintza izkidazu, eŕi onen auŕean ibiltzeko; nork yauŕi lezake, bestela, zure eŕi kopurutsu au?»
  9. Ta Yainkoak Salomon’i esan zion: «Zure biotzeko asmo oŕtan aberastasuna, ondasunak, ospea, etsayen eriotza, edo bizi luzea zeroŕentzat eskatu beaŕean, nere eŕia yauŕtzeko (oŕtarako yaŕi bait-zaitut) sena ta yakintza eskatu dizkidazun ezkero,
  10. sena ta yakintza emanak zazkizu; aberastasuna, ondasunak eta ospea, beŕiz, emango dizkizut zu baño len izan edo gerokoan izango diran eŕegeetako batek iritxi edo iritxiko ez dun neuŕitan».
  11. Oŕezkero Salomon Gabaon’go bamotetik Yerusalem’ era Itun-Etxolaren auŕera itzuli zan, ta Ixrael’en gañeko yauŕbidean ari izan zan.

Salomon’en aberastasuna

  1. Salomon’ek miľa ta lareun gurdi ta amabi miľa zaldizko bildurik, gurdi-irietan ta eŕegeren uŕbiľean Yerusalem' en, yaŕi zitun. *
  2. Yerusalem’en baita eŕegek aŕiak aña uŕe ta ziľaŕ bildu zun, baita Sepela’ko gezuŕ-pikondo ugariak aña eretz ere.
  3. Salomon’en zaldiak Aigito’tik ekaŕiak oi ziran, ta eŕegeren merkatariek saldoka erosten zituten sari egokitan.
  4. Gurdi bakoitza seireun sikel ziľaŕtan, ta zaldi bakoitza eun ta beŕogei ta amaŕetan erosi ta Aigito’tik ekaŕtzen zituten. Ta oŕela, berayen bitartez ateratzen ziran Et’etaŕen ta Aram’etaŕen eŕegeentzat.

2

Salomon’ek Iran’ekin egindako ituna

  1. Salomon’ek erabaki zun Yaube’ren izenarentzat etxe bat, eta beretzat beste bat eraikitzea.
  2. Oŕtarako, irurogei ta amaŕ miľa soinkari, amar miľa aŕobi-gizon, ta ayentzako iru miľa ta seireun zaitzaľe aututakoan,
  3. Tir’ko eŕege Iran’i gezna au igoŕi zion: «Egidazu niri, nere aita Dabid’i egin zeniona, bere etxea eraikitzeko eretzak bidali zenizkionean.
  4. Nere Yainko Yaube’ren izenari etxea eraiki ta eskeñi nai diot, Aren auŕean, Ixrael’i betiko aginduta dagokionez, luŕin usaintsuak edatzeko, eskein-ogiak agirian agertzeko, ta goiz-aŕats orotako eŕopak, iľ-orokoak, eta gure Yainko Yaube’ren yayetakoak eskeintzeko.
  5. Eraiki nai dudan etxea, aundia izango da; gure Yainkoa, yainko guziak baño aundiagoa bait-da.
  6. Nor daiteke Arentzat etxea eraikitzeko gai, ortzi zabala ere Arentzat txikia dalarik? Nor naiteke, beraz, ni, etxea Ari eraikitzeko? Aren auŕean luŕiñak edatzeko beintzat, etxea daraikiot.
  7. Beraz, uŕe, ziľar ta kupeŕa lantzen, eun ubel, goŕi ta urdiñak eotzen, ta kopos-lanak egiten ikasitako gizon bat igoŕkidazu, otoi!; nere aitak gertuta, nirekin Yuda’n ta Yerusalem’en diran langiľe antzetsuekin lan egin dezan.
  8. Liban’go zura * ere igoŕkidazu; eretz eta santal-zura: ba-dakit zure moŕoyak Liban’ go oyan-ebaiketan azita daudela. Ta ba-duazke arâ nere gizonak zure gizonekin,
  9. zura ugari niretzat gertutzera; eraiki nai dudan etxea aundia ta aŕitzekoa daiteke-ta.
  10. Zure zur-ebakileentzat, beŕiz, ogei miľa kor gari, ogei miľa kor * garagaŕ, ogei miľa bato ardo, ta ogei miľa bato olio damaizkizuket».
  11. Tir’ko eŕege Iran’ek erantzun au idatziz Salomon’i bidali zion: «Bere eŕia Yaube’k maite dula-ta, aren gain yaŕi zaitu eŕege!»
  12. Ta bereala ziotsan: «Onets bedi Ixrael’go Yainko Yaube, ortzi-luŕen Egiľea, onelako seme yakitun, antzetsu, sen oneko ta zuŕa Dabid’i eman diolako, Yaube’ren etxea ta beretzako yauregia eraiki ditzan!
  13. Orain bidaltzen dizut Iran-Abi, gizon argi eta antzetsua,
  14. ama Dan’en yatoŕikoa, ta aita Tir’taŕa dituna; uŕe, ziľaŕ, kupeŕ, burni, aŕi ta zura lantzeko; liño bikaiña ta margo ubel, urdin ta goŕia gertutzeko; edolako kopos-lanak egiteko, ta zure yakitunekin, ta eskatu litzayoken edozein eredu, zure aita ta nere yauna zan Dabid’ enekin asmatzeko igurdizi aundikoa.
  15. Begoŕtzi, beraz, nere nagusiak bere moŕoyentzat eskeŕlitako gari, garagaŕ, oiio ta ardoa.
  16. Ta beaŕ duzun zura, guk Liban’en ebaki ta ontzietan eroango dizugu itxasoz Yope’ ra, * Yerusalem’era zuk yaso-erazi dezazun.
  17. Salomon’ek zenbatu zitun Ixrael’go bazteŕaldetan, aren aita Dabid’ek egindako eŕoldearen arauz, bizi ziran arotzak; eta eun ta berogei ta amairu miľa ta seireun ziran.
  1. Ta ayetako irurogei ta amaŕ miľa autu zitun soinkaritzat; larogei miľa, aŕobi-gizontzat; eta miľa ta seireun lanean eŕiaren eragiľetzat.

3

Yauretxearen eraikitza

  1. Salomon asi zan yauretxea Yerusalem’en egiten, aren aita Dabid’i oŕtarako erakutsia izan zitzayon Moria-mendian, Ornan yebustaŕaren laŕañean, Dabid’ek gertutako tokian.
  2. Ta lanak asi ziran aren yauraldiko laugaŕen urtean, bigaŕen iľabetean, ta bigaŕen egunean.
  3. Ta auek dira antziñeko ukaitan yauretxearentzat Salomon’ek aututako orubeen neuŕiak; luzera, irurogei ukai ta zabalera ogei ukai.
  4. Etxeko auŕeari itsatsitako atarientzat * albotik alborako artearen neuŕia, ogei ukaikoa zan, ta eun ta ogei ukaikoa goiberarena; ta baŕnetik uŕe garbiz yantzi zun.
  5. Etxari aundiaren sapaya, nekostazko zurez, ta uŕe yatoŕezko olak, palmaz ta katez apainduak ezaŕi zizkion.
  6. Etxea edeŕtzeko, aŕi bikañez bêkoa estali zion. Uŕea Parbain’goa zan.
  7. Ta alako uŕez etxea, ta ango laz, abe, orma ta ate guziak yantzi zitun, kerubak ormaetan koposturik.
  8. Etxe deunena ere egin zun; ta aren luzera ta zabalera ogei ukaikoak ziran, lengoaren zabalera bezela; seireun talanta uŕe yatoŕez yantzi zun baŕnetik.
  9. Iltzetarako uŕearen azta, beŕogei ta amaŕ sikelekoa zan. Ta berebat goiko gelak uŕez yantzi zitun.
  10. Tegi deunen ontan koposlanez kerub bi egin ta uŕez yantzi zitun.
  11. Kerub ayen egak ogei ukaiko eŕeskadan edatuak ziran. Kerub bataren ega biak bosna ukai luze ziran; bata alboko ormaraño edatua, bestea, beŕiz, beste kerubaren egaleraño.
  12. Beste kerubaren ega biak ere bosna beso luze ziran; bata alboko ormaraño edatua, bestea, beŕiz, beste kerubaren egaleraño.
  13. Kerub ayen egak ogei ukaiko eŕeskadan edatuak ziran. Kerubak zutik zeuden, auŕpegia etxeruntz zutelarik.
  14. Liño bikañez estalki urdin-ubel-goŕi bat egin zun kerub-irudiz apaindua.
  15. Etxe auŕean bi abe eraiki zitun, ogei ta amabosna ukai luze; ta ayen gañean inbel bana bost ukai luze.
  16. Ta debirean bezeia, katetxo batzu eginda, abeburuetan ezaŕi zitun; katetxoetan, beŕiz, eunbana alesagaŕ borkatuz.
  17. Ta abe ayek yauretxe auŕean yaŕi zitun, bata eskui aldean, bestea ezkeŕekoan, Yakin izena eskuyaldekoari, ta Booz izena ezkeŕekoari ezaŕirik.

4

Yauretxeko puska ta atuxak

  1. Kupeŕezko opamai bat ere egin zun, ogei ukai luze, ogei ukai zabai ta ogei ukai garai.
  2. Ta berebat kupeŕ urtuzko itxasoa. Aren aoa, biribil ta alderik alde amaŕ ukaiko zan; ta aren inguruko ertza, ogei ta amaŕ ukaikoa.
  3. Itxasoak ezpainpeko inguru guzian urtaldi berbereko ogei ta amaŕ idi-irudi, ukai bakoitzean amaŕ, bi leŕotan zeuzkan.
  4. Amabi idiren gañean zegon; iruk ipaŕalderuntz, iruk saŕtalderuntz, iruk egoalderuntz, ta beste iruk soŕtalderuntz auŕpegia ta baŕneruntz atzekoa zitutelarik; eta itxasoak ayen gañean ezaŕita zetzan.
  5. Aŕa bete lodi zan; aren ezpaña edontziren edo lilirena bezelakoa, ta aren baŕnea iru miľa batokoa.
  6. Amaŕ uaska ere egin ta ezkeŕ-eskuin bosnaka yaŕi zitun eŕopatzat eskein beaŕ zana ikuzteko; itxasoa, beŕiz, apaizen ikuzketarako zan.
  7. Uŕezko amaŕ argimutil erabakitako ereduz egin ta eikalean eskui-ezkeŕ bosnaka yaŕi zitun.
  8. Egin zitun berebat amaŕ mai, ta eikaleaean eskui-ezkeŕ bosnaka yaŕi zitun; ta gañera uŕezko eun muŕko.
  9. Apaiz-zeya ta zei nagusia, ta ayen ataria ere egin, ta ayen ateak kupeŕez estali zitun.
  10. Ta itxasoa eskui-aldean egoalderuntz yaŕi zun.
  11. Iran’ek egin zitun berebat pertz, endai ta gopoŕak, eta amaitu zun Salomon eŕegek Yaube’ren etxearentzat egotzi zion eginbeaŕa.
  12. Bi abeak; abe-buruetako bi inbelen oboak, eta abe-buruetako inbelen obo auek estaltzeko koltzak.
  13. Koltza biontzako lareun alesagaŕ bi leŕotan boŕkatuak koltza bakoitzean abe-buruko inbelaren oboa estaltzeko.
  14. Idulkiak ere, ta idulkien gañean uaskak egin zitun.
  15. Baita itxasoa ta aren azpiko idiak ere.
  16. Eta pertz, endai ta sardeak gañera. Puska guziok Salomon’i Iran artezkariak Yaube’ren etxearentzat kupeŕ aratzez egin zizkion.
  17. Yordan’en ordokian, Sokot’en ta Sareda’ren arteko buztindui batean Salomon’en aginduz urtuak izan ziran. *
  1. Oŕela egin zitun Salomon’ ek Yaube'ren etxeko puska guziak; uŕezko opamaya; eskein-ogietarako mayak;
  2. argimutiľak uŕe utsezko kiriseľuekin, legearen aginduz debir auŕean izekitzeko.
  3. Uŕe utsezko lore, kiriseľu ta suatzak.
  4. Uŕe utsezko aizto, txol, katiľu ta luŕin-ontziak, baita etxe baŕnean debirean saŕtzeko uŕezko ate-oŕiak; eta lekoretik yauretxean saŕtzeko atearentzakoak ere.

5

Kutxa «debir»’era aldatu

  1. Yaube’ren etxearentzat Salomon’ek egindako lana amaitutakoan, Salomon’ek saŕtu zitun artan bere aitak yauretxearentzat eskeñitakoak oro; ta uŕe, ziľaŕ ta puska guziak Yainkoaren etxeko altxoŕetan ipiñi zitun.
  2. Ordun Salonion’ek Yerusalem’en bildu zitun Ixrael’go zâŕ ta ixraeldaŕen leñuburu ta sendiburu guziak Yaube’ren Itun-kutxa Dabid’en iria dan Sion’dik ekaŕtzeko.
  3. Ixrael’go gizon guziak eŕegerengana bildu ziran, beraz, zazpigaŕen iľaren yayegunean.
  4. Ta Ixrael’go zâŕ guziak bildu ziranean, lebitaŕek kutxa eroan zuten.
  5. Baita Itun-Etxola Etxolako atuxa guziekin ere, eroaleak apaiz ta lebitaŕak ziralarik.
  6. Salomon’ek eta kutxa-auŕean bildu zitzayon Ixrael’ go eŕi osoak, ezin zenbatu alako ardi ta idi saiľak oparitzat il zituten.
  7. Apaizek Yaube’ren kutxa saŕtu zuten arentzako tokian, etxeko derbirean, tegi guziz-guren artan, keruben egapean.
  8. Kerubak kutxa-tokigañean edatutako egalez kutxa ta kutxarentzako agak gañetik estaltzen zituten.
  9. Aga auek luzexeak bait-ziran, ayen mutuŕak kutxatik debirean auŕeratzen ziran; lekoretik ezin ikusi zeitezkela, ordea; ta an egon da kutxa gauŕdaño.
  10. Kutxan, beŕiz, ixraeldaŕak Aigito’tik irtetean Yaube’k ayentzat idatzitako ta Moxe’k artan ipiñitako olak besterik ez zan.
  11. Toki deun artatik irten bezain laisteŕ, an auŕkitutako apaiz guziak sail-aldirik gabe garbituak ziralarik.
  12. Asap’en, Eman’en ta Iditun’en lebitaŕ abeslariak oro, liño bikaiñez yantzita, opamayaren eskui-aldean beren seme ta anayekin ziran, txilin, salteri ta kitarak zeuzkatelarik, ta ayekin eun ta ogei apaiz turuta yotzeko.
  13. Ta ara! turutari ta abeslariek Yaube aitoŕtuaz ta goratuaz, turutaz, txiliñez ta beste erestaľuz, «Onbera da Yaube, ta betikoa Aren eŕukia» abesten zuten bitartean, yauretxea, Yaube’ren etxea, lañoz bete zan.
  14. Ta apaizak ez zeitezken beren eginbiderako an egon; Yaube’ren aintzak Yainkoaren etxea bete bait-zun.

6

Salomon’en otoya

  1. Ordun * Salomon’ek esan zun:«Yaube’k diousku ilunbean bizi nai dula.
  2. Ta nik etxe au Zuretzat eraiki dut, Bertan bizi zaitezen betiko.»
  3. Gero eŕegek auŕpegia biuŕturik, an zutik bildua zan Ixrael osoari guŕ egindakoan,
  4. esan zun: «Onets bedi Ixrael’go Yainko Yaube, bere eskuz burutu bait-du nere aita Dabid’i bere aoz esan ziona:
  5. «Aigito’tik nere eŕia atera nun egunetik ez dut Ixrael’en leñuetan iri bat autu, artan nere izenarentzat etxea egiteko, ezta beste iñortxo nere eŕi Ixrael’en burutzat aukeratu ere.
  6. Orain, ostera, Yerusalem autu dut nere izenaren iritzat, eta Dabid nere eŕi Ixrael’en burutzat».
  7. Nere aita Dabid’ek biotzean zerabiľan, Ixrael’go Yainko Yaube’ren izenarentzat etxea egiteko asmoa.
  8. Baña Yaube'k nere aita Dabid’i esan zion: «Nere izenarentzat etxea eraikitzeko darabiltzun asmoa, asmo ona da.
  9. Ez zera zu, ala ere, etxe oŕen eraikiľea, zure eŕayetatiko zure seme bat baizik: ark, bai, nere izenari etxea daraikioke».
  10. Yaube'k bere itza bete du; ta nik, nere aita Dabid’en oñordeko naizanez, Yaube’k esan bezela, Ixrael’go yaraulkira igota, Ixrael’go Yainko Yaube’ren etxea eraiki dut.
  11. Eta bertan yaŕi dut, Ixrael’go semeekin Yaube’k egindako Ituna baŕnean daukan kutxa».
  12. Gero Salomon’ek Ixrael osoaren begietan Yaube’ren opamai-auŕean zutik, eskuak edatu zitun.
  13. Ta aren aginduz egiña ta aldabearen erdian yaŕia zan sapaiľo bost ukai luze, bost ukai zabal, ta iru ukai garai batera igorik, Ixrael osoaren begietan belaunikatuta, eskuak ortziruntz yaso zitun, esanez:
  14. «Ixrael’go Yainko Yaubel Ez da zeru-luŕetan Zu alako yainkorik, zure auŕean biotz-biotzez dabiltzanen alde ituna ta eŕukia yagoteko.
  15. Alaxe bete duzu, nere aita Dabid’i, zure moŕoyari, esan zeniona; aoz esana eskuz burutu duzu.
  16. Orain, beraz, Ixrael’go Yainko Yaube, bete ezazu, nere aita Dabid’i eman zenion itz au ere: «Ez da nere auŕean zure aziko gizonik Ixrael’go yauralkian peituko, nere auŕean zu ibiľi zeran bezela, zure semeak ere nere legebidean ibiltzekotan».
  17. Egiztatu bedi orain, Ixrael’go Yainko Yaubel, zure moŕoi Dabid’i eman zenion itz au.
  18. Egitan biziko ote-da, ordea, Yainkoa gizonekin luŕean? Ortzia ta izan leitezken ortzi guziak Zuretzat txikiak dira; zeñen areago, beraz, egin dizudan etxe au!
  19. Ala ere, ene Yainko Yaube! zure moŕoyaren otoi ta eskariak adi, ta zure auŕean gauŕ dagizkizun oyu ta aŕenak entzun itzazu.
  20. Beude zure begiak gau ta egun zabalik etxe ontara, toki onetzaz esan bait-zenun: «An dagoke nere izena». Entzun, ba, toki ontan zure moŕoyak dagizun otoya.
  21. Entzun zure moŕoyaren ta zure eŕi Ixrael’en otoya, toki ontan egiña; entzun zeruko zure egoitzatik; entzun ta asketsi.
  22. Iñor, lagun uŕkoari uts egindakoan, aren eragitez etxe ontara zure opamayaren auŕean zin egitera ba’datoŕ;
  23. entzuyozu zerutik; yaiki ta ayen auzian epai zuzena emazu, ogendunari dagokion ordaña biuŕtuz, ta aren gaiztakeria beraren gañera eroraziz; zintzoa, beŕiz, zuzenetsi ezazu ta aren zintzotasuna ordaindu.
  24. Ixrael zure eŕia Zuri egindako ogenengatik etsaipera ba’ datoŕ; baña Zuregana biuŕturik, etxe ontan zure izena aitoŕtuaz ta otoi, aŕen ta eskariak egiñaz uŕbiltzen ba’zaizu;
  25. entzuyozu zerutik, eta zure eŕi Ixrael’en ogena asketsirik, ayen arbasoei eman zenien luŕera itzul itzazu.
  26. Zuri egindako ogenengatik ortzia itxi ta zure eŕia euri gabe uzten ba’duzu, ta eŕia toki ontan aŕenez ta zure izena aitoŕtuz bildurik, Zuk arbinduta gero, ogenetatik Zuregana biuŕtzen ba’da;
  27. entzuyozu zerutik; asketsi zure moŕoyen ta zure eŕi Ixrael’en ogenak; erakutsiozu aŕtu beaŕ dun bidea; ta yarauntsitzat eman diozun luŕera euria bidalazu.
  28. Luŕa gosetez, izuŕiz, idoŕtez, goŕiñez, otiz edo podenez kutsatua, edo eŕia bere bizitzako luŕean etsayek ertsia, naiz edozein gaitzez ta ondikoz mindua izan ba’dadi;
  29. ta oŕko norbaitek, edo Ixrael zure eŕi osoak, bere biotzean axanpa ta garbaya somaturik, etxe ontara bere eskuak otoika ta aŕenez edatzen ba’ditu;
  30. entzuyozu zerutik, zure egoitza oŕtatik; asketsiozu; ta giza-biotza dazagun bakaŕa bait-zera, yardunbidearen ta biotzean idorotzen dizkiozun asmoen arauz ordaña emayozu;
  31. luŕgañean bizi diraño zure belduŕ izan, ta gure arbasoei erakutsi zenien bidean ibil daitezan.
  32. Zure eŕi Ixrael’en seme izateke, zure izen aundiak, esku indaŕtsuak eta beso azkaŕak ekaŕita, uŕutiko atzeŕitik letoŕken aŕotzari ere, etxe ontan ark otoi ba’dagizu;
  33. entzuyozu zeruko zure egoitza oŕtatik, aŕotzak eskatutako guzia egiñez; luŕeko eŕi guziek zure izena dazaguten, eta Ixrael zure eŕia bezela belduŕ dakizkizun, eta yakin dezaten nik eraikitako etxe au zure izenpean dagola.
  34. Etsayei guda egitera Zuk agindutako bidetik yoatean, autu duzun iri ontaruntz ta zure izenari eraiki diodan etxeruntz begirata zure eŕiak, otoi ba’dagizu;
  35. Entzun aren otoi ta aŕenak, eta emayozu ari laguntza.
  36. Ta ogen ez dagiñik ez dala-ta, zure auŕka ogen ba’ dagi, ta Zuk arenganako aseŕetuta, etsaipera ba’daratoŕtzu, ta etsayek uŕutiko naiz uŕbiľeko luŕera atxiľo ba’daramate;
  37. luŕalde artan senera itzulirik, ta «ogen egin dugu, okeŕ ibiľi ta zitalki ari izanak gera» aitoŕtuz ta otoika Zuregana andik yotzen ba’du;
  38. ta atxiľo-luŕ artara eramana izan ezkero, biotz-biotzez ta gogo-gogoz Zuregana bertan biuŕturik, aren arbasoei eman zenien luŕeruntz, autu duzun iriruntz, ta zure izenari eraiki diodan etxeruntz otoi ba’dagizu,
  1. entzun zeruko egoitzatik aren otoi ta aŕenak, eta auzia eŕukiz erabakiozu, ta egin dizun ogena asketsiozu.
  2. Otoi, ene Yainkoa! Beude zure begiak onezkero zabalik, eta zure belaŕiak ernai toki ontako aŕenentzat.
  3. Yainko Yaube! yaiki zaitez orain; zatoz zure atseden-tokira Zu ta bai zure indaŕaren kutxa ere. Yainko Yaube! beude zure apaizak osasunez yantzirik, eta Zuretzat bereiziak, zori onez okitutik.
  4. Yainko Yaube! Ez iguindu zure gantzutuaren auŕpegia; oroi zaitez nere aita Dabid’i azaldu zenion eŕukiaz».

7

Yainkoa yauretxeaz yabetu (1 Eŕe. 8, 62-66)

  1. Salomon’ek bere otoya amaitu zunean, suak, zerutik yetxita, eŕopa ta opari guziak irentsi zitun, ta Yaube’ren aintzak etxea bete zun.
  2. Apaizak ezin saŕtu zeitezken yauretxean, Yaube’ren aintzak etxea bete bait-zun.
  3. Ixrael’go seme guziek, sua ta Yaube’ren aintza ikusita, luŕeraño auzpezturik, Yaube yauretsi ta aitoŕtu zuten esaka: «Ona da, ta Aren eŕukia, betikoa».
  4. Ordun eŕegek eta eŕi osoak Yainkoaren auŕean opariak eskeñi zituten.
  5. Ogei ta bi miľa idi, ta eun ta ogei miľa ardi izan ziran Salomon’ek oparitzat ilak. Oŕela eŕegek eta eŕi osoak adelatu zuten Yainkoaren etxea.
  6. Apaizak beren tokietan zeuden, ta berebat lebitaŕak, «Ona da Yainkoa ta betikoa Aren eŕukia» eresten, Yaube bere izenez gora zezaten, Dabid eŕegek ayentzat egindako erestaľuekin. Ayen auŕkez-auŕke apaizek turuta yotzen zuten, ta Ixrael osoa zutik zegon.
  7. Salomon’ek, kupeŕezko opamaya, bere aginduz egiña, ainbesteko eŕopa, minha ta gantza aŕtzeko txikia zala-ta, yauretxe auŕeko baŕuti-erdia deunetsi zun, eŕopa, gentzopa ta gantz ayetarako.
  8. Ta zazpi eguneko yayak egin zitun Emat’eko * saŕgutik Aigito’ko eŕekaraño arengana etoŕitako Ixrael osotik gizatalde aundiarekin.
  9. Zortzigaŕen egunean azereta * edo azkeneko batzaldia izan zuten; zazpi egunez opamayaren adelua, ta beste zazpi egunez yaya egin bait-zuten.
  10. Ta zazpigaŕen iľaren ogei ta irugaŕen egunean eŕia norberaren etxera igoŕi zun, guzien biotzeko pozez, Dabid’i, Salomon’i ta bere eŕi Ixrael’i Yaube’k egindako onarengatik.

8

Salomon’ek burututako beste lanak (1 Eŕe. 9, 10-25)

  1. Salomon’ek Yaube’ren etxea ta berea eraikitzen emandako ogei urteen ondoren, *
  2. beŕitu zitun Iran’ek ari emandako iriak eta Ixrael’go semeak ayetan yaŕi zitun bizitzeko.
  3. Gañera Emat-Soba’ren auŕka yoanda, menderatu zun ua.
  4. Basoan Tadmor eraiki zun; ta berebat Emat’en orni-iri guziak atondu zitun.
  5. Bet-Oron Goikoa, ta Bet-Oron Bekoa aŕesiz sendotu zitun, aŕesiko ateak atagaz indaŕturik.
  6. Ta gañera Balaat, eta aren orni-iri guziak, zaldietarakoak eta gurdietarakoak. Eta Yerusalem’en, Liban’en ta bere mendeko luŕ osoan nai guzia eraiki zun.
  7. Ta Et’etaŕen, Amoŕ’taŕen, Perez’taŕen ta Yebus’taŕen ondakiñak; ixraeldaŕ izateke, beraz
  8. Ixrael’daŕek suntsituak izan beaŕean, ayekin luŕaldean gelditutakoen ondorengoak bait-ziran guziak. Salomon’ek zergapean ezaŕi zitun, gauŕdaño daudenez.
  9. Ixraeldaŕik, ostera, ez zun Salomon’ek bat ere yopu-lanean yaŕi; gudagizon, bere langiľeen buru, ta bere gurdi ta zaldien agintaritzat bait-zitun.
  10. Salomon’ek agintari nagusitzat eta eŕiaren otsemaľetzat zeuzkanak beŕeun ta beŕogei ta amaŕ ziran.
  11. Salomon’ek Parao’ren alaba Dabid’en etxetik aldatu zun, arentzat berak eraikitako yauregira, ziolarik: «Ez da nere emaztea Ixrael’go eŕege Dabid’ en etxean biziko; Yainkoaren kutxa artan saŕtu zaneko, deun egiña bait-dago*.
  12. Garai artan Salolmon’ek eŕopak Yaube’ri eskeñi zizkion atari-auŕean berak egindako opamayan;
  13. ta an eskeintzen dira ordutik Moxe’k agindutako opariak; bai egun oŕokoak, baita larunbatetan, ilbeŕietan, ta urte oroko yai aundienak diran Otil, Aste ta Txosna-yayetan egin beaŕ diranak ere.
  14. Ta bere aita Dabid’ek erabakitako antolaketaz, apaizak sailkatu ere zitun zegokien eginbiderako, ta berebat lebitaŕak, aldi egokietan Yaube goretsi ta apaizen mendean egun bakoitzeko lanak burutu zitzaten. Ta orobat ate bakoitzeko zaitaldeak; oŕela agindu bait-zun Yainkoaren gizon Dabid’ek.
  15. Ta apaiz, lebitaŕ ta altxoŕei buruz eŕegek erabakitako guzia, ezertan sayesteke, yagoten dira.
  16. Oŕa, ba, Yauretxea eraikitzean Salomon’en lan guzia, oñaŕia yaŕi zutenetik dana burutu ta Yaube’ren etxea amaitua izan arte.
  17. Ordun Salomon yoan zan, Edom’eko luŕaldean, itxas-ertzean diran Asion-Gaber ta Ailat irietara;
  18. Iran’ek berak moŕoyen bitartez ontziak bidali zizkion itxas-gizon antzetsuekin; ta ayek Salomon’en moŕoyekin Opir’a yoanda, lareun ta beŕogei ta amaŕ talanta uŕe andik artu ta Salomon’i ekaŕi zizkioten.

9

Salomon ta Saba’ko eŕegiña (1 Eŕe. 10, 1-13)

  1. Saba’ko eŕegiña, Salomon’ en aipua entzunda, laguntalde aundirekin ta luŕingayez, uŕe ugariz ta istaŕiz zamatutako gamelukin Yerusalem’era etoŕi zan igaŕkizunez ua azteŕtzeko asmotan. Ta Salomon’ engana elduta, mintzo izan zan arekin, biotzean zekaŕen guziaz.
  2. Salomon’ek asmakizun guziak igaŕi zizkion, igaŕi gabe ezer uzteke.
  3. Saba’ko eŕegiña, Salomon’ en yakintza, ark eraikitako etxea,
  4. aren mayeko yanariak, moŕoyen egoitza, otseiñen motak eta yazkera, edarizayak eta ayen yantziak, eta Yaube’ren etxera igotzeko egin zun maiľadia ikusitakoan, txundioaŕen arnasik gabe gelditu zan.
  5. Ta eŕegeri esan zion: «Egia da, baiki, nere luŕean zure egiñaz ta yakintzaz nentzuna.
  6. Nik ez nun omen-zana siñesten, etoŕi ta neronen begiz ikusi dudan arte. Ta ara! erdia ere ez zitzaidan zure yakintza aundiaz esan; entzun nuna baño aundiago bait-zera.
  7. Zori-ontsuak zure gizonak! zori-ontsuak zure yakintza entzunaz aldamenean dituzun moroi auek!
  8. Onetsi bedi zure Yainko Yaube, bere orde eŕege yaŕtzeko onaŕtu zaituna! Ixrael maite du noski zure Yainkoak betiko tink dirauntzat, zuzen ta bidez yauŕi dezazun, aren eŕege egin bait-zaitu».
  9. Gañera eun ta ogei talanta uŕe, ta luŕingai ta istaŕi asko eŕegeri eman zizkion. Iñoiz ez da izan Saba’ko eŕegiñak Salomon eŕegeri emandako luŕingayak bezelakorik.
  10. Uŕea Salomon’i Opir’tik zeramakioten aren moŕoyek, eta Iran’enek, berebat, sandal-zura ta istaŕiak ere zekazkioten.
  11. Sandal-zurez egin zitun eŕegek Yaube’ren etxeko sapaiľoak eta bere yauregikoak, baita abeslarien kitara ta salteriak ere. Bein ere ez zan ordurarte alako zurik Ixrael’ go luŕean ikusi.
  12. Saba’ko eŕegiñak opa ta eskatu aña, Salomon eŕegek eman zion, eŕegiñak ari ekaŕitakoa baño naroago gero. Ordun eŕegiña bere luŕaldera itzuli zan bere moŕoyekin. *

Salomon’en ondasunak

  1. Urte oro Salomon’i zetoŕkion uŕe-azta, seireun ta irurogei ta sei talantakoa izaten zan;
  2. oŕtan zenbatzeke zergari ta merkatariek, Arabi’ko eŕegeek eta bere yauŕleek zekazkioten uŕe ta ziľaŕa.
  3. Salomon eŕegek gabiko-uŕez beŕeun babeski aundi egin zitun, bakoitzarentzat seireun sikel uŕe emanik;
  4. Eta gabiko-uŕez ere irureun babeski txiki, bakoitzarentzat irureun sikel uŕe emanik; eta Liban-Oyan-etxean ipiñi zitun.
  5. Eburezko yauralki aundi bat ere egin ta uŕe garbiz estali zun.
  6. Yauralkira igotzeko sei maiaa ta uŕezko oiñaulki bat ezaŕi zizkion, ta gañera aulkiaren eskui-ezkeŕ beso bana; beso bakoitzaren ondoan, beŕiz, leoi bat.
  7. 19. Sei maiľetan, berebat amabi leoi ziran, alde ta alde seina. Ez da aiako yauraulkirik iñongo eŕegerentzat egin.
  8. Salomon eŕegeren edontzi guziak uŕezkoak ziran, baita gabiko-uŕezkoak Liban-Oyan-etxeko puska guziak: ziľaŕezkorik an ez; Salomon’en egunetan ziľaŕa ezer ez bait-zan.
  9. Eŕegeren itxasontziak Iran’en gizonekin itxasoz zebiltzan; ta iru urtetan bein zetozan Tarsi’tik, uŕe, ziľaŕ, ebur, tximu ta indioľaŕak ekaŕiaz.
  10. Luŕeko eŕegerik aberatsena ta yakintsuena Salomon zan;
  11. ta luŕeko eŕege guziek aren auŕpegia ikusi nai zuten, Yainkoak biotzean ipiñi zion yakintza entzuteko gardiz.
  12. Ta nork bere esku-erakutsitzat ziľaŕezko edo uŕezko zerbait, oyal, iskiľu, zaldi edo mandoak zekazkion.
  13. Salomon’ek zaldi ta gurdientzat lau miľa ukuľu zeuzkan ta amabi miľa zaldizko; gurdi-irietan ta eŕegeren uŕbiľean Yerusalem’en banatuak. *
  14. Eŕege guzien nagusi egin zan Euparate’tik pilistaŕen luŕeraño ta Aigito’ko mugaraño.
  15. Yerusalem’era berak erakaŕitako ziľaŕa, aŕiak bezain ugari zan; ta eretzak, landetako pikaizunak aña.
  16. Zaldiak, Aigito’tik eta eŕialde guzietatik Salomon’entzat igoŕita zetozan.

Salomon’en eriotza (1 Eŕe. 11, 41-43)

  1. Salomon’en osterantzeko goraberak, bai lenak, baita azkenekoak ere, ez al-daude Natan igaŕlearen Edestian, Ahi Silon’daŕaren igaŕkundean ta Nabat’en seme Yeroboan’i buruz Ado ikusleak izandako Ikustaldietan idatzita? *
  2. Salomon beŕogei urtez Ixrael osoko eŕege izan zan Yerusalem’en.
  3. Ta bere arbasoekin lo egin zunean, aren aita Dabid’en irian eortzi zuten. Aren orde Eŕoboan, beraren semea, eŕege egin zan.

10

Eŕoboam’en asiera txaŕa (1 Eŕe. 12, 1-19)

  1. Eŕoboam Sikem’a yoan zan, ara yoana bait-zan Ixrael osoa, ua eŕege yaŕtzeko. *
  2. Yeroboan, Nabat’en semea, Aigito’n zan, Salomon eŕegerengandik arâ igesi yoana. Ta ori entzunda Aigito’tik itzuli zan.
  3. Ta geznarien otsez deituta, Ixrael osoarekin bildu zan. Eŕoboam’i esan zioten: «Zure aitak uztaŕi astunpean euki gaitu.
  4. Arindu, ba, zuk orain zure aitarengandik yasan dugun yoputza gogoŕa ta ark leporatu digun uztaŕi astuna; ta menderatuko gatzazkizu».
  5. Ark esan zien: «Itzul zakizkide iru egunen buruan». Ordun eŕia bazteŕtu zan.
  6. Ta Eŕoboam eŕegek onu-eske yo zun bere aita Salomon’ en bizitzan aldameneko zitzazkion zâŕengana, ta esan zien: «Onu idazute: zer erantzun beaŕ diot eŕi oni?»
  7. Ayek erantzun ta esan zioten: «Adeibera ta lagungin eŕi oni azaltzen ba’zatzazkio, ta itz onak esaten ba’dizkiozu, guziak ditukezu beti moŕoi».
  8. Baño zâŕen onu au alde batera utzirik, bere ondoan zitun berarekin azitako gazteei onua eskatu zien.
  9. Ta esan zien: «Eŕi onek itz au esan dit: «Zure aitak uztaŕi astunpean euki gaitu; ken iguzu gañetik». Zer erantzun beaŕ diot? onua idazute».
  10. Arekin azitako * gazte ayek yardetsi ta esan zioten: «Eŕiak esan dizu: «Zure aitak uztaŕi astunpean euki gaitu: ken iguzu gañetik». Zuk, ba, erantzuyezu: «Nere beatxikaŕa nere aitaren geŕia baño lodiago da.
  11. Orain, ba, nere aitak leporatu dizuen uztaŕia astuna ba’da, astunagoa biuŕtuko dizuet nik; nere aitak zigoŕez astindu zaituz; nik aŕubiz astinduko zaituzt».
  12. Irugaŕen egunean Yeroboan ta eŕi osoa Eŕoboam’engana yoan ziran, eŕegek esan zienez: «Itzul niregana iru egunen buruan».
  13. Eŕegek gogoŕki erantzun zien; zâŕen onua utzi zun;
  14. ta gazteenaren arauz itz egin ta esan zien: «Nere aitak leporatu dizuen uztaŕia astuna ba’da, astunagoa biuŕtuko nik; nere aitak zigoŕez astindu zaituz; nik aŕubiz astinduko zaituzt».
  15. Eŕiaren eskaria ez zun onaŕtu; ori bait-zan Yaube’ren bidea, Nebat’en seme Yeroboan’i Ahi Silo’aŕaren aoz Berak esan ziona burutzeko.
  16. Orduan Ixrael'go eŕi osoak, eŕegek entzun nai ez zula ikusita, yardetsi eta esan zion:

«Ez dugu nai eŕkidetzarik Dabid’ekin;

ez dugu nai yarauntsirik Yese’ren semearekin.

Ots!, Ixraeľ, zure kapaŕetara!

Antola or zurean, Dabid!»

Ixrael’go gizonak oro, beraz, beren kapaŕetara yoan ziran.

  1. Oŕezkero Eŕoboam Yuda’ ren irietako ixraeldaŕen gañean bakaŕik eŕege gelditu zan.
  2. Eŕoboam eŕegek bidalitako Aduran, zergarien nagusia, ixraeldaŕek aŕikatu ta il zuten. Ta Eŕoboam eŕegek, gurdira azkaŕ igota, Yerusalem’era iges egin zun. Oŕela aldendu zan Ixrael, ta gauŕdaño aldentuta dago, Dabid’en etxetik.

11

Yuda’ko Eŕoboam (1 Eŕe. 12, 21-24)

  1. Eŕoboam’ek, Yerusalem’ era itzulita, Yuda’ren ta Benyamin’en leñuak, eun ta larogei miľa gudagizon yatoŕ, bildu zitun, Ixrael’i guda egiteko ta yaureŕi ua biŕaŕtzeko. * 2.
  2. Baña Yaube’k Semai’ri, Yainkoaren gizonari, itz egin ta esan zion:
  3. «Itz egiozu Yuda’ko eŕege Eŕoboam’i, Salomon’en semeari, ta Yuda’ko ta Benyamin’go ixraeldaŕ guziei, ta esayezu:
  4. «Oŕa Yaube’k diona: «Ez igo, zuen senideei guda egiteko. Bitzul bakoitza bere etxera; yazo dana Nik gertu dut-eta». Yaube’ren itzok adituta, itzuli ziran Yeroboan’en auŕka yoateke.              ,
  5. Eŕoboam Yerusalem’en bizi izan zan, ta iri batzu Yuda’n sendotu zitun;
  6. Bet-Leen, Etan, Tekue,
  7. Bet-Sur, Soko, Odolan,
  8. Get, Maresa, Zip,
  9. Aduran, Lakis, Azeka,
  10. Sara, Ayalon ta Eboron, Yuda’ko ta Benyamin’go iri azkaŕak.
  11. Gazteluak ere indaŕtu zitun; agintariak eman zizkien. Yanariak, ardo ta olioa,
  12. baita babeski ta aiztagak irietan bildu, ta iriak azkaŕagotu zitun. Arenak ziran Yuda ta Benyamln.

Ixrael’go apaiz ta lebitaŕak Eŕoboam’en alde

  1. Ixrael’go mugape osotik apaiz ta lebitaŕak arengana yoan ziran beren bazteŕalde guzietatik, beren usa ta luŕak utzirik.
  2. Izan ere, Yeroboan’ek eta aren semeek Yaube’rekiko apaizkuntzatik asagotu zitun,
  3. ayen ordez berak egindako bamotetan akeŕ ta zekoŕentzat beste apalz batzu yaŕirik.
  4. Ta ayen ondoren Ixrael’ go leñu guzietatik Ixrael’go Yainko Yaube’rengana biotza zutenak oro, Yerusalem’era zetozan beren arbasoen Yainkoari opariak eskeintzera.
  5. Oŕela iru urtez Yuda'ko yaureŕia sendotu ta Eŕoboam, Salomon’en semea, azkaŕtu zuten; Dabid’en ta Salomon’en bidean iru urtez ere ibiľi bait-ziran.

Eŕoboam’en emazte ta semeak (1 Eŕe. 11, 1-13)

  1. Eŕoboam’ek Maalat, Dabid’en seme Yerimot’en alaba, ta Abiail, Yese’ren seme Eliab’ en alaba, emaztetzat aŕtu zitun.
  2. Ta Abiail’engandik semeok izan zitun: Yehu, Somori ta Zon.
  3. Auen ondoren Maaka, Absalom’en alaba, emaztetzat aŕtu zun; ta arengandik semeok izan zitun: Abi, Etai, Ziza ta Salomit.
  4. Eŕoboam’ek emezortzi emazte, irurogei oaide, ogei ta zortzi seme ta irurogei alaba izan zitun: ta bere emazte ta oaide guzietan maiteena Maaka, Absalom’en alaba, izan zitzayon;
  5. Ta Abi, Maaka’ren semea, aren anai guzien gañetik eŕegetzat yaŕtzeko asmoz autu ta azi zun.
  6. Beste semeak, beŕiz, Yuda’ko ta Benyamin’go bazteŕalde guzietan baŕeyatu zitun iri azkaŕ guzietan, yanariak eŕuz inguratu zizkielarik ta emazteak * biľatu.

12

Eŕoboam’en eta Sesak’en arteko guda

  1. Eŕoboam’ek, bere yaureŕia sendotu ta indaŕtutakoan, Yaube’ren legea utzi zun, ta arekin Ixrael osoak ere.
  2. Yaube’ren auŕkako ogen onengatik, noski, Eŕoboam’en yauraldiko boskaŕen urtean Sesak, Aigito’ko eŕege, Yerusalem’en auŕka igo zan,
  3. miľa ta beŕeun guŕdikin, irurogei miľa zaldizkoekin ta arekin etoŕitako Libi’aŕen, Suki’aŕen ta Kus’taŕen gizatalde zenbakaitzarekin.
  4. Ta Yuda’ko iri azkaŕenak bereturik, Yerusalem’era uŕbiltzen ziyoan.
  5. Ordun Semei igaŕleak, Eŕoboam’engana ta Sesak’en belduŕez Yerusalem’en bildu ziran Yuda’ko nagusiengana yo ta esan zien: «Oŕa Yaube’k diona: «Zuek utzi nauzute; Nik, beŕiz, Sesak’en eskuetan uzten zaituzt».
  6. Eŕegek eta Ixrael go nagusiek, apal-apai eginda, esan zuten: «Zuzena da Yaube».
  7. Apal egiñak Yaube’k ikusi zitunean, Semei’ri itz egin ta esan zion: «Apaldu egin diran ezkero, ez ditut suntsituko; yareibidea auŕki damayeket, eta nere aseŕea ez da Yerusalem’en auŕka Sesak’en eskuz leŕtuko.
  8. Ala ere, Sesak’i yopu izango zaizkio, zer dan nere mendean, ta zer, beŕiz, atzeŕiko mendean bizitzea ikas dezaten.»
  9. Beraz, Aigito’ko eŕege Sesak’ek, Yerusalem’era igota, Yaube’ren etxeko altxoŕak eta eŕege-etxekoak eraman zitun. Dana eraman zun, baita Salomon’ek egin zitun uŕezko babeskiak ere.
  10. Ayen orde Eŕoboam’ek kupeŕezko babeskiak egin ta eŕege-etxeko atezayen ardurapean yaŕi zitun.
  11. Ta Yaube’ren etxera eŕege ziyoan bakoitzean, atezayek, etoŕirik, babeskiak eraman ta gero beren etxera biuŕtzen zituten.
  12. Eŕoboam apal egin bait-zan, Yaube’ren aseŕea asagotu zan arengandik, eta ez zan osotu aren ondamena, Yuda’n oraindik egite onak ba-ziralako.

Eŕoboam’en amaya (1 Eŕe. 14, 21-22)

  1. Ta Eŕoboam eŕege Yerusalem’en azkaŕtua, eŕegetzat yaŕai zan. Beŕogei ta bat urte zitun eŕege egin zanean, ta amazazpi urtez euki zun eŕegetza Yerusalem’en, Ixrael’go leñu guzien artetik bere izena ipintzeko Yaube’k aututako irian.
  2. Eŕoboam okeŕ ibiľi zan, Yaube’rengana bere biotza ezaŕi gabe.
  3. Eŕoboam’en egiteak, bai lenak baita azkenekoak ere ez al-daude Semei igaŕlearen Edestian, ta Ado ikuslearen yatoŕietaz idatzitakoan zeaztuta? Eŕoboam ta Yeroboan beti elkaŕen gudaka bizi izan ziran.
  4. Eŕoboam,bere arbasoekin etzan zanean, Dabid’en irian eortzi zuten, ta aren orde Abi, aren semea, eŕege yaŕi zan.

13

(1 Eŕe. 15, 1-2; 7) Yuda’ko Abi

  1. Abi, Yeroboan eŕegeren yauraldiko emezortzigaŕen urtean eŕege egin zan.*
  2. Ta eŕegetza iru urtez euki zun Yerusalem’en. Aren ama Mikai zeritzan, ta Gabaa’ko Uriel’en aiaba zan. Abi’ren ta Yeroboan’en artean guda soŕtu zanean,
  3. Abi artara lareun miľa gudagizon zagai ta yatoŕen oste batekin irten zan; Yeroboan’ ek, beŕiz, aren auŕka eun miľa gudagizon zagai ta yatoŕ aukeratu ta leŕokatu zitun.
  4. Abi’k, Eparain’en mendietako Semeron deritzanera igorik, esan zun: «Entzun, Yeroboan ta Ixrael guzia:
  5. Ez al-dakizute Ixrael’go Yainko Yaube’k Ixrael’en gañeko eŕegetza Dabid’i berarentzat eta aren semeentzat gatz-itunez * eman ziola?
  6. Ala ere Yeroboan, Nabat’ en seme ta Dabid’en seme Salomon’en moŕoya, bere nagusiaren auŕka yaiki ta biuŕtu zan.
  7. Ta bildu zitzazkion Belialkume txatxaŕekin Salomon’en seme Eŕoboam’i gainditu zitzayon, Eŕoboam’ek, gazte ta zaiñil zala-ta, ezin gogoŕ egin ziolako.
  8. Orain zuek uste duzute Dabid’en semeen laguntzaz Yaube’k daukan yaureŕiaren auŕez gogoŕ egon zaitezketela, askotsu bait-zerate, ta Yeroboan’ek yainkotzat eman dizkizuen uŕezko zekoŕak zuekin dituzutelako?
  9. Ez al-dituzute Yaube’ren apaizak, Aaron’en semeak eta lebitaŕak iraitzi ta luŕeko atzeŕiek bezela, bestelako apaizak zuentzat egin? Zekoŕ batekin ta zazpi arirekin gantzutua izatera datoŕkizuen edonor, Yainkoa ez danaren apaiz yaŕtzen da zuenean.
  10. Gu, ostera, gure Yainko Yaube’renak gera, ta ez dugu utzi, ta Aaron’en semeak eta lebitaŕak Yaube’ren moŕoitzarako ditugu nor bere metxean yarduten;
  11. eŕopak eta luŕiña Yaube’ ri goiz oro ta aŕats oro eskeintzen; uŕe utsezko mayan eskein-ogiak ipintzen, ta uŕezko argimutiľa ta aren kiriseľuak aŕats oro ixiotzen. Guk gure Yainko Yaube’ren agindua betetzen dugu; zuek, beŕiz, aldera utzi duzute.
  12. Ta ara gurekin Yainkoa buru, ta aren apaizak turuta ozena zuen auŕka yotzeko. Ixrael’go semeok! ez gudukatu zuen arbasoen Yainko Yaube’ ren auŕka, ondore onik ez dukezute-ta.»
  13. Bitartean Yeroboan’en ataizlariek aren aginduz itzuli bat egin zuten yudaŕen atzean yaŕtzeko. Beraz aren gudostea Yuda’ren auŕean zan, ta ataizlariak atzean.
  14. Yuda’k atzera begiratuz auŕe-atzetik guda zula ikusi zunean, Yaube’ri ots egin zion, ta apaizak turuta yo zuten.
  15. Ta Yuda’ren gizonak guda-zantzoka asi ziran; ta zantzoka ayek zirala, Yainkoak Yeroboan eta Ixrael osoa Abi ta Yuda’ren auŕean yo zitun.
  16. Ixrael’go semeak Yuda’ rengandik igesi yoan ziran, ta Yainkoak eskuetaratu zizkion.
  17. Abi’k bere eŕiarekin ausiabartza aundi bat egin zun ayetan, ta Ixrael’daŕetako bosteun miľa gizon azkaŕ zaurtuta erori ziran.
  18. Ixrael’goak garai artan apal egiñak gelditu ziran; Yuda’ko semeak, beŕiz, azkaŕtuak, beren arbasoen Yainko Yaube’ ri atxiki zitzazkiolako.
  19. Abi’k Yeroboan esetsi zun, ta iriok kendu zizkion: Bet-EI, zegozkion eŕixkakin; Yesana, zegozkion eŕixkakin; ta Eporon, zegozkion eŕixkakin.
  20. Ta aŕezkero ez zan Yeroboan’en indaŕa Abi’ren egunetan piztu; Yaube’k yota, il zan.
  21. Abi, beŕiz, indaŕtu zan; ta amalau emazte, ogei ta bi seme ta amasei alaba izan zitun.
  22. Abi’ren osterantzeko goraberak eta ibiľera ta egiteak idatzita daude Ado igaŕlearen Oroikuntzetan.
  23. Abi bere arbasoekin etzan zanean, Dabid’en irian eortzi zuten; ta aren orde Asa, aren semea, eŕege izan zan. Aren yauraldian luŕaldea nare egon zan amaŕ urtez.

14

(1 Eŕe. 15, 11-12) Yuda’ko Asa

  1. Asa ondo ta zuzen ibiľi zan bere Yainko Yaube’ ren begietan. *
  2. Yainko aŕotzen opamayak eta bamotak * kendu, oroitaŕiak puskatu ta axerak ebaki zitun.
  3. Yuda’ri esan zion arbasoen Yainko Yaube’ri yaŕaitzeko ta lege ta aginduak betetzeko.
  4. Yuda’ko iri guzietatik bamot eta eki-irudiak * kendu zitun; ta yaureŕia ekuru egon zan aren auŕean.
  5. Iri azkaŕak ere eraiki zitun Yuda’n, gentzaldia Yaube’k eman ziolarik, luŕaldea nare bait-zegon, ta aldi ayetan iñork ere ez zion gudarik egin.
  6. Ta Yuda’ri esan zion: «Olako iriak eraiki, ta aŕesiz, doŕez, atez ta ixtaľuz azkaŕtu ditzagun, gure Yainko Yaube’ ren biľa ibiľi bait-gera, luŕaldea nare daukagun bitartean. Guk Ua biľatu dugu, ta Ark inguru guzitik atsedena eman digu». Ta zoztoŕik gabe eraiki zituten.
  7. Asa’k Yuda’ren aldetik bere gudostean irureun miľa gizon norberaren babeski ta aiztagarekin zeuzkan; ta Benyamin’en aldetik beŕeun ta larogei miľa gizon norberaren babeski ta gezi-ustayarekin; guziak zagai gero.
  8. Ayen auŕka Zara Kus’taŕa miloi bat gizonekin ta irureun gurdirekin irtenda etoŕi zan Maresa’raño.
  9. Asa’k aren auŕka irtenik, liskaŕa gertu zun Sapata-aranean, Maresa-ondoan.
  10. Ta bere Yainko Yaube’ri ots egin ta esan zion: «Yaube! Zuretzat orobat da, argalari ala azkaŕari laguntza ekaŕtzea. Zatozkigu lagun, gure Yainko Yaube! Zuri atxikita ta zure izenarengatik etoŕi bait-gera tirlu oŕen auŕka. Yaube, Zu zera gure Yainkoa; ez bedi gizakumea zure auŕka garai irten!
  11. Yaube’k Asa’ren ta Yuda’ren auŕean kustaŕak yo zitun; ta kustaŕek iges egin zuten.
  12. Asa’k bere gizonekin esetsi zitun Gerara’ño; ta kustaŕak arnasik gabe erori ziran; Yaube’ren ta Aren gudostearen auŕean biŕinduak izan bait-ziran. Ta ayei kendutako erazkiñak izugaŕiak izau ziran.
  13. Gerara-aldeko iri guziak ere abaŕikatu zituten, Yaube’ rekiko saŕakioa ayetan bait-zan. Ta iri guziak laŕutu zituten, mozkin aundiak ayetan ziralako.
  14. Saroyak ere poŕokatu zituten, ta artaldeak ta gameluak berentzat eramanez, Yerusalem’era itzuli ziran.

15

Asa ta Azari

  1. Azari, Oded’en semea, Yainkoaren atsak eraginda,
  2. Asa’ri auŕkeztu zitzayon, esanez: «Entzun niri, Asa ta Yuda ta Benyamin osoa! Yaube zuekin dago, zuek Arekin egon zeratelako. Aren biľa ba’ zabiltzate, idoroko duzute; uzten ba’duzute, beŕiz, Ark ere utziko zaituzte.
  3. Luzaro bizi izan da Ixrael Yainko benetakorik gabe, apaiz irakaslerik gabe, legerik gabe.
  4. Axanpa-aldian, beŕiz, biuŕtu da Ixrael’go Yainko Yaube’ rengana; biľa ibiľi zayo; ta idoro du.
  5. Egun ayetan saŕ-irteteko pakerik ez; laŕia, bai, ugari luŕaldeko seme guzietan:
  6. eŕik eŕi yota beti; guzitariko elkaitzez laŕi-laŕi zeuzkan Yaube’k.
  7. Ezazute, beraz, kemen, ta ez bekizkizue eskuak aunatu; lan-sari dukezute-ta».
  8. Oded igaŕlearen aldaŕi ontako itzak adituta, Asa adoretu zan; ta Yuda’ren ta Benyamin’en mugape osotik, baita Eparain’go mendietan beretuta zeuzkan iri guzietatik ere, eidolak oro ken-arazi zitun; ta yauretxeko atari-auŕean zegon Yaube’ren opamaya beŕitu zun.
  9. Gero Aren Yainko Yaube arekin zegola ikusita, Ixrael’dik beregana igaroak askotsu bait-ziran, Eparain, Manase ta Simeon’dikako aŕotzak Yuda ta Benyamin’ekin bildu zitun.
  10. Biltze ori Yerusalem’en egin zan Asa’ren yauraldiko amaboskaŕen urtean, irugaŕen iľean.
  11. Ta ekaŕitako erazkiñetatik zazpireun zekoŕ ta zazpi miľa ardi egun artan Yaube’ri eskeñi zizkioten.
  12. Ta itundu ziran, ayen arbasoen Yainko Yaube’ri biotz-biotzez ta gogo-gogoz yaŕaitzeko,
  13. ta yaŕai ez litzayokena iltzeko, txiki naiz aundi, gizon naiz emakume.
  14. Ta ala zin egin zioteu oyuka Yaube’ri turutotsez ta adaŕotsez pozik.
  15. Yuda osoa poztu zan egindako ziñaŕen; biotz-biotzez egin zutelako, ta Yaube’ren biľa gogo-gogoz ibiliaz, idoro zutelako. Yaube’k, beŕiz, atsedena eman zien inguru osoan.
  16. Asa eŕegek, bere ama Maaka’k eidol bat axerarako egin zula-ta, agintetik bazteŕtu * zun, ta eidola ebaki, puskatu ta eŕe zun Kedoron-eŕeka-on-doan,
  17. Baña bamotak ez ziran Yuda’tik kenduak izan. Asa’ ren biotza ala ere zintzoa izan zan beti.
  18. Ta Yainkoaren etxera eraman zitun bere aitak eta beraxek eskeñitako uŕe, ziľaŕ ta atuxak.
  19. Gudarik ez zan piztu Asa’ren yauraldiko ogei ta amaboskaŕen urteraño.

16

Ixrael’go Baasa’k piztutako guda (1 Eŕe. 15, 16-22)

  1. Asa’ren yauraldiko ogei ta amaseigaŕen urtean Baasa’k, Ixrael’go eŕegek, Yuda’ren auŕka igota, Eŕama eraiki zun, Yuda’ko eŕege Asa’ren mendekoei saŕ-irtenak eragozteko. *
  2. Ordun Asa’k Yaube’ren ta eŕegeren etxeetako altxoŕetatik ziľaŕ ta uŕea atera ta Aram’eko eŕege Ben-Adad’i Damasko’ra geznariak bidali zizkiom esanaz:
  3. «Nere aita ta zurea bezela, zu ta biok ere elkaŕtuta gauden ezkero, uŕe ta ziľaŕ ori bidaltzen dizut. Ots, ba, Ixrael’go eŕege Baasa’rekin duzun elkaŕtea autsita, nirengandik asago-erazi ezazu».
  4. Ben-Adad’ek Asa eŕegeren deya aŕtuta, bere gudalburuak Ixrael’go irietara igoŕi zitun, ta ayek Ayon, Dan, Abel-Mahin, ta Neptali’ko orni-iri guziak yo zituten.
  5. Baasa’k ori entzun zunean, Eŕama eraikitzetik eurt egiñez, lanak utzi zitun.
  6. Ordun Asa eŕegek, Yuda osoa berekin aŕturik, Eŕama eraikitzean Baasa’k erabiľitako aŕi ta zurak eramanda, Gabaa ta Mispa ayekin beŕitu zitun.
  7. Garai artan Anani ikusleak, Yuda’ko eŕegerengana etoŕirik, esan zion: «Zure Yainko Yaube’ri atxiki beaŕean, Aram’eko eŕegeri atxiki zatzazkion ezkero, eskutik itzuri zaizu Aram’eko eŕegeren gudostea.
  8. Yaube’ri atxiki zintzazkionean, kustaŕ ta libiaŕak eta ayen gurdi ta zaldizkoak ainbeste izan aŕen, ez al-zizkizun Yaube’k eskura eman?
  9. Yaube’ren begiak luŕ osoa arakatzen bait-doaz, biotza Arengan osorik dutenak irozotzeko. Oŕtan zoroki ari izan zera; ta gauŕgero gudak ditukezu».
  10. Asa aseŕetu zan ikuslearen auŕka ta atxiľotu zun, aren itzez suminduta; baita eŕiko lagun batzu ere gaizki erabiľi zitun egun ayetan.
  11. Bañan Asa’ren egiteak, lenak eta azkenak, Yuda’ko ta Ixrael’go Eŕege-Edestian idatzita daude.
  12. Bere yauraldiko ogei ta emezortzigaŕen urtean Asa gaxotu zan oñetatik bururañoko gaitzez.
  13. Ta gaitz artan ere ez zun Yaube’rengana yo, sendagileengana baizik.
  14. Asa il ta bere arbasoekin etzan zan bere yauraldiko beŕogei ta batgaŕen urtean.
  15. Dabid’en irian eortzi zuten berak beretzat irikitako obian. Aren il-oea gantzugintzaren arauz egindako gantzuki usaitsuz bete zuten, luŕingai asko eŕetzen zutelarik.

17

Yuda’ko Yosapat

  1. Aren orde Yosapat, aren semea, eŕege egin zan, ta Ixrael’i garaitu zitzayon.
  2. Yuda’ko iri guzietan gudagizonak yaŕi zitun, ta yagoleak Yuda’n eta bere aita Asa’k beretutako iri guzietan.
  3. Yaube Yosapat’ekin egon zan, onen aita Dabid’en lenbiziko * bideetan, Baal’ei yaŕaitzeke, ibiľi bait-zan.
  4. Yainkoari yaŕai zitzayon, ostera, Aren aginduetan ibiliaz, ta iñola ere ez Ixrael’en egikeraz.
  5. Ta Yaube’k eŕegetza aren eskuan sendotu zun. Yuda osoak ere esku-erakutsiak zekazkion Yosapat’i; ta ospez ta aberastasunez okitu zan.
  6. Yaube’ren bidean biotza yasorik, bamotak eta axerak Yuda’tik kendu zitun.
  7. Bere yauraldiko irugaŕen urtean Benail, Abdi, Zakari, Natanael ta Mikai bere aundizkiak bidali zitun Yuda’ko irietan irakastera.
  8. Ta ayekin Semei, Natani, Zabadi, Asael, Semiramot, Yonata, Adoni, Tobi ta Tob-Adoni lebitaŕak, baita Elisama ta Yona ere ayekin.
  9. Guziok Yaube’ren legeko idaztia zekaŕtela, Yuda’n irakasten asi ziran, Yuda’ko iriz-iri eŕia argituz.
  10. Yuda’ren inguruko yaureŕi guzietan Yaube’renganako izua baŕeyatu zan; ta ez zuten gudarik Yosapat’en auŕka piztu.
  11. Pilistaŕek emariak eta diru-zerga zekazkioten; ta arabiaŕek beren artaldetatik zazpi miľa ta zazpireun ari ta zazpi miľa ta zazpireun akeŕ eman zizkioten.
  12. Oŕela ziyoan Yosapat goyeneraño garatzen. Gaztelu ta orni-iriak Yuda’n eraiki zitun.
  13. Ta orniak ugari zeuzkan Yuda’ko irietan, ta gudagizon azkaŕak Yerusalem’en.
  14. Ona emen ayen zenbakuntza belaunetxeka: Yuda’ko agintariak: auŕena, Adna irureun miľa gizon azkaŕekin;
  15. uŕena, Yoanan beŕeun ta larogei miľa gizonekin;
  16. ondorena, Anasi, Mekiri’ ren semea, Yaube’ri bere oldez eskeñia, beŕeun miľa gizon azkaŕekin.
  17. Benyamin’go agintariak: Eliada, gizon zagaya, beŕeun miľa gizonekin, gezi-ustaya ta babeskia zeuzkatela;
  18. ta uŕena, Yezabad eun ta larogei miľa gudagizonekin.
  19. Auek eŕegeren aldamenean zeuden; besteak, Yuda osoan eŕegek iri azkaŕetan ezaŕiak.

18

Yosapat eta Akab arametaŕen auŕka (1 Eŕe. 22, 1-40)

  1. Yosapat’en ondasunak eta ospea ugari ziran, ta Akab’ekin aidetu zan. *
  2. Zenbait urteren buruan Samari’ra yetxi zan Akab’engana. Akab’ek ardi ta idi asko il zitun arentzat eta arekin etoŕientzat, eta Eŕamot-Galaad’a igotzeko iimuŕtu zun.
  3. Ixrael’go eŕege Akab’ek esan zion: «Ez al-zera nirekin Eŕamot-Galaad’a etoŕiko? Ta Yosapat’ek erantzun zion: «Zu ta biok orobat; zure eŕia ta nerea, orobat; zurekin gatozke gudara».
  4. Baña Yosapat’ek gañeratu zion: «Otoi, yo ezazu Yaube’rengana galdeka».
  5. Ordun Ixrael’go eŕegek lareun bat igaŕle bilduta ayei esan zien: «Eŕamot-Galaad’en auŕka igo beaŕ dugu, ala ara gabe egon?» Ta erantzun zioten «Igo zaitez; Yainkoak eŕegeri eskura yaŕiko dio-ta».
  1. Yosapat’ek esan zion: «Ez al-da emen Yaube’ren igaŕlerik, ari ere galde dagiogun?»
  2. Ta Ixrael’go eŕegek Yosapat’i erantzun zion: «Bat dugu oraindik, aren bitartez Yaube’ ri galde egiteko; Mikai, Yemla’ ren semea. Baña nik goŕoto dut, ez bait-dit iñoiz onik iragaŕi; gaitza beti». Yosapat’ek esan zion: «Ez bedi eŕege oŕela mintzo».
  3. Ordun Ixrael’go eŕegek iren bat deitu ta esan zion: «Mikai, Yemla’ren semea, azkaŕ etoŕtzeko».
  4. Eŕege biak, Ixrael’goak eta Yuda’koak Samari’n, nor bere aulkian eŕege-soñekoz atauŕeko laŕañean eserita zeudela, igaŕle guziak igaŕketan ari ziran ayen begietan.
  5. Kanaana’ren seme Sedeki’k, burnizko adaŕak zekaŕtziľa, esan zun: Ala dio Yaube’k: Auetaz Aram adaŕkatu dukezu, poŕokatua utzi arte».
  6. Ta berebat igaŕle guziek igaŕketan ziotsaten: «Igo zaitez Eŕamot-Galaad’a, garaitzeko; Yaube’k eŕegeri eskura yaŕiko bait-dio».
  7. Mikai deitzera yoandako geznariak ere esa zion: «Begira; igaŕle guziek ao batez eŕegeri zori ona agintzen diote. Zure erantzuna ayenari bat betoŕkio, aŕen, zori ona iragaŕtzen».
  8. Baña Mikai’k esan zion: «Ala Yaube! Nere Yainkoak lesakena, orixe dasaket».
  9. Eŕegerengana yoan zan, ta eŕegek esan zion: «Mikai, Eŕamot-Galaad’en auŕka yoan beaŕ dugu, ala arâ gabe egon?» Mikai’k erantzun zion: «Igo zaitezte; garai geldituko zerate, ta eskura emanak izango zazkizue».
  10. Eŕegek esan zion: «Zenbat aldiz larderiatu beaŕko zaitut, egia baizik Yaube’ren izenez esan ez dezaidazun?»
  11. Mikai’k esan zun:

«Ikusi dut Ixrael osoa mendian baŕeyatua, artzairik gabeko artaldeak bezela.

Ta Yaube’k esan du:

Gizaxo oriek ez dute nagusirik;

itzul beitez nor bere etxera narerik».


  1. Ixrael’go eŕegek Yosapat’i esan zion: «Ez al-nesaizun gaitza baizik iragaŕiko ez zula?»
  2. Ta beŕiro Mikai’k: «Entzuzute, beraz, Yaube’ren itza: Ikusi dut Yaube bere aulkian eseria, ta ortziko oste guzia Aren ondoan ezkeŕ-eskui zutik.
  3. Ta Yaube’k ziotsen: «Nork atzipetuko du Akab, Ixrael’go eŕege, Eŕamot-Galaad’en auŕka igo ta il dadin?» Ta batak au, beste batek ori; zerantzuyon.
  4. Ordun ayetako bat auŕeratu ta Yaube’ri auŕkeztu zitzayon; esanez: «Nik atzipetuko dut». Yaube’k esan zion: «Nola?»
  5. Ta ark erantzun zion: «Ni irtengo naiz, ta gezuŕ-ats izango naiz igaŕle guzien aoan». Yaube’k esan zion: «Atzipetuko duzu, noski, ta garai, irtengo zera; zoaz, ba, ta egizu oŕela».
  6. Oŕ ba, orain Yaube’k gezuŕ-atsa ipiñi du zure igaŕle guzion aoan, zure ondikoa erabaki du-ta».
  7. Ordun Kanaana’ren seme Sedeki’k, uŕbilduta, Mikai yo zun matsaiľean, ta esan zion: «Zein bidetatik igaro da niregandik Yaube’ren atsa, zuri itz egiteko?»
  8. Mikai’k erantzun zion: «Zeroŕek ikusiko duzu, zokorik-zoko igesi zabilzken egunean».
  9. Ixrael’go eŕegek esan zun: «Mikai aŕtu ta eramazute Amon’engana, iriko yauŕlearengana ta eŕegeren seme Yoas’ engana.
  10. Ta esayozute: «Oŕa zer dion eŕegek: «Itxazute ori atxilotegian, ta ogi uŕiz ta ur uŕiz azi ezazute natoŕken bitartean».
  11. Baña Mikai’k esan zion «Onez itzultzen ba’zera, ez da Yaube nere aoz mintzatu». Ta bereala esan zun: «Entzun eŕi guziak!»
  12. Ixrael’go eŕege ta Yosapat, Yuda’ko eŕege, igo ziran Eŕamot-Galaad’en auŕka.
  13. Ta Ixrael’go eŕegek Yosapat’i esan zion: «Yantzia buŕukarako aldatzera noa; zuk yantzi zure soñekoa». Ixrael’ go eŕege, beraz, yantzia aldatuta, saŕtu zan buŕukara.
  14. Oŕ ba, Aram’eko eŕegek bere gudarietako agintariei agindu au egiña zien: «Ixrael’go eŕegeri baizik, beste iñori, naiz aundi naiz txiki, ez ezayozute eraso».
  15. Gurdietako agintariek Yosapat ikusi zuteneko, esan zuten: «Ori da Ixrael’go eŕege», ta arengana bildu ziran erasotzeko. Baña Yosapat’ek ots egin zun, ta Yaube lagun zetoŕkiolarik, Yainkoak arengandik asagotu zitun.
  16. Gurdietako agintariak, Ixrael’go eŕege ez zala ikusirik, aren ondotik aldendu bait-ziran.
  17. Norbaitek, ostera, gezi-ustaya erezkan zerabilkilarik, Ixrael’go eŕege txunkuen ta bulaŕ-oskolaren artean zaurtu zun. Ordun eŕegek gurdizayari esan zion: «Yo beste aldera, ta atera nazazu buŕukatik zaurtuta nago-ta».
  18. Egun artako buŕuka, gogoŕa izan zan aŕatsalderaño; ta eŕegek gurdian egon beaŕ zun arametaŕen auŕean; eguzki etzatean, beŕiz, il zan.

19

Yehu igaŕlea

  1. Yosapat, Yuda’ko eŕege, berera onez itzuli zan Yerusalem’era.
  2. Ta Yehu ikuslea, Anani’ ren semea, arengana irten zan, ta Yosapat eŕegeri esan zion: «Gaiztoa laguntzaľe, ta Yaube goŕoto dutenen adiskide izan beaŕ ote? Ba-dukezu gañean Yaube’ren aseŕea onezkero.
  3. Beaŕik ere, egite onak zuregan auŕkitu dira; axerak luŕ ontatik kendu dituzu, ta Yainkoaren biľa biotzez ibiľi zera.

Yosapat’en yauŕpidea

  1. Yosapat Yerusalem’en bizi izan zan; ta eŕia Ber-Sabee’ tik Eparain’go mendietaraño beŕiro arakatuz, ayen arbasoen Yainko Yaube’rengana eratoŕi zun.
  2. Yuda’ko iri azkaŕ guzietan ebazleak yaŕi zitun toki bakoitzerako.
  3. Ta esan zien: «Gomazute zer dagizuten; ez bait-zerate gizaketz ebazteko yaŕiak, Yaube’ketz baño; ta Ua dagoke zuekin ebazketarako.
  4. Yaube’ren belduŕ izan zaitezte, beraz, ta zabiltzate ernai ta arduratsu; gure Yainko Yaube’rentzat zimaŕkunik, norkeririk eta esku-koiperik ez bait-dago».
  5. Yerusalem’en ere, ara itzulitakoan, lebitaŕen, apaizen ta Ixrael’go sendiburuen artetik batzu izendatu zitun erabaki ta auzientzat.
  6. Ta aginduok egin zizkien: «Onela yardun beaŕ duzute Yaube’ren belduŕez ta biotz kirmen ta zintzoz.
  7. Irian bizi diran zuen senidetartetik odolaz, legeaz, aginduaz, arauaz edo eskubideaz letoŕkizueken edozein auzitan aolkatu beaŕ dezute ogenik Yaube’ri ez egiteko, Aren aseŕea zuen ta ayen gañera yausi ez dadin. Oŕela egitez ogenik ez dukezute.
  8. Yaube’ren arazo orotan Amari apaiza buru dukezute; ta eŕegeren arazo guzietan Zabadi, Yuda’ren etxeko nagusia. Zuek, beŕiz, lebitaŕak ditukezute urgazletzat. Ekin ba gogoŕ. Ta Yaube bego zuekin.

20

Moab eta Amon Yosapat’en auŕka

  1. Guzion ondoren Moab’ uu etaŕak, Amon’daŕak eta ayekin Maon’daŕak ere etoŕi ziran Yosapat’i guda egitera.
  2. Geznari batzuk, Yosapat’ engana eldu; ta ari esan zioten: «Etoŕi da Aram’etik, itxaso aruzkotik, oste izugaŕi bat zure auŕka, ta oŕ dituzu En-Gadi ere deritzan Asason-Tamar’en».
  3. Yosapat’ek belduŕtuta, Yaube’rengana yo ta baru-deya egin zun Ixrael osoan.
  4. Yuda bildu zan Yaube’ri ots egiteko; ta Yuda'ko iri guzietatik etoŕi ziran Yaube’ ri ots egiteko.
  5. Ta Yerusalem’go yauretxean, atari beŕian, Yuda bildu zalarik, Yosapat yeiki zan
  6. ta esan zun: «Gure arbasoen Yainko Yaube! Ez ote-zera Zu goi oŕtan Yainkoa, yaureŕi guzien Yauna? ta iñork ezin gogoŕ dagizukela, ez ote-dauzkazu eskuan indaŕ ta al-izatea?
  7. Ez ote-zera Zu, gure Yainko Ori, gure eŕi Ixrael’en auŕetik luŕ ontako semeak iraitzirik, ayen luŕa zure adiskide Abraham’en ondorengoei betiko eman zeniena?
  8. Ta emen bizi dira, ta yauretxea eraiki diote zure izenari, esanez:
  9. «Gaitzen bat, apen-ezpata, izuŕi edo gosetea ba-Ietoŕkigu, etxe onen auŕean auŕkeztuko gatzazkizu, zure izena etxe ontan dalako; ta gure laŕialdian ots egingo dizugu, ta entzun ta yareingo gaituzu.
  10. Oŕa ba orain Moab’en ta Amon’en semeak, eta Seir-mendikoak, Ixrael Aigito’tik irten zanean, Zuk ez zenion ayen luŕean baŕna igarotzen utzi; ta Ixrael ayengandik sayestu zan, ta ez zitun poŕokatu.
  11. Orain ayek ordaña dakaŕkigute, gure yarauntsitik, Zeroŕek eman diguzun luŕetik gu iraiztera etoŕiaz.
  12. Gure Yainkoa! Ez ote-dituzu gaiztetsiko? Guk ez bait-dugu indaŕik, gañera datoŕkigun oŕenbesteko osteari buruz».
  13. Yuda osoa, auŕ-emazte, seme-alabaekin an zegon Yaube’ren auŕean zutik.
  14. Eta ayen artean Yaaziel lebitaŕa, Banani’ren semea, Asap’en yatoŕikoa, ta Matani’ ren seme Yehiel’en biľoba. Yaaziel’ek, beraz, Yaube’ren atsak eraginda,
  15. esan zien: «Entzun, Yuda osoa, Yerusalem’goak, eta zuk Yosapat eŕege. Ara zer dasaizuen Yaube’k: «Ez belduŕtu, ez izutu oŕenbesteko ostearen auŕean; guda, zuena ez bait-da, Yainkoarena baizik.
  16. Yetxi zaitezte biar ayen auŕka; ayek etoŕiko dira Sis-muñoan gora; ta ibaŕguenean idoroko dituzute.
  17. Ez duzute arazo ontan buŕuka-beaŕik izango; zaudete tink, eta ikusiko duzute Yaube’k damaizueken yareikuntza. Yuda ta Yerusalem! Ez belduŕtu, ez izutu! Ilki zaitezte biar ayengana, ta Yaube dagoke zuekin».
  18. Yosapat’ek burua luŕeruntz makuŕtu zun; ta Yerusalem’goak Yaube’ren auŕean makuŕtu ta erori ziran, Yaube’ri guŕ egiñaz.
  19. Ta Kaat’en ta Kore’ren yatoŕiko lebitaŕak yaiki ziran Ixrael’go Yainko Yaube ozenki goresten.
  20. Biaramunean goiz-goizetik irten ziran Tekua’ko basoruntz. Ta irtetean, Yosapat’ ek, zutik yaŕita, esan zien: «Entzun, Yuda ta Yerusalem’ go guziok: Siñetsiozute zuen Yainko Yaube’ri, ta tink zaudezkete; siñetsiezue Aren igaŕleei, ta onez irtengo zerate».
  21. Ta bereala, eŕiarekin itunduta, abeslariak izendatu zitun, oste auŕean soñeko deunez zebiltzala, Yaube gorets zezaten, «Gora Yaube! Aren eŕukia betikoa da-ta» esanaz.

Etsayen poŕokaldia

  1. Ta aldaŕiz goresketan asi ziranean, Yuda’ren auŕka maŕoz zetozan Seir-mendikoak, amondaŕen ta moabetaŕen auŕka Yaube’k nâspiľatu zitularik, guziak poŕokatuak izan ziran.
  2. Izan ere, amondaŕak eta moabetaŕak yaiki ziran Seir-mendikoen auŕka, abaŕikatu ta il nai zitutelarik; eta Seir-mendikoak suntsitu ondoren, elkaŕ saŕaskitzen leyatu ziran.
  3. Basoruzko bizkaŕera elduta Yuda’k so egin zunean, ara!, etsayak luŕean iľotzik zeuntzan, bat ere itzuri al izateke.
  4. Yosapat yoan zan bere gizonekin ayen erazkiñak yasotzera; ta iľotzen artean yazki ta atuxa edeŕak ugari idoro ta artu zituten, iru egunez erazketan iraun aŕen, guziak ezin eramateraño.
  5. Laugaŕen egunean Beraka-aranean bildu ziran, ta an Yaube onetsi zuten. Oŕexegatik toki ark Beraka du izena gauŕdaño.
  6. Yuda’ko ta Yerusalem’ go gizon guziak, eta ayen buruan Yosapat, Yerusalem’era itzuli ziran poz-pozik, Yaube’k etsayei buruz atsaldia eman zielarik.
  7. Ta Y’erusalem’era saŕtu ziran, salteri, kitara ta turutak yauretxeraño yotzen.
  8. Yaube’rekiko saŕakioa baŕeyatu zan luŕeko yaureŕi guzietan, Ixrael’en etsayak Yaube’k poŕokatu zitula entzundakoan.
  9. Ta Yosapat’en yaureŕia nare gelditu zan, alde guzietatik atsedena Yaube’k zemayolarik.

Yosapat’en amaya

  1. Oŕela izan zan Yuda’ren gañean Yosapat’en yauraldia. Ogei ta amalau urte zitun eŕege egin zanean, ta ogei ta bost urtez eŕege Yerusalem’en izan zan. Aren ama, Selai’ren alaba, Azuba zeritzan. *
  2. Yosapat bere aitaren bidean sayesteke ibiľi zan, Yaube’ren begietan on dana egiñaz.
  3. Ez zitun, ordea, bamotak kendu, ta eŕiaren biotza ez zan oraindik arbasoen Yainkoarengana beaŕ danez biuŕtu.
  4. Yosapat’en osterantzeko goraberak, lenak eta azkenak, ez ote-daude Ixrael’go Eŕege-Edestian, Anani’ren seme Yehu’ren Itzetan idatziak?
  5. Gero Yosapat, Yuda’ko eŕege, Ixrael’go eŕege Oozi’ rekin elkaŕtu zan, Ozi’ren bideak txaŕak izan aŕen.
  6. Ala ere arekin elkaŕtu zan Tarsi’rako ontziak egiteko; ta Asion-Gaber’en egin zitun.
  7. Ordun Dodau’ren seme Eliezer Maresa’ŕak, igaŕletzat mintzatuz, Yosapat’i esan zion: «Oozi’rekin elkaŕtu zera-ta, Yaube’k zure egitekoak eragozten dizkizu». Eta ontziak poŕokatuak izan ziran Tarsi’ra iristeke.

21

Yuda’ko Yoran

  1. Yosapat bere arbasoekin etzan zanean, bere gurasoekin eortzi zuten Dabid’en irian; ta aren orde Yoran, aren semea, eŕege saŕtu zan. *
  2. Aren anayak Azari, Yahiel, Zakari, Azari, Mikael ta Sapati ziran; guziok Yuda’ko eŕege Yosapat’en semeak.
  3. Oyen aitak ziľaŕ, uŕe ta oŕelako emariekin Yuda’ko iri azkaŕ batzu ere eman zizkien; yaureŕia, beŕiz, Yoran’i lensemetzat utzi zion.
  4. Yoran’ek bere aitaren aulkira ezkero, eŕegetzat sendotu zanean, bere anai guziak eta Ixrael’go nagusi batzu ezpataz il zitun.
  5. Yoran’ek ogei ta amabi urte zitun, eŕege egin zanean, ta zortzi urtez eŕege izan zan Yerusalem’en.
  6. Ixrael’go eŕegeen bidean, Akab’en etxekoak bezela, ibiľi zan; Akab’en alaba emaztetzat bait-zun; ta Yaube’ren begietan okeŕ dana egin zun.
  7. Ala ere Yaube’k bere moŕoi Dabid’ekin egindako itunarengatik, ez zun Dabid’en etxea poŕokatu nai izan; aren semeetan argia * beti iraunerazteko agintza egin ziolako.

Yoran’en Gudak (2 Eŕe. 8, 20-22)

  1. Yoran’en egunetan Edom’ ek Yuda’ren mendetik irteteko yaikita, bere gain eŕege bat yaŕi zun.
  2. Ordun Yoran soŕtu zan aren auŕka bere agintari ta gurdi guziekin, ta gauez yaikirik, inguratzen zuten edometaŕak eta gurdietako agintariak yo zitun.
  3. Ala ere, Edom yarein zan Yuda’ren mendetik gauŕdaño. Lobna ere egun ayetan Yuda’ren eskutik yarein zan; Yuda’k bere arbasoen Yainko Yaube utzi zulako.
  4. Yoran’ek Yuda’ko mendietan bamotak egin bait-zitun, ta Yerusalem’go ta Yuda guziko eŕia loikerira limuŕtu ta eraman,
  5. Eli igaŕleak idatzi zion esanez: «Ara zer dion zure arbaso Dabid’en Yainko Yaube’k: «Zure aita Yosapat’en ta Yuda’ko eŕege Asa’ren bidean ibiľi beaŕean,
  6. Ixrael’go eŕegeen bidean ibiliaz, Yerusalem’go ta Yuda’ko eŕia, Akab’etaŕek bezela, loikerietara eraman duzun ezkero, ta zu baño obeak ziran zure anayak il dituzun ezkero;
  7. Yaube’k gogoŕ yoko ditu zure eŕia, zure semeak, zure emazteak eta zure on guziak;
  8. eta zerori berein-gaitzez, este-gaitzez gaxorik zaudeke, esteak atera zazkizuken arte».
  9. Yaube’k pilistaŕen gogoa ta kustaŕen ondoko arabiaŕena, Yoran’en auŕka axatu zitun;
  10. ta ayek Yuda’ra igo ta luŕalde artan saŕturik, eŕege-etxean idoro zuten guzia ta aren seme ta emazteak, eraman zituten; ta ez zitzayon gelditu, Yoakaz, bere semerik txikiena baizik.
  11. Eta guzion ondoren Yaube’k esteak yo zizkion senda ezin zeiteken gaitzez.
  12. Egunak yoan eta egunak etoŕi, azkenik, bigaŕen urtearen buruan esteak gaitzaren-gaitzez ilki zitzazkion. Ta aren eŕiak ez zion ayen arbasoei egin oi zien luŕinketarik egin.
  13. Ogei ta amabi urte zitun eŕege saŕtzean, ta zortzi urtez izan zan eŕege Yerusalem’en. Iñork ez zun deitoratu; * ta Dabid’en irian eortzi zuten; ez, ordea, eŕegeen iľobian.

22

(2 Eŕe. 8, 24-29) Yuda’ko Oozi

  1. Aren orde yerusalemdaŕek Oozi, Aren semerik txikiena, eŕege egin zuten; lengo guziak arabiaŕekin gudara etoŕitako gudosteak il bait-zitun, Oozi, Yuda’ko eŕege, Yoran’en semea, eŕege egin zan.
  1. Oozi’k beŕogei ta bi urte zitun eŕege egin zanean, ta urte batez izan zan eŕege Yerusalem’en. Aren ama Atali zeritzan, ta Amri’ren alaba zan.
  2. Ua ere Akab’etaŕen bideetan ibili zan, ama onulari bait-zun gaiztakerirako.
  3. Ta Akab’etaŕek bezela, Yaube’ren begietan okeŕ dana egin zun; aren aita il zan ondoren, ayek izan ziran aren kalterako onulariak.
  4. Ayen onuz Ixrael’go eŕege Akab’en seme Yoran’ekin Eŕamot-Galaad’a yoan zan, Aram’ eko eŕege Azael’i guda egitera. Aram’etaŕek Yoran poŕokatu zuten.
  5. Ta Yoran Yezrael’a bazteŕtu zan Azael’en auŕkako buŕukaldian arametaŕek egin zizkioten zauriak sendatzera. Oozi, Yuda’ko eŕege Yoran’en semea, Yezrael’a etoŕi zan, ikustaldi bat Akab’en seme Yoran’i egiteko; an bait-zegon gaxorik.
  6. Yainkoaren burubidez Oozi’ren galbidetzaz gertatu zan Yoran’enganatze au. Izan ere, arâ eldutakoan, Yoran’ekin irten zan Yehu’ren auŕka. Yehu, Namsi’ren semea, beŕiz, Akab’ en etxea itaitzeko Yaube’k gantzutua zan.
  7. Ta Yehu’k, Akab’en etxea poŕokatzean, Oozi’ren mendean zebiltzan Yuda’ko nagusiak eta Oozi’ren anayen semeak idoro ta il zitun.
  8. Oozi Samari’n ostendu zan; bañan aren biľa zebiltzala, an idoro ta Yehu’rengana eraman ta il zuten. Ala ere, «biotz-biotzez Yaube’ri atxiki zitzayon Yosapat’en semea zan» esaka, eortzi zuten. Ta ez zan auŕkitu Oozi’ren etxean eŕege yaŕtzeko lain zanik;
  9. Oozi'ren ama Atali’k, bere semea il zala ikusi zunean, yaikirik, Yuda’ren etxeko eŕegekume guziak il bait-zitun.
  10. Bañan eŕegeren alaba Yosabet’ek Yoas, Oozi’ren semea, bizia kentzen zien eŕegekumeen artetik ostu ta aren iñudearekin oetegian ostendu zun. Oŕela, Yoran eŕegeren alaba, Yoyada apaizaren emazte ta Oozi’ ren aŕeba zan Yosabet’ek, Atali’ren begietandik auŕa izkutatu ta eriotzatik yarein zun.
  11. Ta Yoas ayekin sei urtez yauretxean ostenik gelditu zan: Atali, beŕiz, luŕaldean eŕegetza erabiltzen.

23

(2 Eŕe. 11, 4-16) Yuda’ko Yoas

  1. Zazpigaŕen urtean Yoyada azkaŕtu zan; ta euntariok; Azari, Yeroan’en semea; Ismael, Yoanan’en semea; Azari, Obed’en semea; Maasi, Adai’ren semea ta Elisapat, Zekiri’ren semea aŕturik, ayekin elkaŕtu zan. *
  2. Auek Yuda arakatu zuten, Yuda’ko iri guzietatik lebitaŕak eta Ixrael’en sendiburuak bilduaz; ta Yerusalem’era etoŕirik,
  3. guziok bildu ziralarik, Yainkoaren etxean eŕegerekin elkaŕtu ziran. Ta Yoyada’k esan zien: «Dabid’en semeei buruz Yaube’k esan dunez, ara!, eŕegeren semea da eŕege izan beaŕa.
  4. Oŕa ba egin beaŕ duzutena: larunbatean etoŕi beaŕ duzuten apaiz, lebitaŕ ta atezayetako eren bat, apaizekin zaudekete;
  5. Beste eren bat, eŕegeren etxean; ta bestea, Yesod-atean; ta eŕi guzia Yauretxearen aldabeetan.
  6. Ta ez bedi iñor yauretxean saŕtu, apaizak eta lebitaŕetako moŕoyak baizik; oriek, bai, saŕ beitez, oŕtarako bereizita bait-daude; eŕi osoak, beŕiz, yagou beza Yaube’renganako egitekoa.
  7. Lebitaŕek eŕege ingura bezate alde guzietatik, nork bere iskiľuak eskuan dakaŕzkiala, ta iñor etxera ba’letoŕ, iľa izan bedi. Eŕegeren saŕ-irten guzietan aren aldamenean egon beaŕ duzute».
  8. Lebitaŕek eta Yuda osoak dana egin zuten Yoyada apaizak agindu zienez. Ta nork bere gizonak, asterako etoŕiak eta astetik irtenak aŕtu zitun; Yoyada apaizak ez bait-zion talde bati ere yoaten utzi.
  9. Yoyada apaizak euntariei eman zizkien, Yaube’ren etxean auŕkitzen ziran Dabid’en aiztaga ta babeski luze ta motzak.
  10. Ta eŕi osoa yaŕi zan eŕegeren barano guzian, nork bere iskiľuak eskuan eukirik yauretxeko eskui-aldetik ezkeŕekoraño opamai ta etxearen ondoan.
  11. Oŕezkero Yoyada’k eta aren semeek eŕegeren semea atera zuten, ta buruntza ta ezagungaŕia ari ipiñirik, eŕegetzat aldaŕikatu ta gantzutu zuten «gora eŕege!» ots egiñez.

Atali’ren eriotza

  1. «Gora eŕege!» esaka leyaz zebiľan eŕiaren zarata entzutean, Atali eŕiarengana yoan zan yauretxeruntz;
  2. ta ara! eŕege atariko sapaiľoan zutik, eta aren aldamenean nagusiak, turutak eta eŕi osoa turutotsez pozik, eta abeslariak erestaľuz abesten ikustean, Atali’k bere yazkiak uŕatuz «Azpikeri, azpikeri!» esan zun.
  3. Ordun Yoyada apaizak, gudostearen buru ziran euntariei, auŕeratu-erazirik, esan zien: «Atera ezazute espaŕutik; eta iñor ba’daŕayo, ezpataz iľa bedi». Apaizak esan bait-zun: «Ez ezazute emakume ori Yaube’ren etxean il».
  4. Atzeman zuten, beraz, ta eŕege-etxeko Zaldi-atera eldu zanean, bertan il zuten.
  5. Yoyada, eŕege ta eŕi osoa itundu ziran Yaube’ren eŕia izateko.
  6. Ta eŕi osoa Baal’enetxean saŕtu zan, ta etxea irauli, eta ango opamaya ta irudiñak puskatu, ta opamai-auŕean Matan, Baal’en apaiza il zuten.
  7. Gañera Yoyada’k Yaube’ ren etxean zaitzaľeak yaŕi zitun, yauretxean. Dabid’ek sailkatutako apaiz ta lebitaŕek, Moxe’ren legean idatzita dagonez, eŕopak Yaube’ri pozez ta eresiz eskein zezazkioten.
  8. Ta yauretxeko ateetan atezayak ipiñi zitun, edozein natuz satsurik saŕ ez zedin.
  9. Ta euntari, aundizki ta eŕiko nagusiak eŕi osoarekin bildurik, eŕege atera zuten yauretxetik; eta goiko atetik eŕege-etxean saŕtuta, yauraulkira eŕege yaso zuten.
  1. Luŕaldeko eŕi osoa poztu zan, ta iriak atseden aŕtu zun; Atali, beŕiz, ezpataz il zuten.

24

Yauretxea beŕitu (2 Eŕe. 12, 2-17)

  1. Yoas’ek zazpi urte zitun eŕege egin zanean, ta beŕogei urtez eŕege izan zan Yerusaleni’en. Aren ama, Sebi zeritzan ta Ber-Sabee’taŕa zan. *
  2. Yoyada apaiza bizi zaño, Yoas’ek Yaube’ren begietan on dana egin zun.
  3. Yoyada’k emazte bi aŕerazi zizkion; ta ayengandik Yoas’ ek seme-alabak izan zitun.
  4. Gero Yoas’ek erabaki zun Yaube’ren etxea beŕitzea.
  5. Oŕtarako, apaiz ta lebitaŕak bildurik, esan zien: «Zoazte Yuda’ko iriz-iri Ixrael guzitik ziľaŕa urteoro biltzen, zuen Yainkoaren etxea sendotzeko, ta ekin leyaz oŕtan». Baña lebitaŕak ez ziran leyatu.
  6. Ta eŕegek Yoyada apaiz nagusiari dei egin ta esan zion: «Zergatik ez dituzu lebitaŕak zirikatu, Yaube’ren moŕoi Moxe’k agindutako zerga Aitoŕ-Etxolara Yuda’tik, Yerusalem’ dik eta Ixrael-eŕi guziarengandik ekaŕi dezaten?
  7. Izan ere Atali zitaiak eta aren semeek Yaube’ren etxea erantzi ta yauretxeari eskeñitako dana Baal’entzat eraman dute».
  8. Beraz, eŕegek atabaka bat egiteko agindu zun, ta yauretxeko atauŕean ipiñi zuten.
  9. Ta aldaŕia Yuda’n ta Yerusalem’en egin zan, artara Yaube’ rentzat ekaŕtzeko Yaube’ren moŕoi Moxe’k basoan Ixrael’i leporatu zion zerga.
  10. Nagusi ta eŕiko seme guziak poztu ziran, ta zekaŕtena atabakan saŕtzen zuten ekaŕi beaŕa betetzeraño.
  11. Ta eŕegeren kisadunei lebitaŕen eskuz atabaka eramateko garayan, diru asko artan ba’zekusten, eŕegeren barataria ta apaiz nagusiaren ordekoa zetozan, atabaka eramateko; ta ustutakoan bere tokira beŕiro zekaŕten. Ori egunoro egiñik, ziľaŕa eŕuz bildu zuten.
  12. Ta eŕegek eta Yoyada’k yauretxeko lanen arduradunei zemayeten; auek, beŕiz, argin ta zurgiñak, baita burnilari ta kupeŕgiñak akuran artzen zituten Yaube’ren etxea sendotzeko.
  13. langiľeek, lanean yoranez ekinda, akalak oro itsutu zituten, ta yauretxea lengoratu ta sendotu zuten.
  14. Lana amaitu ondoren gelditutako ziľaŕa, eŕegeri ta Yoyada’ri auŕkeztu zioten, ta artzaz egin zituten yauretxerako ta ango eginbeaŕentzako txuŕu, zali, ta uŕezko ta ziľaŕezko beste beaŕekoak. Ta Yoyada’ren egun guzietan eŕopariak taigabe eskeintzen ziran Yaube’ren etxean.

Yoyada’ren eriotza ta Yoas’en sayeskeria

  1. Yoyada urtez okitutako zaŕtzaroan il zan, eun ta ogei ta amaŕ urte zitula.
  2. Ta Dabid’en irian eŕegetartean eortzi zuten, Ixrael’i, Yainkoari ta Aren etxeari buruz ondo ari izan zalako.
  3. Baña Yoyada il zan ondoren, Yuda’ko nagusiak eŕegerengana eldu ta makuŕtu zitzazkion, ta eŕegek aditu egin zien.
  4. Ta beren arbasoen Yainko Yaube’ren etxea utzita, axerak eta eidolak yauretsi zituten, alako zitalkeriz Yaube’ren aseŕea Yerusalem’en ta Yuda’ren auŕka piztuz.
  5. Yaube’k Beregana eratoŕtzeko igaŕieak bidali zizkien; bañan ez zituten ayen aolkuak entzun nai izan.
  6. Yoyada apaizaren seme Zakari’k, Yainkoaren atsak eraginda, eŕiari auŕkeztu ta esan zion: «Yaube’ren aginduak zergatik austen dituzute? Ez zerate loratuko. Yaube utzi duzuten ezkero, Yaube’k ere utziko zaituz».
  7. Ayek aren auŕka elkaŕtu ziran, ta eŕegeren aginduz Yaube’ren etxeko aldabean aŕikatu zuten.
  8. Oŕela Yoas’ek, Zakari’ ren aita Yoyada’rengandik aŕtutako ongiak ezetsita, aren semea il zun. Zakari’k, beŕiz, iltzean esan zun: «Bekus Yaube’k eta bebatz».

Yoas’en azaga txaŕa (2 Eŕe. 12, 18-22)

  1. Ta ara, urteburuan Aram’ eko gudostea igo zan aren auŕka; ta Yuda’ra ta Yerusalem’era etoŕirik, eŕiko nagusiak il zituten, ta ayen erazkiñak Damasko’ra eŕegeri bidali zizkioten.*
  2. Aram’etik etoŕitako gudagizonak gutxi ziran; ala ere Yaube’k ayen eskuetan yudaŕen oste izugaŕia yaŕi zun, yudaŕek beren arbasoen Yainko Yaube utzi zutelako. Yoas ere ataŕatu zuten.
  3. Arengandik asagotu ziranean, berein gaitzez gaxorik utzi zuten. Ta beraren moŕoyek Yoyada’ren semeen odola apentzeko, aren auŕka eikaŕturik, oean il zuten. Oŕela il zan, ta Dabid’en irian eortzi zuten, bañan eŕegeen iľobian ez.
  4. Oŕa aren auŕka elkaŕtu ziranak: Zabad, Semaat zeritzan andere amondaŕ baten semea; ta Yozabad, Samarit zeritzan andere moabetaŕ baten semea.
  5. Yoas’ek izan zitun semeak, igaŕleengandikako zema ugariak, eta Yaube’ren etxean berak burututako beŕikuntza, Eŕege-Edestiaren Iruzkiñetan idatzita daude. Aren orde eŕege yaŕi zan, Amasi, aren semea.

25

(2 Eŕe. 14, 2-6) Yuda’ko Amasi

  1. Amasi’k ogei ta bost UU urte zitun eŕege egin zanean, ta ogei ta bederatzi urtez eŕegetza euki zun Yerusaiem’ en.*
  2. Yaube’ren begietan on dana egin zun; ez, ordea, biotzeko zintzotasun utsez.
  3. Yauraulkian sendotu zaneko, aren aita il zuten moŕoyak il zitun.
  4. Ez zitun, ordea, ayen semeak il, Moxe’ren lege-idaztian agindu au idatzita bait-dago: «Ez beitez iľak gurasoak semeen orde; ezta semeak ere gurasoen orde; nor bere ogenengatik iľa bedi».

Edom’en aurka guda

  1. Amasi’k Yuda’ko gizon guziak bildu ta belaunetxeka sailkatu zitun euntarien ta miľatarien mendean Yuda ta Eparain osoan ta ogei urtetik gorakoak zenbaturik, eun miľa gudari bikain idoro zitun, norberaren aiztaga ta babeskiarekin.
  2. Ixrael’dik ere eun miľa gizon azkaŕ akuran aŕtu zitun eun talanta ziľaŕez.
  3. Baña Yainkoaren gizon batek arenganatuta esan zion: «Eŕege, ez biyoa zurekin Ixrael’go ostea; Yaube ez dago Ixrael’ekin, ezta Benyamin’ ekin ere.
  4. Zoaz ezperen; ekin ta yo gogoŕ buŕukaldian. Yaube’k etsayaren auŕean, ez zaitu eroraziko; Yainkoak bait-dauka laguntzeko naiz erorazteko indaŕa».
  5. Amasi’k Yainkoaren gizonari esan zion: «Ta zer egin beaŕ det Ixrael'go osteari eman dizkiodan eun talantaz?». Yainkoaren gizonak erantzun zion: «Guziz geyago da Yainkoak damaizukena».
  6. Ordun Amasi’k Eparain' dik etoŕitako ostea aldendu zun, beren etxeetara itzul zitezan; ta ayek Yuda’ren auŕka goriki aseŕetu ta beren auŕka sumiñez beterik biuŕtu ziran luŕaldera.
  7. Amasi azkaŕtu zan, ta bere gizonen buruan Gatz-aranera yoanik,Seir’taŕei amaŕ miľa gizon il zizkien.
  8. Yudaŕek beste amaŕ miľa seirtaŕ bizirik atxiľo egin, ta aŕkaitz baten gañera eramanik, andik amildu zituten; eta guziak apuŕtu ziran.
  9. Bañan Amasi’k, buŕukaldira berekin ez eramateaŕen, beregandik igoŕitako ostearen gizonak, Yuda’ko irietan Samari’tik Bet-Oron’año baŕeyatu ziran, iru miľa gizon iľaz ta erazkiñak ugari yasoaz.
  10. Amasi’k, ordea, edometaŕen poŕokalditik itzultzean, seirtaŕen eidolak berekin ekaŕi zitun, ta bere yainkotzat yaŕirik, auzpeztu zitzayen ta luŕinketak egin zizkien.
  11. Ordun Yaube’k Amasi’ri aseŕetuta, igaŕle bat bidali zion esanaz: «Zergatik yauresten dituzu, beren eŕia zure eskutik yagon ezin duten yainko oriek?»
  12. Oŕela mintzo zitzayon igaŕleari esan zion: «Eŕegeren onulari egin al-aute? Ago isiľlik! yo azadala nai uke, ala?» Igaŕleak eurt egiñez esan zion: «Orain dakust Yaube zu galtzeko erabakita dagola, egiña egin ondoren, nere onua entzun nai ez duzu-ta».

Ixrael’go Yoas’en auŕka guda (2 Eŕe. 14, 7)

  1. Yuda’ko eŕege Amasi’k beste onulariei entzundakoan, Ixrael’go eŕege Yoas’i, Yehu’ren seme Yoahaz’en semeari, gezna au bidali zion: «Zatoz auŕpegi-ikuste bat egin dezagun».*
  2. Ixrael’go eŕege Yoas’ek erantzun au Yuda’ko eŕege Amasi'ri biuŕtu zion: «Liban’ go lapaŕak Liban’go eretzari gezna au bidali zion: «Nere semeari zure alaba emaztetzat emayozu». Ta andik igarotzean, Liban’go basapizti batek lapaŕa zapaldu zun.
  3. Oŕela dasayozu zuk zure buruari: «Aral edometaŕak poŕokatu ditut»; eta iľaŕaintzera ayeŕtzen zaitu biotzak. Zaude, ordea, zure etxean. Zertako saŕtuko ziñake galbidean, zu ta zurekin Yuda ere luŕ yoak gelditzeko?»
  4. Amasi’k ez zion entzun; edometaŕen yainkoetara yo zuten ezkero, Yaube erabakita bait-zegon yudaŕak etsaipera eratoŕtzeko.
  5. Yuda’ko Bet-Sames’a igo zan, beraz, Yoas, Ixrael’go eŕege; ta an ua eta Amasi Yuda’ko eŕege, elkaŕen auŕka auŕkitu ziran.
  6. Yuda luŕ yoa, gelditu zan Ixrael’en auŕean, ta yudaŕek iges egin zuten norberaren etxera.
  7. Ixrael’go eŕege Yoas’ek Amasi, Yuda’ko eŕege. Yoahaz’ en seme Yoas’en semea, Bet-Sames’en atzeman ta Yerusalem’era eraman zun; ta ango aŕesia irauli zun Eparain-atetik Zoko-aterañokoan, lareun ukaiko akal bat egiñaz.
  8. Ta Yainkoaren etxean eta Obed-Edon’enean auŕkitutako uŕe, ziľaŕ ta puska guziak, eta eŕegeren altxoŕak, baita lagun batzu ere baikuntzan aŕturik, Samari’ra itzuli zan.

Amasi’ren eriotza (2 Eŕe. 14, 17-20)

  1. Amasi, Yuda’ko eŕege, Yoas’en semea, amabost urtez bizi izan zan oraindik, Yoas, Ixrael’go eŕege Yoahaz’en semea, il zan ondoren.
  1. Amasi’ren osterantzeko egiteak, lenak eta azkenak, ez ote-daude Yuda’ko ta Ixrael’ go Eŕege-Edestian idatzita?
  2. Amasi Yaube’rengandik sayestu zanetik, elkaŕte bat aren auŕka Yerusalem’en soŕtu zan, ta Amasi’k Lakis’a iges egin zun. Bañan arâ igoŕitako batzuk an il zuten.
  3. Ta zaldi-gañean eramanez, Yuda’ko irian arbasotartean eortzi zuten.

26

Yuda’ko Ozi (edo Azari) (2 Eŕe. 14, 21-22; 15, 2-4)

  1. Yuda’ko eŕi osoak Ozi, amasei urteko mutiľa, aŕtu ta aren aita Amasi’ren orde eŕege yaŕi zun.*
  2. Ark Elat * beŕeraiki ta Yuda’ri biuŕtu zion, eŕege, aren aita, bere gurasoekin etzan zan ondoren.
  3. Ozi’k amasei urte zitun, eŕere egin zutenean, ta beŕogei ta amabi urtez izan zan eŕege Yerusaiem’en. Aren ama Yerusalem’daŕa zan, ta Yekeli zeritzan.
  4. Yaube’ren begietan on dana egin zun, bere aita Amasi bezelaxe orotan zebiľela.
  5. Yainkoaren belduŕa Zakari’ren egunetan Aren irakastez ikasi zun; ta Yaube’ren biľa ibiľi zanean, Yainkoak auŕerapide onak eman zizkion.
  6. Gudara irten zan pilistaŕen auŕka ta Get’eko, Yabni’ ko ta Azot’eko aŕesiak irauli zitun. Ta Azot aldean pilistaŕen luŕetan iri batzu eraiki zitun.
  7. Yaube’k lagundu zion pilistaŕen, Gur-Baal’go arabiaŕen ta Maon’daŕen auŕka.
  8. Amondaŕek esku-erakutsiak Ozi’ri zekazkioten; ta aren ospea Aigito’ko mugetaraño eldu zan; oso altsua bait-zan.
  9. Aran-ateko doŕea, ta Zoko’koa eraiki ta azkaŕtu zitun Yerusalem’en.
  10. Basoan ere doŕe batzu eraiki, ta urtegi asko egin zitun, landetan ta Sepela’n artalde asko bait-zeuzkan. Baita mendietan ta Karmel’en lugin ta mâstizaiak zitun; lugintza gogoko zun-ta.
  11. Ozi’ren gudosteko gizonak gudara ilkitzen ziran Yehiel idazlariak ta Maasi ornizaiburuak Anani’ren ardurapean egindako eŕoldearen arauz sailkatuak.
  12. Sendiburu, gudari azkaŕak, baiki, bi miľa ta seireun ziran.
  13. Ayen azpiko gizonak, beŕiz, irureun ta zazpi miľa ta bosteun: guziak gudari azkaŕ, etsayen auŕka eŕegeri buŕukan laguntzeko. .
  14. Guzi ayentzat Ozi’k babeski, aiztaga, buruko ta soñeko oskol, gezi-ustai ta aŕi-abaiľak gerturik zeuzkan.
  15. Antze aundiko erasoľuk ere Yerusalem’en egin zitun, doŕetatik eta aŕesiko mutuŕetatik gezi ta aŕi aundiak iraizteko. Oŕela aren ospea uŕutiraño zabaldu zan; altsua izateraño laguntza * izugaŕia izan zuiako.
  16. Baña altsu egin zanean, biotza bere kalterako aŕotu zitzayon; ta bere Yainko Yaube’ren agindua autsirik, Yaube’ ren etxean saŕtu zan, luŕin-mayan luŕingayak eŕetzera.
  17. Ta aren ondoren Azari’k eta Yaube’ren ogei ta iru apaiz kementsuk saŕtuta,
  18. Ozi eŕegeri gogoŕ egin ta esan zioten: «Ozi, zuri ez dagokizu luŕinketa; apaizena da ori, luŕinketarako gantzutuak diran Aaron’en semeena. Irten zaitez toki deun ontatik; ogen egin duzu, ta ori ez zaizu Yainko Yaube’ren auŕean dedugaŕi.
  19. Ozi, eskua luŕingaya luŕinketarako zeukala, sumindu zan; ta bere aseŕea apaizei zerakuskienean, ayen auŕean legena bekokian erne zitzayon yauretxeko luŕin-mai ondoan.
  20. Azari’ri apaiz nagusiak eta apaiz guziek begira ziotenean, ara! bekokian legena ikusi zioten, ta abazuzan irtenerazi zuten. Bera ere leyatu zan irteteko, Yaube’k yoa zala oaŕtzean.
  21. Ozi eŕege eriotzaraño gelditu zan legentsu, ta alakotzat etxe bereiz * batean bizi zan, yauretxetik asagotu zuten ezkero. Bitartean, eŕegeren yauregian Yoatan aren semea, nagusi izan zan luŕaldeko eŕia yauŕtzen.
  22. Ozi’ren osterantzeko egiteak, lenak eta azkenak, Isai igaŕleak, Amos’en semeak idatzi zitun.
  23. Ozi bere arbasoekin etzan zan, ta legenduntzat eŕege iľobietatik alde eortzi zuten. Aren orde Yoatan, aren semea, eŕege yaŕi zan.

27

Yuda’ko Yoatan(2 Eŕe. 15, 32-35)

  1. Yoatan’ek ogei ta bost urte zitun eŕege egin zanean, ta amasei urtez eŕege izan zan Yerusalem’en. Aren ama, Sadok’en alaba. Yerusa zeritzan.*
  2. Yoatan’ek Yaube’ren begietan on dana egin zun; bere aita Ozi’ren ereduz orotan zebiľela; baña yauretxean saŕtzeke: eŕiak, beŕiz, okeŕtuta ziraun.
  3. Yoatan’ek yauretxean ate nagusia egin zun, ta eraikuntza asko burutu zitun Opel’go aŕesian.
  4. Yuda’ko mendietan iriak, eta oyanetan gazteiu ta doŕeak eraiki zitun.
  5. Amondaŕen eŕegeri guda egin zion ta garaitu zitzayon. Urte artan amondaŕek eun talanta ziľaŕ, amaŕ miľa kor * gari ta beste ainbeste garagaŕ eman zizkioten. Uŕengo urtean ta irugaŕenean ere orobat eman zizkioten.
  6. Oŕela garatu zan Yoatan’ en al izatea, Yaube’ren begietan bere uŕatsak zuzendu zitulako.
  7. Yoatan’en osterantzeko goraberak, aren guda ta egiteak oro Ixrael’go ta Yuda’ko Eŕege-Edestian idatzita daude.
  8. Ogei ta bost urte zitun eŕege egin zanean, ta Yerusalem’en amasei urtez eŕege izan zan.
  9. Yoatan bere arbasoekin etzan zanean, Dabid’en irian eortzi zuten. Ta aren orde Akaz, aren semea, eŕege yaŕi zan.

28

(2 Eŕe. 16, 2-5) Yuda’ko Akaz

  1. Akaz’ek ogei urte zitun eŕege egin zanean, ta amasei urtez Yerusalem’en eŕege izan zan. Yaube’ren begietan zuzen dana, bere aita Dabid’ek bezela, egin beaŕean,*
  2. Ixrael’go eŕegeen bideetan ibiľi zan, urtutako meazkiz irudiñak Baal’entzat egiñaz;
  3. Ixrael’daŕen auŕetik Yaube’k oildutako eŕien eredu nazkagaŕiz bere semeak surtan baŕna igaro-eraziz;
  4. ta muñoetako bamotetan ta edozein oyan itzaitsutan opariak eskeintzen ta luŕingayak eŕetzen.

Aram’etaŕ eta Ixrael’daŕekin gudak

  1. Bere Yainko Yaube’k Aram’eko eŕegeren eskuetan utzi zun. Aram’etaŕek yo zuten, ta atxiľo asko aŕtuta, Damasko’ra eraman zituten. Ixrael’go eŕegeren eskuetan utzia izan zan, ta gogoŕ abaŕikatua.
  2. Egun batean Eŕomeli´ren seme Pakee’k eun ta ogei miľa gizon azkaŕ Yuda’n il zitun, beren arbasoen Yainko Yaube’ rengandik sayestu ziralako.
  3. Eparain’daŕ gudari Zekiri’k, Maasi, eŕegeren semea, Ezrika yauregiko burua, ta Elkana, eŕegeren uŕena, il zitun.
  4. Ixrael’daŕek ere beren senideetan beŕeun miľa emakume, mutil ta neska atxiľo eginda, erazkiñak ugari yaso ta Samari’ra eraman zituten.
  5. Samari’runtz atxiľoekin gudostea zetoŕenean, Obed * zeritzan ta Yaube’ren igaŕle zan ango batek ayetara irtenik, esan zien: «Ara! zuen arbasoen Yainko Yaube’k, yudaŕekin aseŕetuta eskuetara eratoŕi dizkizue, ta zuek ortziraño eldu dan ankeŕkeriz il dituzute.
  6. Ta orain, Yuda’ko ta Yerusalem’go seme-alabak yopu ta mirabetzat aŕtzeko asmotan zaudete. Zer ba? Ez al-duzute zuek ere zuen Yainko Yaube’ ren auŕka ogen egin?
  7. Entzun, beraz, orain niri, ta igoŕ itzazute yarei zuen senidêtatik atxiľo ekaŕi dituzutenok, Yaube’ren aseŕea gañean duzute-ta».
  8. Ordun Azari Mosolamot’ en semea, Baraki, Selun'en semea eta Amasa Adali’ren semea, Eparain’daŕen nagusietakoak, yaiki ziran gudatik zetozanen auŕez.
  9. Ta esan zieten: «Ez ekaŕi onara atxiľo oriek. Egin nai duzutenak ogen beŕi batez geituko lituzteke gure ogen ta uts-egiñak. Ogentzaŕ litzake ori, ta Yaube’ren aseŕea Ixrael’en gañera lekaŕke».
  10. Oŕezkero gudostekoek, nagusi ta eŕi osoaren auŕean, atxiľo ta aŕapakiñak bertan bera utzi zituten.
  11. Norbere izenez aipatutako gizonak yeiki ziran; ta atxiľoak aŕturik, yasotako erazkiñetatik atxiľo zarpail guziei yazki, oski, yaki ta edariak eman zizkieten, gantzukiz iguŕtzi zituten, ta argalak asto-gañean ezaŕi ondoren, palma-iria dan Yeriko’ra eraman zituten ayen seniden artera.
  12. Garai artan Akaz eŕegek Aram’eko eŕegeei geznariak bidali zizkien laguntza-eske.
  13. Izan ere, Edom’etaŕek, beŕiro etoŕita, Yuda yo ta atxiľoak andik eraman zituten;
  14. Ta berebat pilistaŕak Sepela’ko irietan ta Yuda’ko Negeb’en baŕeyatzen ziralarik, Bet-Sames, Ayalon, Gaderot, Soko ta aren eŕixkak, Tamna ta aren eŕixkak, eta Ganzo eta aren eŕixkak azpiraturik, ayetan yabetzat gelditu ziran.
  15. Oŕela Yaube’k Yuda ataŕatzen bait-zun, Yuda’ko eŕege Akaz’en galztakeriak, Yuda’n askatu, ta Yaube nabaŕmenki iraindu zulako.
  16. Telgat-Phalasar, Aram’ eko eŕegek, aren auŕka etoŕirik, gogoŕ erabiľi zun, ta ez zion laguntzarik eman.
  17. Alpeŕik Akaz’ek, Aram’ eko eŕegeri esku-erakutsiak egiteko, Yaube'ren etxea, berea ta aundizkienak ustu zitun; laguntzarik ez zun oŕatiño iritsi.
  18. Laŕialdian bertan Akaz eŕegek irain beŕiak Yaube’ri egin zizkion.
  19. Alabañan, bera yotzen zuten Damasko’ko yainkoei opariak eskeñi zizkion, esanez: «Aram’eko eŕegeren yainkoak lagun datozkien ezkero, opariak eskeñiko dizkiet, niri ere lagun datozkidantzat».
  20. Beraz, Akaz’ek yauretxeko atuxak bildu ta puskatu zitun; ta Yaube’ren etxeko ateak itxirik, Yerusalem’go bazteŕ guzietan opamayak eraiki,
  21. ta Yuda’ko iri guzietan bamotak egin zitun yainko aŕotzei luŕiña eskeintzeko, bere arbasoen Yainko Yaube’ren aseŕea oŕela piztuz.
  22. Aren osterantzeko egite ta bideak, lenak eta azkenak, Yuda’ko ta Ixrael’go Eŕege-Edestian idatzita daude.
  23. Bere arbasoekin etzan zanean, Yerusalem irian eortzi zuten; ta Ezeki, aren semea, aren orde eŕege izan zan.

29

(2 Eŕe. 18, 1-3) Yuda’ko Ezeki

  1. Ezeki'k ogei ta bost urte zitun eŕege egin zanean, ta ogei ta bederatzi urtez Yerusalem’en eŕege izan zan. Aren ama Zakari’ren alaba, Abi zeritzan.
  2. Yaube’ren begietan zuzen dana, bere arbaso Dabid’ek bezela, orotan egin zun.
  3. Bere yauraldiko lenbiziko urtean eta lenbiziko iľean, iriki ta sendotu zitun yauretxeko ateak.
  4. Ta apaizak eta lebitaŕak eratoŕi ta egoaldeko enparantzan bildurik,
  5. esan zien; «Entzun, lebitaŕak: Garbi egin zaitezte orain ta garbi egizute zuen arbasoen Yainko Yaube’ren etxea, zikinkeri * guziak yauretxetik asagotuz.
  6. Gure gurasoek ogen egin dute; gure Yainko Yaube’ren begietan okeŕ ibiľi ta Arengandik sayestu dira, ta Yaube’ ren egoitzatik auŕpegia biuŕturik, sorbalda erakutsi diote.
  7. Atariko saŕera itxi dute; argiak itzali ditute, ta ez diote yauretxean Ixrael’go Yainkoari luŕingairik eŕe, ta eŕoparirik eskeñi.
  8. Argatik Yaube’k, Yerusalem ta Yuda’rekiko aseŕetuta, galengaŕi ta nausakizun biuŕtu ditu, zeron begiok dakustenez.
  9. Ta ara, oŕegatik gure gurasoak ezpataz yoak eta gure seme - alaba - emazteak atxiľo egiñak.
  10. Erabakita nago, beraz, Ixrael’go Yainko Yaube’rekin itun egiteko, bere aseŕea guregandik asagotu dezan.
  11. Ez zabaŕtu, ene semeok: Yaube’k aukeratu bait-zaituz, Aren auŕean auŕkeztu ta lanean eta luŕinketan moŕoitzat ari zakizkioten».
  12. Ordun lebitaŕak yaiki ziran: Maat, Amasai’ren semea, eta Yoel, Azari’ren semea, Kat’ etaŕak; Kis, Abdi’ren semea, ta Azari, Yalaleel’en semea, Merari’taŕak; Yoah, Zemna’ren semea, ta Eden Yoab’en semea, Gerson’daŕak;
  13. Samari ta Yael, Elisapat’ etaŕak: Zakari ta Matani, Asap’ etaŕak;
  14. Yahiel ta Semei, Eman’ daŕak: eta Semei ta Oriel, Iditun’daŕak.
  15. Auek beren senideak bildu zituten, ta beren garbiketa egin ondoren, Yaube’ren itzen arauz eŕegek agindu zunez, yoan ziran Yaube’ren etxea garbitzera.
  16. Garbiketa ontarako, apaizek yauretxean saŕtuta, ango zikinkeri guziak aldabera ateratzen zituten, ta lebitaŕek andik Kedoron-aŕura zeramazten.
  17. Garbiketa lenbiziko iľaren lenbiziko egunean asi zuten, ta iľabete beraren zortzigaŕen egunean yauretxeko atarian saŕtu ziralarik, zortzi egunen buruan yauretxeko garbikuntza ta lan guzia amaitu zuten.
  18. Gero Ezeki eŕegerengana yoanda esan zioten: «Garbitu dugu Yaube’ren etxe osoa, eŕoparako opamayari dagozkion puska guziekin, ta eskein-ogietako mayari dagozkionekin.
  19. Akaz eŕegek bere egunetako ogenaldian atera zitun atuxak oro atondu ta garbi digutu; ta ara! opamai-auŕean daude».
  20. Biaramunean Ezeki eŕege goizetik yaiki zan, ta iriko nagusiak bildurik, Yaube’ren etxera igo zan.
  21. Ta zazpi txekoŕ, zazpi âri, zazpi bildots ta zazpi akeŕ yaureŕiaren, yauretxearen, ta Yuda’ren eringaŕitzat auŕkezturik, apaiz Aaron’daŕei esan zien opamayan Yaube’ri eskeintzeko.
  22. Txekoŕak ildakoan apaizek odola aŕtu ta opamai-gañean ixuri zuten; ta berebat, akeŕak ildakoan odola opamai-gañean ixuri zuten.
  23. Ondoren, erin-akeŕak eŕegeren ta bildutako eŕiaren auŕera aterarik, eskuak gañean ezaŕi zizkieten.
  24. Ta apaizek il zituten ta odola ixuri zuten opamai-gañean Ixrael osoaren eringaŕitzat; eŕegeren aginduz Ixrael osoaren alde eŕopa ta eriñopak bait-ziran.
  25. Lebitaŕak yaŕi zitun Yaube’ren etxean, txilin, salteri ta kitarekin Dabid’ek, aren ikusle Gad'ek eta Natan igaŕleak erabakia zanez; erabaki au igaŕleen bitartez Yaube’rengandik bait-zetoŕen.
  26. An zeuden, beraz, lebitaŕak Dabid’en eŕestaluekin, ta apaizak turutakin.
  27. Ordun Ezeki’k agindu zun eŕopa opamai-gañean eskeintzeko. Ta eŕopa asi zaneko Yaube’ren aintzarako, eresiak ere asi ziran, turutakin ta Ixrael’go eŕege Dabid’en erestaluekin.
  28. Eŕopa amaitzeraño eŕi osoa auzpeztuta zegon, abesti ta turutotsen artean.
  29. Ta eŕopa amaitu zanean, eŕege ta arekin ziran guziak belaunikatu ziran guŕ egiñez.
  30. Ezeki eŕegek eta nagusiek lebitaŕei esan zieten, Dabid’en eta Asap’en itzez Yaube gora zezatela; ta pozik ospatzen zuten ta makuŕtuta guŕ egin zioten.
  31. Gero Ezeki’k itz egin ta esan zun: «Orain Yaube’rentzat bereizita zaudete; urbildu zaitezte, beraz, eta opari, gentzopak eta gorestopak eskeñi izkiozute yauretxean». Ta eŕiak gentzopak eta gorestopak auŕkeztu zitun; baita eŕopak ere, ala gura zutenek.
  32. Eŕiak ekaŕitako eŕopagayak irurogei ta amaŕ txekoŕ, eun ari ta beŕeun bildots izan ziran, guziak eŕopatzat eskeintzeko.
  33. Ta Yaube’rentzat emandako opagayak seireun txekoŕ, ta iru miľa ardi.
  34. Bañan apaizak gutxi ziran, ta eŕopagayak laŕutzeko ez aski. Ta ayen senide lebitaŕek lagundu zituten, arloa amaitu arte, ta beste apaizak deunesten ziran bitartean; deunetsiak izateko apaizek baño lebitaŕek biotz gertuagoa zeukatelako.
  35. Ta gañera, ainbeste opariekin gentzoparien bilgoŕak eta eŕopa-ixurketak eskeñi beaŕak ziran. Oŕela antolatu zan beŕiro yauretxeko egin-bidea.
  36. Ta Ezeki ta eŕi osoa poztu ziran eŕiarentzat Yaube’k gertutakoaz; guzia lasteŕ burutu zan-eta.

30

Paska-yaya

  1. Ezeki’k geznariak bidali  zitun Ixrael’go ta Yuda’ ko bazteŕalde orotara, ta Eparain’daŕei * ta Manase’taŕei idazkiak igoŕi zizkien, Yerusalem’era, Yaube’ren etxera etoŕ zeitezan Ixrael’en Yainko Yaube’ri Paska egiteaŕen.
  2. Alabañan, eŕege, nagusiak eta eŕi osoa Yerusalem’en itunduta zeuden bigaŕen iľean Paska egiteko;
  3. Bere biziko garayan ezin egin bait-zuten, apaiz gantzutuak beaŕ aña ez ziralako, ta eŕia Yerusalem’en bildua ez zalako.
  4. Asmo ori eŕegeren ta eŕi osoaren gogarakoa izan zan.
  5. Ta erabaki zuten deya Ixrael osoan zabaltzea Ber-Sabee’tik Dan’año, Ixrael’go Yainko Yaube’ren Paska Yerusalem’en egitera etoŕtzeko, aspaldi ezkero ez bait-zuten aginduaren arauz ospatu.
  6. Irten ziran, beraz, deitzaľeak eŕegeren ta aren aundizkien eskutitzekin Ixrael ta Yuda osora eŕegeren aginduz aldaŕikatzen: «Ixrael-semeak! itzul zaitezte Abraham’en, Ixaaak’en ta Ixrael’en Yainko Yaube’rengana, Bera ere itzul dadin Asur’ko eŕegeren eskutik itzuritako zuen ondakiñetara.
  7. Zuen guraso-senideek beren arbasoen Yainko Yaube’ ren auŕka ogen egin dutela-ta, Yaube’k galengaŕitzat dauzka, zerok dakusazutenez.
  8. Ez gogoŕtu lepoa zuen arbasoek bezela. Eskua edatu ezazute Yaube’rengana; zatozte betiko onetsi dun yauretxera; yauretsazute zuen Yainko Yaube; ta Aren aseŕea asagotuko zaizue.
  9. Yaube’rengana biuŕtzen ba’zerate, zuen senide ta semeek eŕukia didorokete atxiľo eraman ditutenen artean, luŕ ontara itzultzeko; biotz-bera ta eŕukitsua bait-da zuen Yainko Yaube,ta Arengana biuŕtzen ba’zerate, ez du bere auŕpegia zuengandik aldenduko».
  10. Deitzaľeak iriz-iri yoan ziran Eparain’en ta Manase’ ren luŕaldean baŕna Zabulon’ enaraŕlo; bañan isekaz ta nausaz aŕtuak izaten ziran.
  11. Gizon batzu bakaŕik, Aser’tik, Manase’tik eta Zabulon’dik deya onaŕtuz, Yerusalem’era etoŕi ziran.
  12. Yuda’n, ostera, Yainkoaren eskuak eraginda, guzien biotzak bat egin ziran Yaube’ ren aginduaren arauz eŕegeren ta nagusien erabakia betetzeko.
  13. Gizatalde izugaŕia bildu zan Yerusalem’en Otil-yaya bigaŕen iľean egiteko; lagun-mordo aundia.
  14. Yaiki ziran, beraz, ta Yerusalem’go opamai ta luŕinmai guziak irauli ta Kedoron-aŕura bota ondoren,
  15. Paska egin zuten bigaŕen iľean, amalaugaŕen egunean. Apaiz ta lebitaŕek, lotsaz beterik garbi egin ziralarik, eŕopak eskeñi zituten yauretxean.
  16. Bakoitza Yainkoaren moŕoi Moxe’ren legearen arauz zegon; ta apaizek lebitaŕen eskutik odola aŕtuta zirpizintzen zuten.
  17. Gizatalde artan askotsu garbi egiñak ez bait-ziran, lebitaŕek Paska’ko opagayak il zituten Yaube’renganako garbitu ez ziranen orde.
  18. Aser’tik, Eparain’dik, Manase’tik, Ixakar’tik eta Zabulon’dik etoŕietako askotsu ez ziran garbitu, ta ala ere Paska yan zuten idatzirik dagona egiteke. Ezeki’k otoi egin zun ayen alde, esanez:
  19. «Yainko Onberak asketsiko ditu. Legeko garbikuntza burutu gabe ere, Aren biľa biotz-biotzez etoŕi diranak oro».
  20. Yaube'k Ezeki'ren otoya onaŕtuz, eŕiari asketsi zion.
  21. Yerusalem’en auŕkitu zirau Ixrael’go seme guziek Otil-yaya zazpi egunez egin zuten poz-pozik, eta apaizek lebitaŕekin egunoro Yaube goresten zuten erestaľu ozenez.
  22. Ezeki’k itz egin zien biotzera Yaube’renganako eginbidea ondo zezaguten lebitaŕ guziei; ta Paska’koa yan zuten, zazpi egunez gentzopak eskeiniz ta beren arbasoen Yainkoa goratuz.
  23. Eŕi osoak erabaki zun beste zazpi egunez yaya luzatzea, ta ala egin zuten zazpi egunez pozik;
  24. Yuda’ko eŕege Ezeki’k miľa txekoŕ ta zazpi miľa ardi, ta nagusiek miľa txekoŕ ta amaŕ miľa ardi eman bait-zizkioten; apaizak, gañera, kopuru aunditan garbi egiñak ziran.
  25. Oŕela poztu zan Yuda’ko eŕi osoa; apaizak, lebitaŕak, eta Ixrael’dik etoŕitako gizatalde guziak, Ixrael’dik etoŕitako aŕotzak, eta Yuda’n bizi ziranak.
  26. Poza Yerusalem’en aundia zan; Ixrael’go eŕege ta Dabid’en seme zan Salomon’en egunetatik oŕelakorik Yerusalem’en ez bait-zan ikusi.
  1. Apaiz ta iebitaŕak yaiki ziran; eŕia onetsi zuten, ta ayen mintzoa entzuna izan zan; ayen otoya eldu zan zerura, Yaube’ren egoitza deunera.

31

(2 Eŕe. 18, 4) Yaube’renganako yaurespidea biŕloretan

  1. Guziok amaitutakoan  an egondako Ixraeldaŕ guziek, Yuda’ko irietara yoanik, oroitaŕiak puskatu, axerak ebaki, ta Yuda’n, Benyamin’en, Eparain’en ta Manase’n bamot eta opaŕiak abaŕikatu ta zearo irauli zituten. Ta gero Ixrael’go seme guziak nor bere iri ta etxera itzuli ziran.
  2. Ezeki’k apaizen ta lebit.aŕen saiľak lengoratu zitun, apaiz ta lebitaŕak, bakoitzaren arloari zegokionez, eŕopa ta gentzopak eskeintzen ta eginbeaŕak betetzen ari zitezan, Yaube’ren egoitzako atarian. Ua aitoŕtu ta goretsi zezaten.
  3. Eŕegeri zegokion, beŕiz, bere ondasunetik ornitzea Yaube’ren legean idatzita dauden goizeko ta aŕatsaldeko eŕopak, larunbatetakoak, ilbeŕietakoak eta yayetakoak.
  4. Ta Yerusalem’go eŕiari agindu zion emendioa apaizei ta lebitaŕei emateko, Yaube’ ren legebidean sendotu zitezan.
  5. Agindu au zabaldu zanean, Ixrael’go semeek gari ta garagaŕaren, ardo, olio, eta eztiaren, ta luŕak soŕtzen dun guziaren askiñak eŕuz ekaŕi zizkieten.
  6. Yuda’ko irietan bizi ziran Ixrael’go ta Yuda’ko semeak idi-ardien amaŕenak eta bere Yainko Yaube´ri eskeñitakoenak zekazkioten, dana moltzoka bilduz.
  7. Moltzoketa au irugaŕen iľean asi ta zazpigaŕenean amaitu zan.
  8. Ezeki ta nagusiak etoŕi ziran; ta moltzoak ikustean Yaube ta Ixrael, Aren eŕia, onetsi zuten.
  9. Ta Ezeki’k galde egin zien apaiz ta lebitaŕei moltzoetaz.
  10. Azari’k, Sadok’en yatoŕiko apaiz nagusiak, erantzun zien: «Yaube’ren etxera terumaen yoera asi zanetik, yan dugu ayetatik ase arte eta asko gelditu da, Yaube’k bere eŕia onetsi, ta guzi au geldirazi du-ta».
  11. Ezeki’k agindu zion tegiak yauretxean gertutzeko; ta gertutakoan,
  12. ayetara eraman zituten kirmenki terumak, amaŕenak eta Yaube’rentzat eskeñitakoak. Ta guzien buru yaŕi zun Koneni lebitaŕa, ta uŕena, Semei, aren anaya.
  13. Koneni’ren ta aren anai Semei’ren mendean, Ezeki eŕegeren ta yauretxeko buru Azari’ren aginduz auek ziran zaitzaľeak: Yehiel, Azari, Naat, Asael, Yerimot, Yozabad, Eliel, Yesmaki, Maat eta Banai.
  14. Kore lebitaŕa Yemna’ren semea, ekaldeko atezaya, Yainkoari norberaren oldez emandakoen ta Yaube’ri yauretxean eskeñitako emarien banatzaľea zan.
  1. Ta aren mendean apaizen irietan Eden, Benyamin, Yesne, Semei, Amari ta Sekeni zeuden, beren senideei, * txiki ta aundiei, bakoitzaren maiľari zegokiona kirmenki banatu zezayeten.
  2. Ta egun oroko eginbeaŕetan, bakoitzaren arloari ta maiľari zegokionez aritzeko, yauretxean saŕtzen ziran, iru urtetik gorako aŕ guzien eŕoldea egin zezaten.
  3. Apaizen eŕoldea ere beiaunetxeka egin zuten, baita ogei urtetik gorako lebitaŕena ere, beren arloari ta maiľari zegokionez.
  4. Lebi’ren eŕi osoa berebat eŕoldetu zuten, ayen auŕ, emazte, seme ta alaba guziekin; eskeñitako emarietatik ayei azkuŕia zintzoki banatzeko.
  5. Beren irien aldeko landetan bizi ziran Aaron’en semeentzat ere iri bakoitzean ba-ziran norbere izenez autuak, apaiz ta lebitaŕen auŕ guziei emendioa eman beaŕ zietenak.
  6. «Au da Yuda osoan Ezeki’k burutu zuna, on, zuzen ta egia dana bere Yainko Yaube’ren begietan egiñez.
  7. Yaube’ren etxeko eginbideaz, legeaz ta arauaz burutu zitun guzietan bere Yainkoaren biľa zebiľela ari izan zan; ta ondore ona iritsi zun».

32

Sanherib (Senakerib) (2 Eŕe. 18, 13)

  1. Guziok kirmenki burutu ziranean, Sanherib, Asur’ko eŕege, Yuda’ko iri aŕesidun guzien auŕka igo zan, ayetaz yabetzeko asmotan.
  2. Ezeki, Yerusalem’en auŕka Sanherib etoŕtzen ikusita,
  3. itundu zan bere nagusi ta agintariekin, iritik alde ziran ituŕburuak estaltzeko; ta ayek bayetz esanik,
  4. gizatalde aundia bildu zan, ta ituŕi guziak eta aurkintzaren erdiko latsa estali zuten, esaka: «Ez beza Asur’ko eŕegek, onara etoŕita, ura eŕuz idoro».
  5. Ta adorez beterik, aŕesiko akalak antolatu, doŕe batzu eraiki, aŕesi bat lekorean beŕitu, Dabid’en irian Melo atondu, ta ezpata ta babeski asko egin zitun.
  6. Ta guda-agintariek eŕiari emanik, iriaren atauŕeko enparantzan bildu zitun, ta biotzera itz egin ta esan zien:
  7. «Adoretu ta azkaŕtu zaitezte; ez izutu, ez ikaratu Asur’ ko eŕegeren ta arekin datoŕen ainbesteko ostearen auŕean; arekin baño ainitzago * gurekin dira-ta.
  8. Arekin aragizko besoak; gurekin, beŕiz, gure Yainko Yaube datoŕ gudarako lagun». Yuda’ko eŕege Ezeki’ren itzok eŕia adoretu zuten.

Senakerib’en geznariak (2 Eŕe. 18, 17-37; 19, 9-13; Is. 36, 1-22; 37, 9-19)

  1. Guzion ondoren Asur’ko eŕege Senakerib’ek, bere gudoste osoarekin Lakis’en auŕez zalarik, bere moŕoyak Yerusalem'era bidali zitun, Yuda’ko eŕege Ezeki’ri ta Yerusalem’go yudaŕ guziei esanaz:
  1. «Oŕa zer dion Asur’ko eŕege Senakerib’ek: «Norengan datza zuen ustea Yerusalem’ en inguratuak gelditzeko?
  2. Ez dakusazute Ezeki’k gosez ta egaŕiz iltzera atzipez zaramatzila, «Gure Yainko Yaube’k Asur’ko eŕegeren eskutik yareingo gaitu», esanez?
  3. Ez al-da Ezeki Aren bamot eta opaŕiak kendu dizkizuena, ta Yerusalem’i ta Yuda’ ri esan ziena: «Opamai onen auŕean bakaŕik makuŕtu ta aren gañean luŕiña eskeñi beaŕ diozute?
  4. Ez al-dakizute neronek eta nere arbasoek egin dieguna luŕeko eŕi guziei? Luŕetako eŕien yainkoak beren luŕa yareiteko lain izan ote-dira?
  5. Nere gurasoek poŕokatutako eŕi guzien yainkoetan, nor izan da nere eskutik bere eŕia yareiteko bezainbatekorik?
  6. Ez zaitzala, beraz, Ezeki’k oŕelako liľurakeriz txoratu. Bazteŕalde edo yaureŕi batean ere nere eskutik edo nere arbasoenetatik eŕia yarein zezaken yainkorik izan ez dan ezkero; nola yareingo ziñuzke zuen Yainkoak nere eskutik?»
  7. Geyago ere esan zuten moŕoi ayek Yainko Yaube’ren ta Aren moŕoi Ezeki’ren auŕka.
  8. Ta gañera idazkiak bidali zitun Yainko Yaube biraokatuz ta Aren auŕka esanaz: «Atzeŕietako yainkoak beren eŕiak nere eskutik yareiteko ezer izan ez diran bezela, Ezeki’ren Yainkoa ere ez da ezer izango berea nere eskutik yareiteko».
  9. Ta Yerusalem’go aŕesi-gañean bildutako eŕiari oyuka yuderaz itz egin zion, izu ta belduŕa ayetan saŕtuz iria aŕtzeko.
  10. Yerusalem’go Yainkoaren auŕka, atzeŕietako yainko giza-eskuz egiñen auŕka bezela, itz egin zuten.

Ezeki’ren gaxoaldia ta ondasunak

  1. Egun ayetan Ezeki’k il-agian gaxorik zegoia, Yaube’ri otoi egin zion; ta Yaube’k erausi zun arekin, ta alatz bat egin zion.
  2. Bañan Ezeki’k ez zion artutako ongiaren ordaña biuŕtu, biotza aŕotu zitzayolako; ta Yaube’ren aseŕea piztu zan aren, ta Yerusalem’en, ta Yuda’ren auŕka.
  3. Ala ere, Ezeki ta arekin Yerusalem’go eŕia ere, beren aŕokeriaz garbaitu ziralarik, Yaube’ren aseŕea Ezeki’ren egunetan ez zitzayen gañera etoŕi.
  4. Ezeki’k ogasuna ta ospea eŕuz izan zitun. ziľaŕ, uŕe, istaŕi, luŕingai, babeski, ta edotariko pitxi edeŕen altxoŕak bildu zitun.
  5. Ta gañera gari, ardo, ta olioaren uztaentzat mandioak, edotariko zamarientzat ukuluak, eta arditegiak artaldentzat zeuzkan.
  6. Iriak eraiki zitun; ta aren abelgoŕien ta ardien kopurua oso aundia zan; ogasun aundia Yaube’k eman bait-zion.
  7. Ezeki bera zan, goiko ituŕia Gion’en estali ta ango ura Juŕpeko bidetik Dabid’en iriko ekalderuntz eraman zuna. Bere egiteko guzietan ondore ona iritsi zun.
  8. Ta luŕaldean egindako alatzaz galdetzeko, geznariak Babilon’go nagusiek bidali zizkiotenean, bertan bera azteŕtu ta biotzean zeukana ikeŕtzeko baizik, ez zun Yaube’k utzi.
  9. Ezeki’ren osterantzeko goraberak eta eŕukibideak Amots’en seme Isai igaŕleak ikusitakoen artean zeaztuta daude Yuda’ko ta Ixrael’go Eŕege-Edestian.
  10. Ezeki bere arbasoekin etzan zanean, Dabid’en semeen iľobietako garayenean eortzi zuten; eta aren iľetak Yerusalem’en ta Yuda osoan ospetsuak izan ziran. Aren orde Manase, aren semea, eŕege izan zan.

33

Yuda’ko Manase (2 Eŕe. 21,1-8)

  1. Manase amabi urtekoa zan eŕege egin zutenean, ta beŕogei ta bost urtez eŕege izan zan Yerusalem’en. *
  2. Okeŕ ibiľi zan Yaube’ren begietan, Ixrael’daŕen auŕetik Yaube’k oildutako atzeŕien zantarkeriei atxikita.
  3. Bere aita Ezeki’k iraulitako bamotak eta Baal’en opamayak beŕeraiki zitun; ta axerak egiñik, ortziko izarduiaren auŕean auzpeztuta yauretsi zitun.
  4. Yauretxeaz Yaube’k «Nere izena Yerusalem’en dagoke betiko» esan zunetzaz gorabera, Manase’k opamayak bertan eraiki zitun.
  5. Ta yauretxeko aldabe bietan ere ortziko izaŕdui osoari opamayak egin zizkion.
  6. Bere semeak Ben-Enon-aranean surtan * baŕna igaro-erazi zitun; odeikeri, aztikeri ta soŕginkerikoya zan, ta iľazti ta soŕgiñak yaŕi ta ugaldu zitun, Yaube’ren begietan okeŕa egiñez ta Aren aseŕea piztuz.
  7. Kopostuta zeukan irudiña ere Yaube’ren etxean yaŕi zun. Ala ere, Dabid’i ta aren seme Salomon’i etxe artzaz esan bait-zien: «Etxe ontan, Ixrael’ go leñu guzien artetik autu dudan Yerusalem’en, yaŕiko dut nere izena bein betiko.
  1. Ez dut beŕiro Ixrael yaŕiko aren arbasoei eman nien luŕetik oña aldatu-beaŕean, nere moŕoi Moxe’ren bitartez eman nizkien lege, agindu ta erabaki guziak betetzen ba’ ditute».
  2. Manase’k bidekatuta, ordea, Yerusalem’go ta Yuda’ko semeak okeŕago ibiľi ziran, Ixrael’en auŕeandik Yaube’k suntsitutako eŕiak baño.
  3. Yaube Manase’ri ta aren eriari mintzatu zitzayen; baña Aren mintzoa ez zuten entzun nai izan.
  4. Ta Yaube’k eratoŕi zitun ayen gañera Asur’ko eŕegeren gudalburuak, eta ayek oinbiľuŕez ta bi katez Manase lotuta Babilon’a eraman zuten.
  5. Laŕi artan yaŕita, bere Yainko Yaube’ren auŕean otoi egin zun, bere arbasoen Yainkoaren begietan apal-apalik egiña. *
  6. Otoi egin zion, ta Yaube’k, ibituta, aren otoya aditu ta Yerusalem’era eŕegetzat itzuli zun. Ordun ezagutu zun Manase’k Yaube Yainkoa zala.
  7. Gerokoan lekoreko aŕesia eraiki zun saŕtaldean, Gion-araneruntz Aŕai-atauŕeraño Opel’en inguruan, goibe aundia zemayolarik. Ta Yuda’ko iri azkaŕ guzietan agintari ta gudagizonak yaŕi zitun.
  8. Gañera yainko aŕotzak eta yauretxeko eidola, baita yauretxeko mendian ta Yerusalem’en berak egindako opamai guziak ere, kendu ta iritik alde yauŕti zitun.
  9. Yaube’ren opamaya beŕeraiki zun, ta gentzopariak ta eskeŕ-onekoak artan eskeñi zitun, ta Yuda aolkatu zun Ixrael’go Yaube yauresteko.
  10. Ala ere yaŕai zan bamotetan eskeintzen; bere Yainko Yaube´ri bakaŕik, ordea.
  11. Manase’ren osterantzeko goraberak, aren otoitza bere Yainkoari, ta Ixrael’i Yainko Yaube’ren izenez mintzo zitzazkion ikuslên itzak, Ixrael' go Eŕege-Edestian idatzita daude.
  12. Berebat aren otoitza ta otoitzari egindako aŕera, aren ogen ta okeŕkeriak, eta burua makuŕtu baño len ark eraikitako bamotak, axerak eta eidoltegiak Ozai’ren edestian idatzita daude.
  13. Manase bere arbasoekin etzan zanean, bere etxean eortzi zuten; ta aren orde Amon, aren semea, eŕege egin zan.

Yuda’ko Amon (2 Eŕe. 21, 19-26)

  1. Amon'ek ogei ta bi urte zitun eŕege egin zanean, ta bi urtez Yerusalem’en izan zan eŕege. *
  2. Aren aita Manase’ren ereduz Yaube’ren begietan okeŕ dana egin zun, bere aita Manase’k egindako eidol guziei opariak eskeintzen ta guŕ egiñaz.
  3. Baña bere aita Manase bezela, burua makuŕtu beaŕean, ogenetan areagotu egin zan.
  4. Ta aren moŕoyek, elkaŕ aŕtuta bere etxean il zuten.
  5. Luŕaldeko semeek, beŕiz, Amon’en auŕka elkaŕtutako guziak yo, ta aren orde Yosi, beraren semea, eŕege yaŕi zuten.

34

(2 Eŕe. 22, 1-2) Yuda’ko Yosi

  1. Yosi’k zortzi urte zitun  eŕege yaŕi zutenean, ta ogei ta amaika urtez eŕege izan zan Yerusalem’en. *
  2. Yaube’ren begietan zuzen dana egin zun, bere arbaso Dabid’en bideetan eskui-ezkeŕtara sayesteke ibiliz.
  3. Bere yauraldiko zortzigaŕen urtean, oraindik gazte zala, asi zan bere arbaso Dabid’en Yainkoa biľatzen, ta amabigaŕenean asi zan Yerusalem’dik eta Yuda’tik bamotak, axerak, * urtuzko irudiñak eta kopustuak kentzen.
  4. Aren begietan irauliak izan ziran Baal’en opamayak eta luŕera yauŕtiak ayen gañean eraikitako eki-aŕiak. Berebat axerak eta urtuzko edo kopostutako eidolak puskatu ta biŕindu zitun, opariak iľobien gañean eskeñi izan zizkietenen biŕinak baŕeyaturik.
  5. Ta ayen opamayetan apaizen ezuŕak eŕe zitun, eta Yuda ta Yerusalem oŕela garbitu.
  6. Manase, Eparain, Simeon ta Neptali’raño, alde guzietatik txarotutako aurkintzetan,
  7. opamayak irauli, axerak eta kopostutako eidol guziak puskatu ta biŕindu, ta eki-aŕiak luŕera yauŕti zitun Ixrael’go mugape osoan. Ta oŕezkero Yerusalem’era itzuli zan.
  8. Bere yauraldiko emezortzigaŕen urtean luŕaldea ta yauretxea garbitutakoan, Sapan, Asali’ren semea, Maasi, iriko yauŕlea, ta Yoa, idazlaria, Yoahaz’en semea, bidali zitun bere Yainko Yaube’ren etxea sendotzera. *
  9. Ayek Elki apaiz nagusiarengana yoan ziran; ta Eparain’dik eta enparauko Ixrael’dik, Yuda’tik, Benyamin’dik eta Yerusalem’go semeengandik atezai lebitaŕek bildu ta yauretxera ekaŕitako ziľaŕa yasorik,
  10. eskuetara eman zieten, Yaube´ren etxeko burutzat beren ardurapean egitekoa zeukatenei, lanaren arduradunok yauretxea beŕitzeko ta sendotzeko lan zegitenei zemayentzat.
  11. Ayek, beŕiz, banatzen zieten, aŕi landubeaŕak, eta Yuda'ko eŕegeek uŕatutako etxeen abe ta oletarako zura erosteko.
  12. Guziok zintzoki lan zegiten zegokien arloan. Ta guzien gañean eragiľetzat yaŕiak izan ziran Yaat eta Abdi, Merari’taŕak; eta Zakari ta Mosolan, Kaat’etaŕak, erestaľuak yotzen zekiten beste lebitaŕekin.
  13. Ayena zan lepakarien ta arlo bakoitzeko langiľeen buruak zaitzea; ta berebat lebitaŕetatik ziran idazlari, artezkari ta atezayak.

Legearen idaztia upatuta (2 Eŕe. 22, 8-13)

  1. Yaube’ren etxera ekaŕitako ziľaŕa yasotzean, Elki apaizak upatu zun Moxe’ren eskuz Yaube’k emandako Legearen idaztia.
  2. Ta Sapan idazlariari itz egin ta esan zion: «Lege-idaztia upatu dut yauretxean».
  3. Ta idaztia eman zion. Sapan’ek, beŕiz, eŕegeri eraman zion, gañera ari esanez: «Zure moŕoyek egiña dute, egotzi zayen lan guzia.
  4. Yauretxean auŕkitutako ziľaŕa yasota, lana beren gain duten arduradunei eskuetara yaŕi diete».
  5. Sapan idazlariak beŕi au ere eŕegeri yakiñerazi zion: «Elki apaizak idazti au eman dit». Ta eŕegeren auŕean Sapan’ek idaztia irakuŕi zun.
  6. Eŕegek Lege-idaztiko itzak aditzean, bere soñekoa uŕatuz,
  7. Elki’ri Sapan’en seme Aika’ri, Abdon’en seme Mika’ri, Sapan idazlariari, ta eŕegeren moŕoi Asaa’ri agindu au egin zien:
  8. «Zoazte ta nere izenez ta Ixrael’en ta Yuda’n gelditu dan eŕiarenez Yaube’ri galde egiozute idorotako idazti onen itzetaz. Aundia bait-da gañera iñotsi zaigun Yaube’ren zapa, gure arbasoak itza yagon beaŕean, idazti ontan idatzitako guziaren arauz bizi ez ziralako».

Olda igaŕlearen erantzuna (2 Eŕe. 22, 14-20)

  1. Elki ta eŕegek izendatuak yoan ziran, Yerusalem’go bigaŕen zertanean bizi zan emakume igaŕle batengana, ta arazoa azaldu zioten. Aren izena, Olda zan; aren senaŕa, Selun yazki-zaya, Asra’ren seme Tekuat’en semea.
  2. Olda’k esan zien: «Ara zer dion Ixrael’go Yainko Yaube’k: Esayozute Niregana bidali zaituzan gizonari:
  3. «Ona emen Ni, itxesa, ta Yuda’ko eŕegeren auŕean irakuŕi dan idaztian iragaŕitako birao guziak, toki onen ta bertako eŕiaren gañera ekaŕtzeko gerturik;
  4. Ni alde bat utzita, Yainko aŕotzei luŕiña eskeñi bait-diete; ta beren esku-lan guziekin tiŕiatzen nautelarik, aseŕea piztu didate toki onen auŕka, ta ez da itzaliko.
  5. Yaube’ri galde egitera bidali zaituzan Yuda’ko eŕegeri esayozute: «Ala, dio, ordea, Ixrael’go Yainko Yaube’k entzun dituzun itzen geigaŕitzat:
  6. «Toki onetzaz ta bertako eŕiaz itzak entzutean biotza erdiratu zaizun ezkero, ta nere auŕean apal egiña, zure soñekoa uŕatuz negaŕ egin duzun ezkero, Nik ere entzun dizut dio Yaube’k.
  7. Eta begira: Zure arbasoekin bilduko zaitut, eta zure iľobian pakez eortzia izango zera, toki onen ta bertako eŕiaren gañera daratoŕkedan ondikoa ikusi gabe». Geznariek erantzun au eŕegeri ekaŕi zioten.
  8. Ta eŕegek agindu zun Yerusalem'go ta Yuda’ko gizon guziak biltzeko. *

Yainkoaren itunaren beŕitzea (2 Eŕe. 23, 1-3)

  1. Eŕege igo zan, beraz, Yaube’ren etxera, ta arekin Yuda’ko gizon ta Yerusalem’ go eŕi osoa; apaizak, lebitaŕak eta eŕiko seme guziak, txiki ta aundiak. Eta guzien belaŕitan irakuŕi zitun yauretxean idorotako Itun-Idaztiaren itz guziak.
  2. Ta bere sapaiľoan zutik, idazti artan idatzitako Itunaren itzak yagonez Yaube’ri yaŕaitzeko, ta Aren agindu, erabaki ta arauak biotz-biotzez ta gogo-gogoz betetzeko ituna Yaube’ren auŕean beŕitu zun.
  3. Ta Ituna aŕerazi zien, Yerusalem’en ta Benyamin’en bizi ziran guziei. Yerusalem’ daŕek bizi-arautzat aŕtu zuten Yainkoaren ituna, beren arbasoen Yainkoarena.

35

(2 Eŕe. 23, 21) Paska-yaya

  1. Yosi’k Yaube’ren Paska  Yerusalem’en egin zun, ta Paskakoa lenbiziko iľaren amalaugaŕen egunean il zuten. *
  2. Ta apaizak lengoratu zitun norberaren eginbiderako, Yaube’ren etxeko eginbeaŕentzat aolkatuz.
  3. Ta, Ixrael osoaren irakasle ziran Yaube'rentzat bereizitako lebitaŕei esan zien: «Yaŕi kutxa deuna Ixrael’go eŕege Salomon’ek Dabid’en semeak eraikitako etxean; gerokoan lepoan eroanenik ez duzute izango-ta. Ekin orain zuen Yainko Yaube’ri ta Aren eŕi Ixrael’i buruz moŕoiketan.
  4. Antola zaitezte belaunetxeka ta sendika zuen saiľetan, Dabid eŕegek eta aren seme Salomon’ek erabaki zutenez.
  5. Ta egon yauretxean, zuen senideak diran eŕiko semeen belaunetxekoak giñoan, lebitaŕen sendika egoki sailkatuak.
  6. Paskakoa il ezazute; garbitu zaitezte ta gertu itzazute zuen senideak Yaube’k Moxe’ ren aoz agindu zuna egiteko».
  7. Yosi’k, zeuden eŕiko seme guzientzat Paska’rako ogei ta amaŕ miľa bildots ta antxume, ta iru miľa idi eŕegeren saldoetatik eman zitun.
  8. Aren aunaizkiek ere beren oldez esku-erakutsiak eŕiari, apaizei ta lebitaŕei egin zizkieten. Elki, Zakari, ta Yehiel yauretxeko nagusiek, gibeŕiko bi miľa ta seireun ume, ta beŕeun idi apaizei eman zizkieten Paska’rako.
  9. Koneni, Semei, ta Natanael anayek, eta Asabi, Eziel ta Yozabad’ek, lebitaŕen nagusiek, bost miľa bildots ta bosteun idi lebitaŕei eman zizkieten paskarako.
  10. Dana oŕela gerturik zegola, apaiz ta lebitaŕak eŕegeren aginduz beren tokietan yaŕi ziran, zegokienez sailkatuta.
  11. Lebitaŕek Paska’koa il zuten; ta apaizek ayen eskutik odola aŕtu ta zirpizintzen zuten, lebitaŕek umeŕiak laŕutzen zituten bitartean.
  12. Ta eŕopak eraman zituten eŕiko semeei sendika banatzeko, ayek Yaube’ri eskeñi zetzazkioten, Moxe’ren legean idatzita dagonez: ta orobat egin zuten idiei buruz.
  1. Paska’koa legearen arauz surtan eŕe zuten; beste eskeñiak, beŕiz, eitze, tupin ta pertzetan egosi ondoren, eŕiko semŕi azkaŕ banatu zizkieten.
  2. Gero berentzakoa ta apaizentzakoa gertu zuten; Aaron'en seme apaizak eŕopak eta bilgoŕak eskeintzen iľuntzeraño ari izanak bait-ziran, lebitaŕek ayentzakoa ta berentzakoa gertu beaŕ zitutelako.
  3. Asap’en seme abeslariak, Dabid’ek, Asap’ek, Eman’ek eta eŕegeren ikusle Iditun’ek erabakitakoaren arauz sailkatuta, beren tokian egon ziran; ta atezayak ere norbere atean, zegokien eginbidetik alde egin beaŕ izateke, ayen anai lebitaŕek guzia gertu bait-zieten.
  4. Onela antolatua izan zan Yosi eŕegeren aginduz Yaube’ renganako eginbide osoa egun artan, Paska egiteko ta Yaube’ ren opamayan eŕopak eskeintzeko.
  5. An auŕkitutako Ixrael’go semeek, beraz, garai artan Paska ta Otil-yaya zazpi egunez egin zituten.
  6. Iñoiz ere ez zan alako Paskarik egin Samuel igaŕlearen egunak ezkero. Ta Ixrael’go eŕege guzietan iñork ez zun egin, apaiz ta lebitaŕekin, Yuda ta Ixrael’ekin, ta Yerusalem’go seme ta aŕotzekin Yosi’k egindako Paska bezelakorik. *
  7. Paska au Yosi’ren yauraldiko emezortzigaŕen urtean egin zan.

Nekao’ren auŕkako guda (2 Eŕe. 23, 23, 28-30)

  1. Yosi’k yauretxea beŕitu ondoren, Nekao, Aigito’ko eŕege igo zan Karkamis’en Euparate’ko ertzean, guda egitera, ta Yosi irten zan arengana. *
  2. Nekao’k geznariak bidali zizkion esanaz: «Zer dugu elkaŕentzat, Yuda’ko eŕege? Ez natoŕ gauŕ zure auŕka, guda egiten didan etxearen auŕka baizik, eta Yainkoak esan dit leyatzeko. Yainkoa nirekin dago; ez ezayozu gogoŕ egin, gal ez zaitzan».
  1. Ez zun Yosi’k oŕatiño atzera egin; ostera ere arekin buŕukatzeko beste egin zan; ta Nekao’ren itzak, Yaube’ renak izan aŕen, aditzeke, Magedo’ra yoan zan ango zelayan guda egiteko.
  2. Ta an gezilariek zaurtuta, bere moŕoyei esan zien: «Naramazute emendik, zaurtua naiz-ta».
  3. Moŕoyek gurditik atera, ta berekin zekaŕten beste gurdira aldaturik, Yerusalem’era eraman zuten. Ta an il zan, ta aren arbasoen iľobian eortzi zuten. Ta Yerusalem’ek eta Yuda osoak Yosi deitoratu zuten.
  4. Yeremi’k erosta egin zion. Ta gauŕdaño abeslari guziek, gizon ta eme, aipatzen dute Yosi beren deitoreetan. Ta ori  legetzat gelditu da Ixrael’en. Erosta * auek Deitoreetan idatzita daude.
  1. Yosi’ren osterantzeko goraberak, ta eŕukibideak, Yaube’ren legearen arauz. ain yatoŕak, Ixrael’go ta Yuda’ko Eŕege-Edestian, lenak eta azkenak idatzita daude.

36

Yuda’ko Yoakaz (2 Eŕe. 23, 30-34)

  1. Luŕaldeko eŕiak, YoaUU kaz, Yosi’ren semea, aŕtu ta aren aitaren orde eŕege yaŕi zun Yerusalem’en. *
  2. Yoakaz’ek ogei ta iru urte zitun eŕege yaŕi zutenean, ta iru iľabetez eŕegetza Yerusalem’en, euki zun.
  3. Aigito’ko eŕegek, Yerusalem’era etoŕirik, irauli zun, ta luŕaldeari eun talanla ziľaŕ ta talanta bat uŕe zergatzat egotzi zion.
  4. Ta Eliakin, Yoakaz’en anaya, yaŕi zun eŕege Yoakin izenez. arena aldaturik; Yoakaz, ostera, Nekao’k aŕtu ta Aigito’ra eraman zun.

Yuda’ko Yoakin(2 Eŕe. 23, 36-37; 24, 1-5)

  1. Yoakin’ek ogei ta bost urte zitun eŕegetza aŕtzean, ta Yerusalem’en amaika urtez eŕege izan zan. *
  2. Aren auŕka Nabukodonosor, Babilon’go eŕege igo zan ta kupeŕezko katez lotu zun Babilon’a eramateko.
  3. Gañera Nabukodonosor’ek Yaube'ren etxeko puskak Babilon’a eramauda ango bere yauretxean ipiñi zitun.
  4. Yoakin’en osterantzeko goraberak, ark egindako nazkakeriak ere, ta arengan azaldu

ziranak, Yuda’ko ta Ixrael’go Eŕege-Edestian idatzita daude. Aren orde, Yoakin, aren semea eŕege izan zan.

Yuda’ko Yoakin (2 Eŕe. 24, 8-17)

  1. Yoakin’ek emezortzi urte zitun eŕegetza aŕtzean, ta iru iľabete ta amaŕ egunez eŕege izan zan Yerusalem’en. Ta okeŕ ibiľi zan Yaube’ren begietan. *
  2. Urteburuan Nabukodonosor’ek aren biľa igoŕirik, Babilon’a eratoŕi zun, Yaube’ ren etxeko atuxa edeŕekin. Ta Yuda’ren ta Ixrael’en gañean Sedeki, aren anaya, yaŕi zun eŕege.

Yuda’ko Sedeki (2 Eŕe. 24, 18-20; Ye. 52, 1-3)

  1. Sedeki’k ogei ta bat urte zitun eŕege egin zanean, ta eŕegetza amaika urtez izan zun Yerusalem’en. *
  2. Yaube’ren begietan okeŕ ibiľi zan, ta Yaube’ren izenez zerauskion Yeremi igaŕleari, ez zitzayon apaldu.
  3. Yainkoaŕen Nabukodonosor eŕegeri kirmen izango zitzayola zin egindakoan, aren auŕka yaiki zan; ta Ixrael’en Yainko Yaube’rengana itzultzeko lepazail ta biotz-gogoŕeko azaldu zan.
  4. Apaizpuru guziak ere bidekatu ziran, atzeŕien zantaŕkeri guzietara sayesturik, eta Yaube’k Yerusalem’en beretzat bereizitako etxea ku tsatu zuten.
  5. Ayen Yainko Yaube eŕiaz ta bere egoitzaz kupituta, goiztaŕ azaldu zitzayen, geznariak ayei bidaliz.
  1. Bañan ayek Yainkoaren geznariak isekatu, Aren itza nardatu, ta Aren igaŕleak nausatu zituten; eta, Yainkoaren aseŕea bere eŕiaren auŕka ixiotu zan; ta sendabiderik ez zan gelditu.

Yerusalem’en poŕokaldia ta atxiľoaldia

  1. Ordun Yaube’ren eragitez Kaldai’taŕen eŕegek, ayen auŕka igorik, berayen yauretxean ezpataz il zitun: mutil, neska, gizakume eldu edo zâŕ okitua zala ere, iñortzaz eŕukirik gabe.
  1. Yauretxeko puska guziak, txiki ta aundiak, Yaube’ ren etxeko altxoŕak, eŕegerenak, eta aren aundizkienak oro Babilon’a eraman zitun.
  2. Yainkoaren etxea eŕe, Yerusalem’go aŕesia irauli, ta ango yauregi guziak surtan iľaundu zitun ayetan auŕkitutako on guziekin.
  3. Ezpatatik itzuritako gu-

ziak Babilon’a atxiľo eramanak, eta Nabukodonosor’en ta aren semeen yopu egiñak izan ziran, Persi’aŕek yaureŕia menderatu zuten arte.

  1. Oŕeia bete zan Yeremi’ ren aoz esandakoa; arean, luŕak bere atseden-aldia izango zula. Atseden izan bait-zan itxesak iraun zun bitartean, irurogei ta amaŕ urte bete ziran arte.

Kir’en erabakia

  1. Baña Yeremi’ren aoz Yaube’k esandakoa bete zedin, Persi’ko eŕege Kir’ek, biotza Yaube’k zeragioiarik, lenbiziko bere urtean agindu au aldaŕiz ta idatziz bere yaureŕi osoan iragaŕi zun: *
  2. «Au dio Persi'ko eŕege Kir’ek: Ortziko Yainko Yaube’k luŕeko yaureŕi guziak eman dizkit, eta etxe bat Yuda’ ko Yerusalem’en Berari egiteko agindu dit. Nor da zuetan Aren eŕiko seme? Aren Yainko Yaube alakoarekin dago: Igo bedi».

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper