hondamen - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hondamen.
sense-1
(V, G, AN; Izt 90v, vEys (o-), Dv (o-), H (+ o-), Zam Voc)
Ref.:
A;
Elexp Berg
.
Ruina, perdición, desastre, desolación. " Ondamen onetarik iges egin zuen bat " H. v. hondamendi.
Tr. Documentado en autores meridionales desde mediados del s. XIX. En DFrec hay 9 ejs.
Probinzia onetan etzuten Arabeak izan eskubiderik batere; zeña gelditu izan zan lokabe ta garbiro ondamen kaltarkitsu eta jendadi itsusi nazkagarri argandik. Izt C 277. Ainbeste ondamen eta onek zekarren gosetea. Lard 126. Gauza bat, Israeltarrai ondamen andia eman ziena. Ib. 102. Lan onek Heliren etxeko ondamena [...] ekarri zuen. Ib. 147. Igaro zuten ondamen latzik berriz ikusteko bildur gabe. Ib. 10. [Aizeak] jo zuten agitz etxe ura, eta erori zan, eta izandu zan aundia bere ondamena. Ur Mt 7, 27 (IBk hondamena; Ur (V) ondamendi). Berak desegiñgo ezpalitu gure arte [...] eta sareak [...] Elizari azken ondamena emango giñiola. Arr May 162. [Gizon ori] izandu da famili guztiyaren ondamena. Sor Bar 54. Aur gaizki azi batek geienetan gurasoaren ondamena ekartzen dik. ABar Goi 70. Bigunegia izandu naiz, ta ortik nere ondamena. Ag G 367. Eztute ondamena makala egin bear otsuok! Ib. 157. [Pekatu] ilkorra egin duenak beste biderik ez dauka: edo aitortza edo betiko ondamena. ArgiDL 23. Gudak [...] sortu-erazi ditzaken ondamenei arpegi emateko. EAEg 8-4-1937, 1457. Gure mendi ta basoen ondamena ezin ukatu. Munita 13. [Drake ingalandarrak] Jainkoak dakin lapurretak eta ondamenak egin zituan. JAIraz Bizia 36. Neska bategatik bere buruaren ondamena billatzea. Etxde JJ 67. Ekaitzak ontzian egindako ondamen eta okerrak. Anab Poli 65. [Jainkoak] onez atera zuen Lot, bizi zeneko hirien hondamen hartatik. BiblE Gen 19, 29. Enbata batek jo zin, ta orra gure gaztañaren ondamena. Ataño TxanKan 215. Orrein bitartez ondamen ori / etorriko da lenbizi. Ayesta 96. Uralde ikaragarri arek egin zizkan ondamen aiek. AZink 132. Gaxte-gaxtetango maitasunaren indar purrukatzaileak dakartzan hondamenak azaltzea. MEIG I 154. (v. tbn. MIH 314)
v. tbn. Aran SIgn 11. Campion EE 1882a, 65. Echta Jos 144. Inza Azalp 62. Kk Ab II 114. Ir YKBiz 413. Eguzk GizAuz 62. Mde Po 89. NEtx Antz 46. Akes Ipiñ 25. Vill Jaink 85. Gazt MusIx 97. Zait Plat 41. And AUzta 149. Ibiñ Virgil 97. Azurm HitzB 38.
Ruina, perdición, desastre, desolación. " Ondamen onetarik iges egin zuen bat " H. v. hondamendi
Probinzia onetan etzuten Arabeak izan eskubiderik batere; zeña gelditu izan zan lokabe ta garbiro ondamen kaltarkitsu eta jendadi itsusi nazkagarri argandik. Izt C 277. Ainbeste ondamen eta onek zekarren gosetea. Lard 126. Gauza bat, Israeltarrai ondamen andia eman ziena. Ib. 102. Lan onek Heliren etxeko ondamena [...] ekarri zuen. Ib. 147. Igaro zuten ondamen latzik berriz ikusteko bildur gabe. Ib. 10. [Aizeak] jo zuten agitz etxe ura, eta erori zan, eta izandu zan aundia bere ondamena. Ur Mt 7, 27 (IBk hondamena; Ur (V) ondamendi). Berak desegiñgo ezpalitu gure arte [...] eta sareak [...] Elizari azken ondamena emango giñiola. Arr May 162. [Gizon ori] izandu da famili guztiyaren ondamena. Sor Bar 54. Aur gaizki azi batek geienetan gurasoaren ondamena ekartzen dik. ABar Goi 70. Bigunegia izandu naiz, ta ortik nere ondamena. Ag G 367. Eztute ondamena makala egin bear otsuok! Ib. 157. [Pekatu] ilkorra egin duenak beste biderik ez dauka: edo aitortza edo betiko ondamena. ArgiDL 23. Gudak [...] sortu-erazi ditzaken ondamenei arpegi emateko. EAEg 8-4-1937, 1457. Gure mendi ta basoen ondamena ezin ukatu. Munita 13. [Drake ingalandarrak] Jainkoak dakin lapurretak eta ondamenak egin zituan. JAIraz Bizia 36. Neska bategatik bere buruaren ondamena billatzea. Etxde JJ 67. Ekaitzak ontzian egindako ondamen eta okerrak. Anab Poli 65. [Jainkoak] onez atera zuen Lot, bizi zeneko hirien hondamen hartatik. BiblE Gen 19, 29. Enbata batek jo zin, ta orra gure gaztañaren ondamena. Ataño TxanKan 215. Orrein bitartez ondamen ori / etorriko da lenbizi. Ayesta 96. Uralde ikaragarri arek egin zizkan ondamen aiek. AZink 132. Gaxte-gaxtetango maitasunaren indar purrukatzaileak dakartzan hondamenak azaltzea. MEIG I 154. (v. tbn. MIH 314)
v. tbn. Aran SIgn 11. Campion EE 1882a, 65. Echta Jos 144. Inza Azalp 62. Kk Ab II 114. Ir YKBiz 413. Eguzk GizAuz 62. Mde Po 89. NEtx Antz 46. Akes Ipiñ 25. Vill Jaink 85. Gazt MusIx 97. Zait Plat 41. And AUzta 149. Ibiñ Virgil 97. Azurm HitzB 38.
azpiadiera-1.1
[...] ta nere etxearen erdi-ondamenak gizon bulartsuenaren indarrak [...] makaltzeko diña badira.Lab EEguna 81.
azpisarrera-1
HONDAMEN-BIDE.
Camino de ruina, de perdición.
Juduak beren ondamen-bidetik ateratzeko adiña [izan ez] . Lard 538s. Ezin ordaindu bere zorra, ezin atera bere burua betiko ondamen bidetik. Inza Azalp 62.
Juduak beren ondamen-bidetik ateratzeko adiña [izan ez] . Lard 538s. Ezin ordaindu bere zorra, ezin atera bere burua betiko ondamen bidetik. Inza Azalp 62.
hondamen
-
hondamen....
-
(V, G, AN; Izt 90v, vEys (o-), Dv (o-), ...
-
[...] ta nere etxearen erdi-ondamenak gi...
-
HONDAMEN-BIDE. Camino de ruina, de perdi...
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
