Harremana

    natura - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    natura.
    sense-1
    1. (Urt I 257, Gèze).
    Naturaleza, carácter, ser; manera de ser. "Nature" Gèze (puede tbn. corresponder a la 3. a acepción). v. izaera (2).
    Seme honak anhitz daidi amaren amorekatik; / gure natura haritu du zutan amoraturik. E 111. Zeren gizona baita hanbat natura fierretako eta korrunpitutako. Lç Adv *** 2r. Zeren haién lehen naturá abolituren baitate berze statu batetan resuszita ditezenzát. Lç Ins C, 6v. Naturaren arauaz, legez eta ethorkiz dakiguna: bat bederaren barrena, konzientzia. Ax 420 (V 272). Natura dibinoa / edo Jainkotasuna. Gç 212. Natura korrunpituaren indarrak bethi borthizten baitu gaizkirako usantza. He Gudu 87. Natürak plazer hartzen dü adixkide eta askazi hanitx ükheitiaz etxe hunetik. Mst III 54, 6 (SP, Ch naturaleza, Ol etorkia). Pare gabea bethitik izatu da asmu hori, / indar ganak itzultzeko natura hebaiñari. Gy 76. Erakutsiz badirela hiru presuna Yainkoa baithan eta natura bera dutela, ez du adimenduaren kontrakorik deus erraten. Hb Egia XII. Badire Jesu-Kristo baithan bi natura: Jainkoarena eta Gizonarena. CatJauf 56. Gauzen naturaren arauko zelakotz da gertatu berpizkunde hori. Mde Pr 205. Iriartegaray eta Urrutia omoretsu bainan beren natura suhar eta kartsu hartan. Larre ArtzainE 270.
    v. tbn. Arg DevB 241. Tt Onsa 151. CatLav 29 (V 22). He Gudu 154. Zby RIEV 1908, 207. Natüra: CatLan 36. UskLiB 42. CatS 25.
    sense-2
    2. Natural (de).
    Desir hura konplitu du Garaziko naturak / eta haren adiskide orai Bordelen denak. E 261 (cf. MEIG V 33 desir hura konplitu du Azpeitiko naturak).
    sense-3
    3. Naturaleza (universo físico). v. izadi.
    Naturaren kursu guzia gidatzen eta gobernatzen duena. Lç Ins C 1v. Naturaren kontra egiten den haragizko bekhatua. Mat 30. Ezen gordea daduka naturak erregela / zeñetarik ez baitaite nihola errebela. EZ Man I 109. Zer ere baitu Naturak / kruelik bere baithan, / ikhus dezan Kreaturak / kreatzaillea baithan. Arg DevB 196. Noiz ere herioa ethorririk naturari zor diozuna pagatuko bai duzu. Brtc 264. Natura zuretzat ezta xuxena, / egiazki, baina bai amaizuna. Arch Fab 93. 'Natura non facit saltus', ots, naturak eztizu ezer egiten iauzika. Zait Plat 25. Natura ori maite badegu. Zendoia 184. Histori-aurrekoetan diharduena ezin dabilkeela [...] natura eta kulturaren arteko bitartea zabaltzen. MEIG VIII 63. En DFrec hay 72 ejs., todos ellos meridionales.
    v. tbn. Harb 285. Ostolaiz 71. Insausti 289.
    sense-4
    4. (V-gip, G, AN-gip-larr, L, B, BN-mix, S, R-uzt) Ref.: A; Iz ArOñ; EAEL 290; Elexp Berg; Gte Erd 229.
    "Vagina, parte del útero visible en la vaca, perra, etc." A. "Vulva" EAEL 290. " Gaixua sortu jakon naturan da kendu eiñ giñuan " Elexp Berg. Sg. EAEL, en Santa Garazi se usa hablando de animales, frente a alü, mutx.
    azpiadiera-4.1
    Órgano sexual masculino.
    Idiak bere natura edo pitxoa gogortua duenian zer egin behar den. [...] Aski duzue malbariskak egostea burrarekin batean eta gero hartaz maiz phereka idiaren natura eta hala laster suflaraziko dio bere pitxoa. Mong 589.
    azpisarrera-1
    NATURA-KONTRA. Contra natura, antinaturalmente.
    Baldin hi naturaz basa zen olibatik ebaki izan bahaiz eta natura kontra oliba onean xarthatu bahaiz [...]. Lç Rom 11, 24.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Ezen haién emaztek ere kanbiatu ukhan duté usanza naturala natura kontra denera.Lç Rom 1, 26 (He, BiblE naturaren kontrako, TB naturalezaren kontra, Dv ethorkiaren kontra, Ol aitzikora, Ker itzulietakora).
    azpisarrera-2
    NATURA-KONTRAKO. Antinatural, que es contra natura.
    Borondatez egiten den heriotzea. Natura kontrako bekhatua. Harb 33.
    azpisarrera-3
    NATURAREN GAINETIKO. Sobrenatural. v. NATURAZ GORAGOKO.
    Grazia da dohain barnetiko eta natüraren gañetiko bat. CatS 63. Fedia da natüraren gañetiko den berthüte bat. Ib. 57.
    azpisarrera-4
    NATURAZ. Por naturaleza.
    Iainkoaren haur izatea eztugu naturaz, baina adopzionez eta graziaz. Lç Ins C, 3r. Ezen naturaz guziak gara maradikatuak. Ib. D, 3v. Naturaz hiraren haur ginén berzeak-ere bezala. Lç Eph 2, 3 (He sortzez, TB naturalki, Dv ethorkiz, Ol, BiblE izatez, Ker egikeraz). Zure ontasuna naturaz da, ene falta kostuma gaixtoen lehiaz. Harb 190. Zeren iuramentua bere ethorkiz, naturaz eta izanez Iainkoaren ohoratzeko [ordenatua da] . Ax 252s (V 169). Jinkuaren haurrak dira adopzionez eta graziaz, bainan ez natüraz Jesü-Kristo gure Jauna bezala. CatLan 34. Berez, jaiotzez eta naturaz, adargabea delako. MIH 387s.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Precedido de gen.).
    Zeren imortal baita bere naturaz eta ezin hiltzen baita. Tt Onsa 139.
    azpisarrera-5
    NATURAZ GORAGO. "Naturazgoragoa, surnaturel" Lecl. v. NATURAZ GORAGOKO.
    azpisarrera-6
    NATURAZ-GORAGOKI. Sobrenaturalmente.
    --Jesu-Kristo gure Jauna, nola izan zen kontzebitua eta sorthu zen Ama Birjinarenganik? --Obratuz Jainkoak naturazgoragoaki eta milagroki. CatLuz 12. (CatAe 26, CatSal 27, CatR 27 sobrenaturalki)
    azpisarrera-7
    NATURAZ GORAGOKO, NATURAZ GAINEKO, NATURAZ GAINDIKO. Sobrenatural.
    Natüraz gaintiko gaizen egitera iarten direnak. Bp I 87. Grazia hura naturaz goragoko argi bat da, Jainkoaren dohaiñ berezi bat. Ch III 54, 18 (54, 8; SP naturaleza gaineko, Leon naturalezaz goragoko). Afekzione hori maizago da humanoa eta naturala ezenez naturaz goragokoa eta Jainkozkoa. Ib. 58,3. Izpiritu sainduak ematen diotzoten naturaz goragoko argien arabera. He Gudu 61. Hura da natüraz gaiñeko Argi bat. CatLan 63.
    azpisarrera-8
    NATUR-ZIENTZIA (Pl.). Ciencias naturales.
    Lehengo eta oraingo gizarteari dagozkion jakintzak ezin hautsizko lokarriz lotuak daude natur zientziei. MEIG VIII 65. (v. tbn. 61)
    azpisarrera-9
    NATURAZKO.
    a) Natural, auténtico, como es debido. (El editor interpreta los ejs. citados como "bien nacido"). v. natural (2).
    Zeren orai zuk, iauna, noble eta naturazkoak bezala, baituzu estimatzen [...] heuskara. E 7. Ezta gizon naturazko hala egiten duiena, / zeren eztu ezagutzen hala hongi egina. Ib. 131.
    b) Natural.
    Naturazko eta eskribuzko manuaren testigu. EZ Man I 71. Naturazko legearen manuak. EZ Eliç 429. Zeren iskiribatu duen philosophia bat gauza naturazkoez tratatzen duena. ES 144. Barnean eta kanpoan ditugun dohaiñak, nahiz naturazkoak, nahiz graziazkoak, guziak dire zureganik ditugun ungiak. Ch III 22, 2 (SP naturalezatik, Mst natüralki). Naturazkoak, geuregan eta ingurunean ditugun zerak, kenduz gero, ez ote da kultura herriaren nortasuna bera? MEIG IX 61.

    natura

    natura

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper