iaio - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
iaio.
etimologikoa
Etim. Quizá de cast. dado; v. FHV 190.
sense-1
1. (AN-gip ap. BU Arano ), yayo (V-gip ap. Iz UrrAnz ; Zam Voc (G)), yaio, jaio .
(Ref. a seres animados). Excelente, bravo; muy hábil. "Excelente; eximio" Zam Voc. " Yáyua, el habilidoso (?)" Iz UrrAnz. "Ingenioso" BU Arano. Tr. Aparece en textos guipuzcoanos desde fines del s. XIX; hay algún ej. en vizcaíno en el s. XX. En DFrec hay 11 ejs.
Iaiua zala agertu zan gidari bezela. Bv AsL 199. Biyar lege-gizon argia, sendagile yayua [...] izatera iritxi ziñezke. ArgiDL 5s. Ura añako zaldun iaioak. "A tan buen caballero" . Ldi RIEV 1929, 207 (Or ib. 6 on, AIr RIEV 1928, 599 andi, Anab ib. 608 jator). Laister gure Extebe arrantzale yayoa diñagu. Or Mi 106. Ta ara zein borrokalari yayoa zan Katamotza. Anab Usauri 76. Idazleak erruz ta gero ta yaioagoak ditu. Ldi IL 71. Lanari iaio bat opako dio Idazkola bakoitzari. "Funcionario capacitado" . EAEg 15-1-1937, 810. Gipuzkoako txistularirik iaioenak. Etxde AlosT 16. Gaston gorritu egin zen, gogamen argiko bezain bihotz aratzekoa baitzen mutil jaioa. Mde Pr 180. Andereño txukun eta yayo itxurako bat. Alt LB 65. Patxik iñoren esanari begiratu? Ortarakotxe zegoen gure Ezkurrako seme yayoa. NEtx LBB 182. Orobat enaratxo / bizkor ta iaiua. Olea 21. Artzai ta zakur iaioak, ardien ondoan jaioak. EZBB I 44. Txomin Olano, nere musika-erakuslea, iaioa benetan. Alkain 26. Bidelagun iaioa aukeratu du honek. MEIG II 47.
v. tbn. Ag G 343. EusJok 171. Muj PAm 13. Uzt Sas 147. JAzpiroz 19. Yayo: AB AmaE 396. EusJok II 155. Auspoa 39, 48. MAtx Gazt. Basarri in Uzt Noiz 51. Yaio: TAg Y 1933, 23. Uzt EBT 95.
azpiadiera-1.1
(Ref. a cosas).
Lengoan oso jardun yayoa izan zenuala berarekin izketan. Anab Usauri 96. --Zure lanak atseginez irakurtzen ditut. --Eskerrikasko! Utsa dira! Zureak bai iaioak. Lab EEguna 85. Ona emen, [...] adizkide mamiaren lantxo yaioak. (In Ldi IL 5 ). Ipui yaioa. Aitzol ( in Ldi UO 6 ). [Lizardiren bertsoei] zegokien idazburu yaioa. Ib. 3. Edertasun yaiogorik darioten bertso-mordoak baditu amaika "Biotz-begietan". Ib. 8. Txirrindulari gazte ta azkarren ekitaldi jaioak. Erkiag BatB 186. Ganixek sukaldean bere esku yayoa agirian utzi zien. NEtx LBB 63. Azken urtetan naiz inguratu / ainbat aurrerapen iaio. Insausti 291.
v. tbn. Zait Sof 15 (yayo).
azpiadiera-1.2
(Acompañado de ines. o de -t(z)en ).
Batetan bakarra bear zun yayoa: gaizki egiten. Or SCruz 20 (Aitork 78 iaio). Gazte ezkontzak zerratzen ere / iaiua zaude. Tx B I 269. Bizkarrak uzkurtzen ain yaioak geranontzat. Ldi IL 106. Sendagilletzan apika asko jakingo ez zuana, bañan gazteak dantzatzeko piano jotzen iaioa. JAIraz Bizia 22. Yayoa ta azkarra zuaitz eta baso-kontu ta arazoetan. FLab ( in Munita 5 ). Ai, pastelak! Eta tartak! Artan nagusia zan iaioa. Anab Poli 77. Baziran labaiña dantzatzen oso yayoak ziranak. NEtx LBB 40. Bertsotan oso gizon iaioa zala. Berron Kijote 137.
v. tbn. Lab EEguna 106. Yayo: ABar Goi 18. Zait Sof 29. Lab SuEm 209. Yaio: Or in Zait Plat 154.
sense-2
2. yayo (G-to-bet ap. A; Zam Voc (G)), yayu. "Agraciado, bello. Emakume yayoa, mujer bella. Es la única palabra que en G tiene ya como inicial" A. "Bello, hermoso" Zam Voc.
Andi ta txiki, makal ta indartsu, iaio ta itxusi danak. Ag G 333. Gorputz iaioko mutilla. Ib. 138. Toloxa, emakumetxo zurbil bat bailitzan gutxituz, emetuz izendatzen duten Tolosa yayua. A Ardi VI (21 y 47 yayu). Itxurabako matxango onen aldian milla bidar yayuago nazan oneri. Otx 76. Saill eder naro guzien gañez / yayoen Ulia-mendi. EA OlBe 59.
v. tbn. Etxde JJ 197. Lurbira iratzarri, / gazte ta jaioa. Gand Elorri 49.
sense-3
3. (Uso adv.). Excelentemente. " Yayo egon, estar en grande" Bera app. v. iaioki.
Plazara juaten danian orrek / lana egiten du iaio. EusJok 52. Itzegin du yayo. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 138 ). Mendi oitako giza jendeak / serbitu zituan iaio. AZink 132. Prest zeukan lana [...] ondorengo leialak burutu zion. Bai iaio burutu ere. MEIG VI 79.
sense-4
4. (Uso sust.). Perito.
Ardura au [...] errekisara azalduko dan iaioaren gain izango da. "Perito" . EAEg 9-4-1937, 1467. Gai guziei buruz iaio izenaren jabe diranak. "Peritos en todas las especialidades" . Ib. 28-4-1937, 1578.
sense-5
5. (Exclam. de entusiasmo o aprobación).
--Gure txapelaz ura ustu dezakegu. --Iaio! Ederki! PMuj Noni 52.
iaio

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper