Harremana

    fabore - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    fabore.
    tradizioa
    Tr. Aunque se documenta en todos los dialectos, es menos frecuente en la tradición occidenta.En guipuzcoano hay testimonios desde el s. XVIII, pero a partir del XIX, se encuentra sobre todo en textos de léxico no muy cuidado. En vizcaíno sólo se documenta hasta principios del s. XIX. En los textos meridionales se encuentra casi siempre fabore ; al Norte es fabore la forma general durante los ss. XVI y XVII; desde finales del XVII fagore sustituye casi por completo a fabore en la tradición navarro-labortana. Los suletinos y mixanos emplean las formas fabore (CatLan 163, Eguiateguy 159, Etchahun 188, Inchauspe (Hil 194), UNLilia 12) y fabori (Mercy 14, Xarlem 1500, UskLiB 30, Eguiateguy (-ren fabori 196)). En CatS se encuentran faboria (det., 61) y fagoretan (131); también emplean fabore M. Harriet (Gram 5), CatLuz (16), Bordel (faboretan ; también -ren fagore ) y Goyhetche. La forma pabore la emplean fray Bartolomé, Txirrita (paore egin B I 101) y B. Ayerbe (117). En DFrec hay 11 ejs., meridionales, de fabore , y 3 (1 mer.) de fagore .
    sense-1
    1. (S ap. Lrq ; Lcc, SP, Mic, Urt I 9, Lar, Ht VocGr, Añ, VocBN , Gèze, H), fagore (S ap. Lrq ; SP, Urt I 421, Lar, Arch VocGr, VocBN , Dv, H), fabori, faore, pabore.
    Favor, don, gracia. v. mesede.
    Hanbat gure bekhatu guziez barkhamendu ukhaiteko, nola Iainkoaren aitzinean fabore eriden eraziteko. Lç Ins G, 4r. Fabore bere fidelei ekharten baitraue. Lç Decl ã 5v. Zeure botherearen faborea egor diazaguzu herstura handi hunetan. Mat 357. Har nazazu othoi egun zeure faborearen azpian. Ib. 186. Eman drazon fabore obratan ezartzeko. Ber Trat 56r (v. tbn. fabore eman en EZ Eliç 328; fabore indazu, etc. en EZ Noel 140, Ber Trat 88v, Acto 199; faborea eman en EZ Man I 70, Cap 111, Cb Just 99). Aitzina zure faboreareki bizi nadin. Ber Trat 89r. O Birjina, bekhatore / guztien faborea / adi zazu, othoi, zeure / orenen ahairea. EZ Noel 144. Zuek aurkhitu zineten / Iaunaren faborean. Ib. 157. Geure indarrean baiño, Iankoaren faborean fidatzenago garela. Ax 459 (V 298). Lar adi bazagokaz / Fabore bateri. "Si mucho le mira a un favor" . Mic TAV 3.1.27, 133. Bihurtuko derauzkigu bere fabore plazersuak, Iobi egin ziotzan bezala. SP Phil 490. Gida zazu [Aita Saindua] salbamendu eternalaren bidean; zure faborez desira dezan zuk plazer duzuna. Gç 55. Othoizten naute adiskide batzuek zenbait fagore eritarzun horren kontra egiteaz, eta hala resolitu dut haien satifazionea gatik obra xume baten egitera. Mong 586. Ene adiskidetasunaren fagore eztiak. Ch III 37, 4. Ama Birjinari fabore eskatzeko. CatBurg 25. S. Rafael Aingeruagandik zazpi zeruko fabore andi artu zituen. Cb Eg III 378s. Bere anaia D. Franzisko fabore andiz bete zuen. Cb Just 64. Fabore ta meseden eskatu. Oe 142. Fagore huntaz dugu zerua laudatzen. Lg ( in Iraultza 123 ). Egiten dituan mesede edo fabore andiak gogoratzeko. Gco I 466 (cf. infra FABORE EGIN). Eskerrik eman gabe hari egin diotzan fagore seinalatuez. Dh 265. Nor ausartuko da munduaren fagore eta iduri ederretan fidatzera? Jaur 148. Ez fida, othoi, printzeeri: / Lerrakor da bethi heien faborea. Gy 317. Erresponditu gabe / ikasirikan daude / segitutzeko lanian; / fabore gutxi ez du izango / ezkondu nai dubenian. Xe 169. Fabore txiki bat eskatu bear dizut. Ill Pill 7. Begitarte onaren egiten bazakien [...] fagore edo laguntza baten galdetzerat joaiten zitzaizkonean. Zerb Gerlan 101. Aita Sainduaren ikusteko fagorea ardietsi zioten. "La faveur" . Ardoy SFran 132. Baigorrin treina baginuelakotz, izan dugula goizago jalgitzeko fagorea. Larre ArtzainE 87. Irazuri fabore polita egin nion. Albeniz 185.
    v. tbn. (Sólo para textos meridionales): OA 73. Iraz 26. Mb IArg I 214. LE Ong 34r. CatB 34. PE 109. Ud 91. CatUlz 25. A Ardi 51 (como explicación de maiterakutsi). Arti Tobera 278. Faore: Alz STFer 120.
    azpiadiera-1.1
    (Usado como exclam. para pedir socorro).
    Onetan asi zan [semea] deadarrez: "aita fabore, aita fabore: or datoz deabru baltz bi nire kontra". Añ MisE 206.
    sense-2
    2. (V; Lar, H), fagore (L-sar-ain), fabori. Ref.: EI 49; Elexp Berg. (Precedido de gen.). En favor de, a favor de. "Abogar en pleitos, auzietan iñoren fabore hitzegitea " Lar. " Milla duro jokatukotsut Retegin fabore " Elexp Berg. v. infra FABORETAN.
    Emazten fabore. E 115 (tít.). Iaunau atrako da gure fabore. Ber Trat 109v. Hauk badire ixiltzen, / harriak direla ene / fabore mintzaturen. EZ Noel 91. Haren alde eta fabore erakutsi zarenean. Ax 451 (V 294). Egun etsai ditutzunak bihar zure fagore altxatuko dire. Ch II 1, 3. [Sentenzia] emango du onen fabore ta gaistoen kontra. Cb Eg II 154. Nor bere sinhestiaren fabori tinko egoitian. Egiat 196. Jangoikoa barinbada gure fabóre, nor gure kóntra? LE Ong 74v. Fediaren fabore / etziranak firme. FrantzesB I 139. Berba egiten dabeela naasteko dantzeen pabore. fB Olg 94. Erregututen deutsanak bere aldera edo fabore egin daijala juramentu guzurrezko edo falsua. Astar II 60. Biba kortean gure fabore / dauden ministro bakarrak. Tx B I 50. Burraso giristino / hoberenen ume, / gostura bizi gira / elgarren fagore. Etcham 183. Herriaren alde eta arrazoiaren fabore egiten hari den lan haundiagatik. Arti Tobera 275. Ez daudelakotz andren fagore legearen aginduak. Xa Odol 273. Aizea atzetik nere fabore, alegia. Albeniz 178.
    v. tbn. Arg DevB 113. Gç 152. Acto 204. Gco I 428. Añ MisE 50. PE 31. Ud 58. EusJok II 61. Uzt LEG I 287. Fagore: Monho 90. MarIl 102. Zby RIEV 1909, 227. LuzKant 95. Etcham 102. Fabori: Xarlem 257.
    sense-3
    3. (Uso pred.). Favorable.
    Oriek kontra egon bear lezekeenak dira fabore. (Alsasua, 1568). ReinEusk2 108. Hartarakotz beha nago nor dukedan fabore, / Eta zu ikhusten zaitut eskaldunen ohore. EZ Man II 3. Zer derraket ordu hartan, / Nor fabore aldean; / Iustua bera penetan / Kausituko denean. Arg DevB 211. Bere Majestadea mostratzenzaióte fabóre, desafiátzeko múndu guzía. LE Urt ms., 71r.
    azpisarrera-1
    FABOREAN (V-ple (faboren) ap. EI 344). (Precedido de gen.). En favor de. v. infra FABORETAN.
    Zeruetako Jauna izango da zure faborean. fJZ 99. Errebokatzen dioe D. Martin de Valcarlosen faborean atrea [sic] zen sentenzia. BLeiz 46. Hunekin egun eta sekulako agintza, / zure faborean baizen ez naitekela mintza. EZ Man II 205 (tbn. en Eliç 12). Gobernuak uzten du erriaren faborian briganten ondasunak. FrantzesB I 98.
    azpisarrera-2
    FABORE EGIN. Hacer el favor de. Cf. Arti MaldanB 196: Zutik jarri zaitez, egizu faborea. (Las oraciones de egin con objeto determinado no se incluyen en este apartado; v. supra (1)).
    Arren haren konplitzeko / egidazu fabore. EZ Eliç 24. Otoi egiten derauzut egin deazadazun fabore egorzeaz bi eun erreal. CartVera 265. Egiguzu fabore senti detzagun zure miserikordiaren obrak. Gç 55. Igorri izan ditut zure bilha eta fagore egin darotazu ethortzea. He Act 10, 33. Ia fabore egingo ziyon / al bazuen ekartzia. Xe 371. Egin zak fabore ixill-ixillik egotiaz. Moc Damu 29. Egizu fabore / Moxko utzitzia zu- / re eredore. Yanzi 53.
    v. tbn. Arg DevB 180. Ch III 21, 1. Fagore: Bordel 190. Paore: Tx B I 101.
    azpisarrerakoSense-2.1
    Ayudar, socorrer.
    Untzi penatuaren patroñ bedinkatua / fabore egiteko da orain muga herstua. EZ Man II 148. Kunbat handi hartan / Egin liezon fabori. 'De lui porter secours' . Xarlem 1532. Ezarten zitizün unestak gaztelin, / Ustez adar egiler fabore egin. Etch 428. Leheneko Jaun Baronak egin zion fagore / Guarda plazatu baitzuen zazpi egunik barne. Oxald ( in Ox 192 ). Arnegiri goraintzi / Luzaideren partez, / Fagore egin daugute / Eta horondatez. LuzKant 99. Ibiltzeak besteri / egiten fabore, / mundu onetan ez du / milla balore. Insausti 160.
    azpisarrera-3
    FABOREGINEN (ines.). Haciendo favores.
    Beti zaode, Jauna, faboreginen / oxala nik baneki agradezitzen. Acto 75.
    azpisarrera-4
    FABOREKO.
    azpisarrerakoSense-4.1
    a) (Tras gen.). Favorable a.
    Heren ordenaren faboreko aita sainduak. Harb 460. Jaungoikoaren asmoak beti guziz zuzenak eta bere esleituen alderakoak eta faborekoak dira. Gco I 425. Dantzeen paboreko errazoiak ta erantzunak. fB Olg 133.
    azpiadiera-1.1
    Erakuts zarela, / Txit Ama fidela, / Gure faboreko, / Iauna behatuko. Hm 161.
    azpisarrerakoSense-4.2
    b) (No precedido de gen.). " Faborekoa, propicio, próspero" VP 29v.
    azpisarrera-5
    FABORERA (Acudir, llamar, etc.) en ayuda.
    Pasione sainduaren egin dut orhoitzapen, / Azkeneko orenean faborera zathozen. EZ Man II 43. Noiz ere deithuko baitzaitut faborera, / beharria ezakezu zabal ene othoitzera. EZ Eliç 333.
    azpisarrerakoSense-5.1
    (Precedido de gen.). En favor de; en ayuda de. "A favor de nosotros, geure faborera (V-ger)" EI 344.
    Sathan gaixtoak diotsa gero Aingeruari / Arimaren faborera griñaz altxatuari. EZ Man I 54. Ene faborera heda zazu eskua. EZ Man II 151. Egun eta bethiere zaretela laudatu, / Zeren gure faborera baitzarete khexatu. Ib. 137.
    azpisarrera-6
    FABORETAN.
    azpisarrerakoSense-6.1
    a) (L-côte, BN-lab ap. EI 344; Lecl). (Precedido de gen.). En favor de, a favor de, en provecho de. v. supra (2), FABOREAN, FABOREZ (b). Tr. Usado desde Dechepare por autores septentrionales y navarros, tbn. se encuentra en algún occidental moderno como Villasante.
    Bere lengoaje propiaren faboretan. E 5. Hire faboretan hillen / dik herio larria. EZ Noel 30. Zer eginen du orduan arima izi hark? Nor deituko du bere faboretan? Ax 559 (V 357). Iguzkia behin gelditu zen Iosueren biktoriaren faboretan. SP Phil 355. Haren fagoretan deklaratzen bazare. Arbill (en la dedicatoria). Armak ekharri nahi ditut / erregeren faboretan. Gç 203. Hainitz autor arrotz ene aiphamen hunen fagoretan deitzeko. ES 109. Arima purgatoriokoen faboretan Aita gurea, Abe Maria ta Gloria Patri. LE Prog 100. Eliza zure esposak, Aphezaren ahoz, gure fagoretan galdegiten darozkitzun graziak. Btc 20 (en este mismo contexto fagore en MarIl 48 y Arb Igand 194). Epea luzatua dela [...] lege horren bidez bihur zitezkenen fagoretan. Iraultza 103. Lege berri bat eman baitu haren fagoretan. Dv Lab 116. Yuduak dire, berriz diot, beren fagoretan, non nahi izan diten sangratzailerik abilenak. Elsb Fram 157. Murde Inchauspe, jaun bikario jeneralak Zuberoko fededunen fagoretan berriki moldatu duen Maria Birjinaren hilabetea . Ip Hil III. Ikusagun zerbait atera liteken bertatik jainkoazko ideiaren faboretan. Vill Jaink 112.
    v. tbn. Mat 132. Ber Trat 70r. Harb 11. Tt Onsa 85. In Arg DevB III. Ht Gram 5. OrrSerm 285. CatB 76. Bordel 151. Ip Hil 201. Fagoretan: Mong 585. He Gudu 153. Lg I 208. Mih 84. Monho 128. JesBih 391. Jaur 393. CatS 131. Zby RIEV 1908, 89. Lap 326 (V 149). StPierre 24. Mde Pr 58.
    azpisarrerakoSense-6.2
    b) (Ser, resultar, etc.) favorable, provechoso.
    Eztakidan alferretan, / Beraz Ienko maitea, / Gertha, baiñan faboretan, / zure heriotzea. Arg DevB 211. Zakiskit faboretan, / Pasione saiñduaren / Merezimenduetan. Ib. 227.
    azpisarrera-7
    FABOREZ.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) (V-gip, G-azp-goi-nav; SP). Ref.: Gte Erd 248; Elexp Berg. Por favor. v. MESEDEZ.
    Jauna, entzun ezazu ene othoitza, eta faborez errezibi zazu ene demanda humilla. Gç 50. Zuregana ethortzen naizen denbora guzian faborez laster errezibi nazazu. Ib. 47. Arren esazu faborez, / neretzat zeran edo ez! Bil 88. Andres faborez, zer esango dute ni kalean ikustean? Ill Testim 23. [Bertso abek] gaizki baldin badaude / faborez barkatu. JanEd II 127. Ea nagusi jaunari, faborez, deitzen diozun! Lab EEguna 83. Faborez, erreza izan dedilla, e? Ldi IL 84. Gaizki esanik bada / faborez barkatu. Yanzi 187. Nahi dautazu, fagorez, zaldi hau atxiki ixtant bat. Lf Murtuts 42. Emango didazu zure karneta, faborez? Izeta DirG 74.
    v. tbn. Arti Tobera 283. Berron Kijote 113. Fagorez: Barb Leg 131. Faorez: Alz STFer 129.
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) (Precedido de gen.). En favor de. v. FABORETAN.
    Sentenzia bat atra izan dudena Don Martin de Valcarlosen kontra, eta batxiller Don Martin de Aldunzinen faborez. BLeiz 46.
    azpisarrera-8
    FABOREZKO (SP, sin trad.). Favorable.
    Ezen herioaren dut hunen gatik beldurra: / Faborezko uste banu ez nuke izialdura. EZ Man I 47 (v. tbn. 61). Iduki gaitzatzu kalteen gerizean, zeure faborezko hegal handien itzalean. EZ Man II 142. Orai dire salbamenduko egunak, orai denbora fagorezkoak. Ch I 23, 5 (tbn. en Brtc 115).

    fabore

    fabore

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper