Orotariko Euskal Hiztegia

Hiztegia letraka

Ikus halaber

Azpisarrerak (1)

BIHOTZ-UKIGARRI

ukigarri

ukigarri.

I. (Adj.).

1. (Hb, Dv, H), ukugarri (H), ikugarri (H), ikuigarri (H).
Conmovedor; emocionante. "Touchant" Hb, Dv. "Touchant, qui émeut, attendrit" H. v. BIHOTZ-UKIGARRI, hunkigarri.
Mintzatu zitzaioten bidean hainitz gauza eder eta ukigarri haren heriotzeari zaronsotenez. Lg II 256. Othe da deusere Jesusen erran hau baino ukigarriagorik? Brtc 140. Eman dauku exenplu bat guziz ukigarria gurutzearen gainean. Dh 250. Arenga ukigarri hori. Gy 25. Egiteko lege ukigarriena, beldur direnentzat oraino agurtzeko Eliza. Hb Egia 127. Oi zein den ukigarri orhoitzea. Zby RIEV 1908, 606. Maitena aiphagarri eta aiphatuaren kanta-aire eta hitz ukigarrietarik. Lander RIEV 1910, 598. Lehenbiziko bil-aldi hori ukigarria eta irri-egingarria ere izatu zen. Prop 1911, 18 (ap. DRA ). Irudipenik atsegiñenetatik badaki gogoraldirik ukigarrienak ateratzen. Inza ( in Jaukol Biozk XIII ). Seaskaren kulunkan entzun zitun olerki ukigarri aiek. Or Mi II. Poz-pozik bizi zan ango bakartasun ukigarri artan. TAg Uzt 289. Orru ukigarriak, noski, bidez itzultzean! Zait Sof 17. Bizkar-ezurrean gora ikaragarrizko zirrara eragiten zigun tarteka-tarteka doñu ukigarri arek. Lek SClar 104. Kantariaren andre-abots ikugarriak. Mde Pr 148. Gorputz zuria biluzik erakutsi zionean, bere ahultasunean hain hukigarria. Mde HaurB 98. Sariok billatzearren egin izan dituzten saiaketak, ukigarriago dira guretzat. Vill Jaink 99. Ipui guziak baiño ukigarriagoa. NEtx LBB 92. Hor azaltzen digun tren-gidariaren bizia eta heriotza ikusgarriak dira beti eta zenbait puntutan sarkor eta ukigarri. MEIG I 171. En DFrec hay 2 ejs. de ukigarri y 1 de ikugarri.

(Lo)que afecta.
Zeren hurkoetarik heldu den arbuioa eta bidegabea sentikor-ago eta ukhigarriago baitira. ES 164. Erantzukirik ukigarriena. Ib. 120.

2. (Lar, Añ, Hb), ukitugarri (Añ (G)), ukugarri (Añ), ukutugarri (Añ (V)).
"Tangible" Lar. "Tratable" , "palpable" Lar y Añ.
Ukituz ere ez nuen sumatu, ez baita ukigarri. Or QA 179. Gizasemeeri ikusgarri ta ukigarri eman zenien lurra. Or Aitork 345. Iru urtetik asi ta neska-mutiko izatera eldu diranen ekiñaldiak, ikusgarriak, entzungarriak eta ukutugarriak izan dira. Agur 30-12-1972, 7.

II. (Sust.).

Toque.
Zu zare hekin baitan barrena hari zarena ukhigarri gordez eta miragarriz. " Touches" . SP POB 80.

BIHOTZ-UKIGARRI. Emocionante, impresionante.
Atera ta egotzi niñukan eta naiz senide ta senide-ondo izan, ez zitzaikan biotz-ukigarri. Zait Sof 127. Biotz-ukigarri dira itz auek. Vill Jaink 166. Axaletik eta gaingiroki kontatua, kondaira biotz-ukigarri eta are gozoa ere azaltzen zaigu. Ib. 177. Poematxo argi eta garbia. Xumea ta apala. Bañan baita biotz-ukigarria ere. Romantikoa ez baño. Pakezko biotz-ukitzallea. Lek SClar 121. Miresgarria eta bihotz-ukigarria da, politika aldetik, ikastolekin gertatu dena. MEIG IX 32.

Que llega al corazón, que da un aviso en el espíritu.
Ur bihotz-ukigarri batzu dire, hek indarstatzeko har-arazi nahi daroztenak. He Phil 484.

Orotariko Euskal Hiztegia