Orotariko Euskal Hiztegia
mahatsondo
mahatsondo.
1.
(AN, L, BN; SP, Urt I 182, Arch VocGr (s.v. aihena), Dv),
matsondo (V-ger, G, B, BN; Lar, Añ)
Ref.:
A (mahatsondo, matsondo);
Izeta BHizt (matsondo)
.
Cepa, vid. "Girpear, jiran, inguruan matsondoak atxurtu " Lar. Cf. Peillen in VocS 145n: "Oraingo zuberoeran 'cepa, cep' mahatsondo da". v. aihen. Tr. Documentado en algunos autores septentrionales (excepto suletinos), a partir de mediados del s. XVIII, hasta finales del s. XIX; la forma mahatsondo la emplean Harizmendi, Urte (Gen 40, 10), Haraneder, Duvoisin e Hiriart-Urruty (Aurp 97); hay mahats-hondo en Duhalde (337), TB (junto a mahatsondo) y Jauretche. Al Sur, no se documenta hasta el s. XX, siendo la forma general matsondo; hay ma(h)atsondo en Orixe (junto a mats-ondo), Kerexeta, IBk, IBe y BiblE . En DFrec hay 4 ejs. de mahatsondo, septentrionales.
Ni naiz mahats ondoa, zuek aihenak. He Io 15, 5 (TB mahats ondo, Ol matsondo, Or, Ker maatsondo, IBk, IBe, BiblE mahatsondo; Lç, Dv, LE, Leon ai(h)en, EvS aihen ondo, Ur matszepa; tbn. en Or JBDei 1919, 363 mats-ondo ). Fikotze batek ekhar othe detzake mahatsak edo mahatsondo batek fikoak? He Iac 3, 12 (BiblE mahatsondo; Lç, Dv aihen). Etxe inguruan / mahats ondoa lorez [betheko zautzu] . (In Hm 143; app. 143 mahats bethekorra legez ). Berekin bat egiten gaitu [...] xirmentak mahats hondoarekin bezala. Jaur 101. Landatua zen lur onean, [...] egin zadien mahats-ondo handi bat. Dv Ez 17, 8. Masti-adarrak, matsondoan ezpadago, berez zittu edo fruturik eman ez dezaken bezala. (Io 15, 4). Inza Azalp 140 (TB mahats hondo). Marduldu zaizka mordoak matsondoari. Ldi BB 32. Lorean zegoen maatsondoa txaro morroztu [zuen] . Or Mi 54s. Oliondoa obeto dator kimuen bitartez, matsondoa aienetik. Ibiñ Virgil 83. Matsondo sendoenak sortuko zaizkitzu. Ib. 86. Matsondo berriak itai gaiztoz [moztu] . Ib. 37.
v. tbn. Matsondo: Ir YKBiz 453. TAg Uzt 277. Sorarrain Lili 59.
Cepa, vid. "Girpear, jiran, inguruan matsondoak atxurtu " Lar. Cf. Peillen in VocS 145n: "Oraingo zuberoeran 'cepa, cep' mahatsondo da". v. aihen. Tr. Documentado en algunos autores septentrionales (excepto suletinos), a partir de mediados del s. XVIII, hasta finales del s. XIX; la forma mahatsondo la emplean Harizmendi, Urte (Gen 40, 10), Haraneder, Duvoisin e Hiriart-Urruty (Aurp 97); hay mahats-hondo en Duhalde (337), TB (junto a mahatsondo) y Jauretche. Al Sur, no se documenta hasta el s. XX, siendo la forma general matsondo; hay ma(h)atsondo en Orixe (junto a mats-ondo), Kerexeta, IBk, IBe y BiblE . En DFrec hay 4 ejs. de mahatsondo, septentrionales.
Ni naiz mahats ondoa, zuek aihenak. He Io 15, 5 (TB mahats ondo, Ol matsondo, Or, Ker maatsondo, IBk, IBe, BiblE mahatsondo; Lç, Dv, LE, Leon ai(h)en, EvS aihen ondo, Ur matszepa; tbn. en Or JBDei 1919, 363 mats-ondo ). Fikotze batek ekhar othe detzake mahatsak edo mahatsondo batek fikoak? He Iac 3, 12 (BiblE mahatsondo; Lç, Dv aihen). Etxe inguruan / mahats ondoa lorez [betheko zautzu] . (In Hm 143; app. 143 mahats bethekorra legez ). Berekin bat egiten gaitu [...] xirmentak mahats hondoarekin bezala. Jaur 101. Landatua zen lur onean, [...] egin zadien mahats-ondo handi bat. Dv Ez 17, 8. Masti-adarrak, matsondoan ezpadago, berez zittu edo fruturik eman ez dezaken bezala. (Io 15, 4). Inza Azalp 140 (TB mahats hondo). Marduldu zaizka mordoak matsondoari. Ldi BB 32. Lorean zegoen maatsondoa txaro morroztu [zuen] . Or Mi 54s. Oliondoa obeto dator kimuen bitartez, matsondoa aienetik. Ibiñ Virgil 83. Matsondo sendoenak sortuko zaizkitzu. Ib. 86. Matsondo berriak itai gaiztoz [moztu] . Ib. 37.
v. tbn. Matsondo: Ir YKBiz 453. TAg Uzt 277. Sorarrain Lili 59.
2.
(Usado como insulto, dirigido a un borracho).
Antoniok matsondo zillargiñari. Zozoak fascista (ator beltz) beleari. Uzkudunek zerri Otxoari. Anab Usauri 119.
Antoniok matsondo zillargiñari. Zozoak fascista (ator beltz) beleari. Uzkudunek zerri Otxoari. Anab Usauri 119.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
ORDUTEGIA
9:00 - 14:00
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
