Orotariko Euskal Hiztegia

Azpisarrerak (1)

lamina

1 lamina.
Tr. Atestiguado en la literatura desde el s. XIX, tanto al Norte como al Sur. La forma más documentada es lamina . Hay lamia (todos los ejs. son determinados excepto el de Azkue (BeinB 43)) en fray Bartolomé, Lizarraga de Elcano, Etchamendy, Lizardi, Orixe y Aresti, y lamin en Barandiarán, Zerbitzari, Barbier y Mirande (en éste último junto al más frecuente lamiña). Hay tbn. un ej. de lamin en compuesto en Lauaxeta (lamin-batza). Hallamos llamina en algun texto suletino. En DFrec hay 3 ejs. de lamia .
Onom.: Id est de illo fonte qui vocatur lamiturri. (945) Arzam 311.
1. (BN-ciz-baig; Dv; -iña V, G-bet, L, S; Arch VocGr, Dv, H), lamia (V-gip, AN-ulz; Lar, H), lami (B), lamin, labina (Lecl, H), illamina (S; Dv), llamina (Dv) Ref.: A (lamina, illamina, lami); Iz Ulz (lamie); Etxba Eib (lamiak, lamiñak); Holmer ApuntV ASJU 1968, 116; Elexp Berg (lamiña); Gte Erd 74.
Lamia, personaje (normalmente femenino) de la mitología vasca. " Laminak, que son sirenas o nereidas encantadas" IC I 215. "Lamia o monstruo fabuloso o bruja" Lar. " Illamina, llamina, lamina (S), sorte d'esprit follet, mâle selon les uns, femelle suivant d'autres; fée" Dv. " Lamina et lamiña, être imaginaire génie, fée. Les légends varient sur ses qualités, son pouvoir et son sexe même" Ib. "Lamia, sirena [...]. Hay muy curiosas supersticiones en el pueblo acerca de estos seres fabulosos y aún lugares en Vizcaya cuyos nombres están compuestos de la voz lamia, como lamiako, lamindano, lamikiz, lamiaran (que vulgarmente se dice más lamiñaran). En V-ger (?) corre entre ancianas la superstición de que las lamias nada podían contra quien llevase puesta camisa tejida con hilo del día de Navidad" A. "Galdakanoko Laminarrieta-ondoan esan zidatenez, gure Lamiak gerriti gora emakume ziran; gerriti beera, arrain. Arratian Igorreko aguretxo batek bein irakatsi zidanez: Laminak argia agotik egiten euen " A EY I 363. " Lamiak, sorgiñen famelixakuak " Etxba Eib. " Lamiak eta lamiñak, gauza bat, siñiskera jentillak " Ib. "Folklorean izaite asko agertzen zaizkigu [...]: basa-jaun, bas-andere, lamina " Lf CEEN 1973, 131. Cf. Baraib y VocNav s.v. lamia. v. amilamia.
Espiritualki anitz alako da ez aita baizik abestruz, ez ama baizik lamia. (140). L>E-Ir. Lamia esaten eutseen emakume bat pintau edo irudituten ebeen begi askogaz. fB Ic II 235. Ez-eta laminei galdeka hariko denik. Dv Deut 18, 11 (Ol lamiñei; BiblE izpirituei). Lamiñak ei ziran gorputzaren erdia emakumeana ta beste erdia arraiñarena-langoa euken izate gaizto batzuk. Ag AL 63. Ur-lamiñek hedatzean gauaz beren distira. Ox 187 (26 laminak). Lamia ikusten du / bilo luzekila / orraze urre batez / orraztatzen dela. Etcham 140. Erori ziren sorgin, debru eta lamina solasian. Zub 37. Ezagutu zuen lamin bat zela hola ethortzen zena. "Un Lamina" . Barb Leg 24. Lamina hetarik bat hiltzerat omen zoan. "Un de ces Laminak" . Ib. 22. Llamina zunbaiti esker han [leze hartan] orano bizi othe denez. J.B. Mazéris GH 1932, 510. Udaberri-lamiak / larreon batzarre. Ldi BB 154. Lamiekin dabilenak eztu Jesus erran bear. Erran baleza, iges eginen lukete. "Las Lamias" . (B) A EY I 367 (v. tbn. BeinB 43). Amieneko katedrala Lamiak egina omen da. Ib. 367. Euskaldun lamiñen iduriago dira Galesko Tylwyth Teg edo "Enda Ederrekoak". Mde Pr 266 (310 lamin ). Lamiñe batek Lanbreabeko errotan ezkon-geie [eukan] . Akes Ipiñ 28. Laminok guztiz ezne-zaleak be ba-ei zirean. Ib. 29. Errekaldeko lamiak baino liluragarriagoa. Arti Tobera 284. Lamiña, sorgiñ eta beste olako elezar eta ipuiñ asko. Alzola Atalak 126. Lamiñak zapatari! / [...] Orratx buru gorri / orratx buru txuri. NEtx LBB 228. Ez dugu Urtzi-Thor eta lamien aztarrenik sumatu. MIH 133. Lamien gisa, bizi den zera. MEIG VIII 40.
v. tbn. EE 1883b, 509 (-iña). Alt EEs 1912, 243 (-iña). Otx 12 (-iña). Laux BBa 136 (-iña). Casve SGrazi 52. Lamia: Or Eus 252. Lamin: JMB LEItz 99 (-iñ). Zerb Azk 97.
(Como primer miembro de comp.).Cf. Akes Ipiñ 28: Atx-zulo oneitati apur bet gorago lamiñe-posu deritxon lekue dago.
Zenbeit lamiña zilhotan sortu zela. Zerb Ipuinak 154. Lamin-batza yagok uretan? Laux AB 37. Lamin-eltzea. (tít.). Barb Leg 25. Karrasia min batean biltzen ditu bere lamin-lagunak oro. Ib. 24. Gaiherdi nik, lamiña-gaiak joik, / maithatu zutut: hori aski zait. Mde Po 49. Alkarri hurbil ditugu Galesko Enda Ederra eta Euskal Herriko lamin-enda. Mde Pr 267. Azkaineko zoko-mokoetan ez baginu lamina ixtoriorik kausitu. Zerb Azk 98.
2. (H), lamia ((det.).H), labina (H).
"Par assimilation; lamie, poisson vorace, genre squale" H.
LAMINA-MANTAR. Verdín, ovas. "Conferve, lamiña mantharra" Foix.

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus