1.
(
V, G, AN, L, BN; Volt 43,
Mic 5r,
SP,
Urt I 15,
Ht VocGr 308,
Lar,
VP
,
Añ,
Izt,
VocBN
,
Dv,
H,
VocB
)
Ref.:
A;
Etxba Eib;
Asp Leiz2 (ospeldu)
.
Acortar(se); reducir; aligerar; abreviar, resumir.
"Achicar"
Mic 5r,
VP
54v.
"Abréger, accourcir"
SP.
"Acortar"
, "atajar, acortar, reducir a menos espacio", "ceñir, abreviar, acortar" Lar y Añ.
"Abreviar, por acortar"
, "epitomar" Lar.
"Compendiar"
, "cercenar", "minorar" Añ.
"Acortar, "
abreviar" Izt.
"1. raccourcir, rendre plus court; de moindre longueur. Soinekoa, urhatsa, egoitza laburtzea, raccourcir un habit, le pas, le séjour en quelque endroit. Raccourcir le chemin en prenant en sentier de traverse. Bidea laburtzea. [...] 2. raccourcir, rendre de moindre durée. [...] Luzegi mintzatu zare, laburtu behar zinukeen, vous avez parlé trop longuement, vous auriez dû abréger. [...]. 4. raccourcir en longueur, en durée. Laburtzen hasi dira egunak, les jours ont commencé à raccourcir. Sokha kalamuzkoa bustitzeaz laburtzen da, la corde de chanvre raccourcit si elle se mouille. Egunetik egunera gure bizia laburtuz doha, notre vie va devenant plus court de jour en jour"
H.
"
Aurretik laburtu jakoz gonak, Mari-bandera ari
"
Etxba Eib.
"
Laburtutzia gura genduke geure katiu denboria
"
Ib.
"
Eunek laburtzen asi ditto ta Goikoetxea negu guziko ospelduko do
"
Asp Leiz2.
.
En AxN se explica laburtu hurran zaiztela (166) por laburtus doazkiotela. v. llaburtu.
[Iaunak] laburtu ditu egun hek.
Lç Mc 13, 20 (He, TB, Dv, Ol, Leon, Ker, BiblE laburtu).
Hatsa laburtzen eta sentimendua galtzen.
EZ Man I 57.
Labur diezezu, Iauna / arren, bere ephea.
EZ Noel 133.
Maiz kofesatzeak [...] gutitzen eta laburtzen du purgatorietako pena.
Ax 536s (V 345).
Ordea den guzia laburtzera, gure examena serratu behar dugu gure pasioneak bilhatuko itugun kontuan.
SP Phil 520 (He 527 laburzekotzat).
Eternidade luze hura / bat ere eztuk laburtzen.
Gç 176.
Mintzo baitira hitza luzatuz, bertzeek laburtuz.
ES 133.
[Hitza] hitz egilleak luzatzen edo laburzen du [...] nai duen gisan.
Mb IArg 332.
Aoz esatean, itz asko laburtzen dira.
Cb EBO 26.
Beldur ziren zuraren karga pisuegiak labur zetzan haren orenak [Jesusenak]
.
Lg II 277.
Bekatariak geitu diralako laburtu bear da penitenziako espiritua?
Mg CC 155.
Zerbait laburtu ditut luziak zirudijezan Irakaste edo Doktrinak.
Mg CO IV.
Desterru hunen terminoa / labur ezak.
Monho 88 (v. tbn. 26).
Laburtzen dio osasuna eta bizia.
Gco II 52.
Meditazionetan [...] ematen ohi zuten denbora batere laburtu gabe.
Dh 99.
Ordikerijak kanseetan dau naturalezia ta laburtu bizitzia.
JJMg BasEsc 209.
Kendu edo laburtu eikiozu atsegingarriren bat.
Añ
EL2
46s.
Nekepean danak [...] / begiratu / txartoagoari / damuak dira laburtu.
Zav Fab,
RIEV 1907, 529.
Arima iusto heien penak labur ditzakegu.
CatLuz 30.
Sortzen dira adarrak: azpiko andana laburtuz [...] zura bortxaz garbitzen eta luzatzen da.
Dv Lab 363 (v. tbn. 239).
Banohak [...] bidea laburtuz, Juanareneko aldera.
Elzb PAd 38.
Errainak gogortu, besoa phizutu, bixta laburtu.
Arb Igand 144.
Uste ginuen [...] hel huntazko solasa; bainan ez dazakegu. Laburtuz behar ginuke ari.
HU Aurp 112.
Basorik-baso bidiak asko laburtuaz [...] eldu zan.
Kk Ab I 44 (v. tbn. II 179).
Soka berriz ere laburtuz.
Barb Sup 99.
Otoitza laburtu egiten eban.
Or Tormes 19.
Datorrela [...] aizturrakaz eta laburtu dagistazala belarrijak.
Otx 121.
Euskalki ta errien izenak laburtuz ageri dira.
"Los nombres [...] aparecen abreviados"
.
A EY I 26.
Gizonaren eskubideak nork laburtu?
ABar Goi 54.
"Zito" deitzen zion bere amak "Leoncito" laburtzetik.
TAg Uzt 65.
Nire susmoa da ja errotik datorrela [janak]; beharbada "jadanik" da, laburturik?
Mde Pr 187.
Luze genion oraiñaldia egun bakarrera osta laburtu.
Or Aitork 319.
Solasa xehekiegi heda, gero pikorka laburt.
Lf (
in
Zait Plat XIII
).
Arin-arinka atera zan bidea laburtuz.
Anab Aprika 77 (v. tbn. Poli 104).
Bide luzeak laburtu eta motzak zorroztu.
Erkiag BatB 67.
Egunak laburtuz eta uda apalduz [doaz]
.
Ibiñ
Virgil
76.
Zu añaña [zara] [...] / ene arreba Ioana. / Zertaik zautu datate / ene anaia jauna? / Kotilluna laburtu / nere arreba Ioana.
(B).
Balad 180.
Eguna zaigu laburtu.
Uzt Sas 71.
Ondarrean azken peredikia jaliko dute, [...] ixtorioa laburtuz.
Lf (
in
Casve SGrazi 14
).
Azurrak gogor eta / pausoa laburtu.
FEtxeb 132.
Laburtu ginituela gerezi biltzeak eta besteak.
Larre ArtzainE 30.
Opera laburtu nahian dabiltza orain.
MIH 156.
Euskal kantu ezagun bat honela labur daiteke.
MEIG VI 176.
v. tbn. Volt 136. Tt Onsa 20. Bp I 95. Brtc 212. Iraultza 20. CrIc 67. LE Ong 78r. CatLav 306 (V 152). fB Olg 180. It Fab 134. Hb Egia 136. LuzKant 20. Laph 21. Aran SIgn 62. Bv AsL 93. Azc PB 292. Itz Azald 103. FLV 1988, 277 (Larrainzar, 1905). Prop 1912, 282 (ap. DRA). Ag G 213. Urruz Zer 20. JE Bur 35. Barb Sup 43. Enb 164. Alz Ram 117. Ir YKBiz 410. Ldi IL 55. Eguzk GizAuz 171. Zait Sof 30. Etxde JJ 185. JEtchep 110. And AUzta 86. Osk Kurl 192. Gand Elorri 101. Etxba Ibilt 490. NEtx LBB 64. Xa Odol 49. Berron Kijote 49. EZBB II 66. Gerrika 102.
(Urt I 15, Ht VocGr 308, Lar, H (s.v. laburgotsua)).
(Part. en función de adj.).Acortado, corto, breve; disminuido, rebajado; abreviado, resumido.
"Abreviado así. [...]. Está muy abreviado, txit dago laburtua
"
Lar.
"Acortado"
Ib.
"Atajado así, laburtua, txiakiagotua
"
Ib.
Beharki laburtu bat eginen baitu Iaunak lurraren gainean.
Lç Rom 9, 28 (TB labur, Dv handi, Ker bete-betea).
Neurri laburtuekin gauzaak ematen dituztenak.
Mg CC 174.
Zapua da zapalduba legez berba laburtuban.
Mg PAb 182.
Loiolako San Ignazioren bizitza laburtua.
Aran SIgn I.
Idaztiño haren azken orrietan, "lauko laburtu" bat eman dugu.
FIr 185.
Gehiago ene bizi laburtuan ikusiko ez dutan Tolosa.
JE Ber 50.
Adizkiak, bestalde, azken urteotako "gipuzkera laburtukoak" dira.
MIH 349.
Hizkuntza garbituan eta laburtuan.
MEIG III 44.
Bañan doloretan izan arren pazienzia, / laburtzenago etzaie erresumin handia.
EZ Man I 118.
Encoger.
Eritarzun horren seinaleak dire [...] eta barrabillak laburturik barnerat erretiratzia.
Mong 590.
Edo neu laburtu naiz edo luzetxo egin ziazun [meztidura]
.
Ag G 213.
(Con aux. trans., sin compl. directo).Atajar.
"
Hemen gaindi patarra gora, laburtuko duzu, par ici, en montant la côte vous accourcirez"
H.
Cf. supra ejs. de bidea laburtu, etc.
(V-gip ap. Etxba Eib; Añ, H).
Reducir(se), disminuir (ref. a cosas contables).
"Ahorrar, reservar de lo que se había de gastar, [...], gastuak laburtu
"
Añ.
"Reducir lo mucho a poco"
Ib.
"3. ôter d'une quantité, diminuer. Saria laburtu daukute, on nous a diminué notre salaire. [...] 5. devenir court, insuffisant. Ez irabaziz eta ongiegi biziz, nola ezta laburtuko izantza ioriena?, ne gagnant pas et vivant trop bien, comment l'avoir le plus considérable (abondant) ne deviendra-t-il pas insuffisant?"
H.
"
Lenengo biargiñen soziedadiak, jornalak jasotziari baño indar geixago emoten zetsen orduak laburtziari
"
Etxba Eib.
Loa eta janaria laburtuaz.
Añ
CatAN
60.
Laburtuten [jako] [...] aloger edo biarsarija.
Mg CO 275.
Itxi jan baga gauza zalegarriren bat edo laburtu afaria.
Añ
LoraS
58.
Laburtuko litekez gastu kostotsuak.
Ib. 32.
"Au fig., devenir moins puissant. Uste dugu bada laburtu dela Iaunaren besua?, croyons-nous donc que le bras du Seigneur s'est raccourci?"
H.
Egin ditzake [...] beste munduak [...]. Onetarako duan al ta eskua batere laburtu ta nekatu gabe.
AA III 312.
Belarriak gortu ta / bista laburtzen.
MendaroTx 41.
Bista zitzaidan laburtu.
BAyerbe 104.
Cortar.
[Adar lodiak] erditik labur zatzu.
Dv Lab 362.
Erditarik laburtu behar dira, zeren erditarik mozten den adarra harritzen baita.
Ib. 360s.
Minusvalorar.
Eztet nai [...] beste kofradien anditasuna batere laburtu.
Ag Serm 84.