Orotariko Euskal Hiztegia

(V, G, AN-larr, L-côte; VP 87v, Añ, Zam Voc), xaguxar (V-gip, G-goi-azp-to-bet, AN-gip-5vill-larr-araq-ulz-erro), sagusaar (V-arr-gip), sagusar (V, G-to-bet), sagutxar (AN-larr), saguxar (V-ger, G-azp-goi-to, AN-araq-ulz; Lar, Izt C 200, H (V, G)), saguzaar, sausar (G-to), xagusar (V-gip, G-azp), xaguxaar (G-goi), xaguxagar, xaguxer (AN-gip), xaguzar (V-gip, G-azp), xausar (G-azp), xauxar (G-goi-azp-to-bet, AN-gip-larr), xauzar (AN-gip), zaguzar (V-oroz-arr-ger-m-gip) Ref.: A; VocZeg 287; EI 362; Asp Leiz 335; Iz UrrAnz (xaguxar), ArOñ (sagusaar), To (xaguxarra); Etxba Eib ; Echaide Nav 110; Elexp Berg; EAEL 448 .
Murciélago. "Murciélago, saguxarra " Lar. "Murciélago; litm., ratón viejo" A. " Illunabarrian urtentzen dabe egara saguzarrak " Etxba Eib . Cf. VocNav s.v. saguzarra. v. sagu-txori, saguxatar. Tr. Documentado en textos meridionales desde principios del s. XIX. Hay xaguxar en Iraola, Loramedi, R. M. Azkue (tbn. saguzar y xaguxagar), Etxaide, Igartza, en un ej. de Auspoa y, junto a saguxar, en Orixe y Etxaniz; sagusar en Arrese Beitia y Barandiarán (junto a saguxar). Hay además saguzaar en Ibaizabal y zaguzar en B. Enbeita.
Ez zegitela saguzarrak iñoiz argitara irten. VMg 51. Ia aspaldian ez dira entzuten / gautxori ta sagusarrak. AB AmaE 22. Subeak trumoi egunetan edo saguzarrak ilunabarrean urteten daben antzera. Ag AL 76. Urtetsua izatea gaisotzat euki bear balitz, sagu zaarra baiño urtetsuago zan. Ibaiz 5-1-1902, 2. Xaguxarrak bezela illubanar aldera ateratu eta eseriko dira zomorro batzuek arrizko alkiyetan. Iraola 69. An zebiltzan, sagu-zarrak ziruditela, beiñ ara, beiñ ona, mozkorturik ibilli oi diran gizonak bezela. Urruz Zer 16. Gauean etxe inguruan saguxarra ikustean, ortz eroria berari bota oi diote esanaz: "Sagusarra, / eutzi agin sarra". JMB LEItz 97. Saguxarrentzat argiegi zegok oraindik. Or Mi 77. Sagu xarra txeletan / odoldi-zokotik. MendaroTx 212 (ib. 106 xagu xar). Arrats-zoriak illuna dakar, / esna-eraziz ontz ta xaguxar... Loram 80. Saguzarrak egaldi okerra eraikitzen duen garaian iritsi zan Antzuela eskalea Lasturretako zelaira. TAg Uzt 240. Xagu xagarra, tori nere ortz xagarra ta kartzu berria . (B). A EY I 72. Lau, saguzarrak yango alau . (V-m, G-goi). A EY III 66 (142 xagu xarrak ). Xaguxar bat egan bekoki gaiñean. Or Poem 556. Ontz itsusiak eta xaguxar nazkagarriak. Etxde AlosT 28. Urrengo goizean, muskerreri agur egin-da, sagu-zarren errira jo eben. Bilbao IpuiB 240. Xaguxarrak, iges, ta ezkilla / esna abeslari... / illetak aurki. Igartza Olerti 1961, 101. Gu guztion gañetik, etxe-barruan, saguzar bat zebillen egan. Anab Aprika 90. Ego zimelai dar-dar eraiñaz / zagu-zarrak egalari. BEnb NereA 77. Ala bazan, ezpazan, Bitoriko plazan sagu xarra dantzan... NEtx LBB 168 (175 xaguxarra). Bat... bi... iru... lau... xagu-xarrak jango al au. Auspoa 26, 140.