Harremana

    OEH - Bilaketa

    396 emaitza zere bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (393)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    koroatu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, ya desde Dechepare, aunque no ha sido muy empleado en la tradición vizcaína. K(h)oroatu es la única forma empleada por autores labortanos y bajo-navarros, y la más documentada en los guipuzcoanos; se atestigua tbn. en Tartas, Belapeyre e Inchauspe. Emplean koroitu Añibarro, Arrese Beitia (junto a un ej. de koronatu ), J.I. Arana, Urruzuno, Ibiñagabeitia y Altube; hay k(h)oruatu en Maister, Mercy, CatLan (43), Xarlem y Otaegui (EE 1881b, 85, junto a koroatu ); koronatu en Lazarraga (-adu ), Urquizu (-adu y -au ), Cardaberaz (junto a koroatu ), Lizarraga de Elcano e Iturzaeta (-au ), y koroetu en CrIc (125), D. Agirre y Azkue (Itzald II 74). En DFrec hay 4 ejs. de koroatu y 2 de koroitu .
    sense-1
    1. ( kh- BN ap. A; Lar, Añ (G), H; kh- SP, Urt V 110, Lecl, VocBN , Dv, Gèze, H), koroetu (V, G ap. A ), koroitu (Añ (V)), koruatu (kh- Chaho), koronatu (Lcc (-adu), T-L), korotu.
    Coronar. v. burestundu.
    Arhanzez koroaturik mundu ororen iabia. E 31 (v. tbn. en contexto similar con arantzaz (-ez): Brtc 95, Añ EL1 188 koroitu; Cb Eg III 289, Ub 90, Gco II 28, AA I 420, Jaur 359, Dv LEd 10, Jnn SBi 41, NEtx LBB 130 k(h)oroatu). Terziopelo berdez egoan / gorputz guztian janzirik; / leona baten kostadoan / jarririk legez baegoan / kristalez koronadurik. Lazarraga B16, 1182r. Erregetzat koroatu eta errezibitu behar [dute] . Ax 576 (V 370). Erregina bezala berregindurik, azitun arramuzko khoro batez khoroaturik agertu zitzaion. SP Phil 177 (He 179 khoroatua). Bere buru sakratian ilhoriz koroatu. Tt Onsa 114 (v. tbn. en contexto similar con el(h)orriz: Lç Mt 27, 1 (tít.), Bp I 148, Lg II 284, Dh 233, Lap 244 (V 110), Ip Hil 162 k(h)oroatu; CatLan 43 koruatü). Juduek arantze-elhorriz / zioten egiñ koroa, / eta arantzezko koroaz / koroatu Jongoikoa. Gç 86. Zenbat bider koronetan dogun geuk barriro aen majestadea, [...] pensamentu deungen aranza kruelakaz. Urqz 14. [Birjina Santisimea] Trinidade Santisimiak koronadu eban zeruko da lurreko erreginatzat. Ib. 18. Gloriaz eta ohorez khoroatu duzu eta ifini izan duzu zure eskuetako obren gaiñeko. He He 2, 7. Zugatik azotatua, koronatua ta [...] gurutzean josia izan ninzan. Cb Eg II 107s (209 koroatu ). Zeruak dik [Luis] martir koroatu. Iraultza 16. Nahi zütüt koruatü / eta okzidente orotako / enperadore izentatü. Xarlem 1395. Koruatzen zütüt / enperadore gehien. Ib. 1403. Janzi ezazu berriz / apainduriya, / koroiturik lorez / zere iduriya. Aran SIgn 218. Gloria berari! / Koroitu dezagun! / Gure zuzentzalle / zan Manterola. AB AmaE 117 (443 koronatu). Enperadore Federiko bigarrenak koroatu zuan, [...] ta izendatu bertsolarien Errege. Bv AsL 106. Zeruko erregiñatzat koroetu dabeena gure ama da. Ag Serm 81. Zenen ederki ari diran zerutarrak [...] Andra guzialtsua koroatzen. Ayerb EEs 1915, 294. Begoñako Andre Maria buruntzitua (koroetua) izan [zan] . A Itzald II 74. Jaungoikotzat nuen / koroatu Kristoa. Azurm HitzB 32. [Zu] erregetzat koroatzeko. Berron Kijote 91. Ziburutarra [...] gure arteko gehienak ez bezala, dotore-erramuz koroatua [genuen] . MEIG IV 116. Karlos Handia enperadore koroatu zuten. MEIG VII 112.
    v. tbn. EE 1882a, 33. EE 1882b, 63. Koroitu: Ag Serm 189. Urruz Zer 120.
    azpiadiera-1.1
    (Part. en función de adj.). "Coronado, boillandetua, koroatua " Lar. " Khoroatu, couronné" VocBN .
    Zezen koroatuak borthaitzinerano ekharririk, nahi zuen populuarekin sakrifikatu. "Des taureaux couronnés" . Lç Act 14, 13 (TB khoroatuak; BiblE lore-sortaz apaindurik). Laur khoroatu martirak. EZ Eliç LXIV (tbn. en Harb ũ 2v). Persekutatzaile khoroatuak. Hb Egia 146. Errege tontua, asto korotua. EZBB I 99.
    azpiadiera-1.2
    koronada. (Forma de fem.).
    Dakidan legez esaten dot, / donzella koronadea. Lazarraga B16 1183r.
    azpiadiera-1.3
    Coronar, adornar la parte más alta de alguien o algo.
    Urrezko illadats ugari batek koruatzen du diñaro jainkosaren aurpegi au. Otag EE 1881b, 85. [Agureak] zeñaen kopeta gurgarrien gañak, urteen elurraz koroatuak, irago baidituzte miñ guziak. Otag EE 1882b, 58. [Aizkorri] elur-koroiaz koroaturik / Euskal-Errege bezela. Jaukol Biozk 59. Ez dezu ikusten aidez iruten / sorginkerizko izara? / Illargi-betez koroaturik / buruko ille-aparra. SMitx Aranz 22. Belarrean etzanda, lagunek suaren inguruan bilduta edontzia koroitu bitartean. "Socii cratera coronant" . Ibiñ Virgil 93.
    azpiadiera-1.4
    Ilargi koronatua, euri-ekarle.EZBB II 16.
    sense-2
    2. Recompensar, premiar (un sacrificio, esfuerzo, virtud...).
    Gloriaz eta ohorez koroatu ukhan duk hura [Iesus] . Lç He 2, 7 (He, TB, Dv khoroatu, Ur, IBk, BiblE koroatu ). Nehork konbatik egiten badu, eztuk koroatzen baldin bidezki konbatitu ezpada. Lç 2 Tim 2, 5 (TB khoroatu; He khoroa eraman, Dv khoroa izan, Ur, IBk koroa (h)artu, Ol buruntza beretu, Ker koroia emon, BiblE saria eman ). Iaunak zintuen / gloriaz khoronatu. EZ Noel 153. [Nik] onean irauteko indarra eman derauet, eta hekin pazienzia khoroatu dut. SP Imit III 58, 3 (Ch khoroatu, Mst khoruatü, Ip khoroatü; Ol yasan-saria eman, Pi saritu, Leon saristatu). Zure arima khoroaturik iarriko da izarrak baño gorago. Tt Onsa 54. Zeruan khoroatuak izanen [gara] . ES 126. Jesu-Kristok khoroatuko baititu hekin [sainduen] obra onak. CatLav 68. (V 42) Eskatu deiogun geure amari legez, koronau gaizala, [...] birtutien koroiagaz. Urqz 18. Zeure gloriak koronetako / daukazuz enpeñadurik / trinidadeko iru personak / eternidade baterik. Ib. 87. [Jesu-Kristok] khoroaturen du haren alderako gure leihaltasuna bethiko zorionaz. Lg I 232. [Jangoikoak] koroitu ta sarituten gaituz, baña gura dau geuk landu daigun koroia. Añ LoraS 193. O Jesus, [...] koronabézki bere ongi-egínak, atrarázis óngi arimagáu. LE Ong 139r. Graziak benedikatuko ditu eta khoroatuko kongregazioneko anaia-arreben efortak. JesBih 395. Eriotz txit preziotsuaz Jaunak koroatu zituen. Arr May 164. Jauna, eraman ni ere [...] zuk martiri-loraz koroitu ta zeruratu dezun nere senarraren ondora! Alt LB 86.
    v. tbn. Ax 477 (V 308). He Gudu 29 (kh-). Koroetu: CrIc 125. Khoruatü: Mercy 13. Koronatu: BaztSerm1 250. Itz Azald 187.
    azpiadiera-2.1
    [Darrigol] akademiak zuen behin khoroatu, / frogatu zuelakotz yakin guzieri / eskarak ezduela zorrik erdareri. Hb Esk 149.
    azpiadiera-2.2
    Ama Birjinak erran hitzak / handizki dire obratu. / Hark galdatu zuen elizak / harpe hau du khoroatu. Zby RIEV 1908, 293.
    sense-3
    3. (Lecl, H).
    Coronar, concluir, rematar. " Khoroatzea, combler, couronner" Lecl.
    Azkenak khoroatzen du berze obra guztia. EZ Man II 84 (v. tbn. en contexto similar Tt Arima 35: koroatzen diala obra). Azken garaiak du khoroatzen gudua. Ib. 92. Berthute gustiak / koroatzen tunak / huts egin gabe duk obra / onetan iraupena. EZ Eliç 121s. Eta azkenean hauk guztien khoroatzeko, erranen dut [...]. ES 117. Dohatsua da han eraman duen bizitze saindua heriotze on batez khoroatzen duena. Ch I 17, 1 (Ip azkentze hun bat ükhen diana). Azkoitiko mirari eder batekin Loiolako milagroak koroatu nai ditut. Cb SIgn 173. [Humiltasunak] khoroatzen ditu berthute guziak. Brtc 217. Eskuineko eskuan duela ezpata, / Montesek khoroatzen zezenen yosteta. Hb Esk 224. Israeldarren politika [...] eredu bat izan behar omen zaigu, eta politika hori koroatu duen ondore onak bihotz eman behar omen digu. Mde Pr 204.

    koroatu

    koroatu
    << 1 kopla 0 / 0 kreadore >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper