OEH - Bilaketa

65 emaitza zeozer bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
eztarri.
tradizioa
Tr. Eztarri es la forma más usual en los textos. Hay estarri en Haraneder, Archu, Anabitarte, en N. Etxaniz (una vez, junto al más frecuente eztarri), y en los vizcaínos Astarloa, Uriarte, Aguirre y Altuna, e iztarri en Sauguis y San Martín. En DFrec hay 10 ejs. de eztarri.
sense-1
1. (V, G, AN, R; Lcc, SP, Urt II 287, VP 24r, Lar, Añ, Dv (V, G), H), iztarri (AN, BN, R, S; Gèze Dv, H), ixtarri (S + ixtarre; H (S)), istarri (V-gip, S; Alth ap. Lh), estarri (AN-olza; Lar, Añ, Dv (V), VocB), eztaarri . Ref.: A (eztarri, iztarri); Bon-Ond 140; Lrq (ixtarre, ixtarri); Iz To , Als ; Gketx Loiola (erreta, saleri); Etxba Eib (istarrixa); Elexp Berg; Gte Erd 172, 150; ZestErret.
Garganta (frecuentemente como órgano de la voz). "Gosier, gorge. Zure solhasak ene eztarrian gozo eta ezti dira" SP. "Garganta, destreza en el cantar, eztarriona, same ona" Lar. "Desgargantarse, ojuka eztarria [...] galdu" Ib. "Guturalmente, estarriaz, sameaz" Ib. (v. tbn. Añ). "1. gosier [...]. 2. gosier, parhynx, ?sophage [...]. 3. larynx, gosier. Eztarriak badituzte eta ez egiten oihurik. 4. gourmandise, gloutonnerie. Ezin asezko eztarria: gosier qu'on ne peu rassasier, insatiable" H. "Plus usité: züntzür" Lrq. "Eztarria egarriak erreta" Gketx Loiola s.v. erreta. "Ainbeste orrua eiñ biarragaz, istarrixa urratuta daukat" Etxba Eib. "Volverse afónico. Ainbeste orruagaz, istarrixa zerrau jata" Ib. "Eztarrian marranta ederra daukazu (AN-gip), eztarria marrantatu zit (AN-gip), eztarria lakartu zait (G-azp), eztarria pikortuta daukat (V-gip, G-azp), eztarriko pikorra (G-azp), eztarria urratuta zeukeat (G-goi)" Gte Erd 172. "Eztarri laztua daukat (AN-gip)" Ib. 150. "Sebastian Lizasok eztarri ona daka geo!" ZestErret. "Eztarriya itxita euki, eztarria kaskatuta eduki, minduta, erdi itxita" Ib. "Eztarriya urrauta, eztarria itxita" Ib. Cf. A: "Estarri-galgantxon (AN), tráquea", sin duda error de comprensión del testimonio de VocB: "Estarri, galganchón". v. zintzur.
Tr. Más usado al Sur.
[Edariak] larrutzen baitio kruelki eztarria. EZ Man I 105. Eztarriak badituzte / ez egiten oihurik. EZ Eliç 264. Zein gozo [...] zaizkidan neure ahoan eta eztarrian zure manuak. Ax 487 (V 314). Ahora gabe iztarrira. Saug 54. Thonba ideki bat da hekien estarria. He Rom 3, 13 (Dv zintzur). Ez [eban] eztarririk garraztu jardun luziakaz. Mg PAb 208. Ori da eztarria, aitona. Zab Gabon 67. Ezingo det atera gaur andiagorik / zergatik eztarria dedan zarraturik [kantatzeko]. AB AmaE 399. Daukat torapill [...] estu bat eztarrian. Ib. 112. Eztarriz, zolia da bera. Ib. 245 (v. tbn. 246). Etzitzaidan ere egingo neri eztarriko legorrik. Urruz Urz 53. Estarri erreakaz indarrez deiezka. Ag Kr 196. Goizeko beatzitako / asten da ojuka / [...] Eztarri ederra badauka. JanEd II 126. Bertsolari jator [...] baña eztarri txarrekoa. Muj PAm 6. Botatzen du marruka eztarria urratzeko zorian. Mok 18 (v. tbn. eztarria(k) urratu en GavS 35s, Urruz Urz 18, Uzt Sas 92, MMant 109). Nai dan eraritikan eztarriya busti. Tx B I 159. Enbeita orrek eztarria du piña. Lab EEguna 97. Eztarria leuntzeko. Ib. 109. Bat-batez eun txoriek / eztarriak eten. "Rompen a gorjear". Ldi BB 60 (v. tbn. eztarriak eten en Erkiag Arran 193). Eztarri legun batek [...] / Angelus esan. Or Eus 424. Eztarria [...] lazkartu. TAg Uzt 294. Eztarria tinkaturikegi zedukan zerbait esan ahal izateko. Mde HaurB 14. [Ekiten diote kantuari] emakume-eztarriak ia danak. Lek SClar 103. Eztarria urratuxe zeukala. Etxde JJ 274. Neskatillen eztarri zoli eta bular indartsuen irrintzietara. Erkiag Arran 37. Eztarri oneko [...] Aita sermolari bat. Bilbao IpuiB 235. Ango zaratak ta ango eztarria apurtu bearrak! Arre!...Emon! Ib. 21. [Tabernan] iztarria freskatuaz. SM Zirik 64. Biotza eztarriraño igo zitzaidan. Anab Aprika 76. Talde batekin kantatu zuan, baña aren eztarria besteengandik nabarmena zan. Salav 107. Eztarria garbituaz eztul batzuek egiñaz. NEtx LBB 28. [Ardoa], eztarriko lakarra kentzen [...] azkarra. Ib. 364. Zuri da buru-bizarrez / eztarria latz. Ib. 290. Estarriz sano gabiltza / ta kanta nai degu gogoz. Ib. 366. Urrengo goizerako, eztarri-saietsean kozkor txiki bat formatu. JAzpiroz 175. Etorri aldetik geientxonetan / zerbait sortzen da nigana, / eztarri ona da bizi guztian / faltatu izan zaidana. Insausti 181. Luzaroko ixilaldiak ez dio [...] eztarria moteldu. MEIG II 105. Eztarria urratu arte goratzearekin. MEIG I 149. Ezin konta ahala dira gizonaren aho-eztarriek molda ditzaketen hotsak. MEIG VI 100. Edozein eztarrik irentsiko lukeen mokadu bihurtzeko. Ib. 175.
v. tbn. ES 385. Mb IArg II 313. VMg 28. AA I 536. fB Ic III 301. It Fab 87. Arr May 50. AzpPr 113. Ag Serm 420. Itz Azald 159. Kk Ab I 34. Otx 166. JAIraz Bizia 34. Yanzi 237. Ibiñ Virgil 104. Xa Odol 312. Lasa Poem 83. Ataño TxanKan 80. Eztaarri: VMg 8. JJMg BasEsc 107. Estarri: Astar II 130. Arch Gram 143. Ur MarIl 40. Altuna 76.
Entrada, umbral.
Gure eriotza da eternidade baten eztarria. Mb OtGai III 344.
sense-2
2. Garganta, desfiladero.
[Bidasoa ibaia] Askapeko eztarrian estututzen da anitz. Izt C 120.
sense-3
3. Iardun bezate osiñaren eztarritik. 'Separada de los peligros del abismo'. Or Aitork 402.
azpisarrera-1
EZTARRI-ALDI. "Gargantada" Lar.
azpisarrera-2
EZTARRIARI ERAGIN. Aclararse la garganta.
Aita, aldian eztarriari eragiñez, ixilik. JAzpiroz 166. Onek, eztarriari eragin da: --Ez dakit, ba, nik, emakumea. Ib. 170.
azpisarrera-3
EZTARRI-BAKOITZ. "Gangoso, eztarribakotx (V-m)" A Apend.
azpisarrera-4
EZTARRI BAXU. Voz baja, débil
Mikelazuloko Kukua esaten diote gaitzizenez, eztarri bajua duelako edo. MEIG I 108. Eztarri baxua dut, izan ere, behialako bertsolariaren antzera. MEIG VIII 57.
azpisarrerakoSense-4.1
Eta hortik hasiko naiz, prediku mota horietarako eztarri bajuxta badut ere.MEIG IV 109.
azpisarrera-5
EZTARRI-BELTZ. De voz grave.
Gizon eztarri-zuri ta emakume eztarri-beltzeti gorde gagizuz. "Del hombre tiple y de mujer tenor" . A EY III 86.
azpisarrera-6
EZTARRI GARBI. Voz clara, limpia.
[Kantatzen] erakutsiko diot; bada eztarri garbi garbia ez badet ere, belarriak galantak ditut. GavS 7s. Eztarri garbi ta laztasun bagiaz soñuba joteko [= 'cantar'] . Mg PAb 65. Estarri garbiko euskaldun alai bat arkitzen da oiulari. Ag G 187. Aingeru-eztarri garbiz onela esaten: [...]. Ib. 231. Eztarri garbienen doñu gardenenak. SMitx Aranz 35.
azpisarrera-7
EZTARRI ITXI. Garrotillo. "Eztarri itxiakin daukagu umea" Gketx Loiola s.v. saleri.
azpisarrera-8
EZTARRIKO (Lar, Añ (G), H). Gutural.
azpisarrera-9
EZTARRIKO MIN.
azpisarrerakoSense-9.1
a) (V-gip, G-goi-azp-nav, AN-gip; istarriko m. V-gip). "Faringitis [en las ovejas]" AEF 1955, 114. "Anginas. Istarriko-miña eukitzen zalia, eta azkenerako be, andittik galdu zan" Etxba Eib. "Eztarriko miña dokuet (V-gip, G-nav)" Gte Erd 172. "Eztarriko minez d(ag)o (G-azp, AN-gip), minekin (V-gip)" Ib. 172.
Eguna eldu yakonean eztarriko miña sortu yakon; ordezkorik aurkitu ezin da gelditu zan. Belaus Andoni 9. Iñork ezer esan edo galdetzen badizu, esan eztarriko miña dezula. BAyerbe 134. Ara elduta, eztarriko miña
etorri jakon. Gerrika 292. Ona da eztarriko miñaren aurka. Ostolaiz 158.
azpisarrerakoSense-9.2
b) " Eztarriko miña, papera" VP 28v.
azpisarrera-10
EZTARRIKO ZAIN. "Eztarriko zana, laringe y tráquea" Garate Cont RIEV 1935, 350.
azpisarrera-11
EZTARRIKO ZULO. "Gaznate. Istarriko zuluan juan ezindako zatixak bialtzen zittuan barrurutz" Etxba Eib.
Utzi ezkero sartuko litzake baten eztarriko zuloan. Lab EEguna 91.
azpisarrera-12
EZTARRIRAINO (Llenarse, etc.) hasta arriba.
Jan eta eran obenetikan / eztarriraño aseta. MendaroTx 170. Eztarriraño sagardoz ase. Ib. 111.
azpisarrera-13
EZTARRI-ZULO (G-bet ap. A; Añ (G, AN); eztarzulo G ap. A; Lar, Añ, H (+ eztarzilho); estarzulo V, G ap. A; msLond sg. A; iztarri-zilo BN, S ap. A). "Fauces" Lar, Añ y A. "Meterse hasta las trencas, atascarse en algún lodazal, eztarzuloraño sartu" Lar. "Repapilarse, eztarzuloraño jan" Ib. "Tragadero, iresbidea, eztarria, eztarri zuloa" Añ. "L'entréé (le trou), de l'?sophage et de la trachée-artère" H.
Etzaik oraindikan eztarri zulu ori mututu? Sor AuOst 92. [Egi batzuek] eztarri zuloan sartuak zeukazkiat, eta botatzen ez baditut ito bear diat. Alz Ram 41. Bere eztarri zuloak gure odolez ase. Zait Sof 164. Gosea barruan ta estarri-zuloko biotza balitzaio bezela indarrez biurtu kanpora. Anab Poli 66s. Gas-tuboa eztarri zulotik sartu zian. Lab SuEm 210.
azpisarrera-14
EZTARRI-ZURI. De voz aguda.
Gizon eztarri-zuri ta emakume eztarri-beltzeti gorde gagizuz. "Del hombre tiple y de mujer tenor" . A EY III 86.
azpisarrera-15
KONTRAKO EZTARRI v. kontra.
eztarri
0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper