OEH - Bilaketa

122 emaitza zail bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zurrunbilo.
tradizioa
Tr. Documentado desde Duvoisin, es usado sobre todo por autores meridionales (al Norte solo lo hallamos, además de en el citado Duvoisin, en Etchamendy y Herria ). Zurrunbil(l)o es la forma gral. (zurrunbillu en Beovide). Hay zurrumil(l)o en Etchamendy, Herria (7-8-1958, 2) y Villasante, zurrungillo en Anabitarte y EEs ,zurrunbil en Loidi (Egan 1957 (3-4), 164) y zurrungil en Inzagaray (EEs 1915, 8). En DFrec hay 9 ejs. de zurrunbilo y sendos de zurrungilo y zurrumilo.
sense-1
(-ill- V-m-gip, G-goi-to; A Apend), zurrumilo (-ill- V-m-gip, AN-araq, BN-baig; Dv, H (L)), zurrungil(o) , zurrunbil , zurrunbila (-ill- G-to), zurrunbuilo (-ull- Lar, H (G)), zurrunbuilu (-ill- R), zurrubillo (V-gip, AN-larr), zurumilo (BN). Ref.: A (zurrunbillo, zurrumillo, zurrunbilla, zurrunbuillu, zurumilo); A Apend (zurrubillo); Iz UrrAnz (zurrunbillua, zurrumillua), ArOñ (surrúmillo, zurrumillua); Etxba Eib ; Asp Leiz (zurrubillo); Elexp Berg (zurrumillo).
Remolino, torbellino. "Remolino" Lar. "Huracán, remolino de viento" A. "Zurumillo (BN), [...] tempestad de agua y viento" Ib. "Zurrumillo [...], tromba, remolino de agua. Aize-zirimola ta ur-zurrumilloa (BN-baig), remolino de viento y tromba de agua" Ib. "Zurrunbilo, vórtice" A Apend. "Remolino de aguas. Ez zaittez juan igarixan orra aldera, zurrunbillua dago ta" Etxba Eib. "Kontuz ibilli Bolintxoko presapian zurrumilluak dare ta" Elexp Berg. v. zirimola.
Zurrunbillo lodietan ari du elurra. EE 1884a, 135. Uramilde dunbotslariyak iruntsitzen du bere zurrunbilloetan. Etxeg EE 1884a, 547. Baita zugatzak agertzen dabe / zurrunbilloen artean / Iraupenaren doe ederra / Gizon askoren aldean. AB AmaE 465. Ekaitz batian bezela zurrunbillu batek inguratu zuan neska ura. Bv AsL 143. Elur marduletan drist eta draust, [...] bisutsetan ia itxuturik, zurrunbilloan arnasarik artu ezinda. Ag G 203. Aize gogorrak eta zurrungilloak askotan astintzen duten zuaitza. EEs 1913, 1. Zurrunbillo aserreak zartatzen duan iragikitik aldegin ezazu. "Furioso huracán". Zink Crit 43. Jauzi ur basa hoitara / Bainan alferrik zoko miaka / bilatzen du bere haurra. / Zurrumilotan gutik egin du / ez baita ito ber-bera. Etcham 124. Eguzki aundiaren arnasa ta izpiak yasan datoz ekaitz-zurrunbiloa bezala. Or Mi 119. Zabaldira ta ugiñ gazietara burua itzuli zuten, eta gazte bat ikusi zuten berengana, lur zurrunbilloak eraikiz. Ib. 144. Galerna eta zurrunbilloa / ditu ez-usteko lagun. "La galerna y los ciclones". Or Eus 205. Ekaitzaren zurrunbilloa, aizearen orruak. Goen Y 1934, 95. Aizearen jolas eta zurrunbillo biurriak. TAg Uzt 37. Ekaitzaren zurrunbillo nahasian. Etxde JJ 259. Uren zurrunbilo nabar bat. Gand Elorri 165. Iraunik zutik zail ta gogorki / zurrubilluen artean. Zabaleta "Agur guzioi" (ap. DRA). Ego-aizearen arro-aldiak orbel-zurrunbilloa sortu zuan. NEtx LBB 16. Bidean auts-zurrunbillo aundi lodi bat ikusi zuanean. Berron Kijote 195. Aren arnasa indartsua jagiko da arein aurka, eta zurrunbillo batek lez sakabanatuko ditu. Ker Sap 5, 23 (BiblE haizerauntsiak). [Odisseako] pixti-itxurako arkaitz-zurrunbiloak, lamiak, Tartalo gizon-jalea. MIH 323. Dena zurrunbilo laburren joan-etorria da. "Una sucesión de torbellinos breves". MEIG IX 123s (en colab. con NEtx). Arimen barrunbean ekaitz eta zurrunbiloak sortzen dituena. MEIG III 130.
v. tbn. Ibiñ Virgil 103. Zurrungillo: Inzag Kabuxak 124.
(V-m-gip, G ap. A), zurrumilo (-illo V-m ap. A), zurumilo (BN ap. A), zurrungilo. (Uso fig.). Remolino; vorágine. "Zurrumillo (V-m), remolino o amontonamiento de gente" A.
Orrela datorren itza, indarrez betea dator beti, naiz zurrunbillorik gabe agertu. Au da olerkaria izatea, eta orrelakoa zan gure Agirre. Etxeg Itzald II 90s. Zintzotasunari ta leialtasunari jarraitu nai diyena, ez bedi sartu zurrungillo ta leiza zuloetan. Inzag Kabuxak 47. Ostikoz ta irañezko zurrungillo artan sartzea. Anab Usauri 21 (se ref. a una pelea). Jendea sartu ta atera [...] alkarri bultzaka, alkarren ginak. Zurrungillo aietan irri-karkarak maiz entzuten ziran. Id. ib. 1933, 36. Lizunkerian zurrunbillora aurtikia. Or Aitork 34. Gogoetazko zurrunbillo batean burua nahasturik. Etxde JJ 67. Eta gizaki orok gaitasunok zurrunbillo izugarri batean nahasirik dabilzkigu. Ib. 210. Ikusi dut jendea: joan etorri biziaren zurrunbillo zaratatsuak irentsita. Txill Let 63. Etengabe aldatuz doazen zer guziek iduria dute, ta ez izana, ta sorgin-zurrunbilo ortan aldakaitzaren ioala gora iasorik iraun zuen Platonek zor edo lor. Zait Plat 39. Nahaste ikaragarria dago eta gu ere zurrumilloaren barruan gaude, nai ta naiez. Vill Jaink 11. Indarren eta elementuen zurrumilloak zapaldu eta xeatuko ote duten bildurrez. Ib. 119. Nora noa? Adimen-zurrunbilloan, zorabio det. Garunetan naspil. NEtx LBB 245. Pekatuzko zurrunbilloan itotzen nauk. Ib. 248. Urrutitik etorri amets zurrunbiloa. Lasa Poem 65. Errepublikaren izenian, xaxa gogorragua zan [...]. Gu be, etxera etorrita, zurrunbillo guzti orren erdian. Gerrika 51. Ez baita hori barren sakonean dabilen zurrunbiloaren gaina eta axala baizik. MIH 292. [Euskalkiak] ez dute ordea, bere hartan iraungo, batere aldakuntzarik gabe elkarren gainka eta bata bestearekin nahaste bizi garen zurrunbiloan. MEIG VIII 107.
Uneoro [...] pentsamentuan nerabillen, axanpa eta amorruaren zurrunbillopean. Etxde Itxas 81.
"(V, G), borrasca, tempestad" A.
Remolino del pelo. "Zurrunbillua, [...] coronilla de la cabeza. [...] Mutiko batzuk ziran, zurrunbillo bikin buruan, algunos muchachos tenían dos coronillas en la cabeza" Etxba Eib.
(Dv, H, A (que cita el ej. de Dv)). "Abîme, gouffre dans la mer ou dans les rivières" Dv. "Eau profonde, gouffre où l'eau tourbillone" H.
Zurrunbiloaren gaina gogortzen da. "Superficies abyssi". Dv Iob 38, 30 (Ol ura, BiblE urak). Gau ontan, ibaiean ito guziak atera bear dite beren zulo ta zurrunbilloetatik. Or Mi 63.
azpisarrera-1
ZURRUNBILOAN. Arremolinadamente; formando un remolino.
Zebillen aize beroak asnasea estu-erazitzen zuen, bai ondarra altxa ere zurrunbillan. A Ezale 1897, 389. Nere buruan zurrunbilloan bezela dabiltza nik esan nai nituzkean itzak. Etxeg Itzald II 83. Txingarrak zurrunbilloan odoietara doaz aserre. Or Mi 95. Itsaso guzia guregana zatorren zurrunbilloan, orro ta marru. Ib. 130. Kazkabar-erauntsia bezala doa iratxo-taldea, karraxia ta zurrunbilloan. Ib. 73. Santelmoren suen galda okerrak zurrunbilloan datoz. Ib. 78. Zurrunbilloan dijoan jendea nasara ikusmiñak zirikatuki. TAg Uzt 38. [Zakurra] jausi bizkorra eginda, an dijoa zurrunbilloan norabait. Ib. 13. Enparau izaki guztiak ardatz orren inguru ta zurrunbilloan darabiltz. Ibarg Geroko 74. Biotza ilun, gizatalde ostetsuak zurrunbiloan eroaten dute gero. Zait Plat 16. Ioan-etorrien olatuak zurrunbiloan eta eguzkiak iotako apar dizdiratsuak itsaso sakonaren gain ioan doaz eten gab. Ib. 38. Lurbirako gauza ta zer guztiak ere [...] begi-betegarri egin zaizkio, ta aieri oiuka ari da, baso, zelai, aize, egazti ta izaro, zurrunbilloan gogoraziz. Onaind ( in Gazt MusIx 154 ). Udazkenak zurrunbilloan zerabiltzan orbel-pilloak. NEtx LBB 75.
azpisarrera-2
ZURRUNBILOZKO (Adnom.).
[Baleak] isatsa arrotzean / ontzi ta gizon galdu zetzaken / zurrunbillozko leizean. "En remolino profundo" . Or Eus 204. Ibar zulo artatik eiagora, oiu, didar batek igon eban, deiadar luze, luzeago, motel, zurrunbillozkoa. Erkiag Arran 186.
zurrunbilo
<< 1 zurrun 0 / 0 zut >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper