OEH - Bilaketa

117 emaitza zaia bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ordain.
tradizioa
Tr. La forma ordeñ se documenta en Mendiburu, y con h- hay un único ej. en Harizmendi, que también empleaordain . En DFrec hay 46 ejs. de ordain, 4 de ellos septentrionales.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN, BN, Ae; SP, Ht VocGr 414 y 418, VP 74r, Lar, Añ (G), VocCB, VocB ), ordein (, H (V, G)) Ref.: A; A Aezk 297; Elexp Berg (ordaiñ); Gte Erd 249 y 255.
Pago, remuneración; recompensa; (lo) que se da o recibe a cambio, en compensación. "Réciproque" Ht VocGr 414 (podría ser adj.). "Compensación" , "contracambio, recompensa" Lar. "Retorno, recompensa" Lar, Añ. "Satisfacción" . " Emadak unga bat gaztaina, ordaina bihurtuko dauat bihitan, [...] je te rendrai l'equivalent en grains. [...] Kalte horren ordaina beharko darotazu eman, [...] la réparation de ce dommage" H. " Ordaiña etorriko jatzu kanea ateburuan (V-m), le vendrá a Vd. su pago . (significando que a quien obra mal le llega su turno)" A. " Emanen datazu arto bat egun, biar emanen dazut ordaiña, me darás un pan de maíz hoy, mañana te devolveré otro por ése" VocB . " Beiñ mesedia ein zotsula ta oiñ ordaiña biako dau " Elexp Berg. Cf. VocNav s.v. ordaña. Tr. Documentado desde Dechepare, aparece en textos septentrionales (no suletinos), navarros y guipuzcoanos, así como en vizcaínos modernos.
Ioan duzuna ekhardazu, ezpa eman ordaina. E 179. Hiri rendaturen zaik ordaina iustoén resurrekzionean. "La pareille te sera rendue" . Lc 14, 14 ( TB, BiblE ordaina, Brunet ordaña; He golardoa, Dv, Ol, Leon saria ). Pena labur baten ordain hagitz luzeagoak. EZ Man I 24. Bidegabe bat egiten deratzutenean, ethortzen baitzaitzu alde batetik mendekatzeko eta ordaiñaren bihurtzeko mugida bat. Ax 273 (V 182; v. tbn. ordaina bihurtu en EZ Eliç 182, SP Phil 419). Bekhatoreari ere, guztiek, pagamendu ordaina moneda berean bihurtuko diote. Ib. 568 (V 364). Behar othe nituen halako ordainaz ene kreatzailearen ongi-eginak eta ene salbatzailearen odola pagatu? SP Phil 45. Emanen duzunean bazkaitarat edo afaitarat, ez detzatzula gonbida [...] zure hauzoak aberats direnak, hek ere berriz zu gonbida ez zaitzatentzat eta horla ordaiña bihur ez dakizun. He Lc 14, 12. Egiten darozkitzun fagorien ezagutzatzat eta zure herbaltasunaren ordainzat. Mih 45. Baña bear da Jangoikoaren justiziari ordaña edo satisfazioa ematea penitenziaren bidez. Mg CC 143. Zer ordañ biurtuko diot Jaunari egin dizkidan ontarte ta mesede guziakgatik? AA I 505. Isillikako guzia aditzen duen Aitak ordaña emango dizu. Lard 383. Zeren maitatzen baldin badituzute maite zaituztenak, zer ordañ izango dezute? Ur Mt 5, 46 (Lç, TB, Dv, Echn, Ol, Leon, BiblE sari, He esker, SalabBN errekonpentsa, Ip phakü, Samper premio ). Bera da gure ondasunik andiena [...] eta zuk egiñ ziñiguzun mesedearen ordañ eta saria. Arr GB 8. Izpirituaren orozbat xorrotx eta malguak badauko emazteari gorputzeko ahularen ordaina. JE Bur 103. Edandakoen ordaña eskatu bear diet. Ag G 355 (v. tbn. Kr 111). Madarikatuak! Nere neskatikoari joka? Nik emain ditzuet ordaina! TP Kattalin 195. Urte osoan etortzeko zai egon ta itxoegitearen ordain ustela. Anab Usauri 26. Yainkoak beste munduan emango dizu yende beartsu oiei egin diezun ongiaren ordaña. Ir YKBiz 295n. Ondasunok saldu ta orrein ordaña apostoluei emon eutsen. Eguzk GizAuz 14. Euzko-Jaurlaritzak, aalik laisterren, ordañen bat nola opa ikasi egingo du. "Compensaciones" . EAEg 18-3-1937, 1312. Ez badautatzu emaiten [...] hemengo desmasien ordaina. Lf Murtuts 8. Orduko kalteen ordaña beorri eskatzekotan dira. NEtx Antz 22. Saririk ez ordaiñik ez izateak ematen dio sakrifizioari bere ederra. Vill Jaink 88. Arrantzaleai lanen ordañik / iñok ez dautsa emoten. BEnb NereA 150. Pekatuaren ordaña, eriotza. MAtx Gazt 44. Eskerrik asko lendabiziko / ain zan bazkari apaña, / bertso berritan izandutzen da / bertsolarien ordaña. Lopategi ( in Uzt Noiz 50 ). Santxo Panzarengana joan zan bentaria ordain-galdez. Berron Kijote 191 (205 ordaiña ). Aiek ordaintzat jarri zizkiguteken txanpon pixarrak ezin kobraturik. Ataño TxanKan 266s. Ainbat onura gizonari erakarri zizkion gauzak etzuten ordain ori merezi. AZink 20. Hementxe daukagu azkenik, Izarra-k txukun baino txukunago inprimaturik [...] gure itxedon-aldiaren ordain bete. MEIG III 75.
v. tbn. Harb 292. Mb IArg II 352. Lg I 360. Prop 1896, 172. ForuAG 279. Alz Txib 101. Ox 74. ABar Goi 64. EA OlBe 27. Zait Plat 71 (Sof 112 ordañ-). Larz Iru 90. Gazt MusIx 60. JAzpiroz 23. Gerrika 190. Ordañ-: Ub 91. AB AmaE 168. GMant Goi 54. KIkV 100. KIkG 73. ArgiDL 97. Inza Azalp 73. Tx B I 188. Muj RIEV 1931, 639. Lek EunD 50. TAg Uzt 185. Basarri 39. Lazkano in Mattin 132. Uzt Sas 271. Ordaiñ-: Gç 123. JanEd II 119. Ol Lev 27, 2. Or Tormes 45. Otx 66. Etxde JJ 187. Bilbao IpuiB 47. Erkiag BatB 145. Lab SuEm 210.
azpiadiera-1.1.1
(Pl.).
Egin behar dituzu utzi zenituen gaztetasuneko gauz onen ordañak. Mb OtGai II 35 (Harriet cita erróneamente ordeñak ). Iruñeko Olasorenean ordaiñak jasotzeko esku-agiria eman zitzaion. Mok 11. Ekin zion yateari biziagoki, leen galdu-astiaren ordañak nondik yasoko. Ldi IL 49. Eldu zitzaien Dorronsorokoai ere, nork bere egiteen ordañak jasotzeko aroa. TAg Uzt 313. Maite zaitugun ezkero nunbait / ordañak aurrez ematen. EA OlBe 13. Berak ere erten tu bainan / entzunen ditu ordainak. Xa EzinB 90. Bertan [gurasoak] ez ikusia egingo ziteken, baña etxean artuko itun ordañak. Ataño TxanKan 86.
azpiadiera-1.1.2
Correspondencia, agradecimiento.
Zuk badakizu [haurrak] maite ditutzula, bainan etzare segur ordainaz. Hb Egia 94. Nere maitasun onek / falta du ordaña. Bil 63.
azpiadiera-1.1.3
(Gralmente. pl.). Respuesta en verso a otros versos (de un bersolari).
Kantuz eman didazu / makiña bat pena, / ordañak bialtzia / gauzarik onena. Xe 286. Balorerikan baldin badezu / oien ordañak jartzeko. PE 60. Udarregiren kontra / ogei bertso berri, / ordañak esperatu / litzake sarri. AzpPr 85. Ordañak entzun nai ezpaditu / neri burlaka ez asi! Tx B I 155. Oiek ...-ri bertsuak eta / ...-k ordañak emendik. Tx B III 42. Eta Ferranyoren anaiak [...] ordaina paratu zion. Auspoa 97, 18. Orra, osaba, irakur zatzu / zure bertsuan ordañak. Auspoa 77-78, 137. Eta berak onela eman zidan ordaña. Alkain 97.
azpiadiera-1.1.4
Respuesta (a una carta).
Gero karta oni ordaña egin bear eta berak etzekien eskribitzen. Salav 72. Egiten nuan al nuan modurik egokienean karta orren ordaña. Ib. 73.
azpiadiera-1.1.5
Ogie ordañekin pagatzen da. ' Ongi egiten dionari, ongi egin bear' . (AN-larr) Inza EsZarr 164.
azpiadiera-1.1.6
(Tema nudo, uso pred.).
Gaizki erranak eta falsokeriak izan ditut ordain. SP Imit III 18, 1. Dena dela, Santizpiritetako elizan bere apez-jauntzi guziak kendurik, zaku tzar bat ordain emanik, eliza aintzinean hanxet erre zuten. Zerb Azk 94. Biotz ona eman ta iguiñak jaso; ziñetan maite ta muziña ordaiñ. Berron Kijote 150.
azpiadiera-1.2
2. (c. sg. A; Urt II 400, Ht VocGr, Lar, Añ, VocBN, Dv, H), ordein (H). Sustituto; representante; sucesor. "Commis, bereordaiña" Ht VocGr 341. "Reemplazo" Lar y Añ. v. ordezko. Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales. Al Sur se encuentra en Aguirre de Asteasu, Iztueta, Lariz (Kristau 45 (ap. DRA )ordañ- ), Enbeita, Orixe (QA 46 ordaiñ- ), Basarri y Uztapide.
Duda partikularetan aphez zuhurragana / hoa, Aita Sainduaren hura dukek ordaña. EZ Man I 33. Ene arimari / egiozu dohaiña, / zutzaz bizi dadin eta / bilha eztezan ordaiña. EZ Noel 125. Mandatariz eta bere ordaiñez egitekoen egiten hasi zenean. Ax 380s (V 250). O nolako ordaña ematen zakan Birjiñari [...]. mirabe bat mundu onen jabearen orde. Lar SermAzc 54. Anima bat bakarra dezu, ori galtzen badezu non arkituko dezu orren ordaña? AA III 490. Hiltzen bada edo atheratzen kargua duen bat, ordaina izendatuko da ilhabetea bera barnean. JesBih 414. Gertatzen bazaio iñoiz edo berriz [...] uztarriko abelgorririk elbarritu edo illtzea jarriko diote ordaña berpertatik. Izt C 237. Hara Aita Saindua, Jesusen ordaina. Zby RIEV 1908, 602. Eritzen edo hiltzen denean [apeza] nondik atera haren ordaina? HU Zez 30. Au bai nire atsegiña, / dakustanian amargarren Pi / doatsubaren ordaña! Enb 84. Oi, ordena! / karguetan den handiena, / oi, ordena! / Jesus-Kristoren ordaina. Etcham 92. Saiatuagatikan / ordañak billatzen, / gure arrebatxuak / dira distingitzen [etxe sendakiñetan] . MendaroTx 48. Murtutsik ez zela eta ordain bat behar zela. Lf Murtuts 24. Moisek bere ordaina hautatu zuen eta populuari gidaritzat eman Josue. Zerb IxtS 42. Bertako gazte jende mardula / badijoa Australira / beste probintzi guzietatik / ordañak Euskalerrira. Basarri 138. Lan hori ez ote zezaken ordain batek ere egin? Ardoy SFran 219. Geiago luzaz ez nitaike izan lehengo artzaina, / bainan, etxola, ez, otoi, trista: utziko dautzut ordaina! Xa Odol 104. Hau, ttantta Kattalin, kozinan arras trebea eta gure amaren ordain segurra. Larre ArtzainE 59. Pamelietan jartzen dituzte / naigabe izugarriak, / ez dira olain errez egiten / aien ordañak berriak. Uzt Sas 125.
v. tbn. Gç 117. Iraultza 112. Monho 78. Dv Lab 238. Jnn SBi 146. Lap 343 (V 157). Arb Igand 94. CatJauf 113. Ox 77. Larz Senper 38. Etchebarne 48.
azpiadiera-1.2.1
(Como segundo miembro de compuestos). ERREGE-ORDAIN, KOMANDANTE-ORDAIN, SOLDADO-ORDAIN.
Bere buruzagi ordain Aita Barzee kartsua zer gerta ere ezarririk. Ardoy SFran 257.
azpiadiera-1.2.1.1
Erraiten dio kantonier ordainak. " Le faux cantonnier" . Barb Leg 142.
azpiadiera-1.2.2
(Ref. a seres inanimados). Repuesto, recambio; cosa que sustituye.
Galdu zuen behin haizkora giderra, / [...] ordaiña egiñ baiño lehen / ephe aphur bat iragan zen. Gy 289s. Suak puska bat kenduagatik / jarriya dago ordaña. Imaz ( in FrantzesB II 139 ). Marro figura harek hautsi zion berinaren ordaina bizkarrean [...] etxerat bazoan. Barb Sup 97. Berri-berritarik egin [adailu] batzu aldean badituzte beharrik ordaintzat, andeatu direneko. JE Ber 83. Zaia azpikorik ez dut aldatu / zeren ordainik eztuan. Mattin ( in Xa EzinB 91 ). Eta badu apezak lehengo egoitzaren ordaina gain hartan. Larre ArtzainE 288.
azpiadiera-1.3
3. ().
Equivalente.
Dios te salve, Dios te guarde, esaten da Ave-ren ta Salve-ren ainbateko edo ordaintzat. Lar Carta a Gandara 161. Batzuetan, beraz, ez da erraz izango euskal ordaina asmatzea. MIH 192. Agintari ez da enperadore-ren ordain jatorra. MIH 355. Erdaraz Real Academiak agertu berria zuen hiztegiari ordain zuzenak ematea hitzez-hitz. MEIG V 98.
azpiadiera-1.4
4. Valor, precio.
Bere Seme bakarraren odol eta heriotzaren ordañ edo balioa. Arr Orac 108. Alkatiak emongo dautso berari patentia [...], ta beronen ordaña kenduko dautso. ForuAB 85. Sarreraren ordaina bihurtzen dio behintzat behar baino gehiago eskatzen ez duen ikusleari. MEIG I 181.
azpiadiera-1.5
5. Despojo, botín. v. ORDAIN-ONDO.
Ipui-txantxetan ikasi gabeak eta burruka-gai naiz ordaiñ-kontutan oitu gabeak. "Despojos ni batallas" . Berron Kijote 102.
sense-2
II . (Tema nudo usado como posposición).
azpiadiera-2.1
1. (Tras gen.). A cambio (de); en compensación (de). "(AN, S), a trueque, en cambio" A. v. ORDAINETAN.
Baiña zer eman ahal diazaizut nik zure hunen amorio handiaren ordain? Mat 279. Guztiz ere Abrahamen kasta berantiarrak / iraganen ordain ditu erakutsiren kharrak. EZ Man I 73. [Denbora iragana] erdietsten dugu, orduko plazeren ordain orai desplazer dobleak hartzen ditugunean. Ax 168 (V 113). Haren hordain zuk indazu / zeure amorioa. Hm 186. Zer probetxu luke ezen gizonak mundu guzia ere irabaztea, baldin bere arima galtzen badu? Edo zer eman dezake bere arimaren ordain? He Mt 16, 26. Ixillik uzten dituela mesede apur aen ordaiñ artu dituen esker onak. AA III 345. Ez baitut bizi naizelarik / biziaren ordain emaiteko deusik. Gy 11. Presentak merezi tu eginaren ordain. Oxald ( in AstLas 74 ). Ogei ta bi pezetaren ordain / arraultzak dozena. MendaroTx 203. Irabazi gabe yasan zitun zoritxarren ordain. Zait Sof 150. Zer emanen dizut bertsu orien ordain? Ibiñ Virgil 47. Gaur zer daukan esanda / neke danen ordain. Insausti 85.
v. tbn. Mat 197. Monho 132. Zerb Azk 94. Munita 10.
azpiadiera-2.1.1
" Elgarren ordain dira, ils se valent" Lh.
azpiadiera-2.1.2
(Tras tema nominal nudo).
Batxik emonak dira / igarkixun ordain. Enb 192.
azpiadiera-2.2
2. En sustitución (de), en lugar (de). " Emozu ene ordain " SP. " Ene ordain emozu, donnez-lui en place de moi" H.
Bere ordain ezin bidal berze konparitzera. EZ Man I 84. Bathaioa ezin errezibi dezakenak eztu haren ordain bertze biderik? CatLav 218 (V 110). Hunen ordain erran daiteke hiru Gloria Patri . MarIl 47. Trefla eginen dugu bertze urthean faruxaren ordain. Dv Lab 95. Carlos bortzgarrena jarri zen Ferdinan zenaren ordain. Laph 4. Komentu hetsietarik fraide apez predikariak kenduz geroz, heien ordain. HU Aurp 148. Zerurat / zu iganez geroz, / Zure ordain Eliza / hor dugunaz geroz. Etcham 59. Oixtiko ene erresumaren ordain geldi bekit urso hura. JE Ber 82. Samuel juje bilhakatua baitzen Heliren ordain. Zerb IxtS 51. Erregearen kontseilari edo minixtro, bai eta ere haren ordain igorria. "Ambassadeur" . Ardoy SFran 47. Bere ordain utzi zaitu zu / amak zerurat joaitean. Xa EzinB 74. Bere ordain galdegin ninduen, Lasako apezaren lana egiteko. Larre ArtzainE 202. Lana izan nuan nik / eskolaren ordain. Insausti 182.
v. tbn. Hm 53. JesBih 443. Jnn SBi 53.
azpisarrera-1
BIDAI-ORDAIN. v. bidaia.
azpisarrera-2
ESKER-ORDAIN. v. esker.
azpisarrera-3
ORDAINA HARTU.
azpisarrerakoSense-3.1
a) Recibir a cambio, ser recompensado.
Nork eman dio lenbizikorik ari zerbait, beraren eskutik gero ordeña artzeko? Mb IArg I 379. Orduban zezen bat zorretan utzi ziguten eta ordaña artzeko zai nago ara juteko. Sor Bar 72s. Gizonak ere badu bere uztaroa. Bizitzako egiteen ordaña artzen dun garaia, alegia. TAg Uzt 280. Lurra uzterakoan jaso gabe daukan uztaren ordaña artzea legokioke. EAEg 25-4-1937, 1562.
azpiadiera-1.1
(Pl.).
--Ara're beñere esku utsik etzerate juten. --Ordañak artzen ditugu ederki. Sor Bar 24. Galdetzen du aitzindarier otoi utz dezaten berak hartzea anaiaren ordainak, eta [...] bere bizkar buluzian emaiten dazkote berrehun makil-ukaldi. Zub 59.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Vengarse.
Notariak oixtian zapatuz geroztik, egosirik zagon larruaren barnean, noiz hartu ahalko zuen ordaina. JE Bur 100. Osta onen anaia koronela Usurbilen illa zan, [...] anaiaren ordaña artzeagatik, irurak il ditzek, alajaña! Or SCruz 102. Nere mutilla balaz ziztatuta ikustean, ordaña artu zuten. Ib. 104.
azpiadiera-2.1
(Pl.).
Adiskide zulako, ez bestegatik il omen zuten beltzak. Ordañak artu zituzten apaizarengandik. Or SCruz 90s.
azpisarrera-4
ORDAIN-AGINDU. Libramiento, orden de pago.
Ordain-agindu bakoitzari bere argi-bidea jarri bear zaio, ordaindu zaionaren artu-agiria batzuetan, berak errientzako egin duanaren edo erriari saldu dionaren agiria bestetan. "Libramiento" . (1919) ForuAG 279.
azpisarrera-5
ORDAINA JASO. Cobrar.
Ezbearren bat gertatu ezkero, ordaña jaso al izateko esia besterik ez. "Liquidación" . EAEg 3-2-1937, 968.
azpisarrera-6
ORDAINAK EMAN. Dar su merecido.
Gorgolloak artzera / bear dezu ezi, / ordañak emateko / bigar edo etzi. Izt Po 64. Batzuk, ordañak eman bear zaizkiela gure txanda datorrenean, besteak, barkatu bear zaiela. Or QA 92. Alako batean, bere burua libratuta, nos asten da "Bonbollo" Juanbeltz-eri ordañak ematen. Anab Poli 27.
azpisarrera-7
ORDAINEAN (G ap. A).
azpisarrerakoSense-7.1
a) (Dar, ofrecer, etc.) en trueque, con la condición de retribución equivalente; a préstamo. "Recíprocamente" A. "A préstamo" Ib. (citando el ej. de Uriarte). v. ORDAINETAN (b) .
Eskatzen dizunari eman zaiozu, eta nai duenari zuk ordañean ematea, etzakizkio itzuli. Ur Mt 5, 42 (He, Echn prestamuz, Lard 382 ordañetan, Dv, SalabBN mailegatu, Ur (V) epian eskatu, Ip jesan ). Lagun zazu, beraz, zure laguna, ez dirutan, baizik-ere ordainean. Dv Lab 10.
azpisarrerakoSense-7.2
b) En sustitución de, en lugar de.
Nik egiyak esango ditut / jakiñen gañian [...] / gezurrak badira bota / oken ordañian. Yanzi 250.
azpisarrera-8
ORDAIN EGIN. "Tester; donner un remlaçant" Hb.
azpisarrera-9
ORDAINETAN (V-gip; SP, H). Ref.: A; Elexp Berg.
azpisarrerakoSense-9.1
a) A cambio, en pago. "En pago. Makiña bat fabore einddakuak ga baiña disgustua besteik eztou artu ordaiñetan" Elexp Berg. "Eztakitt ze emungotsuten ordaiñetan" Ib. v. ORDAINEZ.
Neure bizia darotzut eskaintzen ordaiñetan. EZ Man I 40. Zor din maitatu izateak, / ordainetan, maitatzea. O Po 30. Zer probetxu nuke banu / neronentzat Mundua, /ordaiñetan galzen banu / sekulako Zerua? Arg DevB 97. Eskatzen dizunari, eman zaiozu, eta ordañetan zuk zerbait ematea nai duenari, ez arpegia itzuli. Lard 382. Nik zer ematen diot Jesusi ordañetan, eskergabekeria besterik? ArgiDL 34. Ene lankidek ere ongi hartzen naute, / ordainetan bihotz hau berena daukate. Xa Odol 318. Zapata ta odol-kentzeak gelditu bitez ordaiñetan, ezeren errurik gabe eman dizkiozun zigorkadengatik. Berron Kijote 58.
azpiadiera-1.1
(Tras gen.). A cambio de.
Grazia hunen ordaiñetan, gaxtoei irakatsiko diotet zure lege saindua. 47. Iru aldiz ukatu zuen Pedrok bere Yauna, iru ukatze aien ordañetan beste ainbeste aldiz aitortzen du orain Yesus maite duela. Ir YKBiz 538n. Birtute eta gaiztakerien ordaiñetan jarririk dagoan atsegin ta atsekabeen mordoa. Vill Jaink 107. Diru-parteren bat utzi zezaioten gogo onaren ordaiñetan. Berron Kijote 50.
azpisarrerakoSense-9.2
b) (V, G, L-côte ap. A). (Dar, ofrecer, etc.) en trueque, con la condición de retribución equivalente; a préstamo. "Ceder a cambio, en compensación, a trueque" A."(V, G), trabajar ayudándose mutuamente" Ib.
Eskatzen dizunari, eman zaiozu, eta ordañetan zuk zerbait ematea nai duenari, ez arpegia itzuli. (Mt 5, 42). Lard 382 (Ur ordañean ). Etxekotzat behar ez duen guzia sal dezake edo ordainetan eman. Ez dut bizkitartean gisu saltzea hanbat laudatzen. Dv Lab 187. Gaur oraiñdik barau gorrian niagok... ekatzak [...] piska piska bat ordañetan, nik ere deranean emango diat eta! DicM (ed. 1877) 81. Lenago etzan dirurik, eta artu-emanak ordañetan egiten ziran. JMB ELG 67.
azpiadiera-2.1
(G-azp, AN-gip). Ref.: AEF 1921, 56; Garate Cont RIEV 1933, 101; Gte Erd 249. "Odolkik ordañetan, donde las dan las toman" Garate Cont RIEV 1933, 101. "Ordañetan izateittuk txermoniyak (AN-gip)" Berron (comunicación personal). "Odolkiak ordainetan izaten dituk" Gte Erd 249.
--Dollorkume ustelok! Bost biren aurka irtetzeko lotsarik eztezue. --Txerri-erregaluak ordañetan izaten dituk. Gure aita galtzeko, baten aurka amar ateratzen etziñaten lotsatu urdeok. NEtx Antz 28. Odolkiak ordaiñetan, baiña apaizaren etxetik ez. EZBB II 74.
azpiadiera-2.1.1
(En sdo. no peyorativo).
Txerri-muniak ordañetan, esan oi dan bezela; len berak borondate utsez egin zigutena ordaintzea erabaki genin guk ere. Ataño TxanKan 201s.
azpisarrerakoSense-9.3
c) En lugar (de), en vez (de), en sustitución (de).
Sasi-ondoak hain ziren lodi non ibil zitekeen heietarik gaindi denbora luzean haurra ikusi gabetarik; beraz iruditu zitzaion [otsoari] hobe zukeela joaitea eta xerri baten harrapatzea ordainetan. Mde Pr 93. Ez da oraindik sortu belarrien lanbidea belarrien ordainetan beteko duen tramankuilurik. MEIG VI 130.
azpiadiera-3.1
Como equivalente (de).
Ume erabil dezakegu haur-en tokian, [...] ez behinere, ordea, haur ume-ren ordainetan. MIH 198.
azpisarrera-10
ORDAINEZ (SP, Ht VocGr 418, Dv, H; ordainaz H).
azpisarrerakoSense-10.1
a) A cambio. v. ORDAINETAN.
Ordañez egiguzu / Zuk halaber grazia. EZ Noel 59 (55 ordainez ). Ordainez Iainkoak benedikatzen tu Sainduak bethiereko benedizinoz. SP Phil 60. [Adiskidetasunak] obligatzen gaitu elkharri ordainez heltzera eta laguntzera. Ib. 312. Fiñ gabeko ondikoa / senti dute ordaiñez. Arg DevB 13. Ziñezko ta betiko amorea da Jesusek guri ordañez eskatzen diguna. Mb IArg I 103. Ez detzatzula hek lausenga zeroni ordañez hetaz lausengatua izateko xedez. Mih 69. Zuk ditutzu profetak argitzen; / hek ordainez, [...] / beti zaituzte laudatzen. Monho 154. Ordainez nola etzaitut maithatzen? CantIzp (ap. H). Oi, nere Jauna, miserikordia hunen handiaren ordainez, zer emanen darotzut nik? Dv LEd 246 (Cb Eg II 138 onen andiagatik ). Bideko jender eskatzen zuen amoina, eta ordainez amoina izpirituala emaiten zioten. Laph 101. Ordañez bezela, bere gaiñ amorru guzia sutu zuten. Aran SIgn 43. Aloger gabe, janaren ordañez. Ag G 243. Zure aitorpenaren ordañez, nik ere, beste aitorpen bat egin biar dizut. Alz Txib 106. Orhoit da behin baino gehiagotan, ikhusirik Oxalde, sosik ez eta, ordainez aitari espartin pare bat ekhartzen. Ox 194. Amak ostiral oro Arles-en saltzen ditin, eta ogi biguina ordañez ekartzen. Or Mi 103. Muxar-gurin au urre-ordaiñez / saldu oi da Naparroan. Or Eus 88. Zenbat gura dozu emon dagixudan zeure zamari orren ordañez? Otx 178. Lurra darabilkienak ezin sosik eskatu al izango du bere lanen ordañez. " Reclamar indemnización" . EAEg 25-4-1937, 1562. Jesusek ordañez, zeruko aterik ederrenak zabaldu zizkion. Etxde JJ 279. Itsasoko naigabeen ordañez, mariñelek onelako ikusgarri asko ikusten diagu. Anab Poli 46. Ordañez txanpon ederrak eman bear. Munita 56. Neregandik artu duzun mesedearen ordaiñez ez dut besterik nai. Berron Kijote 102. Neke ordaiñez sortzen zizkigun / jatekoa ta jantziak. AZink 19. Izardiaren ordaiñez eskuratuak. Ib. 139. Iduri-ta, ordainez, gogorrago, zailago eta bertutetsuago egin zutela gizona bere osagarriko ezinbertzeek. Larre ArtzainE 132.
v. tbn. FPrBN 21. Hm 215. Brtc 19. Dh 191. JesBih 399. MarIl 24. Jaur 402. Hb Esk 150. Gy 38. Elzb Po 182. Jnn SBi 16. HU Aurp 219. Arb Igand 65. Barb Sup 132. Etcham 47. Zerb IxtS 68. Lf Murtuts 8. Zait Plat 139. Mattin 57. Xa Odol 311. Etchebarne 104. Ordaiñez: Gç 87. He Gudu 75. Gy 36. Zait Sof 26. Erkiag Arran 184. Or in Gazt MusIx 34. Vill Jaink 163. Etxabu Kontu 221. Ordañez: Arr May 15. Enb 89. Ir YKBiz 351. ArgiDL 48. Ldi IL 41. Zait Sof 187. SMitx Aranz 113. Or QA 74.
azpisarrerakoSense-10.2
b) (Ht VocGr, VocBN, A; ordeñaz Añ (G); ordañaz Sal). (Dar, ofrecer, etc.) en trueque, con la condición de retribución equivalente; a préstamo. "Réciproquement" Ht VocGr 414. "Mutuo préstamo, (V) ordeaz, (G) ordeñaz emana, (c) prestatua" Añ. "Prestar, (G, AN) ordeñaz eman" Ib. "À titre d'échange, réciproquement, par réciprocité, avec condition d'avoir en échange un objet semblable à la chose cédée" VocBN. "A préstamo" A (s.v. ordainean). "Bilatu dut ogi bat ordañaz, he buscado un pan a cambio" ZMoso 57.
azpiadiera-2.1
"Odolkia ordaiñez" Euskalerrietan; / "To, gero ekartzekoz" diote bestetan. Or Eus 139. Ordañez ollasko! ' Zitalkerian esana: zuk egin didazuna egiten dizut nik zuri' . (AN-gip) Inza NaEsZarr 838.
azpisarrerakoSense-10.3
c) De parte de, en nombre de. "Bere ordainez egitia" SP.
Lañoki emaiten zakolarik agur herri guziaren ordainez. JE Bur 183.
azpisarrerakoSense-10.4
d) (G, AN, BN-baig; ordainaz Sal). Ref.: A (ordain, ordainean). En lugar (de), en sustitución (de). "En vez de" A.
Esango diotet inguruko erriyan nere osaba dala alkate, eta erbiyaren ordañaz arren etxian izango degula denentzat ugari nai degun guztiya. Sor AuOst 101. Artoaren ordañez jan ezazute ogiya. Moc Damu 7. Xaharrak joanez eta gazte guti ordainez. Larre ArtzainE 316.
azpisarrera-11
ORDAINEZKO (SP (sin trad.), Dv). "Qui est accordé par réciprocité, en compensation. Ordainezko amodioa (He), amour réciproque" Dv.
Ofrenda diotzotzue / obra on eta iustuak, / egin ditutzuen falten / ordañezko paguak. EZ Eliç 281. Hanbat zuri itzultzeko / ordañezko eskerrik, / zenbat itsas barrenean / baita arrain gorderik. Ib. 27. Espiritu xume eta flako hek bethi uste dute badela eztakit zer desiratzekorik erakusten zaizten ordainezko amorioaren seinaletan. SP Phil 288 (He 289 ordainezko). Senhar emazte sainduek hainitz ordainezko begitarte kostumatu dute bere ezkontzetan. Ib. 400. Beraren onenbat maitanzen alde zor diogu ordañezko maitanza ez ezik beraren amorez beste guziak ere guk ziñez maitatzea. Mb IArg I 379.
azpisarrera-12
ORDAINEZ ORDAIN (SP, sin trad.). Ojo por ojo.
Plazer da bidegabe bat egiten deratzutenean, mendekatzea, ordaiñez ordain, moneda berean pagatzea. Ax 480 (V 310).
azpisarrera-13
ORDAIN-INDAR. Poder de redención.
Jesukristoren neke-oñaze guztiak ez ziran gu erosteko bearrezkoak; euretatik txikienak be ordain-indar muga bakoa eukalako. KIkV 30. (KIkG 19 ordain-indar)
azpisarrera-14
ORDAIN-KONDIZIO. Condición (en pago, en compensación).
Benetan gogo onez egingo dut eskatzen didazutena, baiña ordain-kondizio bat bearko da. Berron Kijote 113.
azpisarrera-15
ORDAIN-NEURRI.
azpisarrerakoSense-15.1
a) (Ref. a un determinado tiempo contratado para un servicio).
Ze ordu ete da onezkero? Ordain-neurria bete izango neban, aurki. Erkiag BatB 77.
azpisarrerakoSense-15.2
b) Precio.
Ta ordain-neurria ere berak jarri zidateken: iru pezta ta erdi metroko. Ataño TxanKan 266.
azpisarrera-16
ORDAIN-ONDO. Despojo, botín.
Ura legebidez beretzat zala erantzun zien Santxok, bere nagusi Don Kijotek irabazitako burrukaren ordaiñ-ondotzat alegia. Berron Kijote 102.
azpisarrera-17
ORDAIN-SARI. Recompensa.
Lan au ordañ-sari gabe geratu etzan. Arr May 75. Jaungoikoak emango dizu ordañsaria. Ib. 137. Txit ondo merezi zuen ordañ saria gabe eziñ gera zitekean. Ib. 169. Zure Aita, ixkutuan ikusten duenak, emango dizu ordainsaria. Ir YKBiz 127s.
azpisarrerakoSense-17.1
( ordain-sarian ).
Nork ikusten eztu, baldin Dominikarekiñ Amaren beargaia egiñ bazuen, bere obedientziaren ordañ sarian izan zala? Arr May 120.
azpisarrerakoSense-17.2
Retribución.
Ematen badirazute mezaren ordainsari edo estipendioa, amar erreal, eztet besterik bear. Urruz Iru ziri 76. Genitun ollorik ederrenak gure eskutik artuta, ordain-sari guzia pistolak erakustea izan uan. Ataño TxanKan 222.
azpisarrerakoSense-17.3
Reparación, compensación.
Gaitzak eman dizkidan atsekabeak eskeiñi diozkat Jaunari nere pekatuen satisfazio edo ordain-saritzat. Ezale 1898, 282b.
azpisarrera-18
ORDAIN-SARITU. Recompensar.
Egiten zion serbitzu laburra ere ordañ-saritu gabe utzi nai izan etzion. Arr May 71. Urrikaltasunezko Ama onek ordañsarituko duelako uste oso betean. Ib. 14.
azpisarrera-19
ORDAIN-ZORRETAN. En deuda.
Ordain-zorretan izango nauzu bizi naizeiñoko guzian. Berron Kijote 190.
ordain
<< onutzi 0 / 0 ortozik >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper