OEH - Bilaketa

117 emaitza zaia bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
tarte.
tradizioa
Tr. Al Sur es empleado por Mendiburu, Lizarraga de Elcano y autores guipuzcoanos desde mediados del s. XIX, así como algunos vizcaínos desde finales de dicho siglo. Al Norte lo emplean Etcheberri de Ziburu, Pouvreau, INav, Goyhetche, J.B. Elissamburu, Barbier, Iratzeder, Lafitte y Mirande. La forma ttartte se encuentra en Goyhetche, Barbier y Lafitte. En DFrec hay 119 ejs., todos menos uno meridionales.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN ap. A ; SP, Dv, H).
Espacio (entre), distancia. "Un entre-deux, espace" SP. "Intervalle, espace entre deux objets" H.
Zeren tarte hurren neurrigabeko bat baita zure goratasunaren eta ene beheratasunaren artean. "Un espace presque infini" . SP POB 31. Iragaten badire suesterat arrapatuko dute tarte bat portutxoas suesteratago. INav 130. Tarte estuduna zan langa ori ta ezin atera zuan arkuma kanpora. Muj PAm 71. Bata besteângandik aski tarte dala. "Distancia" Or Eus 66. Boskarrenak auzia ebakiko du ustez, / Antxok tarte luzean egin baitu gaiñez. "Ha sobrepasado mucho el tiro anterior" . Ib. 33. Elizarako tartea, / oraindik falta bidea. SMitx Aranz 134. Landaretik landarera zer tarte eman bear zaio? Munita 59. Etxe inguruan ondo arakatzea komeni zala pentsatu zuten, batez ere barrutitik etxerako tartea. Etxde JJ 250. Tarteak sortu, tarteak asmatu, ibilbideak billatu: onatx agian gizonaren salbazioa. Txill Let 119. Gure beiak ondo egoten dira, bakoitzarentzat metro terdiko tartea utzi ezkero. Oñatibia Baserria 15. Bientzako lain tarte ta leku egin eben. Erkiag Arran 139. Egunak eta egunak sorgiñaren atzetik, azkenerako bertaratzen ari zitzaion, tartea jaten ari zitzaion. Egan 1958 (3-6), 194. Erdian, ormarik gabeko tarte bat kanpora irtetzeko. NEtx Antz 30. Lau besteko tartea. Zait Plat 55. Erriek, berreun, irureun, lareun eta geiago kilometroko tarteak izaten dituzte beren artean. Anab Aprika 9. Lenengoz tarte extu bat aukeratzen da, are extuagotzen dena zeregin ontarako. Ibiñ Virgil 113. Gazte lotsagabe batzuek bien artean zeramaten tartea neurtu zuten, eta beti, gutxienez, bata besteagandik pare bat metrora alderaturik ibiltzen ziran. NEtx LBB 123. Tretza bakotxak berreun amu inguru izaten zituan, ogetabost zentimetro inguruko tartea ebela. Etxabu Kontu 116. Metro baten tartea, ta uraxe ezin igaro. Ataño TxanKan 231. Errenderi ta gure etxeak / tarte txikia daukate, / erri artako gertakizunak / danok entzun dituzute. MMant 131. Kamiñoa eta trenbidea alkarren ondoan dira. Iru edo lau metroko tartea, gutxi gora-bera. BAyerbe 99. Eta hain zuzen ere, hau hutsuneak, tarteak, ematen die: hauek baitira, gorputz ia egindako plastika-lanaren dundurio agiria. MEIG IX 137 (en colab. con NEtx).
azpiadiera-1.1.1
(Fig.). Distancia.
Katinekin ordea, adiskide mamiak izanagatik, gero ta geiago, tarte aundia uzten zuan. Anab Poli 128. Banatu nituan guztien artean xigarro piñak, nik ere zerbait jarri nezan, aienganako tartea gutxitu lizaidakean. Anab Aprika 72.
azpiadiera-1.1.2
(V, G, AN ap. A ; Dv).
"Fissure" Dv. "Resquicio" A. " Latin ikasten genbizanean, tartetik ikusten genduan maisua noiz etorren (V-m), [...] veíamos por el resquicio (de la puerta) cuándo venía el maestro" Ib.
Nola iguzkiak baitu / iragaiten beriña, / nion ere egin gabe / tarte edo hirriskiña. EZ Noel 105. Zulo, tarte, utsune ta inguruetatik sartzen jakoe ura polito polito [atxai] . Ag Kr 139. Egurrari, danik eta estuen pillatuta ere, tarteak gelditzen zaizkio; eta tarte oiek ez dira beti berdiñak. Munita 151. Esi, ataka, sasi edo langaren batetik bere igaroeran, txipotx edo arantzen batek ille banakak kentzen baizizkiok, tarte artan ongi lotuta alanbre [...]bat txibistean jartzen genioken [erbiari] . Ataño TxanKan 73. Egurretan nola zuloak gelditzen ziran, tarte aietan sua azaltzen zan. BBarand 18. Hor-hemen zirrituak eta tarteak agertzen dira. MEIG IX 129 (en colab. con NEtx).
azpiadiera-1.1.3
(Como segundo miembro de comp.).
Erriberaetan bezin gauza onak edo obeak eta piñagoak badirala arkaitz tarteetan. Izt C 157. Ez naiz agin-tarte bat / zuri betetzeko. It Fab 81. Emen ari nintzan orain kofre tartien batian ote dagon billa. PArt ( in Bil 173 ). Mendi artan, arkaitz tarte batian, Jesusen pasiuaz asko oroitzen etzan lapur bat. Bv AsL 148. Zuaitz-tartetandiko urre nabarra / bezagun udaaren bitxi bakarra. Ldi BB 124. Mendi tarteetan bera etozan uretan. Etxabu Kontu 190. Sagarpe ta arri-tarteak laiaz [irauli] . Ataño TxanKan 59. Mugarriluzeko zartaka tarte batean sartu. AZink 161. Guzur tarte orretatik ateraten genduzan [kanpoko barri batzuk], eta aurrera. Gerrika 108. Zentauro hark behatz-tarteak zabalik jasotzen zuen [es]ku zabalaren antzera ari da. MEIG IX 123 (en colab. con NEtx).
azpiadiera-1.1.3.1
Igandeetan uneak luzeago dira, zeru tarteak zabalago. " Los intervalos despejados del cielo" . Lasa Poem 83.
azpiadiera-1.1.4
Espacio limitado.
Soseguaren mugarrietan eta tartetan sartzen da. "Ingreditur fines pacis & quietis" SP Imit III 23, 1 (Pi mugetan). [Hitz Saindua] nekhez baizen ezin itzul eta ezin heda baititeke gizonen hitzkuntzako tarte eta mugarri hersietan. "Le petits espaces" . SP POB 54.
azpiadiera-1.2
2. Diferencia.
Ezin erranezko tartea eta diferenzia. SP Imit III 58, 6 (Ch diferenzia, Mst hürrüntarzün, Ip tregoa, Ol bitarte, Pi bide ). Lurreko gauzakin ikustekorik gabekoak diralako zerukoak, ain aundia da batzuen eta besteen tartea. Inza Azalp 113. Zuberoan ene etxekoen edo hauzoen gandik orain artean entzun dudan bertsioneak ere, [...] ez zuen Sallaberryk dakarren bertsionetik tarte handirik. Mde Pr 185. Oinbeste tarte ez dago orain / gizonetik gizonera. Basarri 61.
azpiadiera-1.3
3. (V, G, AN, L-côte; SP, Urt IV 334, H, Zam Voc) Ref.: A; BEcheg Nombr 188; Gte Erd 76 .
Intervalo, (lapso de) tiempo, momento. " Tarte hartan, en cette entrefaite" SP. " Tarte hartan, durant cet intervalle. Tarte on bat hartzea aski da, il suffit de prendre un bon moment" H. "Intervalo, coyuntura" A. " Tarte aundia egin duzu etorri gabe " Gte Erd 76.
Dendako lanen tartietan juaten zan arzulo batera lagun on batekin. Bv AsL 35. Kontu itxusiyak / ortikan asiyak, / ortzak erakutsiyak, / eman gabe utziyak, / tarte ortan dituzu / oiek guziyak. AzpPr 78. Goizean, arratsaldean edo gabaz, asti apur bat daukien tarte danetan. Ag Kr 129. Zeñek artu gizon txirimol arrekin itz egiteko tarterik? Ag G 97. Tarte unetan basora joanda / aizkoran ikasitakua. EusJok II 157. Iru orduko tartea eman nion Santa Kruzi. Or SCruz 116. Atertugabeko ekiñean ari bear izan zizula, lantegi-arazoak utzi-tarteetan, zertxorik utxenak ere ain landuki emateko. Markiegi ( in Ldi IL 11 ). Irazle batek [...] iru aldiz irabazi-ezkero, berrirotzeko gutxienez launa urteko tarteak bear ditu. Ldi IL 98. Bizkortxegorik iparrak jo du / maizago egiñaz tarte. "Intervalos" . Or Eus 317. Bi gizaldion tarte eder oni / Urrezko Aldi deritza. SMitx Aranz 104. Tarte egoki bat ez zuten izan biek bakarrik itz egiteko. JAIraz Bizia 110. Ernai egonetik lotara zenbat tarte dago une batean! Or Aitork 278. Hizkuntzak hitz andana bat hartu zuela, tarte luze hortan, latin landuagotik. Mde Pr 248. Tarte au arrapatu bear beraz, Xalbat erailtzeko. Etxde JJ 147. Bi illabetetako tarte luze onetan. Txill Let 48. Ordu laurdeneko tarte orretan biek alkarrekin gosaltzen zuten. Anab Poli 42. Tarte ori alik eta oberenik bete zuen Sokratek, oi zituen elkar-izketaz. Zait Plat 104s. Badira beste batzuk ain ondo berezi ta banandu bageak, olako tarte luze-labur mugaezak. Onaind ( in Gazt MusIx 152 ). Tarte artan, Iñaziri, aspaldi aztuta zeukan oroipen zulatzailea nausitu zitzaion. NEtx LBB 56. Beren ezjakiñean, etzuten atzera begiratzeko tarterik. Ib. 33. Zuekin, Argibide irratia. Soiñua, nolanaikoa tarterako. Ib. 203. Noiz egin zan, urte kontuan zeaztasunik emon ezin dodalako ipinten dot amar urteko tarte ori. Etxabu Kontu 72. Ogei eguneko tartea ematen dizut erantzuteko. TxGarm BordaB 164. Makiña bat errosario izango zan tarte artan. Albeniz 16.
azpiadiera-1.4
4. Hondonada.
Ordeka bazan medarra, deituko zioten Ibarra; baldin bazan tartea, esango zioten Arrua. Izt C 22. Gipuzkoako mendietan ondo dator. Mendi-gañak naiago tarteak baño. Munita 44.
azpiadiera-1.4.1
"Passage étroit, venelle" Dv. " Tarterako itxuria, la pente qui méne au passage" Ib.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
En medio. Cf. TARTE IZAN, TARTE JARRI. v. TARTEAN (b).
Senar ta emazte, / mutil zar ta gazte, / maite-eriak tarte, / mutxurdiñak naste, / fuifi-fuife. Lek EunD 26.
sense-3
III . (Tema nudo usado como posposición).
azpiadiera-3.1
1. (Precedido de tema nominal nudo). Durante.
Itxedoten du bi "kredo" tarte. "Por espacio de dos credos" . Or Eus 81.
azpiadiera-3.2
2. (Precedido de gen.). Entre.
Tellatu ta bodegaren tarte, bide erosoak daudela esango nuke. Basarri XX.
azpiadiera-3.2.1
(Precedido de alativo).
Iraetatik Zeztuara tarte, ur zakarrak irauli dute. Basarri 103.
sense-4
IV . (Precediendo a un sintagma nominal).
azpiadiera-4.1
(V-gip ap. Etxba Eib ).
"Como mediante, por mediación. Urten neban alakoren baten, tarte Jaungoikuan laguntasuna " Etxba Eib.
azpisarrera-1
AHAIDE-TARTE v. ahaidetarte.
azpisarrera-2
MENDI-TARTE v. mendiarte.
azpisarrera-3
SENIDE-TARTE v. senitarte.
azpisarrera-4
TARTEAN v. artean.
azpisarrerakoSense-4.1
(V-gip) .
(Precedido de gen.). Entre. " Ez ari orren tartian sartu, gaixki urtengok eta " Elexp Berg.
Legua erdiko bidastian ez da arretzen, aitz bizien tartean datorrelako. Izt C 107. Illarramendi atzian / irriyo biren tartian. Xe 237. Murru kiskali oen tartean / bear al dute gelditu? Otag ( in FrantzesB II 130 ). Ikusten dira arkaitz batzuek goitik bera ebakiak, eta aien tartean leize illunak. Bv AsL 183. Olatuen tartian / ito biarrian. Arrantz 98. Bularraren gaiñean tolosturik eukazan eskuak, eta bien tartean zurezko kurutzetxo bat. Ag AL 100. Zezenari bi adarren tartean tximista erortzen bazaio. Urruz Zer 141. Janan tartian ardo on pixkat / oso gaizki ez dijua. JanEd II 108. Gizaseme ta emakumiakin / beterik zegoan plaza, / oien tartean etzan atsegiñ / artutzen ere arnasa. EusJok 61. Izar eder bat estali zuten / oroi askoren tartean. Tx B I 52. Bien tartean jarririk. Alz Ram 126. Cacasenoren edestitxubak lixunkeri sundadun berein gauzatxu dakaz txaldankeri asko ta zurtasun ez ain askoren tartian. Otx 6. Bien tartean an beste [ardi] batek / neke-bage egin du umea. Or Eus 224. Ogi-zerrenda biren tartean atera zion lukainka errea. TAg Uzt 204. [Aurrak] gizon edo emakume egiñen tartean otordu eske kalean daudela. EAEg 7-11-1936, 239. Boleroa ta hamacaren tartean bizi dira; batean ez danean bestean. JAIraz Bizia 29. Ostoak, beren urdin argiarekin, oso ederki ematen dute beste zuaitzen tartean. Munita 83. Bertsolari zaar asko baño txukuntxeago arkituko nazu, baña gure olerkariak baño narratxago. Bien tartean aukeratu nai izan det neretzat kabia. Basarri XX. Bi santu oien tartean egun bakarra dago. And AUzta 40n. Egia, bi oien tartean dago. Vill Jaink 185. Aditza galdekizunen tartean ezarriz. Gazt MusIx 66. Mendizabal onek beti ematen zigun eguerdian, [...] aragi-xerra bana ogiaren tartean. Salav 103. Ain maite zituan lore aien tartean, lur eman nai izan zioten. NEtx LBB 96. Aizia ere ain otza dabil / etxe eder aben tartian. Uzt Noiz 113. Pipa liburu montoien tartean dagoana. Lasa Poem 83. Aulkiaren eta eztribuaren tartean anka arrapaturik daukat. Berron Kijote 211. Irabioka zebillen saltokien tartean. MEIG I 203.
v. tbn. Anab Poli 82. Ibiñ Virgil 70. Onaind STeresa 12.
azpiadiera-1.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Zer egiteko da zere esku-tartean dakartzun galgarria? Mb IArg II 331. Berboa egin ze arági eta bizitu zé gu-tártean. LE Io 1, 14 (Leon gutartean; Lç, He, Dv, Ker, BiblE artean, TB gurekin, Ol gurean ). Botikako sendagarria goxo tartean artu. Izt C 219. Ikusi zuen beko aldean aitz tartean zirritu bat. Arr GB 42 (cf. haitzarte ). Legorrez ta itxasoz / dijoaz ta datoz, / dabiltza nekean / Indio tartean, / edo errege-etxean. Aran SIgn 216. Barrera tartian / zezana pasatu da. Xe 204. Uso txuriak diruritenak arbol-tartean. Zab Gabon 108. Burrunbadan igoak turmoi tartean. SBaroj ( in FrantzesB II 122 ). Jende tartian galdu gabe. Alz STFer 130. Pago ta aritz tartean, agiri dira kurutze astunak. Ag Kr 214. Asi ziran gu despeditzen, altxaturik besoak, bogan apar tartean aienatu ziran artean. Ill Testim 4. [Katu] onek ondo emango dik / egazti tartian. JanEd II 98. Berdiñik ez dezula / garbitasunean / lirio ederrak dio / arantza tartean. ArgiDL 166. Harri tartean ogi bihia. Ox 75. Artzai-neska eder bat / ardi-tartean. Jaukol Biozk 51. Semea xextuan zeukan / zarpa tartean jarriya. Tx B 193. Otordu tartean ez dedalarik apur bat ere artzen. Lab EEguna 62. Gizontxo bat zutitu da, Unamuno ta Maura tartean. Ldi IL 23. Begientzat, lurrin-tartean, / Opari-Ogia zuri. Or Eus 229. Laister kausituko dira, gudari altsuen deadar-tartean. Zait Sof 136. Sasi tartean ezkutatu naiean bezela. JAIraz Bizia 12. Dantzan eta dantza ondoan beti galtza tartean ibiltzen omen duk. Etxde JJ 54. Itzali egin da eguzkia odei-tartean. Txill Let 30. Aurtxoa bertan ipiñi ta ibai-ertzeko seska tartean utzi zun. Ol Ex 2, 3 (Ker tartean; Dv, Bibl, BiblE artean ). Ni, txilaba tartean, itzik atera gabe. Anab Aprika 22. Begirunezko laiño tartean nai dute atxiki. Vill Jaink 133. Nire gogoa, goiko aidean, / izarren argi tartean. Gand Elorri 184. Maiteak lili tartean ats artu dezan. Onaind ( in Gazt MusIx 155 ). Mendian gebiltzan kañonazo eta tiro tartean. Salav 101. Oitura au ez dakit / nik zenbat urtian / zabalduta daguen / euskaldun tartian. Uzt Sas 213. Arbol-tartean sarturik zegola konturatu zan Don Kijote. Berron Kijote 225. Ortxe dago Bezedas muiñotxo baten, Salamanka ta Avila tartean. Onaind STeresa 46. Hitz "garbiak" (garbiak komila tartean esaten dut). MEIG VII 130.
v. tbn. It Fab 63. Ud 116. Apaol 113. Goñi 25. Mok 22. Aitzol in Laux BBa VI. Otx 135. Iratz 88. Ugalde Iltz 50. Gazt MusIx 79. Ibiñ Virgil 54.
azpiadiera-1.1.1
(Precedido de -rako ).
Errikoitasun gorritik bertso ikasietarako tartean izen aiek iru mugarri bezela yotzen ditut. Ldi IL 82. Berrogeita emezortzi urte zeramazkin bizkar gaiñean eta [...], bazirudin irurogeitabostetik amarrerako tartean zebillela. Etxde JJ 274.
azpiadiera-1.1.2
(Precedido de -ko ).
Arizkun-enea ta Erri-etxeko tartean, berriz, beste gorabelaria. Anab Poli 81.
azpiadiera-1.1.3
Eguarditik ordubitako tartean lo-kuluxka ederra egin zezakean Polik. Anab Poli 42.
azpiadiera-1.1.4
(Precedido de -rainoko ).
Baiña kontuak Kofradixa ertzetik Zubi-Barriraiñoko tartean dira. Etxabu Kontu 215.
azpiadiera-1.1.5
(Precedido de gen.). Entre, en un grupo de, en un conjunto de.
Nere amar ardiyak / orra, Peru emen, / esaminatu itzik / mardul ote dauden, / mardularen tartian / argalik daguen. Bil 118. Gure tartian deretxo gabe / asi nai zuben auzian. PE 44. Emoidazu zeure eskumati / lekua ardien tartean. Azc PB 30. Lotsa galdurik ezta / gure tartian. AzpPr 75. Bestien tartian, or dator karabineruetako ofiziale arpegi gaiztoko zar bat. Iraola 131. Dei areri erantzun eutsoenen tartian euzkeldun mutil gazte bat zan. Kk Ab II 174. Zuen tartean soillik arkitu ditut-eta, gizaseme errukibera, biotz on eta ao-garbiak. Zait Sof 138. Huizingak dionez gizonek egiten duten dena jolasa besterik ez da, eta jolas oien tartean guda ere bai. JAIraz Bizia 23. Kanpoko banda orren tartian Plaentxiakua be urtero ekartzen da. SM Zirik 20. Ez daki nortzuen tartean dagoan. Erkiag BatB 190. Irakorlia jakiñerazten dogu, ipuiñ onen tartian, ez Nafarruako Erregiñaren eztenkadatsuenak. Etxba Ibilt 453. Agintarien tartean euskaldunik bai al uan? Ataño TxanKan 57. Kuadrilla aundia giñan ta askoren tartean beti izaten berdeak edo mingain txarrekoak. BAyerbe 52.
azpiadiera-1.1.5.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Españiko leoia / denbora luzian / zanik ezagun etzan / naziyo tartian. Afrika 132.
azpiadiera-1.2
b) En medio.
Arto urte ona izateko, obillua bear du izan tartean [gaztañak], au da, gauza koskor beltz bat. Sor Bar 100. Ogei edo berrogei legua bakarrik ba genduzke tartean, pozik etorriko nintzake berrorengana, sakristau bederik izateko. Or SCruz 76. Laztan zagun elkar anai aingerua dugula tartean. Or Poem 528. Andoniren gela lau oiekoa zan: bi eskubitan eta bi ezkerretan, bata bestearen gañean, tartean oieratzeko toki estu bat zala. JAIraz Bizia 20. Ez det uste aritz gorri edo Amerika aritz banaka batzuek tartean gaizki etorriko lirakenik. Munita 70. Ez det uste aritz gorri edo Amerika aritz banaka batzuek tartean gaizki etorriko lirakenik. FLab ( in Munita 9 ). Ezin izaten da pasa aurreko aldetik atzeko aldera gañetik ez bada, tartean galdarak eta makinak egon oi diralako. Anab Poli 62. Euskerazko asabak itzan, tartean dagoan aba itz orrek aita esan nai du ere, noski. Anab Aprika 90.
azpiadiera-1.2.1
Dentro (de un grupo).
Euskalerriko neskatx aundiki sorta ugari bati, are markesak ere tartean baibaitziran, euskera utsez yardun arazi. Ldi IL 140. Ama tartean genduala, senideok bazkari eder bat egin genduan. Basarri 27. Bixente asko tartian dirala. SM Zirik 86. Batez be fralle gizajuak euren gain ditxuela burlarik larrixenak, Fray Gerundio de Campazas tartian dala. Etxba Ibilt 453. Mezetara askotan / sei zazpi senide, / tartian an ni're. Uzt Sas 110. Neskatxa onak badira emen, / txarrak ere bai tartian. In . Uzt LEG I 284. Treiñeruko erramulariak, Beitia lemazaiña tartean zala. Etxabu Kontu 104. Lekukoak ere baitun. Bidasoz arunzkoak ere bai tartean. Ataño TxanKan 104. Zaharragoak, ni ere tartean naizela. MIH 60.
azpiadiera-1.2.2
(Con verbos como ibili, izan... ). "Andar en el ajo, tartean ibili (V)" A EY III 242. " Autu artan, zu be tartian ziñan " Etxba Eib. " Atzo burrukia egon zan Tartufuan da zuen semia be tartian ei zan " Elexp Berg.
Gero serpiente bat / sartu da tartian. PE 66. Gatxa edo zailla izaten da auska edo burruka bat adierazotea, batez bere tartean emakumarik badabil. A BGuzur 149. Baimena ematea ez da gutxi, zer nolako jai diran jakin gabe, zeintzuek tartean dabiltzan ta, ta... Lab EEguna 78s. Nai ta nai ez zu tartean bear zaitugu. Ib. 94. Nere illoba nola tartean baizan. ABar Goi 68. Auzitegian ez dagola bera tartean artzen duan auzirik. "No tener pleito pendiente" . EAEg 24-10-1936, 125. Kondea tartean dala, ezingo dezu atzera egin. NEtx Antz 40. Ikusi banu bezela... egingo nuke Ximon Urruzkiñeko zala tartean! NEtx LBB 177. Gizona beti galtzeko, andrak tartean diranean. (V-m). EZBB I 128. Adierazo eziña zirudian [...] gauzak ain egoki ta zuzen eratzea. Baiña Jauna zan tartean ebillena. Onaind STeresa 75. Nagusiak beti tartean arrapatzen niñuan. Albeniz 28.
azpiadiera-1.2.2.1
(Ref. a cosas).
Maianak eta Maider-ek alakorik egiteko arrazoi gogorren batek bear zun tartean. Etxde JJ 251. Esplikatzeko naikoa al da semearen aitaganako lokarria? Edo-ta Jainkoaren fedea dabilkigu tartean? Vill Jaink 167. Adimen bat tartean ba-dabillela erakusten digu. Ib. 171. Arrazoibide teknikoagoak ere bazebiltzan tartean. MEIG VII 35.
azpiadiera-1.3
c) De vez en cuando, a ratos. v. tarteka.
Haurrak bezala yostetan ari; / tartean amodiozko begi-kolpe bat hegalpean denari. Elzb Po 206. Baña batzutan aditzen dira / itz zakar batzuk tartian. JanEd II 105. Disgusto ederrak artuak ere / izango dira tartian. EusJok 145. Athe aintzinean jarririk, tartean eskuak begien gainean emaiten zituela. Barb Sup 133. Tartean oiu ta irrintzi / egin, ez den pekatu. " A trechos" . Or Eus 65. Tartean etxerat naizenean jiten, / Irri gutiago zaiku segur jauzten. Iratz 15. Zuaizti aietan milla milloi azitatik bat erneko omen da; baño tartean ere landare gazteak sortzen omen dira. Munita 100. Otoitz eta sakramentuz indartu zure anima dantza-egunetan... Utzi tartean pieza batzuk pekatarien onerako... MAtx Gazt 71. A-a-a-a luze bat kantatu zin, abotsa metu ta lodituz, alako biurri ta dardarak egiñaz; kio ederrik ere bai tartean. Ataño TxanKan 78. Etxeko andreari / ikutuz tartean, / nagusia tabernan / zegon bitartean. Insausti 284.
azpiadiera-1.4
d) Mientras, entre tanto.
Jokuba eginda berrogei egun / eskatzen ditu tartian. EusJok 103. Tartên palanka joaz zioten onela. " A trechos" . Or Eus 65. Entzun bitez Kaxildaren kurrixkak. Eresi biziren bat tartean. NEtx LBB 142. ndemas beintzat kobrantzaren bat / izaten badu tartian, / ez daukazute ori ikusirik / aiek gastatu artian. (In Uzt LEG II 82 ). Tartean, lizar-ostoak egin bear izaten ziran. Gero arta-lorea. JAzpiroz 78.
azpiadiera-1.5
e) En ese intervalo de tiempo.
Seiretatik zortzirak arte maiatzean eta urrian, tartean afalduaz. Etxabu Kontu 29.
azpisarrera-5
TARTEAN BEHIN.
" Tartean beiñ, de vez en cuando" (G-azp, comunicación personal)
azpisarrera-6
TARTEAN SARTU.
Inmiscuirse.
Guztion oiu ta zarata zala bide, gugana egin eben arrotzak eta auzokoak, tartean sartzen zirala. Or Tormes 107. Eztiat uste zer egin aundirik izango dukenik bestea tartean sartu zaiken ezkero. Etxde JJ 116. Egilleak, Jainkoak, zuzen-zuzen eta berez tartean sartu gabe, guztia berritu ta ugaritzen du. MAtx Gazt 25. Oitura onak galdu nairikan / sartu zaizkigu tartean. Olea 180.
v. tbn. Berron Kijote 116.
azpisarrera-7
TARTEAN TARTEAN.
De vez en cuando.
An ikusten dira tartian tartian gizon gutxi gora berako erretratuak printzipiak balira bezela. Iraola 110. Jauna artzen be tartian-tartian juaten ziran. Egan 1958 (1-2), 69. Tartean-tartean ardia galtzen eta zein zakur zan ezin arrapatu. JAzpiroz 25.
azpisarrera-8
TARTEAN TARTETIK.
De entre, de en medio.
Emen ezin ditzakegu ezarri bertsolariak ordu laurden bateko jardunean bota zitun bertso guztiak, baiñan bai ordea banaka batzuk tartean tartetik aterata. Etxde JJ 174.
azpisarrera-9
TARTE-ESALDI.
Frase intercalada.
Badirudi [...] galdegile eta aditzaren bitartean ontzat hartzen ditugula halako tarte-esaldi edo hitz andana aski luzeak. MEIG VI 166.
azpisarrera-10
TARTE GABE.
Sin interrupción.
Noiz egin bear degu otoitz?... Tarte gabe, beti otoi. EgutAr 14-10-1960 (ap. DRA ).
azpisarrera-11
TARTE IZAN .
(Con el suf. -la ). Haber, estar de por medio.
Ardoa edo sagardoa tarte dala, ez da zalla bertsolariren bat aizearen tokitik azaltzea. Anab Usauri 15. Lagunak tarte dirala ez da oker aundiago. Ib. 91. Bera tarte zala, ez al zuan senarra galdu? Ib. 92. Paper-mutur batzuk baneuzkan gordeak ango kontuekin eta oriek tarte dirala ta nere orimenak amor eman dezakeanarekin, arako kontu zaarrez noraño nintzakean gai ikusi dezadan. Anab Aprika 8.
azpisarrerakoSense-11.1
Haber, estar en medio.
Batzutan palmerak eta ondarra oso poliki alkartzen dira ta etxe bat edo beste tarte dirala, egokiz jarriak dirudite. Anab Aprika 86.
azpisarrera-12
TARTE JARRI.
Interponerse.
Urrea janez, tarte jarri da / Santa Klarako ugartea. "Se ha interpuesto" . Or Eus 401.
azpisarrera-13
TARTEKO v. tarteko.
azpisarrera-14
TARTERA .
(Precedido de tema nominal nudo o gen.; valor local).
Aita-lenak erregla izkiribitu zuan aitz tartera. Bv AsL 183. Sartu zuan lenengo bere kollara aza tartera. Zab Gabon 49. Munduben akaberaño, naiz izan jela lekura artza tartea [sic, seguramente contracción de -era] . Ib. 52. Zuaz emendik, asto tartera. Alz Bern 77. Sartu ezkaitezen / etsai gaiztuen tartera. EusJok 106. Bialdu dute billete ederrik / españolaren tartera. EusJok II 146. Yauregien tartera, arri-nabarrezko Yauretxeen itzalpera amiltzen da erri oldartua. Or Mi 132. Aldegik emendik Camarga baztarreño zekor tartera. Ib. 60. Bi aur gaxoen zorionaren tartera, zuk ezin garbitu litekela uste dezun zoritxar bat erantsitzea, ez da gauza zuzena. Alz Ram 54. Anima asko da argatik juana / etsai gaiztoen tartera. Tx B I 33. Soñeko aberatsakaz zuk jantziko bagindduzuz eta zure jarraigoko andikijen tartera bialdu. Otx 122. Dotore baño dotoriago zaldi-tresnakaz txukunduta zaldi-arin tartera bialdu eban. Ib. 121. Ez ni sartu, noski, batzarre tartera. Ldi IL 94. Bat edo batek maiz zorrozten du / laiño tartera begia. Or Eus 299. Gertutzen ari diran erri-lanen tartera igaroa izan bedi. "Pasará [...] al plan" . EAEg 1-3-1937, 1182. Erri-zaia azaldu zan aien tartera. Anab Poli 102. Pixka bateko irristaka asi ta olatu tartera erori zan. Ib. 66. Nora tokatua zan / nua esatera: / parterik aundiena / soldadu tartera. Uzt Sas 274. Eskua amorrai tartera. JAzpiroz 154. Ni pozik sartzen nintzan aien tartera. BBarand 11.
azpisarrera-15
TARTERAKO
Onen goxo ordez saldu diteke / tarterako egin-âla. Arian ere atsegin zaie / noizbeingo izketa leiala. "Intermedio de esfuerzo" . Or Eus 309.
azpisarrera-16
TARTERIK TARTE.
A intervalos.
Aizea tarterik tarte sartzen dan antzera. Zubk ZArg 1957, 263. Erriberako zeru-sapai gardena, tarterik-tarte izkutatzen ari dute Orba-mendiren gandor urdiñak, ego-alderuntz. Mok 21.
azpisarrera-17
TARTETAN.
De vez en cuando; por intervalos.
Baga irakiñ, aize puztsu ta / ekaitz indriska tartetan. AB AmaE 53. Ziraun luzerik, satagin motxik / sumatzen badu tartetan, / oro suge du. "De trecho en trecho" . Or Eus 317. Tartetan emakume batzuk, almojabanaz eta iukarekin egindako ogia zeramatela. JAIraz Bizia 44. Egunen batzuk juan gabe ere / pasako ditu tartetan. Uzt Sas 184. Eresia tartetan indartu ta ixilduaz. NEtx LBB 195.
azpisarrera-18
TARTETIK .
(Precedido de tema nominal nudo o gen.). De entre, de en medio (de); por entre, por enmedio (de).
Enperador onek hereji gaiztoen atzapar-esku tartetik atera zituela. Mb IArg I 198. Urre, zillar ta beste edozein menasta, zaborraz ta tortikaz naspillaturik egon arren, erdoi tartetik garbiro bereizten dituen bezin ondo. Izt C 7. Mendia estaltzen zuen odei-tartetik altxatzen zan su eta gar-antz eder bat. Lard 79. Nere bista iragaz baliteke arbol oien eta lañu lori orren tartetik. Bil 163. Ogei milla duro orren errex uzten al dira bada esku tartetik? Sor Gabon 61. Pello aita semiak / biyen partetikan, / beti arrazoi txarra / oien tartetikan. AzpPr 80. Pinariko zugatzak bana banaka iarten iakoezan aurreko aldean, euren tartetik zeintzuk eioazan ikustera urtengo baleuke legez. Ag AL 162s.
( s. XX) Atera zaiote sasi tartetik guarda bat. Iraola 38. Ator! --zioten bideko lokatz tartetik. Jaukol Biozk 86. Izar tartetik or daude beida / jendia nola bizi'an. Tx B II 51. Otsegin zuen Mireik zugatz-inda tartetik. Or Mi 17. Burni-tartetik giltzape beltzean sartzen. Ldi BB 28. Eztek errez libratu / oietxen tartetik. Tx B 188. Ni ere juango nitzake oraintxe, zuen tartetik iges egiteagatik. Alz Burr 24. Irripar dagie artaburu elduak zorro igartuen tartetik. TAg Uzt 277. Arri borobillen tartetik, arbazta legorrak tximaz beteak. Anab Poli 106. Biok an geratu giñan zur-sare tartetik zer ikusi ta zer entzun. Ugalde Iltz 20. Iratze aundia omen zegoan eta aren tartetik jarri omen zan begira. Salav 14. Papelera Española eta Papelera Oarsoren tartetik dago bertarako bidea. Ib. 26. Eortzi itzatzu lurpean arri egartsuak eta maskor ximurrak ere, aien tartetik ura ixuri eta aize piña sartu dedin landarak pizkortzeko. Ibiñ Virgil 89. Rozinanteren anka-tartetik begira. Berron Kijote 226. Jendearen tartetik or irten da. Alkain 111. Beatzakin zorne tartetik artu nuan [galmintza] . JAzpiroz 182. Lañu tartetik Pozu Aundiari begira. Gerrika 208. Lore eder batek altxa zuen burua belar tartetik. MEIG IX 103.
azpisarrera-19
TARTETIKAKO.
"Qui provient du passage étroit" Dv.
azpisarrera-20
TARTETIK KENDU.
Quitar de en medio.
Bere maitakeriaren asegarrizko itxaropen bakarra Xalbat tartetik kentzea zan. Etxde JJ 169.
azpisarrera-21
TARTETIK SARTU.
Intervenir, inmiscuirse. v. TARTEAN SARTU.
Leitzako Barun / sartu zaiote tartetik, / ez bat et'ez bi, bitan aukera, / zaitela bidezkoenik. "Intervino" . Or Eus 303. Ez dedilla tartetik sar, ez indarrez, ez amurruz. Or Aitork 240.
azpisarrera-22
TARTE-UNETAN.
A ratos, de vez en cuando.
Tarte unetan basora joanda / aizkoran ikasitakua. EusJok II 157.
azpisarrera-23
TARTEZ
Aunitz esker! ao-batez / esatera zuri auzpez / pozik joango zugana... baña / Bidasoa tartez... SMitx Aranz 224.
azpisarrera-24
TTARTTE .
(Forma con palat. expresiva).
azpisarrerakoSense-24.1
a) Resquicio.
Pittikak, beldurti bethi, ttarttetik du behatzen. Gy 113. Gordeko naiz horxettoko ganbara hortan, eta ttartte batetarik, ederkixko denak ikusiren ditut. Barb Sup 156.
azpisarrerakoSense-24.2
b) "(L), ruelle" Lh.
azpisarrerakoSense-24.3
c) Pequeño intervalo.
Lehen ager-aldiaren ondotik hats-hartzeko ixtant bat eman baiteete teatrolariek entzuleri, hauk baliatu dira ttartte hortaz edateko. Herr 13-4-1967, 3.
tarte
<< soin 0 / 0 tripazain >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper