OEH - Bilaketa

117 emaitza zaia bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
behere.
tradizioa
Tr. Pertenece a la tradición septentrional. Procede del alativo behera (de behe, q.v., al que sustituye en casi todos sus usos), con la particularidad de que behera ante casos locales adquiere la forma beher(e)- (beherean, beheretik, behereko, etc.), de los cuales se ha deducido un tema nudo beher o behere, de forma en parte similar a lo ocurrido con otras posposiciones de lugar como aurre, atze, (V) gane, etc. Hay un atípico beherako en Pouvreau (que normalmente usa behere- ); Hiribarren emplea beheran y beherako (este último tbn. en Irigaray) en Egia, pero behere en Eskaldunak. Tbn. encontramos beheran en IBk. Habrá que atribuir seguramente a la frecuencia de aparición sin determinantes el hecho de que behera se haya conservado mejor en función de adjetivo (v. infra (2) ) y adverbio (v. behera ). Duvoisin, p. ej., distingue en su dicc. entre behera (adj.) y behere (sust.).
Onom.: Urquieguia beerecoa. (1284) Arzam 162. Elguebehere, Elguegaray. (1366) Ib. 162. Beheregaray. (150) Ib. 162.
sense-1
1. (L, BN ap. A ; VocBN , Dv, H, Hb), beher, behera (beera H (V, G)), bera (V-m-gip ap. A ; Lar) .
(Sust.). Parte inferior, parte baja; suelo; (el) mundo, (la) Tierra (en oposición al Cielo); piso inferior. "Vega, es voz Bascongada [...] y se dijo [...] de bera, tierra baja" Lar. "Partie inférieure d'un corps, côte d'en bas d'un corps" VocBN . "(Subst.) bas, rez-de chaussée, pied d'une montagne, d'une hauteur" Dv. " Beherea (L, BN, S), beera (V, G), (sust.) le bas, le dessous. Etxearen beherea, hiriaren beherea, le bas de la maison, le bas de la ville. Etxebehere, Hiribehere, noms propres" H. "1.º (L, BN), parte inferior de un cuerpo; 2.º (L-ain), el suelo" A. " Bera (V-m-gip), lugar bajo" Ib. v. behe, beheiti. Tr. En los ejs. más antiguos, de acuerdo con su función más típica, está siempre declinado en casos locales (v. infra BEHEREAN; BEHERERA, etc.); los primeros ejs. de tema nudo son beher en Argaignarats (luego tbn. en Monho, Goyhetche y Mattin), y behere, que es el más usado por los autores posteriores, en Larreguy; en esta acepción sólo hallamos algún ej. seguro de behera en Mattin. Al Sur lo emplean algunos autores modernos como Barandiarán o Etxaide.
Beher huntako egunaz / dakizue, debotak, / bethi hiltzeko orenaz, / dituela arrutak. Arg DevB 26. Behere huntako gauzei. Ch IV 15, 3. Zuek behere huntakoak zarete, ni gorakoa naiz; zuek mundu huntakoak zarete, ni ez naiz mundu huntakoa. He Io 8, 23 (Dv beheretikakoak ). Ene erresuma ez da behere huntakoa. Lg II 269. Ordu da, o ene arima, altxa gaitezen behere huntako gauza guziez gorago. Brtc 24 (tbn. en MarIl 52 y Arb Igand 198). Zeruan da ene herria: / Beher huntan / biderant bat naiz etorria. Monho 86. Heien gainean eraman ondoan bitoria, behere huntan, ethorriko naizela Zeruko Erresumara. MarIl 87s. Ez dugu hemen, behere huntan, egoitza iraupenekorik, Zeruko Jerusaleme da gure bethiereko herria. Jaur 187. Orai arte erranetarik / ausarki iuiatzen dut nik, / beher huntan talendua / dela grimasa purua. Gy 293. Uda oro badaude ardiak menditan; / neguan nahi dute behere hautetan. Hb Esk 230. Burra egiten den aldi bakhotxean behereak garbitu behar du urarekin. "Le sol" . Dv Dial 83 (It azpia, Ur beia, Ip zolak ). Eraman zinerotan, eta hor bizi da orai, eta ni, behere hunetan, zugabe hiltzen nago. Dv LEd 115 (Cb Eg II 60 emen ). --Bainan laboraria ez da mendi gainetara goaten arbolen sakhailatzera. --Behereetakoen xahutzea aski laite harentzat. Dv Lab 305. Gupela bezain zabal dire [krenolinak] beherez, / Konkorrak gainez... / Gorde behar litezke, jenden ahalkez! L. Elisaamburu ( in BertsolB 14 ). Soka hori hausten balinbada behere hartan, porroskatua, zintzirikatua bilduko hute. Zub El Día 26-11-1935. Udaran goietan, neguan beeretan, gaurko artzai batzuek bezala. JMB ELG 68. Etsitzen nuelarik / harpean nigarrez, / bet-betan agertu zait behere hartatik / argi xuri zirrinta, urrez gorriturik. Iratz 28. Elurrak beheretan alako indarrez jotzen bazun, zer ote goietan? Etxde JJ 254. Kasu emak, gazte, menditik jautsiko hizalarik... Izigarri duk orduan tentamendua, phestan eta zurrutean, behere hautan bizitzeko. Larz Iru 62. Neure etxen sartzea / etzen, ez, pullita: / behera eta gaina / itzilipurdika. Mattin 50. Behere hortako ordoki zelaiez. Larre ArtzainE 65.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de compuestos).
Zangar-behereak zaia xaharraren azpitik larru-has. JE Ber 30.
azpiadiera-1.2
(Tras ablativo). " Beéria, -ti beériari, la parte inferior a partir de... Beláunetik beéria " Iz ArOñ.
sense-2
2. (H), behera (SP, Ht VocGr 332, Dv, Lh), beher .
(Adj.). Bajo, que está abajo, a poca altura (tbn. empleado, tras nombre propio de lugar, para denominar aquellos territorios llamados "Bajo-" o "Baja-"). "Bas" SP, Ht VocGr 332. "(Adj.), bas" Dv. " Itsas hegiko zelhai urtsu eta beheretan sortzen dire helgaitzak " Ib. " Beherea (adj., peu usité), bas" H ( Lh ). " Behera [...] 2.º adj. bas, profond" Lh. v. behe (II). Tr. Como forma nuda, se documenta behera en los autores más antiguos (Leiçarraga, Materre, Etcheberri de Ziburu, Belapeyre), así como en Birjin y en Hiribarren; cf. tbn. beheran en Zubiri. Argaignarats, Mihura y Goyhetche emplean beher . Behere aparece en Lapeyre y, junto a behera, en Haraneder; anteriormente hay behere munduan en la dedicatoria de Guillentena al Manual de Etcheberri de Ziburu, debido sin duda exclusivamente al hipérbaton (por el normal mundu beherean ). Hay tbn. behere seguro tras nombre de lugar en J. Etchepare (Amerika behereak ) y Zerbitzari (Frantzia behere huntan ), debido sin duda a la especial frecuencia en que ocurren estos nombres con suf. locales. El resto de los autores no presenta sino ejs. ambiguos de behere- + sufs.
Ifernu hitz haur [...] erran nahi da lekhu behera bat: eta irudi du hala hartu izan dela, zeren elejituén gloria zelestiala gora bezala, reprobatuén izatea behera baita. ABC I 8v. Eta igaite hura zer da, lehen lurreko parte behera hautara iautsi ere dela baizen? Eph 4, 9. Iautsi zela haren arima ifernuetara, erran nahi da, ez kondenatuen ifernura, baiña lurraren barreneko lekhu behera batzuetara. Mat 60. Lurraren barreneko lekhu beheretara. Ib. 14. Luziferrek desiratu zuen lekhu gorena, / zeñi eman baitzitzaion Ifernu beherena. EZ Man I 91. Lekhua da guztiz handi, luze, gora, behera, / ardiasten hek guztien non baitu zarratzera. Ib. 96. Bai halaber arboladi behera eta goitiak. Ib. 80. Oraiñ ere kantatzen tu zure koplak Zeruan, / bai eta merezi onez nik behere Munduan. O. Guillentena ( in EZ Man I 2 ). Nafarroa garaian, Nafarroa beherean, Zuberoan, Laphurdin, [...] eta bertze anhitz lekhutan. Ax 17 (V 8). Zeren gorena ezin dagoke beherenaren gainean permaturik baizen. SP Imit II 10, 3. Izan arren ilhunbean, / lekhu beher hunetan, / egia da bitartean, / bagaitezke argitan. Arg DevB 31. Jauna, oihuz egon natzaitzu ene lazerien hondaleze beheretik. 49. Urpean eta itsasoaren hondar beheretan igerika dabiltzan arrainak. ES 142. Eman zaite bethi lekhurik beherenean. Ch II 10, 4. Jainkoak gorago altxa zaitzaken arteraiño, konseillatzen darotzut, Philotea, zaudezen nik erakhusten darotzudan haran behere hortan. He Phil 105. Ezen erorkunde ispiritualek berekiñ dakharkete ohitza, gu bethi eror-araztekoa debozionera altxatzean giñen baiño estatu hagitz beherago batetara. Ib. 509. Arima batek Jinkoa duenean bere ontasun bakharzat, konturik egin gabe begiratzen diote mundu beher huntako izatei. Mih 80. Bethi behar dugu beldurtu lezearen solarik beherenerat aurthigiak izatea. Ib. 8. Mundu huntan gareino, lur behere huntako gauzek abusatzen eta llilluratzen gaituzte. Lap 412 (V 188). Jainko bezala, Jauna aurkhitzen dela zeru-gainean eta lur-beherean. "Et in terra deorsum" . Arb Igand 153. Lehengo gudu-harr-esi gaitzak suntsiturik, eta heien azpiko pezoin beherak lurrez estalirik, dena berdindu eta zelai zabal bat eginik. Zub 91. Gure azpian, alde batetik, erreka zola beheran, Banka eta Urepeleko bazterretxe xuriak, han hemenka edatuak. Ib. 102. Zuberoa behereko Berrogaine deritzan urixkako ardandegi batean. Etxde JJ 273. Nafarroa beherean bizi izan zen harrezkero eta han, Donapaleun, artean Donapalaio zeritzanean, izan zituen bere karguak. MIH 236.
azpiadiera-2.1
(Con Frantzia ). (Francia, parte de Francia) alejada del País Vasco. .Cf. Frantzia beheretar (HU Aurp 197).
Frantzia beherean, ez da etxerik egiten priastegirik gabe. Dv Lab 171. Geroztik kasik ez da predikatu ez duen herri handirik, Frantzia behere huntan bederen: Bordele, Montauban, Tolosa, Perpignan, Marseille eta bertze gehienak. Zerb Azk 54. Hartu nuen Frantzia beheretik, ezagutzen ez dutan aheztar baten eskutitza. Xa Odol 291. Frantzia behere hortan, Gard eta Vaucluse departamenduetan bereziki. Herr 12-9-2002, 7. Berriz jin giten Frantzia behere hortarat, Pariseko alderat bereziki. Herr 9-1-2003, 1.
azpiadiera-2.2
Bajo en cuanto a la latitud.
Amerika behereak hartu bide zituen lehenbizikoak, bakar zenbeit bizkitartean iparrari buruz kokatzera zoazilarik, Ternoako alderat. JE Bur 204. Sinets nezazu, Amerika beherean aski luzaz egona bainiz. JE Ber 71. Bihurrikaldi izigarrienak Espainia behere hartan gerthatzen direla gehienak, Afrikatik ez urrun. Zub El Día 16-5-1936. Amerika behereko eskualdunekin. Herr 10-7-1958, 1.
azpiadiera-2.3
Humilde; bajo, vil.
Lebitak ziraden mendreago eta zerbitzu beheragotara deithuak. Decl ã 6r. Othoitz egiten drauagu eztuán permetitu nahi gure afekzionék gauza behera eta korruptible hautan errorik dagiten. ABC B, 3v. Gogo batez bata berzeagana afekzionatuak zaretelarik: gauza gorák afektatzen eztituzuelarik, baina beheretara akomodatzen zaretelarik. "Basses" . Rom 12, 16 (Dv, Bibl ap(h)al, Ol beko ). Zen ederrena, egin zen itsusienik, bere gogarena gaizkienik. Onhetsiena, gaitzetsienik; eta gorena, beherenik. Ax 139s (V 92). Itxura egiten dugu nahi dugula azkenik eta mahainaren lekurik beherenean <bebe-> iarri; bainan horrela gaude mahain burura abantail geiagorekin ikaiteko. SP Phil 206 (He 208 mahaiñaren bazterrean ). Iainkoa benedikatzen dugula bertzeeen gaingoititasunaz, gaudezin humilki gure bide beheragoan. Ib. 188 (He 190 aphalago ). Jinkoak zerbaitetara deitzen gütianian baizik ez agertzia; gañelan bizitze nekezü, estali eta behera bati jarraikitia. Bp II 35. Jautsiko naiz oraino [...] munduan den gauzarik aphalenetara eta beherenera. ES 172. Amudioak goiti du iaidura, eta eziñ geldi daiteke gauza beheretan. Ch III 5, 3. Eziñ iautz ditezke ni baiño deus beheragoren maitatzerat. Ib. 58,5. Bethi eziñ zaudezke kontenplazioneko gradu gora batean, ezen naturaleza haiñ da gaixtua eta flakatua, non baitezpada behar baituzu iausi beheragorat. Ib. 51,1. Gloria bedi, bada, gure anaietarik kondizione beheretako dena bere goratasunaz. He Iac 1, 9. Haren familia edo egokia Israel guziko beherenetarik zela. Lg I 206. Kristok etzuen diru, ahaideko edo goratasun handirik. Behera sorthua zen. Hb Egia 79.
azpiadiera-2.4
De baja situación, pobre.
Eta badakit behera izaten, badakit abundant izaten ere. "Abaissé" . Phil 4, 12 (He behera; Ker bearrizana ).
azpiadiera-2.5
"Barato, bera " Lcc. "Barata cosa, gauza berea " Ib. "Barato, merke, beera " Lar, . Cf. Volt 250s: oihal [...] prezio beherezko, moienezko eta gorezko.
azpiadiera-2.6
Escaso (de edad).
Adin beheretarik / zeure etxetik ilkhi zinen / eskolatzeagatik. EZ Noel 151.
azpiadiera-2.7
Profundo, que tiene profundidad.
Putzua behera da. "Altus" . He Io 4, 11 (Lç, LE, TB, EvS, Ir YKBiz 68, Leon barna; Dv, Ol, Or barren, Kr, IBk, IBe sakon ).
azpiadiera-2.7.1
(Con reduplicación intens., fig.).
Arpegia lurrari josia goihesgo behera-behera baten bihotz-molduretan. "Dans des sentiments d'une profonde adoration" . Birjin 94.
azpiadiera-2.8
"Accentus acutus, akzentu grabéa, lanóa, behéra " Urt I 73.
azpisarrera-1
BEHER-BEHEREAN .
(Intens. de beherean ).
Untz olio-zale zen goiko estaiean, / Gathu gasna-zale beherbeherean. Gy 244.
azpisarrera-2
BEHERE-HAIZE.
" Haize hegoa, ou simplement hegoa, egoa, egoia (G, V), vent du Sud. Syn. behere haizea: vent d'en bas" H. Cf. pekoaize (s.v. BEHEKO).
azpisarrera-3
BEHERE-ALDE v. beheralde.
azpisarrera-4
BEHEREAN (BN-arb; H).
Abajo, en la parte de abajo. " Beherean, en bas" Ith 30. " Beherean da, il est en bas (dans l'appartement inférieur ou le rez de chaussée)" H. " Sukaldea beherean da (BN-arb)" Gte Erd 49.
Eztraukak eure buruari imajina ebakirik eginen, ez irudirik batre zeruan garaian diren gauzenik, ez beherean lurrean direnenik. ABC A, 5v. Eska zakizko Iainkoari seinale bat zeruan gor, edo beherean itsasoan barrena. SP Phil 209. Guk beherian firmatiak ikhusi dugu eta irakurtu. (In Tt Onsa 8 ). Nik beherean eskiribatuak, Baionako ene Jaun Iphizpikuaren manuz arthoski irakurri dut. "Ego infra scriptus" . ES 147. Arte hartan Piarres beherean baitzen eskaratzean. He Mc 14, 66 ( TB, Leon beherean, IBk beheran;behereko salán ). Eta erakhusten darotzula goitan Parabisua idekia [...]; eta beherean Ifernua. He Phil 64. Doni Juane Garaziko Gobernadorea, beherian sinatuia. (1793). (In MEIG I 252 ). Artekoak nahi luke / gorago dena imitatu; / beherean denak ere / bedere artekora heldu. Gy 7. Goran dire mundu larriak; beheran, ttipiak. Hb Egia 42. Ez da deus ageri, gainean zerua baizik, beherean itsasoa baizik. Laph 225. Taulazko oheak lerro lerro, inguru guzian, birazka josiak bat gainean, bertzea beherean. StPierre 22. Bazterretan dituzten komentu guziak holaxe zainduak dauzkate, beherean kanoiez, gainean aldiz mitrallusez. JE Ber 59. Beherean ezarri ditugun dupek beren aldia egina dute; hiru kentzen ahal ditugu lur-arrasetik, gain-gainean ezartzeko. Lf Murtuts 16. Negu-aldian, ardiak beheran zituzten artean anai-arrebak txandaka egin oi zuten zaiketa. Etxde JJ 249. Negua zen eta beherean nintzan. JEtchep 76. Hogoi bat egun izango ditutzue beherean egoiteko. Larz Iru 74.
azpisarrerakoSense-4.1
(Tras ines. o adv. de lugar).
Eta eginen ditut gauza mirakuluzkoak zeruan garaian, eta signoak lurrean beherean, odol, eta su eta kezko bapore. Act 2, 19. Zein eder behar den izan zeruko Hierusalema, hemen beherean lurreko Erroma hain ponpirosa denaz geroztik. SP Phil 130s.
azpisarrerakoSense-4.2
(Tras gen.). " Pentzearen beherean (BN-arb)" Gte Erd 139.
Jar zaite ene oiñetako alkhiaren beherean. He Iac 2, 3 (Dv behereko aldean ).
azpisarrera-5
BEHEREKO.
De abajo (sdos. prop. y fig.). " Behereko phartia hobea da gainekua beno " VocBN. " Behereko, qui est du bas, inférieur" Dv. Cf. Htoy Recherches 32: "A sus ojos, el vino de abajo (behereko arnoa ) [del interior de Francia] no vale tanto como el (nafararnoa ) vino navarro".
Eta bere jendea igorririk hil zitzan Bethlehem eta haren aldiri guzietan ziraden haur bi urthetako eta behereko guziak. Mt 2, 16 (Dv bi urthetarik beheitirako ). Pierris behereko salán zegoela. Mc 14, 66 (Dv behereko; Ol beko, Or, IBe be(h)eko; He, TB, Leon beherean, IBk beheran ). Nola arranoa baita hegaldatzen Zerura / eta gero berriz iautsten behereko mortura. EZ Man I 135. Aaron sazerdote handiaren beztidurak, behereko bazterrean inguru, zituen mingrana pintatuak. Ax 458 (V 298). Beherako gauzetan iarriak diren arauera iduri dagote orobat dela zerukoez. SP Imit III 58, 6. Iainkoak gorago altxa zaitzan artean konseillu emaiten derautzut, Filotea, erakusten derautzudan behereko haranean egoiteaz. SP Phil 103. Erregelamendu bera izanen da presuna ezkonduentzat ere, behereko diferentzia xume hauiekin. JesBih 406. Hitz batez erraiteko, segi eskuara orthografan behereko alfabet hau. MarIl XV. Urrundu ziren hatterik / phentze beherekotarik. Gy 183. Zertako gorde Yainkoaren arthei lurreko gauzak? Gorakoez artha badu, zertako ez beherakoez? Hb Egia 42. Behereko zolan mamitsuago eskuara, damurik itsuago; ez ohartua, zenbat etsai dituen aiher. HU Aurp 215. Itzulipurdika badoazi biak, pirripitaka, behereko errekaraino. Barb Sup 30. "Mozkortuen" begi-sudur eta ezpañak gorri: behatze zozoa eta beherako ezpaña dilindan, eroria bezala. FIr 192. Lehen estaian bertze kapera bat, handiagoa hau beherekoak baino. JE Ber 59. Nahiz hegatz hertsi bat badaukan trebeserat teilatu-inguruak, begiarentzat, nik uste, behereko hegi murritzaren leuntzeko. Ib. 17. Hasten dira guarda-ondo delakoa, mera eta axuanta, hiruak betan, behereko dupak ateratu beharrez. Lf Murtuts 16. Goien daudenak jaisteko eta beherekoak jasotzeko. (BN-baig). EZBB II 7. Bordalde bat Iratirako bidean, behereko errekan. Etchebarne 20. Hargantxoaren behereko zolan. Larre ArtzainE 66.
azpisarrerakoSense-5.1
(Tras adv. de lugar).
Urre hura da zeruko zuhurzia hemen behereko gauza guziak oinen azpian aurizkitzen eta ostikatzen dituena. SP Imit III 32, 2. Lege bakar hartaz ari naiz, jakina, eta ez hemen behereko hala-holako legeez. MEIG VIII 58.
azpisarrerakoSense-5.2
(Tras gen.). " Beharriaren behereko burua " Urt III 201.
azpisarrera-6
BEHEREKO ALDE.
Parte inferior. v. beheralde.
Goiti erakusten derautzula Parabisua idekirik [...] eta behereko aldetik erakusten derautzula Ifernua zabaldurik. SP Phil 62. L'alteren behereko aldean est suesteko partetik dire Ocla eta Iocle. INav 97. Itxiki ginduen gure bidea Cypreen behereko aldetik, zeren eta haizeak kontra baitziren. TB Act 27, 4. Etzuela [zakurrak] behereko aldean hortzik. JE Bur 19.
azpisarrera-7
BEHEREKOAZ GOITI.
" Beherekoaz goiti ezartzea, mettre sens dessus dessous. Syn. azpikoaz goiti, gain " H.
azpisarrera-8
BEHERERA.
Abajo; hacia abajo.
Baldin Iainkoaren semea bahaiz, egotzak eure burua beherera. Mt 4, 6 (He hor behera ). Ezen nola beherera arbola burdatua / xardangoaz erortzetik baita sustengatua. EZ Man I 117. Semea, ene ganik hartu ditutzun trabailluek etzaitzatela hauts, eta tribulazioneak etzaitzatela alde guziz beherera egoitz. SP Imit III 47, 1.
azpisarrerakoSense-8.1
(Tras alativo).
Hura dela salbamendu humanoaren egitera Iainko Aitak huna beherera igorri ukhan duen Enbaxadore handia. Adv ** 5r.
azpisarrerakoSense-8.2
(Tras ablativo).
Baldin Iainkoaren Semea bahaiz, egotzak eure burua hemendik beherera. Lc 4, 9 (He, Or, Ker, IBk, IBe (h)emendik be(h)(e)ra, TB beheiti, Dv hemendik beheiti, Ol beruntz ). Loa garhaiturik eror zedin hirurgarren soillerutik beherera. Act 20, 9. Merkatu plaza hura, jendea beheretik gainera eta gainetik beherera saltegi ainitzetan kurritzen duena. Larre ArtzainE 90.
azpisarrerakoSense-8.3
(Tras gen.). A la parte (del mar) situada debajo de, junto a (una costa).
Clauda deitzen den islato baten beherera iragan genenean, nekez batelaren iabe izan ahal genen. "Ayant passé au dessous d'un petite île" . Act 27, 16 (Dv irla batetara erortzen hari baikinen ).
azpiadiera-3.1
(Tras tema nominal nudo).
Gero handik partiturik Zipre beherera io genezan. "La route d'au dessous de Cypre" . Act 27, 4 (TB Ziperen behereko aldetik, Dv Ziproko gerizaz iragan ginen ).
azpisarrera-9
BEHERERAINO.
Hasta abajo.
Mailak tarrapatan behereraino jautsi gabe, baratzen niz ezkaratzari so. JE Ber 66s.
azpisarrerakoSense-9.1
(Tras ablativo).
Eta tenpleko belá erdira zedin bi zathitara garaitik behererano. Mc 15, 38 (He gaiñetik hasi eta beheraraiño, Dv gainetik behereraino ). Denbora berean tenpluko beloa hautsi zen eta bi zathi egin gainetik behereraino. Lg II 282. Hango berrien guri heltzeko / igorri dute Argia. / Gainetik eta behereraino / dena eskuara garbia... Etcham 237.
azpisarrera-10
BEHERERAKO.
"Qui est en direction du bas" Dv.
azpisarrera-11
BEHERERAKOAN.
" Behererakoan, au moment où il va descendre" Dv.
azpisarrera-12
BEHERERAT.
Abajo, para abajo.
Urratu zuten etxearen estalkia, eta idekidura handi bat eginik, erautsi izan zuten behererat paralitikoa zetzan ohea. He Mc 2, 4. Yainkoaren semia bazira, aurthik zite behererat. SalabBN Mt 4, 6 (TB beheiti ).
azpisarrerakoSense-12.1
(Tras tema nominal nudo; con valor de part.). (Ir) la parte situada debajo de.
Hiri behererat zirenean, Samuelek erran zioen. Lg I 265.
azpisarrera-13
BEHERETIK.
Por debajo; desde abajo. " Beheretik (Lc), desde abajo" A.
Hura tiraturik marinerék remedio guziak bilhatzen zituztén, unzia beheretik hersturik. Act 27, 17 (He beheretik ). Zuek beheretik zarete, ni garaitik: zuek mundu hunetarik zarete, ni ez naiz mundu hunetarik. Io 8, 23 (Dv beheretikakoak ). Purgatzeko putzuaren hau ere idurira, / Beheretik hurbiltzen da munduaren hegira. EZ Man I 127. Gainetik zaude Iaunak bezala manatzea gatik: beheretik zaude habeak bezala sostengatzea gatik. Harb 404. Beheretik gainera igaiten zen arteko selharua gaindi. "De inferioribus" . Dv Ez 41, 7 (Ker beeko tokitik ). Bazter-harresiak guneka beheretik gaineraino gogorki lodi. JE Ber 21. Haitza, beheretik eta gaineraino, floka gorri ilhun batzuz aphaindua. Barb Leg 136. Hor zagon muthurraz zeruari, besoz paretari [...] --Zer den haatik aberearen usma? Beha nola beheretik ezagutu duen khardoa. Lf Murtuts 15. Merkatu plaza hura, jendea beheretik gainera eta gainetik beherera saltegi ainitzetan kurritzen duena. Larre ArtzainE 90.
azpisarrerakoSense-13.1
(Tras instrumental). (Por) debajo (de); menos (de). " Eztu emanen hamarna soz [sic] beheretik " SP.
Iongoiko bat onhets ezak gauza guztien gaiñetik / eta kristau laguna ez heronez beheretik. EZ Man I 12. Zu zara zeruez gainetik, zeruez beheretik, zeruen barrenetik eta gure gana guk zeurok baino hurbilago eta barrenago. Harb 403. Jainko bat onets ezak gauza guzien gañetik, / eta Kristau laguna ez heronez beheretik. Ub 172 (parece tomado, directa o indirectamente, de Etcheberri). Erregina zazu Jainkoaren ondotik, Jainkoaz beheretik diren gauza guzien gainean. MarIl 102s.
azpisarrera-14
BEHERETIKAKO.
De abajo, que viene de abajo.
Zuek, beheretikakoak zarete; ni, gainetikakoa naiz. Zuek, mundu huntarikakoak zarete; ni ez naiz mundu huntarikakoa. "Vos deorsum estis" . Dv Io 8, 23 (Lç beheretik zarete ).
azpisarrera-15
BEGI-BEHERE.
" Begi-beera (V, S), de ojos caídos, mirada baja" A (s.v. begi-aphal ).
behere
<< behe 0 / 0 behintzat >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper