Harremana

    OEH - Bilaketa

    512 emaitza zai bilaketarentzat

    Sarrera buruan (20)


    Sarrera osoan (492)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 zere.
    sense-1
    (G, AN, B; Lar, Dv (que cita a It), H (V, G, L)). Ref.: A; Izeta BHizt2 .
    De usted, de vos; tu (posesivo anafórico). "Mira por ti, [...] begirazaiozu zere buruari" Lar. "(En) dama de tus parientes, a tu bolsa para mientes, zuk aideak alde, baña zerori zere talde" Ib. "Votre, vos. [...] Zere begiez ikhusten duzu, vous le voyez de vos propres yeux" H. "Zerea, le vôtre. Aita zerea, le Père vôtre, à vous" Ib. "Vuestro. Es el posesivo de zu" A. "Zu sar zaite zere gauzetan" Izeta BHizt2. v. zeure.
    Tr. Documentado en la tradición guipuzcoana desde finales del s. XVIII, tbn. se encuentra, ya desde Mendiburu, en textos alto-navarros. Es muy frecuente en Mendiburu, Aguirre de Asteasu y Arrue y disminuye notablemente su empleo en el s. XX. En algunos autores como Añibarro (CatAN 7), Munita (19), Zaitegi (Sof 21), Villasante (Jaink 83) y Uztapide (Noiz 94) parece fosilizado para la expr. zere burua. Así lo parece tbn. en el único ej. de CatBurg (7), donde contrasta con zure en el mismo contexto: "Amar aginte oiek bitara datoz: Jainkoa serbitzera, ta gauza guzien gañetik onestera, ta zure lagun urkoa zere burua bezala". Esta misma contraposición se observa tbn. en un ej.de Cardaberaz: "[Zure ditxa dago] zure projimoak ta are geiago zere burua sufritzean" (Just 15), quien parece emplear zere sólo en la expr. zere burua (Eg II 68, 111, 119 y Eg III 370; cf. infra ejs. del autor para zeregan, zeretzat y zerez), y en varios ejs. de Aguirre de Asteasu: "Amatuko dezu zure lagun urkoa zere burua bezala" (II 105;
    v. tbn. II 110 y III 264). Al Norte se encuentra en Duvoisin y en un ej. de Joannateguy (69 zere buruaren). Se documentan ejs. de empleo no anafórico de zere, aisladamente en Lardizabal, Arrue, Arrese Beitia y T. Agirre, y con cierta frecuencia en Lizardi.
    Egin dezu zuk zere aldetik zegokizuna. Mb IArg I 173. Baldin ezpadezu, billa zazu bekatu zereen damuz ta konfesioz. Ib. 361. Barkatu dizu zere bekatu guzia. Ib. 173. Irten zaite bereala zere erritik. Ub 17. Ez daramazu zerekin edo zere bularrean Jesu-Kristo? Mg CC 240. Dezun guzia eztezu zerea. Gco II 25 (v. tbn. 51). Zere aldean ipiñi nazazu. AA I 465. Garaitu nauzu zere asko jakiñarekin. VMg 15. Jakitea zeneukan / zere poderean. FrantzesB II 42. Goza zaitez zu zere arrotasunean. It Fab 68. Zuk zerea ar ezazu, eta zoaz. Lard 423 (20 zere burua). Zereetakorik iñor emen badezu, bereala atera itzatzu, bada uria oso ondatzera goaz. Ib. 20. Zu zere baitharik guziz zare aberats. Dv LEd 87 (Cb Eg II 43 zeregan). Izan zaite zere agindupekoentzat biguñago. Arr GB 32. Ori egiten beñ eta askotan asi zera, eta beñere zerearekiñ irten etzera. Arr May 17. Ikusi zaitzagula beti zere izate ederrean! Or Mi 138 (SCruz 144 zere buruaren). Urriki zaite zere umiaz / zu, Jaun Zeruko maitia. Yanzi 83. Yauna zere alde daukazu. Ir YKBiz 5. Mutiko au zerea duzu? Or QA 40. Ori [...] zere barruak esango dizu. MAtx Gazt 50. Zoaz zere bidez. NEtx LBB 255. Ez badiozu zere gorputzari laguntzen. Albeniz 175. Zu [...] txoraturik zaude zere horrekin. MEIG IX 109. v. tbn. Aran SIgn 47. Xe 329. Sor Bar 37. AB AmaE 397. JanEd I 33. Bv AsL 99. Apaol 113. Auspoa 97, 75. AzpPr 76. Moc Damu 35. Urruz Zer 50. Ill Pill 5. JanEd II 87. KIkG 5. EusJok 148. PE 106. ArgiDL 32. Muj PAm 59. Inza Azalp 120. Jaukol Biozk 21. Ldi IL 115. Tx B 185. Lab EEguna 99 y SuEM 173. TAg Uzt 245. Ibiñ Virgil 114. Agirre in Xa EzinB 125. Ataño TxanKan 181.
    (Con reduplicación intensiva).
    Zuk eman ziñidan talentua lur-pean gorde nuen: orra non dezun zere-zerea. Lard 434.
    "Vôtre, à vous. Zere da mandoa, konzientziara ethorriz geroz" H.
    "Pour vous. Zere bat, nere bi, un pour vous, deux pour moi" H.
    "Votre droit, prétention, volonté. Zereak behar du ea bethi garaia? votre volonté, prétention, la vôtre doit-elle toujours avoir le dessus?" H.
    "Zereak, les vôtres, vos proches" H.
    (En otros casos de decl.). "Cuidados ajenos matan al asno, besterenak zai, eta zeretzat ez gai" Lar.
    Zeregandik urrundu [...] zenuen grazia. Mb IArg I 173. Bekatu guziak konfesatu ta anima zeretik orien loiak eta alkekizunak kenzea. Ib. 85. Zeure Jaunari eskaetako zeretzat ta besteentzat bear dozun ta gura dozun guztia. Cb CatV 94. Bada zeretzako <zera-> nai ez dezun gauzarik ezin iñori egin deikeozu. Gco I 433 (411 zeretzat). Zeregana eraman nazazu. AA I 465. Eman bear diozu zeretik. AA II 176. Kendu bear dezu [...] zeregandik deabruaren marka ori. AA III 295 (600 zerekiko). Artu nazazu guztia zeretzat. Ib. 398. Jauna [...] zeregana artu nazazu. Lard 400 (192 zeretzat). Ejipto guzia zerekin daukazu. Ib. 61. Errosarioa beti zerekin erabili zazu. ArgiDL 120. Obe dezu zeretzat / botik' ori altxatu. Yanzi 110.
    v. tbn. Zeretzat: VMg 48. Xe 186. MAtx Gazt 9. Zerekin: Mg CC 240. Ill Pill 26. Tx B I 70. Or Poem 533. Zeregandik: Arr May 71.
    (Uso no anafórico). "Zere aitak nahi duela, à condition que votre père veuille" H. "Zerea da eskualdia, le main est à vous, vôtre" Ib.
    Zu eta zere etxeko guziak illko zeratela. Lard 22. Urera eraman itzatzu; eta nik agintzen diodana. zerekin bijoa, eta besteak itzuli bitez. Ib. 129. Zure gauza isill guziak zerekin batera lurpean ezkuta ez ditezen. Arr GB 28. Zere agotik entzun nai ditut oraingoan. TAg Uzt 299. Zere eskuetan uzten det. Ldi IL 111 (v. tbn. 30, BB 2 y UO 48). v. tbn. AB AmaE 116.
    azpisarrera-1
    ZEREAK ETA BI. "Zereak eta bi artu, aditu" DRA.
    Ori galtzen badezu, zereak eta bi adituko dituzu. Arr Bearg 380. Entzun bear dituzu zereak eta bi! Ldi IL 41.
    azpisarrera-2
    ZEREGAN. En ti (usted) mismo; para tus (sus) adentros; por ti (usted) mismo.
    Eta ikusiko dezu, zer probetxu andia zeregan arkituko dezun. Cb Eg II 11. Zu zeregan guziz aberats ta zugan guzia dezuna zera. Ib. 43. Jauna artu ondoan jartzen zera leku egoki batean, eta zeregan diozu gisa onetan: Nere anima: artu dezu komunio Santua [...]. AA I 463. Urliaren kontrako gauzaren bat jakiten badezu, ixilik gorde bear dezu zeregan. Ib. 601. Ekusten dituzu lurreko loreak, arbolak [...] eta diozu zeregan: gauz oek onak, eta ederrak badira, zer izango da oen Egillea? AA II 12 (v. tbn. 59, 66, 210... zeregan esan). Begira, izan ote dezun itz loi desonestoak aditzen egoteko oitura, zeregan poztutzen, eta goixatzen zerala. Ib. 144. Konfesatu bear dituzu zeregan arkitzen dituzun utsegite larriak osotoro. AA III 526. Esadazu, pekataria, Barrunda dituzu zeregan Jaungoikoagana biurtzeko zale eta deseoak? Ziñez eta benaz ondu nai zenduke? Arr May 91. Zenbait gauzetan arrazoi daukazu, esango dezu zeregan. AJauregi Ezale 1897, 107a.
    azpisarrerakoSense-2.1
    Zuazi, saldu zazu dezun guziya eta emaiezu beartsuai. [...] Ez dezazula zeregan bidian ezer ere eraman. Bv AsL 60.
    azpisarrera-3
    ZERE GISA. Por ti (usted) mismo.
    Bai, gaztetxo, bederatzi illabetez egon ziñan amaren sabelean. Zu zerekixa bizitzeko ez bai ziñan gauza. MAtx Gazt 18 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.).
    azpisarrera-4
    ZEREZ (G, AN ap. A; Lar, Dv (G), H). Por ti (usted) mismo (sg. indica Harriet en su dicc., significaría tbn. 'por vosotros mismos', pero no hemos encontrado ejs. para esta acepción en los textos). "(De tu) bella gracia, zerez; de mi bella gracia, nerez, neurez, &c." Lar. "De vous-même, de vous-mêmes. Zerez egin duzu-duzue? [...] de votre nature? [...] Zerez ona-onak zare, zarete, vous êtes bon-bons de votre propre fond" H. "Por vuestra naturaleza, en conformidad con el modo de ser de usted" A.
    Eztezu hau zerez: Jainkoaren doaia dezu. Lar Carta a Mb 277. Itsutu zara zerez, edo zuk zerorrek nai dezula, ni bezain argi eder hau ez eskuteko. Mb OtGai II 137. Izanik zu, zaran bezala, zerez edo Jaunak laguntzen ez dizula, ezer egin dagikezuna, nola bizi beharra zara zu? Ib. 32. Bazenduen nere bearrik? Ez egieki. Baña Ontasun fiñik eztuena, infinitoa Zu zerez izan. Cb Eg II 74. Zerez bakarrik ezin Zerurako gauza onik egingo dezulako ezaguerarekin humillaturik. Gco II 386. Orra, nola zerez dezun argitasunarekin igerritzen dezun. AA II 12. Begira erakutsi diezu dotrina [...] edo zerez, edo bidaltzen dituzula eskolara. Ib. 83. Nola zerez bait-dezu belarria fiña, eta gustoa berriz da gauza jakiña [...]. It Fab 15. Baña zuk zerez galdetzen dezu, edo bestek nigatik ori esan dizu? Lard 450. Maria Oñ-ederra, / zerez Debakua. PE 91. Zerez edo izanez ezpaitzera kristaua. Inza Azalp 7. Badakit zuk zerez bakarrik egindako lana ez dela. Ugalde ( in MEIG IX 55 ).
    v. tbn. Mg CC 109.
    azpisarrera-5
    ZEREZKO. De por ti (usted) mismo.
    Izanik zu, zaran bezala, zerez edo Jaunak laguntzen ez dizula, ezer egin dagikezuna nola bizi beharra zara zu? Arrotasunez [...] betea? Zere Jangoiko egilleari begiratu ere bage ta zerezko Jaun andi bat baziña bezala? Mb OtGai II 32. Bizkitartean, konfesioa luzatuaz zoazen ereduan pekatua animan geiago eta geiago sustraituaz dijoa, ori oitura eta zerezko gauza bezela egitera iritxi dedineraño. Arr May 96. Mutil tajuzkua / eta buruzkua, / asko dezu ikasiya / eta zerezkua. Auspoa 39, 72.
    azpisarrerakoSense-5.1
    (Precediendo a un adj.).
    Jaiotzez etorria, / zerezko ernia, / aitari erakusten / ari zera, semia. Yanzi 110.

    zere

    zere
    << zer 0 / 0 1 zerri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper