OEH - Bilaketa

78 emaitza zahartu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
urdindu.
sense-1
1. (gral.; SP, Lar, Añ, Dv, H), urdintu ( VocBN , Gèze), ordintu Ref.: A; Iz ArOñ; ZestErret ( ile ) .
Encanecer (el pelo); envejecer (una persona). "Grisonner" SP, Gèze. "Ponerse canoso o gris" Iz ArOñ. "Urdíndduta xaok, ya ha perdido la sazón (esa mujer)" Ib. "Etzara etorriko Jesukristori bizarra urdinddu-arte, no vendrá usted nunca" Ib.
Urdinetan asi azkero prestu ezta seizaroa. "Después de comezado a encanecer" . RS 166. [Haserretasunak] muga baiño lehen illeak ere urdintzeintu. Ax 279 (V 187; Añ GGero 209 urdinduten). Utz nazazu zahartzera, umotzera, urdintzera eta azken adinera heltzera. Ib. 187 (V 127). Bilhua urdinduz geroz eskolara ioaitia. Tt Onsa 23. Zahartu eta urdintu ninzanian. Ib. 19. Nola errege haren pian ordintu eta xuritu izan zen errapostu eman zian: [...] afrontien eta iniurioen sofritzen. Tt Arima 130. Galzen ditu indarrik geienak, urdinzen da, galzen ditu orzak eta agiñak. Mb IArg I 285. Nahi ez bahaiz hainitz bezala / bethi neskatxa urdindu. (1780). BertsZB 124. Urdinduzaizu iá biloa, zartu zára. LE ( in BOEanm 1678 (voc.) ). Zaartuta, buruba urdinduta euki arren. fB Olg 54. Hasia zuelarik ilea urdintzen. Hb Esk 220. Ixkerraren zamaria / bilho urdintzen hasia. ChantP 348. Illia urdinduta. JanEd I 36. Asiyagatik urdintzen / gaztiak diyo segitzen. Xe 274. Zuk ere on bat artu ezazu / urdiñdu baño lenago. PE 60. Illia zaio urdindu. Urruz Urz 45. Dituan zimak urdindu zaizka. Tx B II 35.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.). "Alba senecta, adiñ urdíndua " Urt I 477. "Cano, urdindua " , "encanecido" Lar.
Beor ezur-uts, zâr urdindua. Or Eus 328.
sense-2
2. (V, AN, L, BN; SP, Dv, H), urdintu (R) Ref.: A (urdindu, urdintu); Lcq 183; Iz Ulz (urdíñe); Izeta BHizt2. .
Enmohecer. " Ogia urdindu da " SP. " Urdintu (R), enmohecerse, por ej., el calzado y las ropas" A. " Urdínduik dagó, está musido, enmohecido" Iz Ulz. "Baratxuriek ere urdinduek tugu" Izeta BHizt2. .
Urdinduko bere eztala [ogia] urte askotan egon arren. CrIc 53. Ez giñan jaio paret artean ezkutaturik, urdindurik edo oriturik egoteko. AA III 610. Iños gordeten bazan biaramonerako [mana zeritxon janaria] usteldu, urdindu, birrindu ta arrez betetan zan. MisE 74. San Blas egunean bedeinkatzen dan ogia ezta urdintzen. A EY I 250. Zuriñeren gero-asmo-lore irukoitzak ere, bata bestearen ondorik geundu, urdindu, ximurtu ta idortu egin ziran. Erkiag Arran 178. Aretxari be eldu yakien euren gatxa: orriek urdinduten asi yakiezan lelengo, azalak yausten gero. Akes Ipiñ 25. Ogia urdindrik dago. ZMoso 57.
azpiadiera-2.1
(Part. en función de adj.).Mohoso, enmohecido. " Ur urdindua, eau puante, corrompue" H.
Zenbait ianhari urdinduz eta edari zurminduz [penatua gustua] . Ax 588s (V 378). Gogotik jango due arto urdindua ere. AA II 100. Janari ustel, atsitu, birrindu, urdindu, gustu txarrekoak. GGero 370. Harrapatzen diozka [diruak] / oro urdinduak. Zby RIEV 1908, 764. Untziko xardina eta xingar gizen urdindu guti orai langileen mahainetan. Zub 90. Bazebilen, gogoeta goibelik asko arima-zola urdindutik buragertuak alatzen zituela. Mde Pr 163.
sense-3
3. (gral.; Lar, Añ, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Elexp Berg; Izeta BHizt2. .
Poner(se) azul, azular(se). "Azular, dar de azul" Lar, . " Zure begiko uspela urdintzera doha, la meurtrissure de vôtre œil va bleuir" H. "Teindre en bleu" Ib. "Coger un color azulado. Ubel au urdindu de " Izeta BHizt2. .
Luzatu zan eguna, urdindu zan zeru aldea. Ag Kr 36. Ala itsasoak zerubaren urdintasunez urdindu ote dituen bere ur gordin bizinaiak. A EEs 1908, 28. [Maite zaitut, Larrun] ilun-nabarrak dauzkitzularik urdintzen, histen bizkarrak. Iratz 46. Odei gandutsuak urdinduta agertzen dira. Txill Let 27. Zerua urdindu baino lehenago nahi nikek itzalean sartu. Larz Iru 94. Esnea aldiz urdintzen, pikorkatzen eta ur bilakatzen. Gatxitegi Laborantza 169.
azpiadiera-3.1
(Part. en función de adj.).Azulado.
Beltx urdinduak buru egalak / eta bizkarraren gaña. Iraola EEs 1913, 181.
azpiadiera-3.2
Amoratarse. "Adlivescere" Urt I 189.
Lurraren gainean hedatua zagola luze luzea, batere ezagutzarik gabe, gorphutz guzia uspeldua edo urdindua. Jnn SBi 123. Begitartea jadaneko urdindurik eta mihia ahotik erdi aterarik. Mde Pr 157s. Juan jakon arpegiko sua, urdindu jakozen ezpanak. Etxba Ibilt 487.
azpiadiera-3.3
Belarra dago gaindua, / asto-gernuz urdindua. "De color verde más oscuro." Or Eus 172.
sense-4
4. Hacerse pasar por conservador.
Au da esatea ziur / eta berba baten / gorriak dagozala / guzurrak esaten [...]. / Agindu nai dabenak / dakuskuz labanak, / eta gero urdinduta / berba iaten danak. Azc PB 218 (en Ur PoBasc 175 azulduta).
sense-5
5. (BN, S, R) urdintu (S). Ref.: A (urdindu, urdin); Lrq (urdin). Enturbiarse. " Ebite handietan ura urdintzen düzü (S)" A (s.v. urdin).
azpiadiera-5.1
(Part. en función de adj.). " Urdintü (S; Foix) trouble (eau)" Lh.
sense-6
6. (BN, R ap. A ).
Ensuciarse.
sense-7
7. (G-nav).
(Uso sust.).Cardenal. "Hematomas causados por los golpes (urdindua)" Satr CEEN 1972, 49.
azpisarrera-1
URDINDUXE. (Forma con suf. xe-, de valor aprox.). a) Enmohecer, pudrirse ligeramente.
Mutxituxe edo urdinduxea zen [haragia], bainan jan ginduen. Prop 1908, 134.

b) Encanecer.
Txoko batetik agure xar bik / --kaskua urdinduxeak-- / Mutil gaixoak...! --zioten ixil-- / Nun dira lengo legeak! Lek EuskOl 1931, 56. Burua urdinduxe duenean lau seme-alaba eta emazte erixka baten jabe gertatzen den gizon helduarentzat. MEIG IX 91.

urdindu
<< tapadura 0 / 0 uste >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper