Harremana

    OEH - Bilaketa

    947 emaitza zahar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (123)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    itsutu.
    tradizioa
    Tr. Hay itzutu en Echeita (Jos 180), utsitu en Mendigacha, e itsatu en Lizarraga de Elcano (en Doc y LE-Fag; cf. sin embargo itsutu en Kop 124 e Io 12, 40). Para la distribución itsu- / itxu- / ütsü-, v. itsu . En DFrec hay 4 ejs. de itsutu y 3 de itxutu .
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN; Lcc <ysçotu>, Volt 51, Mic 6r, SP, Urt, Ht VocGr 330, Lar, Añ, VocBN , Dv, H, VocB ), itxutu (V-gip; H (V, G)), itsutsi (R), itzutu (V-gip), itsutsu (S), utsutu (S; Gèze, H (S)), utzutu ( VocS 139), itsatu, utsitu, utsu (S) Ref.: A (itsutu, itsutsi, ütsü, itsutsu); Lrq (ütsü); Iz ArOñ (itzútu); Etxba Eib y Elexp Berg (itxutu).
    Cegar(se), obcecar(se). "Furore caecus, kolerak itsutua " Urt IV 11. "Allucinari, tronpatzea, [...] itsutzea " Urt I 530. "Offusquer" VocS . " Itsutu da, il est devenu aveugle. Tiro batek itsutu du, un coup de fusil l'a rendu aveugle" Dv. " Hartu zituzten guziei begiak lehertu ziozkaten, eta itsutu zituzten [...]. Ezta bere baithan, haserreak itsutu du [...]. Egunaren argiak huntza itsutzen du [...]. Bere semearen gainean itsutua da " H. La forma ütsü que da Azkue, podría ser en realidad un radical vbal. , aunque éste en suletino parece ser ütsüt (v. Lrq). Tr. Documentado desde Leiçarraga, es de uso general.
    Itsutu ukhan ditu haién begiak. Lç Io 12, 40 (EvS ütsütü, Arriand itxutu; en las demás versiones itsutu). Dolore soberak itsutu nau. Harb 328. Errege hura eritu zen eta itsutu eritasun hartarik. Ax 409 (V 267). Amorioak itsutu baitzian. Tt Onsa 174. Isak patriarka handi hura itsutu zenean. ES 87. Turbazio edo kolera itsutzen gaitustenak. El 81. Argi geiegiak itxutzen ditu. Lar SAgust 12. Amodio propialaz gure buruak itsutzera uzteko. He Gudu 70. Era berean, bada, itsutu zituen deabru berak egungo judatar mukerrak. Mb IArg I 261. Idolatriaz bazakit / etzirela atakatia / etzirela hain grosier / ez eta ütsütia <-lia>. StJul 26r. Saturnin presidenta ütsütürik. Egiat 201. Jarririk bere trátuen álkian itsaturik kodizias. LE Doc 221. Eguzki argiti sartuten dana leku illunian, lenengo sarreran itsutu legez egiten da. Mg CO 23. Ainbesteraño itsutzen ditu gorrotoaren lañoak. AA II 211. Zek bada allagina engainau ta itsutu ditu. fB Ic I 314. Baditekeia itsu detzan / manera haiñ terriblean / guzien adimenduak? Gy 286. Elimas bat-batetan itsutu zan. Lard 506. Bekhaizkoz eta mendekioz itsutua, xede izigarri bat hartu zuen. Laph 132. Argitzen dauz gizon on / gabak itsutuak. AB AmaE 343. Nahiz ez den errex iguzkiari so egoitea, begiak itsutu gabe. HU Zez 96. Ñore begi minareki errenglon kuen eskritiagatik baratu naz erdi utsitruk. Mdg 143. Oñatin eztute onelako gauzarik egundaño ikasi, oso itxutuak eta atzereak daude. Ag G 219. Hain gordin eta samur urre-apaindura, nun itsutzen baitzitu. JE Ber 58. Zahar eta erdi-itsutua. Lek EunD 21. Urre-goseak itsutu ditu. Eguzk GizAuz 29. Maitasunak itxutu egiten duela diote. ABar Goi 25. Hamabortz ehun fraile eta birjina itsutu zituzten gisa hortan. Zerb IxtS 102. Senarra gortu ta itsutu zedin. Bilbao IpuiB 84. Zure dizdirak itxutu egiten nau-ta. NEtx LBB 43. Or ez det itsutu nai / zenbait oi dan aiña, / txuri-urdin mutillak / maite ditut baiña. Zendoia 154. Begiek be itsutzeko beste izer aurrien. Gerrika 91 (ref. a las estrellas de los militares). Bainan holako pindarren ximixtek ez gaituzte behar itsutu. Larre ArtzainE 188. Beste guztiak [Jainkoak] itsutu egin ahal ditu? MIH 166.
    azpiadiera-1.1
    (Con compl. en alativo).Cerrar los ojos (ante), no querer ver.
    Begira zenbat Ebanjelijuari jarki jakozanak! Zenbat mirarijetara itxutu ziranak! Ur MarIl 45.
    sense-2
    2. (Dv, H, A Apend).
    Cubrir(se) una luz; esconder(se), ocultar(se). " Ez da ageri ene etxea haritz horiek itsutzen dute [...]. Hedoiez itsutua zen zerua, le ciel était obscurci par les nuages" Dv. " Iguzkia etzen ageri, hedoi beltz batzuek itsutzen zuten " H. "Desaparecer, perderse de vista" A Apend. " Lañoetan gora ta gora, azkenean itsutu egin zan guretzat, ez gendun geiago ikusi (V)" DRA . v. itzali.
    Hura [adimenduaren argia] itsuturen dio illhuntasun handiak. EZ Man I 320. Iguzkia illhundu zen, / illhargia itsutu. EZ Noel 98.
    sense-3
    3. (Dv, H).
    (Acompañado de alativo). Aficionarse ciegamente, apasionarse por. " Arnora itsutua da, il est passionné pour le vin" Dv.
    Zerk hala behar eztenaren hartzera itsutzen du? Ax 359 (V 238). Ainbesteraño itsutu dirala aragiaren atsegin lizunetara. AA II 74. Gustija beragana itxuturik, erabagi eban bere esposatzat artutia. JJMg BasEsc 228. Maitetxo neriaren edertasunera itxutua oso. Bil 140. Nola eztira itsutua bainaiz. Dv Dial 10 (It y Ur ezti zale, Ip eztikhoi). Ez itxutu diru hillagana, ezpada Jaungoiko biziagana. Arr GB 136. Emakume bategana oso itsutua zegoen. Arr May 180. Itsutuak dire [zezen-kurtsa] horietara. HU Zez 76. Ezagun dezu lur-lanetara / itxuturikan zaudela. Olea ( in Auspoa 39, 137 ). Etcheberry jaun erretora bera itsutua baitzen bertsularitzarat. Larre ArtzainE 245.
    azpiadiera-3.1
    (Con inesivo).
    Ezta arnegurik [...] eta ez falseriarik, emaztetan itsutua dagoen batek eztaidikeienik. Ax 351 (V 233). Bere griña ta pasio larri-gaiztoetan itsuturik. AA III 611. Zure begia lurreko gauzaetan itsutzen bada, nola zerukoak ikusiko ditu? Lard 384.
    azpiadiera-3.2
    (En otras construcciones, siempre en formas no conjugadas).
    Bizitu zala atsegiñ loien ondoren itsutua. AA III 529. Diruaganako aiñ itsutua izan ezpalitz. A BGuzur 145. Juan Andres emaztegaiaz itxutua zegoan. Ag G 126. Dirua irabaztearekin itxutua zegon. JAIraz Bizia 92. Dalako kapitan orrekin itxutua dabillela. NEtx LBB 84.
    azpiadiera-3.3
    (Part. en función de adj.). " Diru-zale itsua (V), itsutua (G, AN), muy aficionado al dinero" A EY III 316.
    Euskalerritar itxutua. Ag G 91.
    sense-4
    4. Cerrar (los ojos). " Begiak itsutzen ditu ez ikhusi nahiz, ne voulant pas voir, il ferme les yeux" Dv. " Begiak itsuturik ere bidea aurkhi nezake " H.
    Ergelkeriei itsutu / ziñaroen begia. EZ Noel 156. Orok begiak itsutzen gintuen beraz harek zerbeit manatu orduko eta norat-nahi baginoazin, lorietan ez bazen, fidos gutienetik. Zerb Gerlan 82s.
    azpiadiera-4.1
    " (Begirik ez) itsutu, no dormir. Gau guztian ez dut begirik itsutu " Asp Gehi.
    sense-5
    5. (Dv, A).
    Vendar (los ojos).
    Mokanes batez diotsate / bere begiak itsutu. Gç 84. Itsuturik eraman zuten lehen aldian, eta halere ikhasi zuen bidea. Hb Egia 74.
    sense-6
    6. (Dv, H, VocB ).
    " Leiho itsutua, fenêtre bouchée. Zilhoak itsutzen ditu, ez tapatzen, il aveugle les trous, et ne les bouche pas" Dv. "Fermer, boucher une issue, un trou, un canal, un puits. Leiho bat, zilho bat, erreka bat, putzu bat itsutzea " H. "Cegar el río o corriente" VocB .
    Argizari-ttalo me-meaz itsututea [zuloa] . Or Tormes 19. Ontzi itxutuan argi-begia itoz iltzen dan bezela. Gand Elorri 89. Lurrezko ataka auskorra itsutu ta lauzkituaz. Erkiag BatB 36. Arnas-bide itsutuak zabaldurik landare xamurretara gozotasuna iritxi dedin. Ibiñ Virgil 71. [Erleen] gelatxoak argiaren etsai diren mamutxez itsututzen dira. Ib. 112. Elurra, bideak itxutzen ari zan egiñalean. NEtx LBB 66.
    sense-7
    7. Borrar. " Kontratu huntan bada lerro bat itsutua, dans ce contrat il y a une ligne effacée" Dv.
    sense-8
    8. (Sust.).Ceguera; obcecación. "Cegajez, hisutua " Lcc (de la mano C).
    Tobias Sanduari bere itsutuagátik erran zion. LE Ong 54r. Don Quijoteren itsutuari ba-gagozkio. (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 211 (AIr RIEV 1928, 607 ain itsutua zagon).
    azpisarrera-1
    ITSUTU ERAGIN. Cegar, obcecar. v. itsuarazi.
    Asko da esatea: munduak ala dio [...] bereala itxutu eragiteko. Gco I 445.
    azpisarrera-2
    ITSUTURIK. Ciegamente, apasionadamente.
    Khirixti batek Jinkoaren haurrak maithatü behar dütü, jaun aphezek ütsütürik bezala. Herr 1-3-1962, 3. Ütsütürik deiot so egiten [Santa Grazi herriari]: / Ederrena segür edireiten. " Avec passion" . Casve SGrazi 72.

    itsutu

    itsutu
    << itsu 0 / 0 1 itun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper