OEH - Bilaketa

947 emaitza zahar bilaketarentzat

Sarrera buruan (123)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
higatu.
sense-1
1. (L, B, BN, Sal, S, R; SP, Urt I 66, Ht VocGr 439, Lar, VocS 144, VocBN , Gèze, Dv, H) Ref.: A (higa, igatu); Lrq; Satr VocP .
Desgastar(se), ajar(se), consumir(se) (sdos. prop. y fig.). "User, rompre" SP. "(Au fig.). Goizik higatu da gizon hori, cet homme s'est usé de bonne heure" Dv. "Nabala higatua, couteau usé" H. "Consumirse de enfermedad, etc." A. En Harriet aparece: "Eztezazula higa ene pazientzia, [vous] ne mettez pas ma patience à bout (EZ Eliç)", pero lo que en EZ Eliç 4 se lee es: "Ezazula othoi fiega [sic] / ene pazienzia"; por el sentido, convendría más corregir con froga (la frase es parte de una oración dirigida a Dios). Cf. A: "Egetu (AN, Aq), arruinarse", pero lo que Aq 1260 trae es: "Gastada cosa por vieja, egetzea, igatzea" (v. ihetxe). Tr. Documentado desde el siglo XVI en la tradición septentrional. Al Sur aparece en Lizarraga de Elcano y en algunos pocos ejs. del s. XX. En DFrec hay 6 ejs., 5 de ellos septentrionales.
Mulsa higatzen eztiradenak egiteko. Decl ĩ, 7v. Nitien arropa guziak higatu baititut. Echaux 155. [Presuna] haserrekorrak ez ohi du begi orde anhitz higatzen. 'No suele gastar muchos pares de gafas' . Ax 280 (V 187). Zinzarri mihi gabe holzean higa. Saug 107. Laur urte du, zuri beti iarrikitez, / higatzen naizela. O Po 18. Bihotz garbi baten orde, bihotz higatu [bat] . SP Phil 423. Pareta zahar, arrallatu eta hirrituak ere, edo dela zaharkitu hutsez edo dela etsaiez hala higatuak eta bilhakatuak. ES 97. Denborak oro higatzen dituen arren. Hb Egia 104. Gaztean dabilana urhats holakotan / Labur higaturen da pena ahalketan. Elzb Po 221. Bainan hezur eta haragi zen, ez burdina; burdina bera ere higatzen da emeki emeki. JEtcheberry 33. Aspaldixe huntan osasuna higatua zuen. HU Aurp 97. Neska zar igatuen gañean, [...] itz bi esatea. Ag G 296. Bere indarrak higatu zituen Elizaren erakaspenak leihorrez-leihor hedatuak izan ziten. JE Ber 66. Sozialistak diñoenez, erabilliaz igatu edo amaitzen diran gauzak, bakotxarenak be izan daitekez. Eguzk GizAuz 90. Zertako'tugu hitz higatu hoik? Mde Po 49. Gazterik hil zen lanak higatua. Zerb Azk 80. Zure edertasun ezin-igatua. Or Aitork 105 (cf. EZIN HIGATUZKO). Txirulak zure ezpaintxoak igatu baletza. Ibiñ Virgil 35. Akitua, lehertua, iduri jadanik higatua, barnetik errea, Erromarat heldu zen. Ardoy SFran 136. Ganibetak geztera higatzen, eta gezterak ganibeta. EZBB I 121. Ez zituzten zapetak higatuko eta hartu zuten akidura hartuko debalde. Etchebarne 54.
v. tbn. Harb 247. EZ Eliç 338. Tt Onsa 17. LE Ong 82v. AstLas 29. Etch 478. Gy 202. Lap 265 (V 121). Jnn SBi 77. Lh EEs 1914, 243. Ox 191. Barb Sup 171. Lrq Larraja RIEV 1931, 233. Markiegi in Ldi IL 14. Balad 214. Iratz 100. Xa EzinB 123.
azpiadiera-1.1
"Corromperse" Lar Sup (→) H.
azpiadiera-1.2
Usar (una prenda). Cf. supra ej. de Ax 280 (V 187).
Besta-buru egunez kanpo ez zuela sekulan mokanesik higatzen. Lf Murtuts 21.
azpiadiera-1.3
Pasar, emplear (el tiempo, la vida, etc.).
Iberian higatzen urtherik luzenak. Hb Esk 17. Gauak ala egunak higatzen bestetan. Ib. 45. Eta gure bizitzia higa dezagüla, zük bezala, Jinkoaren zerbützian. Ip Hil 44. Beren bizia holako lanetan higatu ondoan [jakintsunak] . Arb Igand 17. Ez bakarrik egunak bainan gauak ere otoitzean higatzen zituen Misionestak. Ardoy SFran 311. Portugesen artean bere bizia higatu behar zuen misionesta. Ib. 87.
v. tbn. Elzb Po 184. Etcham 120. Mde Pr 291. Larre ArtzainE 19.
azpiadiera-1.3.1
" Non higatzen zare? où demeurez-vous" Dv.
sense-2
2. (A).
(Acompañado de tema nominal nudo).Hacerse, convertirse (y ser en adelante).
Eure haurra, haur deno, ezak gastiga, eztakia gero esteiari higa. "Se perdre et devenir misérable" . O Pr 169 (cf. Saug 193: Haur maite, / haz aite, / ezten ara higa aite, que podría ser tal vez error por ezteiari higa; Oinehart, sin embargo, reproduce (219) el de Sauguis, sin otra modificación que la meramente gráfica, y traduce "vient souvent à perir misérablement"). Baigorrin Echauz zen sorthua, / Tursen arxaphezpiku gero higatua. Hb Esk 76. Bertze bat bilhakatu zen eta girixtino on higatu. Laph 76. Biek higatu behar duzue gaur erran hitzen esklabo. Xa Odol 321.
azpisarrera-1
EZIN HIGATUZKO (Dv). Que no puede desgastarse, consumirse. "Inusable" Dv.
Dabid, eskualdun zahar altzeiru ezin higatuzkoa. HU Zez 173. Hor dabila gure muthikoa, ezin-higatuzko bere oinetakoak soinean. Barb Leg 128.
azpisarrera-2
HIGATU-ORDAINTZA.
Igatu-ordaintza (amortización)-kutxa. Ldi IL 119 (en un presupuesto).
azpisarrera-3
HIGATUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). "Un peu usé" Dv. "Igatuxea (BN-baig), bastante estropeado" Satr VocP.
Izendatu zelarik, 67 urtetan, ja ordukotz lanak, bere karrak eta iduriz adinak ere higatuxea. HU Aurp 133. Bainan ene gerriko higatuxe bat utzi diotet eskuetan. Barb Piar I 10.
azpisarrera-4
HIGATZENTXE (Aprox. de higatzen).
Idi hazkarrenetarik behar ditu; zezen itxurakoak. Eta higatzentxe direnean, saltzen ditu. Dv Lab 234.
higatu
<< hetsi 0 / 0 1 hil >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper