(gral.; SP, Ht VocGr 373, Lar Sup , Añ, VocBN , Dv, H), ezintu (S; Gèze) Ref.: A; Lrq (ezin); Izeta BHizt .
Debilitar(se), hacer(se) incapaz, inválido. "Impotente, inhábil, ezindua " Lar Sup. " Ezindurik, sin poder" LE UrtVoc. "1.º imposibilitarse, inhabilitarse. 2.º imposibilitado, impotente" A. " Nere osaba ezindue dago " Izeta BHizt. v. herbaldu. Tr. Empleado al Norte desde comienzos del s. XVII; al Sur, antes del s. XX, lo encontramos en Lizarraga, Añibarro y Lardizabal; su uso aumenta en la segunda mitad del s. XX. Con forma verbal no indicativa se encuentra sólo en Añibarro (v. infra MisE 131). Es especialmente frecuente el part. en función de adj. En DFrec hay 4 ejs.
Eta exkusa nazazu zure arma saindua / Zeren laguntzen eztudan, izanez ezindua. EZ Man II 90. Gorputz guztia flakatua, benzutua eta ezindua ibentzen dutenak. Ax 99 (V 68). Zahar ezinduak. Ib. 177 (V 119). Akhitu edo ezindu bezala zen. Lg I 355. Nekheak eta adin handiak ezindu zuten azkenean. Lg II 96. [Arimaren perlesiak] paratzendú ezindurík bekála. LE Urt (ms.) 124r. Errumesak, ezinduak, mainguak eta itsuak. TB Lc 14, 13. Dolorez ezinturik. Arch Fab 117. Hura ezintzean hek hazkartu baitziren. Gy 101. Beartsu edo pobreai, argal edo ezinduai. Lard 416. Eraiten ikhasiko duzu, ezintzen naizeneko. Dv Lab 66. Akhitua, lehertua, ezindua. Laph 162. Eriak, ezinduak. Lap 44 (V 24). Arima tristeziaz eta erreüsdüra handi batez betherik, egotxirik eta ezintürik beitzagon. Ip Hil 173. Nere laguna ohean dut ezindua. HU Zez 33. Bere gorphutz hebaindu edo ezindua. Prop 1906, 11. Ezintzen deneko sakela joritua gertatzen zaio. JE Bur 199. Ni aguretxo erdi-ezindua naizelarik. A Ardi 10. Akidüra eta izertaldi handiek goizik ezintü zien Haritchabalet. Const 36. Iduri luke sekulakotz ezindua. JE Med 28. Ezintzeraino kantu egiten. Iratz 126. Arras zahartzen eta ezintzen ari zela oharturik. Zerb IxtS 52. Sorgor zegoen ezindua. Mde Pr 149. Sosa arra berritzen etzaienak, ezintiak, zahartiak, arrandaz lehen bizi zienak. Herr 8-9-1960, 3. Senhar emazte hauk bizi ziren polliki bere lanetik, bainan ezindu ziren, pobretu ziren. Etcheberry Maiatceco 91. Eri edo ezindurik ezpadago. Vill Jaink 72. Nere beso ezinduak. "Invalidasque [...] palmas" . Ibiñ Virgil 117. Ez da zuen Xalbador betiko ezindu. Xa Odol 337. Zarra izan liteke / edo ezindua. Uzt Sas 102. Ezindu zanean, Orejara etorri zan da Matxiñen il zan. JAzpiroz 87. Non ez duten ezindu batzuek hor [Ospitalean] aurkituren. Larre ArtzainE 300. Iloba ttikia eta amagiharreba ezindua. MEIG IX 61.
v. tbn. Jaur 156. Jnn SBi 168. Arb Igand 89. FIr 147. Zub 122. Yanzi 96. Etxde JJ 232. Berron Kijote 195.