Harremana

    OEH - Bilaketa

    947 emaitza zahar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (123)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hasperen.
    tradizioa
    Tr. Aparece en Etcheberri de Ziburu (en las var. hats beheren y hasbeheren ) y, desde Oihenart, en autores suletinos; a partir de finales del s. XIX se documenta tbn. en bajo-navarros y labortanos, y en el siglo XX lo emplean algunos meridionales. En DFrec hay 4 ejs., todos meridionales.
    sense-1
    1. (S, R; Lecl, Arch VocGr, Gèze, Dv (S), H (+ a-)), hasbeheren (H s.v. IV hatsa in m.), hatsbeheren, hasperren (SP <hatz->), hasparren (Lh) Ref.: A; Lrq .
     Suspiro. "Soupir" Arch VocGr, Gèze, H. "Jadeo" A. v. hasbeherapen, hasbehera, hasgorapen, hasgora.
    Arren othoi adizazu ene hats beherena. EZ Man II 66 (tal vez tenga aquí, y en el siguiente ej. que citamos, el sdo. de 'aspiración, afecto encendido del alma hacia Dios (expresado mediante oraciones jaculatorias)'; v. hasgorapen). Zure pasionearen / kantatu tut orenak: / Jesu Kristo, entzun tzatzu / ene hasbeherenak. EZ Noel 101. Kexeri, deitore, nigar-herakiak, / Hek ene barazkal, hek auhal-iakiak, / Zipak ene lo-lehenak, / gau-korrongak hasperrenak. O Po 19. Honek berak haspereneki erran erazi derio Jeremia Profetari. Bp I 18. Gure bihotzeko dolümenaren eta hasperen jüstuen beharrüniak dira. Mst I 21, 4. Edo gütienetik desiratü zure hasperenetzaz, heganat hüllantzia. Mst III 32, 3. Behar da noiz ere sendi beitate pasione zonbaitez ajitatürik edo therritatürik, urthuki hasperen barna bat Ama hun haren bihotziala. Mercy 29. Haspere lüze baten landan. Egiat 173. Zeren beitzen lili ororen / Eijerrena, / Bai eta ene bihotzeko / Maitenena, / Haren izanen da ene azken / Hasperena! ChantP 230. Españalat juaitian han da ene phausada: / Gibelilat so'gin eta hasperena ardüra! Ib. 158. Yadanik dut aditzen zorion handia! / Ezkila maitearen hasperen eztia. Elzb Po 183. Ahide batzuen nigarrek eta hasperenek [...] hautsirik ere emakume batzuei bihotza. Jnn SBi 130. Gure aihoak eta hasperenak, zuriak bezala, thaigabe igain ditian zelialat. Ip Hil 186. Eta han berian hil izan zen amoriozko hasperen batetan. Ib. 188. Ordu berean Jaun zahar bat han gaindi iragaiten da, haurraren hasperenak entzuten ditu. Arb Igand 88. Zoin axola gutirekin, hasperen bat ez begilundura bat gabe dautzuten erraiten Eskualdunaren izena merezi ez luketen batzuk. HU Aurp 216. Hipaka hasi zen, hasperen bakotxak gorputz guzia inharrosten ziola. JE Bur 134. Menpeko batzuek xirula joiten zeieten edo xirribinka, etzitzaten adi batzuek bertzeen intzira, auhen, hasperenak. Ib. 93. Haurren ezpain gorrien hasperen arinak, / Bakarrak eztitzeko burhasoen minak! Ox 179. Orduan aise hasperen zonbait / bihotzean zaitzu sortzen. Etcham 225. Eta patarrari behera urtxinxaren zalutasunian artzen du herriko bidia hats gaitzian, hasperen haundian. Zub 38. Otoi ta asperen, ertsa baititut / San Mikel eta Trintate, / nere bertsu-lan au egitean, / arren, datozkidala alde! Or Eus 252. Asperen batez adirazten du / bere denbora joanik. Ib. 227s. Aren asperenak entzuten ementxe gelditzea nai al duzu? Zait Sof 15. Bihotzetik hasperen bat maiz doakitala. Iratz 33. Zu ziñan aien asperen, arnas, mintzo ta kantu. Or Poem 546. Asperen luze bat egin zun eta bere semerik zaharrenari begira gelditu zen sor ta lor. Etxde JJ 197. Mutikoak asperen bat egin zuan. NEtx Antz 143. Eta inkesa erkin bat egiñik, asperen motel bat jaurtiaz. Erkiag Arran 172. Gau osoa joan zait iraulka, asperenez asperen, ta lotan asi eziñean. Txill Let 45. Ai, Yesus! --erran zuen osabak asperen aundi bat egiten zuela. Izeta DirG 51. Asperen auek mendi ta oianei gartsuki, alperrik ialkitzera. Ibiñ Virgil 34. Ikustekoa zen omen meza emaiten, dena hasperen eta nigar. Ardoy SFran 136. Zerua, entzun zazu gur'etxeko auhena, / amaren nigarra ta aitaren hasperena! Xa Odol 183. Amari errex jauzten zaiok hasperena, / gure etxean sendi duk uda azkena. Ib. 202.
    v. tbn. UskLiB 92. Lf Murtuts 28. Mde Pr 120. Gand Elorri 32. SM Zirik 83. Azurm HitzB 38. Berron Kijote 171. Casve SGrazi 156. Ataño TxanKan 96. Onaind STeresa 109.
    azpiadiera-1.1
    [Hitza] aldiko neu bakoitzaren arnas apur bat baiño ez dalako, / gauzarik emon ezin leikelako, / larri zaar baten asperen-zizpuru aizezko bat baiño ez dalako. Gand Elorri 224.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.).
    Aize ephelen hasperenak / Urterazirik elhurrak, / Belharra mendietan / Sortzen zen denboran. Arch Fab 165. Yadanik dut aditzen zorion handia! / Ezkila maitearen hasperen eztia. Elzb Po 183. Haizeak dakarzkigu hasperen eztiak; / Bulharrak bethe nahiz dabiltza eriak. Ox 184.
    sense-2
    2. Aspiración (fonética). v. aspirazio.
    Linguistika historikoan ez da berdintzat jotzen indieuropeotik jasoa eta sinkroniari zor zaiona (kontrakzio batek sortu hasperena, adibidez). B. Hurch- M.L. Oñederra ASJU 1988, 214. Bokal arteko hasperen hori ahoskatzeko ez da horrenbeste aire behar. M.L. Oñederra Fonetika Fonologia hitzez hitz (EHU 2004) 94. Hasperena [h] ikurraz transkribatzen da eta baita idazten ere, esaterako ingelesaren eta alemanaren ortografietan. Ib. 93.
    azpisarrera-1
    HASPEREN EGIN (Lecl, Gèze). Suspirar. "Hasperen egin zuen (S)" Gte Erd 67.
    Ofizio saintietara joan, eta hetan Elizareki hasperen egin ixilik. Bp II 43. Tristetzen da, hasperen egiten dü. Mst I 12, 2. Hasperen egiten dizie Evaren haur desterratiek. Mst III 48, 2. Hasperen eginen dizüt bihotzetik. UskLiB 68. Behar dügü gük ere hasperen egin Zelian haren gozatzeko irusitatiaren ükheiteko. CatS 95. Au esanda, asperen egiñez, bekokia atzera makurtu zun lo egiteko bezala. Or Mi 149. Zein barnemuñetik zegizun asperen ene animak. Or Aitork 61. Enekin nitun adiskideeri, asperen egiñez, gure zorakeri mingarri artaz mintzo nintzaien. Ib. 135. Hasperen egiten du eta, inudearen aurpegi gorritu eta nahigabetuari begira, galdetzen dio. MEIG IX 110.
    azpisarrera-2
    HASPEREN ERAGIN. Hacer suspirar.
    Gaitz-deritzanak irri deraidik, on-deritzanak hasperren. "Te fera soupirer" . O Pr 176.
    azpisarrera-3
    HASPERENETAN. Suspirando. v. HASPERENEZ.
    Hau hasperenetan heiagoraz dago. Arch Fab 193. Han zagon, othoitzean eta hatsperenetan, begira gogoz eta izpirituz. Jnn SBi 10.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Eri khartsua amodiozko hasperenetan abiatzen da.Arb Igand 116.
    azpisarrera-4
    HASPERENEZ. Suspirando. "Hasperenez ari, soupirer" Lrq. v. HASPERENETAN, hasperenka.
    Halako gisaz bere aitaren doluz hasi zen nigairrez, hasperenez, zinkuritz eta heiagoraz. Tt Onsa 121. Zuri gaude hasperenez eta nigarrez lekhü nigarrezko hontan. Bp I 150. --Tenpora saintü hontan zer darabila gogoan? --Gure aitzinekoen nahiak, zoñek hasperenez galthatzen baitzien Mesia jin ladin. Bp II 15. Erraiten derio nigarrez / Eta ere hasperenez. Arch Fab 157. Hala nula Lege zaharreko Jüstuak hasperenez beitzauden Salbazalia Lürriala jin zedin. CatS 95. Etxe barrenera sartu zanean, asperenez, Ixtebe gana biurtu zan. Lh Yol 13. Hasi zen hasperenez, iharrausiz eta ezin egon batekin bezala zagon, ülün eta erreüs. Const 19. Gero hasperenez, plañus, hortz karraskaz eta hatsarrantüz ari zen, üdüri azken hatsetara zela. D. Béhéty GH 1929, 75. Argatik negarti ta minduru, Ebaren ondorioa zun agertzen; asperenez erdi zuna, asperenez billa-nai. Or Aitork 114.

    hasperen

    hasperen
    << hasi 0 / 0 haste >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper