Harremana

    OEH - Bilaketa

    810 emaitza zabaldu bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bigundu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos meridionales desde Refranes y Sentencias . La forma bigundu, única en los textos vizcaínos, es tbn. la más usual en los guipuzcoanos; Mendiburu y Cardaberaz emplean biguindu; biguñdu aparece alguna vez en Lardizabal, si bien lo utiliza menos que bigun- .
    sense-1
    (V-gip; Mic, VP 10v, Lar, Aq 387, Añ, VocCB , Dv, H, A, Zam Voc), biguindu (Lar, Dv, H, A, Zam Voc (G)) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg .
     Ablandar(se). "Ablandar, beraatu, biguindu, samurtu, ematu. Demasiado, bigunduegi, &c. Ablandará a las piedras, arriak bigunduko ditu " Lar. "Mollear" Ib. "Suavizar" Lar, Añ. "Amollir" Dv. "Amollir, rendre doux" H. " Errazagua atxa bigundutzia, a gaiztua baño " Etxba Eib. . "Ablandar(se)" Elexp Berg. .
    Lasterkako ta ezpatazko beren jokoan irabazi nai zutenak egiten zutena: [...] me-meeki janez ta olioz zañak biguinduz beren buruak beren egitekorako ongi maneatzea. Mb IArg I 217. Euki biar da [Ostia Santuba] puska bat min gainian, ta bigundu edo desegiten asten danian iruntsi biar da. CrIc 141. O exenplu arrijak bigundutekua! Mg CO 205. Txatka, txatka ari da / zure matrilluba, / arriyaren gañean / biguntzen soluba. Echag 75. Maturiak, txoriak eta beste onelako auditsuak biguindu bear dira loizokiakin. It Dial 79 (Dv beratu, Ip eztitü). Kapulluak iminten dira ur irakiñian, eta an bigunduten dira. Ur Dial 6 (It beratzen, Dv guritzen, Ip mardotzen). Ta bigundu zan aitz gogorra, arindu nairik bezela Santuaren penitentzia latza. Bv AsL 184. Krusalloko orioagaz edo izurdearen sañagaz noizean bein bigundu oi zirean narruzko oñetakoak. Ag Kr 87. Txomin-txikik portuan eukan bere burdia, galtzoakaz azpia bigunduta, Josetxo etxeratzeko. Echta Jos 260. Lurdesko urarekin izterra biguindu ta zuzendu zitzaion. Goñi 55. Aza zuria ederki bigunduta. Ag G 228. Zabaldu gendun [koltxoea] bigundu nairik, baiño aen gauza gogorrik ez daiteke bigundu. Or Tormes 71. Lioak, bero-arin, sorgiña iduri du: / kolpe batez biguindu, besteaz gogortu. Or Eus 102. Arri gogorrak bigundu dira. Ib. 184. Jorran ari naizela, uste gabe, lurra arrotu egin diot eta txuloa bigundu, lurpean, or nunbait, gordeta zegoan aziari. SMitx Aranz 5. Esku biekaz burkoari oratu ta astiñaldi txiker batzuk emonaz, bigundu ta egokitu ebalakoan. Erkiag Arran 59s. Sugar ber-berak lokatz gogortu ta ezkoa biguntzen ditun bezela. Ibiñ Virgil 56. Artean ezur bigunduetan epeldu ixurkaia, artzituz doa. Ib. 113. Azurrak gogortu ta / mamiñak bigundu. FEtxeb 133.
    azpiadiera-1.1
    Flexibilizar(se).
    Neke ondoren dantzatzen / dirade penak aztutzen, / zankoak dira arintzen / eta ezurrak biguntzen. Echag 119. --Gerriyak gogortxuak dakazkit. --Biguntzen dira bada emen ederki. Sor Bar 42. Eskuko lenbiziko iru beatzak igartuak bezela mugitzen etzirala gelditu zitzaizkan [...]. Bukatu zuenean errezua, alderatu zen iturrira, busti zuen urean eskua, eta bat batean beatzak bigundu zitzaizkan. Goñi 71. Koipea kendu ta gerria bigundu arte. Ag G 168. Jo danbolin soiñua / ta bigundu gerri. NEtx LBB 217. Ezin ditek gerririk biguindu; segarako, berriz, biguindu bearra zegok. Ataño TxanKan 16.
    azpiadiera-1.2
    (V-gip; VP 92r, Añ, H), biguindu (H) .
    (Fig.). Enternecer(se), amansar(se); volver(se) favorable. "Amansar, aplacar" Añ. "Attendrir, s'attendrir, appaiser [...] amener à compassion, compatir" Ib. " Bigundu nintzan berari entzunaz " Etxba Eib.
    Gatx txipiak nau ikaratzen, ta andiak nau biguntzen. "Me hace ablandar" . RS 352. (cf. el refrán castellano "el pequeño mal espanta, el grande amansa", citado en la ed. de Urquijo) Ene suertea da gogor / zu gogorrago / ezpazaiste bigundu / galdurik nago. Gamiz 203. Onelako etorkari edo Ama gozoarekin nor bigunduko etzan? Cb Eg II 187. Onela S. Luisek [...] Aitaren biotza bigundu zuen. Cb Just 42. Bera ikusijagaz / biguntzen ez dana / ez da izango iñoz / Jaunaren laztana. DurPl 106. Topatzen dituztenean biotz bigunduak. Mg CC 135s. Eman zion ollarrak negarrari, / Biotza biguñtzeko lapurrari. Mg ( in VMg 95 ). Zenbat alditan arrapatu diozkak Olla lokatuari bere txitatxoak bigundu gabe gurasoaren negarrekin? VMg 15. Bigundu-egizu, Jaun errukiorra, nire biotz kaltzaiduzko au. Añ EL1 149. Nork sinistu zezakean, biguinduko etzala Jesusen itz oekin bekatari ura? AA I 432. Bigundu dagizala zeubeen borondatiak. fB Ic I app., 6. Meziagaz bigundu edo gozatuten dogu Jaungoikua gugaz aserraturik daguanian. Astar II 212. Gizon sutsua otzitu: / aserre-erraza bigundu. Zav Fab, RIEV 1909, 34. Jaunak degiotela / bigundu biotza. Echag 260. Faraon etzan onela ere bigundu. Lard 68. Aien biotz gogorrak biguñtzeko adiña izan ziran. Ib. 49. Alaxen ere nigana ezin / bigundu zaitut iñola. Bil 106. Malsotasun ta sosegutasunaz bigundurik. Aran SIgn 55. Pekatari gogortu aren bularra biguñdu, eta onbear triste hura bide onera erakar zezala. Arr May 198. Etziok eguzkiaren azpian biotzik, arrizkua izanta ere, nere kantuak biguñduko ez lukenik. Urruz Urz 48. Ez biotza bigundu zitzaiolako, baizikan anaiaren beldurrez. Apaol 104. Etzan bigundu zalduna, / --izanik len ain biguna. Azc PB 162. Milla bidar aditu badute [...] Jesusen Eriotzako kondaira, batere bigundu gabe. Ag Serm 346. Abere edo bizidun uzuak bezatea edo bigundutea. A Ezale 1897, 401a.
    ( s. XX) Medelen biotz gogortu ori bigundu ta gureganatzeko. A Ardi 109. Aita gogor eguan, ezin ixan eben bigundu, ezeutson semiari dirurik bialtzen. Kk Ab I 112. Zerorren biotzetik atera bear du nere biotza bigunduko duen samintasuna. Etxeg Itzald II 89. Aitak biyotza gogorra zuen, / orri etzaio bigundu. Tx B II 85. Josu on orrek / Bigundu eta / Samurtu eixuz / Arrizko gure bijotzak. Enb 102. Nere aitak itz erdi bat esan ezkero bigunduko zaigu. Lab EEguna 89. Kondea ere, bigunduta dago, ta aurki ikusiko dezu emen bertan. NEtx Antz 63. Ortzak estutuz garaitu zun bere aundikeria ta ekin zion bere aitari, bigundu naiez. Etxde AlosT 63. Aita bederen biguinduko al da, semea ainbeste denboran ikusi gabe! Etxde JJ 64. Bañan une artan, ni bigundu bearrean, ankerrago biurtu ninduen. Txill Let 104 (ib. 67 biguintzeko). Ai, Mikolas! Ordu txarrean bigundu nintzan zure esanetara! NEtx LBB 25. Eta samurtasunez beteta, Zaldunagana begixak bigunduaz, leku eman zetsan onek egi illunian esan zeixan onetara. Etxba Ibilt 476. Dukia bere asmuetara obeto eltzeko guztiz bigundurik. Ib. 478. Eta onek danak berorren biotz gogor ori mugitu ta biguinduko ez balu, beste onek mugituko al dio beintzat. Berron Kijote 217. Bigundu eta samurtu beharrean, gogortzen hasi zitzaigun [Orixe] . MIH 292.
    v. tbn. JJMg BasEsc 225. Ud 139. Bv AsL 219. ArgiDL 104. TP Kattalin 189. Anab Usauri 89. Ataño TxanKan 231. Ayesta 39.
    azpiadiera-1.2.1
    Aplacar(se).
    Zure justiziaren asarrea bigundu ta akaba begi. Cb Eg II 81. Jaungoikoaren asarrea biguntzeko. Gco I 385. Bigundu daijala bere erreguakaz Jaungoikuak zugaz daukan aserria. Ur MarIl 33. Aitagiarrebaren gogortasuna bigundu, eta zion aierkunea itzalita. Lard 41. Denbora juan ta ezta biguntzen / Jaungoikuaren kolera. Xe 364. Bigundu Jauna, guretzat dezun / Antziñako asarrea. AB AmaE 55. Jaungoikoaren aserrea bigundu eta samurtuteko. Itz Azald 121. Ugazaba ta langille arteko asarre, gorroto, lazka ta burruka oneik [...] albait geien bigundu, baretu ta gozatzeko. Eguzk GizAuz 154. Au entzunik [...] ene gorbizikeri guzia biguindu zan. Or Aitork 163. Oien erreguz biguntzen dira / Jaungoikuen aserriak. And AUzta 153.
    azpiadiera-1.3
    Suavizar(se), disminuir, aligerar(se), hacer(se) más llevadero.
    Nere bildur ta neke samin guziak bigundu ta gozatuko dira. Cb Eg III 295. Uda berri ederra, / gure doai ona, / dezu biguntzen otza, / alaitzen eguna. Echag 135. Otz gogor hura zerbait bigundu zan, aize epel eta biguñago bat irten zan. Arr GB 77. [Zuaitzari] erorkoa bigundu-bearrez autsiak, / adarretarik zenbait lur urratuan yosiak. "Que partiéronse al pretender endulzarle la caída" . Ldi BB 99. Etzan bigundu gaitza. TAg GaGo 98. Komunismoaren barrabaskeri ta ondoren txarrez ikaratuta-edo, gizartekeri edo sozialismoa bigundu ta gazatu nai leukienak be ba-dagoz. Eguzk GizAuz 82. Negarrik eskatzen ez dauan oiñazea [...] zein era ta jokabidez bigundu? Erkiag Arran 154. Alabearrezko biotz-ikara sartzen digu, "ai" ta "ene aberri kutun" oietaz bakarrik apur bat biguntzen dalarik. Gazt MusIx 67. Orretarako tresnak badira / ta bizikera bigundu. Olea 108. Saiets-ezur ontako miña biguintzea. Berron Kijote 166.
    azpiadiera-1.4
    Debilitar.
    Neguan otzari gogor egin daiogun ta udan izerdiak bigundu ez gaitzan. Ag G 348.
    azpiadiera-1.5
    Ganera [e] artetuten da, bigunduteko izan-ezarren, abots itxi edo konsonante baten urrengo [...] irazkai onen bat iratzi bear danean.A Ezale 1897, 401b. Bizkaiko erri batzuk [...] ederto dakie esakera batzuen laztasuna gozatuten [...]. Ondarroatarrak oneek esan bearrean oneik diñoe beti, ta olan beste itz asko beste erri batzuetan. Olango errietatik artuko ditut itz gogorrak bigunduteko egokizko era batzuk. Ag Kr 7. Izena zerbait bigundu ta gozatzearren, "Zito" deitzen zion bere amak "Leoncito" laburtzetik. TAg Uzt 65.

    bigundu

    bigundu
    << bideskila 0 / 0 bigungarri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper