(V, G, AN, L, BN, S; SP, Lar, Aq 525 (G, AN), Dv, H, ZMoso 67), haunditsu (AN-larr, L, B; Urt III 367), handitxu ( VocBN , H), aunditxu (G-to), aunditzu, andisu (B), aundisu ( VocB ), andutsi (R, S) Ref.: A (handitsu, haunditsu, andisu, andutsi); Asp Leiz (aunditsu); Iz To (aunditxu); Izeta BHizt2 (aunditsu) .
Hinchazón, tumor; forúnculo. "Furoncle. Handitsua irazten da, lehertzen da, (il) suppure" SP. "Divieso mayor" , "hinchazón" Lar. "Absceso, tumor apostemado, anditsu zornatua, zolditua " Ib. "Incordio, istalokiko anditsua " Ib. "Furoncle" Dv. "1. en général, toute tumeur peu considérable [...]; 2. spécialement et dans l'usage habituel: tumeur purulente, furoncle, clou" H. " Atzo arratsean lo ekuntu nion egin, andutsia zapartuz geroz (R)" A (s.v. zapartu). "Divieso. Baut lepoan aunditsue " Izeta BHizt2. "Aunditsu zikine" Ib. v. handitu II, handitune. .
Bekhatua da arimaren zauria, eta handitsua. Eta handitsua irazten denean, eta kanporat lehertzen, esperantza sendatuko dela. Ax 530 (V 341). Zer da bekhatuen kofesatzea, zauriaren edo haunditsuaren lehertzea baizen? Ib. 530 (V 341). Enaiz munduko handitsu zaurnatu [...] bat baizen. SP Phil 45. Handitsu batez hiltzera doala eta ez ausartzea haren lehertzera. Ib. 313 (He 314 handitsu, Echve Dev 355 apostema edo zornande). Idiaren handitxuen sendatzeko zer egin behar den. Mong 591 (cf. ib., unas líneas más abajo, anditxia). Maturiak, txoriak eta beste onelako aunditsuak biguindu bear dira loizokiakin. "Los lamparones, lobanillos y otros tumores" . It Dial 79 (Ur aundituak, Dv trunpiloek, Ip hankürak). Aunditsuak otzak badira obe da ebakitzea edo erretzea. Ib. 79. Abreak baderro: "atzeko zango baten azpian / Berriki zait handittsu bat athera erdi-erdian". Gy 73. Eta zabaldu bedi auts au Ejiptoko lur guztitik: eta izango dira gizonetan, eta zamarietan zauriak, eta anditsuak Ejiptoko lur guztian. "Vessicae turgentes" . Ur Ex 9, 9 (Urt zauri bixika dakharketenak, Dv trunpilo hantzen direnak). Premu Jauna, handitxu hura nahi nuen baitezpada khendu; ez nuen harekin hanbat argituko gorthean. Laph 18. Lephoan bazituen handitxu batzu, lothurik zabiltzanak. Ib. 241. Buruko eta sabeleko miñ zorrotz aiek, aunditzu eta zauri gogaikarri aiek. AnCons 499. Noizbait sendatuko da / aunditsua ura. Auspoa 97, 105. Aunditsu ori purgatuko da / zabaldutzian egiyak. Tx B I 269. Aunditxua lertu. Tx B II 165. Bere aragiaren larruan iñori aunditsu, zolda edo une istatsu bat sortu bazaio. Ol Lev 13, 2 (Ker anditu). San Lorentzo aunditsuen abogadua da. (B). A EY I 311. Alare bazuten berekin aznai amorratua emateko aiña aunditsu, asarre, zorne, odolmami. Or Aitork 56. Jendea ere ugaltzen beti / makinerian antzera, / Ta bear degun ainbat janari / ezin ingura etxera. / Bizi eziñak ekar lezake / aunditsu zar au lertzera. Basarri 133. Berez sortzen den aunditxuren bat bada miñarekin. Ostolaiz 131. Halako handitsu gisakoak sortzen zitzaizkion iztarte-galtzarbeetan. MEIG IX 97. Kantoi-moldaketa ordez, zanpatutako oldarren haunditsuetan bildu eta laburtzen ditu bere indarrak. "En excrecencias de vigor apretado" . Ib. 126 (en colab. con NEtx).