OEH - Bilaketa

1251 emaitza zabal bilaketarentzat

Sarrera buruan (91)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
biluz.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (G, L, AN ap. A; Lar, Dv), bilaiz (S ap. A), bileiz (S ap. A), bilois , biloix , biloiz (V, G, AN ap. A; Zam Voc), bilos (V ap. A; -ll- Añ (V), Dv (V); -lh- Arch UFH), bilox , bilus , biluts (Lar, VocCB), buluz (Ht VocGr , Lecl), pilox .
Desnudo; despojado. "Pelada, piel de carnero sin lana, larru-soila, narru ulebagea [...]. Item. bilutsa" Lar. "Desnudo, biluza, eranzia" Ib. (v. tbn. Añ). "Biluz (adj.), nu. Etxe biluza, maison nue" Dv. "Arrain biloizak (V-m, ...), peces sin escamas" A s.v. biloiz. "Billuza (G, AN, L), el desnudo" Ib. v. biluzgorri, biluzi; biluzik.
Tr. Las formas mejor documentadas son biluz al Norte (en ejs. modernos tbn. buluz) y billos en autores vizcaínos (bilox en el Cantar de los Cántabros, y a partir del s. XIX tbn. billox, billois, etc.); Lazarraga emplea pilox. No hay ningún testimonio de la tradición suletina. El primer ej. del dialecto guipuzcoano es de mediados del s. XIX. En DFrec hay un ej. de billus, vizcaíno.
Narru biloxa. Cantabr 7. Piloxik jaio ninzan, pilox nago. Lazarraga B17 1187r. Bostgarrena, billosa janzitea. Bet 14. Heldu naiz eria midikua gana, [...] biluza bestitzaillea gana. Mat 247s. Bista dezaken arima / Billuz eta eikhiña. EZ Eliç 112. Billuzak beztitzea. Harb 28. Obra miserikordiazkoak, nola baitira probeen faboratzea, biluzen beztitzea. Ax 241 (V 162). Biluz da: orthuz da: eztu aldatzeko athorrarik, eta ez etzateko oherik. Ib. 224 (V 149). Orratzak mundu oro du beztitzen eta da bera biluz gelditzen. O Pr 380. Saindu billuz hunen gisa, / Gogoz billuzirikan. Arg DevB 47. Eta nork ere bere burua pobre eta bilhuz baitakusa. Ch III 22, 4. Biluzak beztitzea. CatLav 304 (V 151). Biluz direnak beztitzea. Ib. 192 (V 99). Ala hersturak, ala goseak, ala bulhuz izateak, ala hirriskuak. He Rom 8, 35. Bilosa janzitea. Cb CatV 46 (CatG 13 bearrean dagoena). Madarikatubak izango dira billosak janzi etzitubenak. CrIc 87. Biluza nintzen, eta ez nauzue jauntzi. Dh 228. Dakutszunian pobre bilos, gose, otzak irago bat. fB Ic I 90. Gaixuak osasuna, gosiak jana, otzak berua, biloxak <-tx-> jantzija [...] gura izatia. fB Ic II 257. Bazengoz gustiz pobre, bilox eta gosiak ilik. Astar I 107. Emakume bilosari begira daguanak. Astar II 150. Etzara, Yauna, alperrik eldu nire ostatu billox, uts onetara. Añ EL2 177 (EL1 165 pobre). Bostgarrena, billosak yanzitia. CatLlo 52 (CatBus 27 billosa, Itz Azald 120 bilosak). Mundura mehe eta billhuz dena ethorri. Gy 210. Beren buruak billosak edo larrugorrian ikusi, eta lotsatu ziran. Lard 4. Billosa nengoan, eta estali ninduzuten. Ib. 435. Eta lurra zen moldegabea eta buluza. Dv Gen 1, 2 (Urt hutsa, Ur utsa, Ker utsik). Noiz ikusi zindugun gosetua, edo egarritua, edo arrotza, edo billuza. Ur Mt 25, 44 (Leon biluz; Ip bilaizirik, SalabBN buluzia, Echn biluxia, Samper buluxrik, Hual bilainzruk, Ol, IBe larrugorri, Arriand billosik, Ker billoizik, IBk biluzik). Eta ez dakizu zu zariala gizajua, ta errukarrija, ta ezeukija, ta itxuba, ta billosa. Ur Apoc (V) 3, 17 (Ur (G) billuza). Gazte pobre ta billox tristeak jantziteko. AB AmaE 168. Erri on bat nekusan jantzita bakarrik / Eta beste guztiak billos mutildurik. Ib. 25. Zergaitik zuri eutsuzan bada / Besangok itxi billoixak. Ib. 74.
Jesus, soineko guziak khendurik, bilhuza agerrarazten zaituzte. Dih MarH 260 (ap. DRA). Egia biloiz iantzi bakoak. Azc PB 308.
(s. XX). Kriatura ezerez ta biluts bateri. Kortazar Serm 253. Kurutzearen gainean besoak hedaturik eta buluz. Leon Imit IV 8, 1. Yabetasun oro erauzita, Yosu billutsari yarraitzera. Ol Imit III 37, 3 (Pi billoizari, SP billusiari, Ch billhuziari, Mst pikarrai denari, Leon buluziari). Belen Urian abere askan / Daguan Ume billosa. Enb 95. Ortze illuna, zugatzak billois. Ib. 195. Zamar urdina soinean, galtzak histuxeak, espartin zabal batzuetan oinak biluz. JE Ber 21. Susmo dut ote den / usu billosa, / ta usuago dukela / nagusi loa. Ldi UO 34. Belaun-biloizen ganean. (V-m). A EY I 79. Buluz, estekan, bakarrik. Iratz 100. Haurraren gorputz biluza. Mde HaurB 66. Zugaitz billoixak. Ib. 197. Jezarri nintzen atabut / baten gainean, malda gorea / eztadin izan hain biluz. Arti MaldanB 225. Billoix, zauriz dardar, aulik, / egarri ta barru-nekez. Gand Elorri 97. Euren papar eta lepo billoizak erakustearren! EgutAr 15-4-1962 (ap. DRA). Lur billoiz murritzen ostean. Erkiag BatB 168. Nikanor-en ezerako seta barrukoa, gero ta billoizago dago agirian. Ib. 151. Soiñ-eunaz ia billus. Gazt MusIx 119. Egia billus, gezurra aldiz / arma ta aldezlez orni-orni. Ib. 137. Iretargi billosa / goi sakonean barna. Onaind MEOE 731. Soro, baso, zelaiak / billoiz gelditzian. Olea 21. Aizkolariek, neguak / guztiz bilois utzi dute [pagoa]. Azurm HitzB 28s. Lurra hutsa ta bilutsa zen. Bibl Gen 1, 2. Enadak txiuz, udara billuts. EZBB I 95.
(Tras gen.).
Landa orlegian, / zugaitzen billoixa. Gand Elorri 196. Pobreak eta harroak gara, eta ez dugu geure egoeraren bilutsa onartu nahi. Haranburu-Altuna in MEIG VIII 27.
"Bilhos [...], chauve" Arch UHF.
azpiadiera-1.2
2. (Lar), biluts (Lar, ).
"Vil, bilutsa, biluza. Esta voz viene del vascuence biloa, bilutsa, que significa pelo solo, y vacío [...]" Lar.
Txikitxoa bazara, ezereztzat eukiko zaitue zistriñ, doillor, urruingarri ta billuts guztiak. Ag AL 76.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
Despojo. v. biluzkin.
Berriz hekin guardatzean, / Iauna, hanbat naiz bozten / Nola etsaien billuzak / Dituena aurkhitzen. EZ Eliç 248.
biluz
<< 1 bilera 0 / 0 biluzi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper