Harremana

    OEH - Bilaketa

    548 emaitza z bilaketarentzat

    Sarrera buruan (10)


    Sarrera osoan (490)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    iduri izan.
    sense-1
    1. (AN-5vill-ulz, B, BN, Sal; Lar, Añ, Dv, H), uduri izan (üdü- S; Gèze), udiri izan (S) Ref.: A ( iduri, üdüri ); Iz Ulz ( iduri ); Izeta BHizt ( iduri ); 15, 160, 169, 170 .
     (Aux. trans. bipersonal). Parecer(se). "Parecer, parecerse" Lar, Añ. "Ressembler, üdüri, üdüri ükhen " Gèze. " Nor iduri du? à qui ressemble-t-il?" Dv. " Iduri (B, BN,), parecer. Iduri dik (Sal), parece" A. " Iduri dú gezúrre, parece mentira" Iz Ulz. " Aita iduri du (BN-lab)" Gte Erd 15. " Üdiri beno gaztiago, zaharrago nüzü (S)" Ib. 160. " Elgar iduri dute (BN-lab); [...] Oro alkhar üdüri dute (S)" Ib. 15. Cf. Lar: "Este verbo irudi o iduri, tiene sus irregulares, de los cuales colijo, que es irudi y no iduri, aunque es el más usado; pues no se dice didurit, sino dirudit v. iduritu, irudi izan Tr. Documentado al Norte desde la primera mitad del s. XVII en autores de todas las épocas. Al Sur lo encontramos en un ej. de Noe (124), en textos orientales (las versiones alto-navarras, baztanesa, aezcoana y salacenca de la balada de Orreaga, un texto de Larrainzar de 1906, los alto-navarros F. Irigaray e Iraizoz, el baztanés Izeta), así como en Lauaxeta (AB 89), Lizardi (BB 122), Orixe (Mi 108), Zaitegi y Villasante (Jaink 144; parece tratarse de una cita).
    Gerlek ifernua bera ohi dute iduri. EZ Man I 39. Ikhusazu lizundua / zu iduri zuena. Arg DevB 200. Isopa da halaber belhar bat beberina iduri duena. Mong 594. Filosofoen erranak ongi pisatu behar dira egiazkoak iduri izan arren. ES 198. Zeruetako Erresumak iduri du tresor bat landa batean gordea dena. He Mt 13, 44. Iduri zuen biderante bat. Lg II 288. Suspitxatzekoa iduri du doktrinak, baldin ez bada emaiten duenaz beraz pratikatua. Jaur 140. Batzuek iduri dute bertzeak ez bezelakoak. Dv Dial 119 (Ip üdüri die, It dirudite, Ur dirudije ). Burua eta begiak aphal, iduri du hobendun bat bere jujearen aitzinean. Laph 55. [Mendiko uraren soñuak] karraise bat iduri du. (AN-ulz). Orreaga 59 (AN-5vill-arce-erro, L-sar, B, Ae iduri du, Sal iduri dizu, S üdüri dü ). Hi bezala mintzatzen direnak, hi iduri hauten zoro handi batzuek izanen dituk. Elzb PAd 67. Eskualdunek eta Bretonek elkhar iduri dute. Arb Igand 35 (v. tbn. 12). Lau hogoi urtheko atxo bat iduri zuen, bere ezpain sartu ximurtuekin. Barb Sup 102. Gizona! Zer duk? Ehuen ba iduri doidoia hoin eri hintzala. Ox 197. Lerro bakotxak iduri zuen, ordu beretik, gapirio arkatu bat. JE Ber 22. Edarikoiek naiz sendo iduri, erdolla barnetik dute. FIr 175. Itz oiek gogor samarrak iduri dute azaletik begiratu ezkero. Ir YKBiz 57n. Jada agure xahar bat iduri zuen Bidarten erretor ezagutu dugularik. Zerb Azk 77. Haur bat iduri zuen bethi zukre murtxatzen ari nahiz. JEtchep 89. Ene gogo bereko zirela iduri duzu. Ib. 88. Iaun eta iabe dirudiena, utsa da, naiz ta ahal aundiko zerbait iduri izan. Zait Plat 41. Nafarra [...] ez da iduri bezain herri aberatsa. Ardoy SFran 283. Mendiak oro beltz zeuden / aitzulo illun iduririk. NEtx LBB 349. Gure Basarri haundiak berak iduri izaiten du ongi eta errexki egiten duela [pertsua] . Xa Odol 39. Iduri zuen haitza neguan / hostotarik biluzia. Mattin 80. Pixtiaren oinaze-garraxia iduri du batzuetan gizonaren deadarrak. MEIG I 110.
    v. tbn. Harb 450. INav 50. Gç 166. Ch I 15, 1. Mih 71. AR 37. CatLan 92. Monho 30. Hb Esk 19. Lap 46 (V 25). Elsb Fram 168. Ip Hil 148. Jnn SBi 76. HU Zez 21. Balad 154. StPierre 39. Etcham 58. Auspoa 97, 147. Yanzi 173. Lf Murtuts 25. EZBB II 33. Larre ArtzainE 97. Üdüri: Mst III 45, 3. Normandie (ap. DRA). Xarlem 893. Etch 174. CatS IV. Const 22. Casve SGrazi 26.
    azpiadiera-1.1
    (Forma con suf. de comparación).
    Bertuteen artean hartu behar dira ekzellentenak, ez eder eta handi iduriago dutenak. SP Phil 175 (He 178 iduri ederragotakoei ).
    azpiadiera-1.2
    (Con dativo). "De casta le viene al galgo, etc. Badeu nori iduri (G, AN)" Aq (pág.) 63. " Elgarri iduri dute (BN-ciz)" Gte Erd 15.
    Iduritzazue nagusia igurikitzen duten sehiei. TB Lc 12, 36. [Deputatuek] iduri izan zuten mediku bati, zoinak nahi bailuzke tratatzen duen eriari menbroak phikatu. Elsb Fram 60. Gure hirurgarren errepublika hunek iduri du emazte eder bati, zoina baidaukete, bertze bi tzarrek lephotik herstua eta ithoa bezala. Ib. 155.
    azpiadiera-1.3
    (Con part.). Cf. 1 iduri (IV).
    Gabrielak zeiñen argiki mintzo iduri duen lehenengo hiru ahapaldietan. Mde Pr 171.
    azpiadiera-1.4
    (Impers.). " Iduri luke uriak baratzera dohala, il semblerait que la pluie va cesser" Dv. " Iduri duenaz, à ce qu'il paraît" H. " Iduri du, on dirait" Lf Gram 643. " Üdiri dian beno gaztiago nüzü (S)" Gte Erd 160.
    Eta iduri ere badu etzaikala deus baliatzen. Ax 204 (V 137). Hala iduriagatik, ezta hala. Ib. 133 (V 87). Sarthu ziren hirian harorik gabe; iduri zuen garaituak izan zirela. Lg I 317. Iduri zuen haren alientziaren ondoan zabiltzala. Ib. 196. Iduri luke hori heldu dela, irakurtzeko duten usaia eskasetik. MarIl VII. Iduri baitute gure kontra direla. Jaur 106. Iduri zuen kasik ez zela gehiago nehor gehiago hortaz orroit. HU Zez 47. Urrun direlakotz, iduri du kantuz baderamatela beren lana. JE Bur 162. Iduri du norbaitek zaindu dituela ondoz-ondo baratze batetako landareak bezala. Zub 119. Iduri du beraz [...] ez diogula bertze izenik bilatu behar. Zerb Azk 48. Zerua poxi bat garbitzen ari zela iduri zuen. JEtchep 111. Goibel dago. Iduri du erasan bear duela. Izeta DirG 65. Bortxatua naizela / iduri du kasik. Xa EzinB 108. Nork daki ez ote diren joaiteko gutiziak [...] ordutik sortu, iduri ez zuelarik. Larre ArtzainE 96.
    sense-2
    2. (Aux. intrans. bipersonal). Parecer. " On iduri zaion bezala, comme bonne lui semble" SP. v. irudi izan (1). Tr. Documentado al Norte desde la primera mitad del s. XVII en autores de todas las épocas. Al Sur se encuentra en los alto-navarros SermAN, Mendiburu, Lizarraga de Elcano (Prog 122), en Iturriaga, Iztueta (C 193), el salacenco F. Garralda y, a partir de la tercera decada del s. XX, en algunos autores de léxico cuidado.
    Zerura hersten dela, / iduri zaio izarrak handitzen diradela. EZ Man I 132. Eztezazula pensa, eztakizula iduri [...] zure ondokoak [...] hobeki eginen duela. Ax 248 (V 167). Orazionean nagoenean, iduri zaut, Jauna, ihardesten darotazula. Gç 44. Ez bekizu deus iduri haiñ izigarri [...] nola zure bekhatuak. Ch III 4, 4. Guziak iduriko zaizka atzoko eguna bezain laburrak. Mb IArg I 241. Üdüri zait azeptatzia / komeni dela. Xarlem 99. Amodiorik baduzula ez ziautazu iduri. Monho 46. Iduri nitzaizu / sobera amodiotan, / uste baduzu ere / etzira feiletan. Bordel 73. Ez zitzaion iduri txit gogorra lana. It Fab 257. Hura bezain xoro garela zait iduri. Gy 64. Ez zaiote iduri ez askori, holakorik gertha daitekela. Arb Igand 23. Iduri zaidak deitzen diela ezkaratzetik. Garral EEs 1917, 108. Ez dakit, bainan, niri iduri, [...] nehor sekulan ez dela gudukatu [...] gau hartan gudukatu diren fur-furiarekin. Barb Sup 183 (v. tbn. 134). Zuzenean dela iduri zaionean, ez da errexki barkatzen dutenetarik. JE Ber 48. Zoin iduri zaik Iruñeko gauzarik ederrena? Zub 71. Bera autsi dezakenik ez dagola iduriz. "Creyendo que nadie podría vencerle" . Or Eus 147. Gaur, zure abotsa entzutean, iduri zitzaidan astuaren orrua entzuten nuala. Etxde JJ 22n. Iduri zaut zirela / Paziente noblia. LuzKant 124. Iduri zaut behinere ez dutala osagarri hoberik ukan! Ardoy SFran 243.
    v. tbn. Mat XI. O Po 41. Arg DevB 11. CartNav 139. ES 195. AR 395. Arch Fab 183. Dv LEd 129. ChantP 70. Lap VI (V 1). Elsb Fram 173. HU Aurp 107. Or Tormes 67. Lek EunD 12. TAg Uzt 19. Lf Murtuts 10. Mde Pr 42. Or Aitork 216. Anab Poli 41. Zait Plat 155. Mattin 138. Zubikoa in Mattin 73. Or in Gazt MusIx 34. Xa Odol 57. Üdüri: Bp I 73. Mst I 2, 3. Egiat 231. AstLas 14. Etch 306. ChantP 132. Ip Hil 84. Const 29.
    azpiadiera-2.1
    (Con complemento con suf. -z ).
    Bada zer iduri zaizie orai zuen lenagoko amarrenes? SermAN 8. Zer iduri zauzue Kristoz? TB Mt 22, 42. Galdegiten dio ea zer iduri zaion eztabaida ortaz. Ir YKBiz 69n.
    azpiadiera-2.2
    (Con part.). Cf. 1 iduri (IV).
    Ontan, karrasi estua entzun iduri zitzaien bide-ondoan. TAg Uzt 18 (v. tbn. 165 y 271). Neskameren baten aiotsak entzun-iduri zaizkit, seme. Zait Sof 15. Artaz oroitzen gera [...] ta aren mintzoa ere entzun-iduri zaigu. Or QA 136.
    azpiadiera-2.3
    Imaginar.
    Iduri bekizu landa handi eta ordoki batetan zarela bakharrik. SP Phil 62 (He 64 imajina zaite ). Iduri bekizu ohean zauntzala eriturik hiltzeko puntuan. Ib. 47 (v. tbn. 55, 66, 71). Zenbait debozionezko liburu irakurtzen duzunean, iduri bekizu Izpiritu saindua mintzo zaitzula. He Gudu 141 (v. tbn. 144).
    azpiadiera-2.4
    (Forma con suf. de comparación).
    Sogin gehiago / eta Garori iduriago / ziok, handi dela enganioa. Arch Fab 219.
    azpiadiera-2.5
    (Sin complemento, con el sentido implícito de 'parecer bien').
    Eginzágun, iduri bazaizu, kontratu-gisabát. LE Ong 39r. Hor duzu herriko jendea. Mintza zaite hoiekin, iduri bazaitzu. HU Zez 127. Berari iduri zaionean; bihar, etzi, geroxeago edo egun berean bardin. HU Aurp 142. Berari iduri zaiona eginen du harek. Barb Sup 134. Zoaz ene Amarengana; zer ere iduriko baitzaio eta hura ongi izanen da. Ib. 134. Beor zuri onek edan dezala, iduri ba zaizu. 'Si vous le permettiez' . Or Mi 50. Badoa bizitzerat haren aberastasunari iduri zitzaikon heineko hiri batetarat. Zub 66. Nahi dienkal biltzen ahal dira beren egiteko, eginbide eta xede üdüri zaitzenentako. Mde Pr 51. Iduri zaionean eginen du galde. Xa Odol 246.
    sense-3
    3. (Aux. intrans. unipersonal; se incluye tbn. la construcción impersonal con aux. intrans. Cf. supra (1) el impersonal con aux. trans., mucho más usual). " Iduri izan (c.), parecer, parecerse. En algunos dialectos es verbo intransitivo" A. Son muchos los ejs. ambiguos en los que iduri podría interpretarse bien como vb. intrans., bien con el sentido de 'parecido, semejante' (v. 1 iduri (II, 1)), por lo que se incluyen en este apartado sólo los casos claros. v. irudi izan (3). Tr. Documentado en autores suletinos de los ss. XVII y XVIII.
    Iduri da Eskritura Saindian eztela egin behar hongirik ez amoinarik. Tt Arima 102s. Bazko hura zertan üdüri da guria? Bp II 56 (v. tbn. 74). --Herodes zer üdüri da? --Ipokritak, zoñek [...]. Ib. 26. Üdüri da elizak bere behar güziak gomendatü nahi deritzola. Ib. 66. Gaixto üdüri direnak. Mst III 11, 2 (Ch gaixto diruritenei; v. tbn. 18, 2). Gisa hortan gaitz üdüri den gaiza ehitüren da. Mst XXI. Eskolan dabiltzan haurrek üdüri da abantalla haur jardietsiren diela. Ib. IX. Haiñbeste kasta direla eziez dierri beitirade, hen artian üdüri lizateke. Egiat 165.
    azpiadiera-3.1
    (Con dativo). " Aitari üdüri da (S)" Gte Erd 15. " Algarri üdüri gütuzu (S)" Ib. 15.
    Koraiatzen dütü [...] Jinkuaren semiari, berthüten moianez, üdüri izan ditian. Mst III 54, 6 (Ch [Jesus Kristoren] iduriko egiterat, Ip Semiaren üdüriko izatera ). Badeia deüs enetako nekerik? Edo, ala ninzate üdüri errailiari eta ez egiliari. Ib. 30, 2 (Ip üdüri nizate erraiten dianari eta ez egiten ). Üdüri dirade erho bati. Egiat 250 (v. tbn. 224). Amorio erhokeriari üdüri denaz ezkiradiala mintzo. Ib. 205.
    sense-4
    4. (Aux. trans. bipersonal). Imaginar.
    Urrun ere oroituz iduri oi baitugu. "In memoriam imaginem sui, quam reminiscendo repetamus" . Or Aitork 256. Egia bera bitara adi dezakegu ta norberak egiatzat duena, edo, egiatzat iduri duena da egia. Zait Plat 121s.
    sense-5
    5. (Aux. trans. tripersonal). Parecer.
    Oiñetan daukagun odei axal onek / zer iduri digu? Belar sail igarra. "¿Qué se nos figura?" . Or Poem 525.

    iduri izan

    iduri izan
    << idaur 0 / 0 iduritu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper